Promieniowanie
Promieniowanie
jonizujące
jonizujące
Łukasz Otremba
Łukasz Otremba
Anna Kozłowska
Anna Kozłowska
Promieniowanie
Promieniowanie
jonizujące
jonizujące
Łukasz Otremba
Łukasz Otremba
Anna Kozłowska
Anna Kozłowska
Definicja:
Definicja:
Jest to promieniowanie
Jest to promieniowanie
korpuskularne lub
korpuskularne lub
elektromagnetyczne, które
elektromagnetyczne, które
oddziałując z materią powoduje
oddziałując z materią powoduje
powstanie w niej jonów.
powstanie w niej jonów.
Rodzaje
Rodzaje
promieniowania
promieniowania
:
:
Alfa
Alfa
- strumień jąder atomów helu
- strumień jąder atomów helu
Beta
Beta
- strumień elektronów
- strumień elektronów
(negatonów
(negatonów
lub pozytonów)
lub pozytonów)
Gamma
Gamma
- duża energia, najbardziej
- duża energia, najbardziej
przenikliwe
przenikliwe
X
X
związane z emisją promieniowania
związane z emisją promieniowania
elektromagnetycznego o dużej energii
elektromagnetycznego o dużej energii
Naturalne źródła
Naturalne źródła
promieniowania
promieniowania
jonizującego:
jonizującego:
•
promieniowanie kosmiczne (w wyniku
promieniowanie kosmiczne (w wyniku
którego powstają głównie tryt, beryl i
którego powstają głównie tryt, beryl i
izotop węgla
izotop węgla
14
14
C,
C,
•
promieniowanie emitowane przez
promieniowanie emitowane przez
pierwiastki zawarte w skorupie
pierwiastki zawarte w skorupie
ziemskiej, obecne również w
ziemskiej, obecne również w
organizmie człowieka (izotop potasu
organizmie człowieka (izotop potasu
40
40
K), oraz radon uwalniany ze ścian
K), oraz radon uwalniany ze ścian
budynków, wody i naturalnych paliw
budynków, wody i naturalnych paliw
podczas ich spalania.
podczas ich spalania.
Sztuczne źródła:
Sztuczne źródła:
•
aparatura rentgenowska -
aparatura rentgenowska -
diagnostyczna i terapeutyczna oraz
diagnostyczna i terapeutyczna oraz
przemysłowa, kineskopy
przemysłowa, kineskopy
telewizyjne, prostowniki próżniowe,
telewizyjne, prostowniki próżniowe,
betatrony, akceleratory
betatrony, akceleratory
•
izotopy promieniotwórcze - "bomby"
izotopy promieniotwórcze - "bomby"
kobaltowe lub cezowe, igły radowe,
kobaltowe lub cezowe, igły radowe,
mierniki lub czujniki stosowane w
mierniki lub czujniki stosowane w
przemyśle (gęstościomierze,
przemyśle (gęstościomierze,
pojemnościomierze, wagi
pojemnościomierze, wagi
izotopowe, czujniki dymu itp.),
izotopowe, czujniki dymu itp.),
znakowanie radioizotopowe.
znakowanie radioizotopowe.
Dawka
( Sv)
Efekty
0,05-0,2
Efekty opóźnione i zaburzenia
chromosomalne
0,25-1,0
Zmiany we krwi
Ponad 0,5 Możliwa chwilowa niepłodność u mężczyzn
1-2
Wymioty, biegunka, mniejsza odporność,
zahamowanie rozrostu kości
2-3
Silna choroba popromienna, 25% zgony
Ponad 3
Całkowita niepłodność u kobiet
3-4
Zniszczenie szpiku i miąższu kostnego, 50%
szansa na przeżycie
4-10
Ostra choroba, śmierć 80%
napromieniowanych
Choroba popromienna
Choroba popromienna
:
:
•
okres prodromalny (wstępny)- wymioty,
okres prodromalny (wstępny)- wymioty,
zawroty i ból głowy, uczucie zmęczenia,
zawroty i ból głowy, uczucie zmęczenia,
apatia i senność lub podniecenie,
apatia i senność lub podniecenie,
pragnienie, brak apetytu, biegunka
pragnienie, brak apetytu, biegunka
•
Okres utajenia
Okres utajenia
•
Ostre objawy- gorączka, bóle
Ostre objawy- gorączka, bóle
głowy,zmiany we krwi,szpiku
głowy,zmiany we krwi,szpiku
wypadanie włosów, wybroczyny
wypadanie włosów, wybroczyny
skórne
skórne
oparzenia, pęcherze
oparzenia, pęcherze
•
Ozdrowienie lub śmierć
Ozdrowienie lub śmierć
Statystyczny Polak otrzymuje rocznie
ze wszystkich źródeł promieniowania
dawkę ok.
3.5 mSv
, w tym 80% - to
dawka ze źródeł naturalnych, a
pozostałe 20% - ze źródeł sztucznych.
Dodatkowa dawka dla przeciętnego
człowieka nie powinna przekraczać
1
mSv
w ciągu roku.
Główna zasada ochrony
Główna zasada ochrony
przed
przed
promieniowaniem:
promieniowaniem:
•
jeśli musimy poddać się działaniu
jeśli musimy poddać się działaniu
promieniowania, to dawki powinny być tak
promieniowania, to dawki powinny być tak
małe, jak jest to w rozsądny sposób osiągalne
małe, jak jest to w rozsądny sposób osiągalne
•
nie dotykamy preparatów
nie dotykamy preparatów
promieniotwórczych - oznaczonych czerwoną
promieniotwórczych - oznaczonych czerwoną
"koniczynką" na żółtym tle,
"koniczynką" na żółtym tle,
•
trzymać się jak najdalej od źródeł
trzymać się jak najdalej od źródeł
promieniowania i przebywać w ich pobliżu jak
promieniowania i przebywać w ich pobliżu jak
najkrócej
najkrócej
•
jeżeli jest to możliwe stosować za każdym
jeżeli jest to możliwe stosować za każdym
razem osłony
razem osłony
Czarnobyl:
Czarnobyl:
•
promieniowanie 200 razy silniejsze niż
promieniowanie 200 razy silniejsze niż
w Hiroszimie i Nagasaki
w Hiroszimie i Nagasaki
•
150 tyś. km2 skażonego
150 tyś. km2 skażonego
terenu(Ukraina, Białoruś, Rosja)
terenu(Ukraina, Białoruś, Rosja)
•
W ciągu 11 lat na chorobę
W ciągu 11 lat na chorobę
popromienną zmarło 22 tyś. ludzi
popromienną zmarło 22 tyś. ludzi
•
100 tyś zostało inwalidami
100 tyś zostało inwalidami
•
Promieniowanie zostanie tam 48 tyś
Promieniowanie zostanie tam 48 tyś
lat
lat
•
Ludzie mogą tam zamieszkać za 900
Ludzie mogą tam zamieszkać za 900
lat!!
lat!!