PROMIENIOWANI
E JONIZUJACE
Przygotowały:
Przygotowały:
Sabina
Sabina
Kociszewska
Kociszewska
Justyna
Justyna
Mazurkiewicz
Mazurkiewicz
Ewa Słaby
Ewa Słaby
Elżbieta
Elżbieta
Wojtowicz
Wojtowicz
PROMIENIOWANI
E JONIZUJACE
Przygotowały:
Przygotowały:
Sabina
Sabina
Kociszewska
Kociszewska
Justyna
Justyna
Mazurkiewicz
Mazurkiewicz
Ewa Słaby
Ewa Słaby
Elżbieta
Elżbieta
Wojtowicz
Wojtowicz
Definicja:
Fale elektromagnetyczne lub
Fale elektromagnetyczne lub
cząstki materialne, obdarzone
cząstki materialne, obdarzone
energią wystarczającą do
energią wystarczającą do
zjonizowania atomów lub
zjonizowania atomów lub
cząsteczek.
cząsteczek.
Promieniowanie
Promieniowanie
korpuskularne (cząstkowe)
korpuskularne (cząstkowe)
Promieniowanie falowe
Promieniowanie falowe
(elektromagnetyczne)
(elektromagnetyczne)
Jednostki cechujące
promieniowanie
jonizujące:
1 Gy ( Grey) – jednostka dawki
1 Gy ( Grey) – jednostka dawki
pochłoniętej
pochłoniętej
1 Sv ( Sievert) – jednostka
1 Sv ( Sievert) – jednostka
dawki efektywnej
dawki efektywnej
1 Bq ( Bekerel)
1 Bq ( Bekerel)
Źródła promieniowania
jonizującego:
Naturalne:
Naturalne:
Źródła promieniowania
jonizującego:
Sztuczne:
Sztuczne:
Izotopy promieniotwórcze (Te, J, )
Izotopy promieniotwórcze (Te, J, )
Aparatura rentgenowska
Aparatura rentgenowska
(konwencjonalna, TK,
(konwencjonalna, TK,
mammografy)
mammografy)
Produkty rozpadów w kopalniach
Produkty rozpadów w kopalniach
uranu
uranu
Przyspieszacze cząstek
Przyspieszacze cząstek
Zastosowanie
Promieniowania
Wpływ promieniowania na
komórki
Nie wszystkie cząsteczki wchodzące w skład
Nie wszystkie cząsteczki wchodzące w skład
komórki są w jednakowym stopniu ważne dla jej
komórki są w jednakowym stopniu ważne dla jej
życia. W związku z tym nie jest obojętne, jaka
życia. W związku z tym nie jest obojętne, jaka
cząsteczka weźmie udział w reakcji chemicznej i
cząsteczka weźmie udział w reakcji chemicznej i
spowoduje
łańcuch
procesów
biochemicznych
spowoduje
łańcuch
procesów
biochemicznych
prowadzących do zaburzeń w komórce
prowadzących do zaburzeń w komórce
Uszkodzenie
Uszkodzenie
DNA
DNA
jest bardzo niebezpiecznym
jest bardzo niebezpiecznym
procesem, może prowadzić do śmierci komórki.
procesem, może prowadzić do śmierci komórki.
Każda komórka organizmu „atakowana” jest co
Każda komórka organizmu „atakowana” jest co
około 10 sekund, co daje dziesiątki milionów
około 10 sekund, co daje dziesiątki milionów
uszkodzeń /rok
uszkodzeń /rok
Tzw. „promieniowanie tła” (naturalne) jest
Tzw. „promieniowanie tła” (naturalne) jest
odpowiedzialne za niewielki procent tych uszkodzeń
odpowiedzialne za niewielki procent tych uszkodzeń
Organizm
ludzki
posiada
bardzo
skuteczne
Organizm
ludzki
posiada
bardzo
skuteczne
mechanizmy naprawcze DNA
mechanizmy naprawcze DNA
Tkanki promienioczułe Tkanki
mało wrażliwe
Szpik
Szpik
Gonady
Gonady
Soczewki oczu
Soczewki oczu
Limfocyty
Limfocyty
Tarczyca
Tarczyca
Gruczoł sutkowy
Gruczoł sutkowy
Tkanka
Tkanka
nerwowa
nerwowa
Skóra
Skóra
kości
kości
CHOROBA
POPROMIENN
A
Zespół
zmian
ogólnoustrojowych
Zespół
zmian
ogólnoustrojowych
występujących po napromieniowaniu. Pełny i
występujących po napromieniowaniu. Pełny i
typowy obraz ostrej choroby popromiennej
typowy obraz ostrej choroby popromiennej
rozwija się po napromieniowaniu całego
rozwija się po napromieniowaniu całego
organizmu dużą dawką, tj. wyższą niż
organizmu dużą dawką, tj. wyższą niż
100-200 radów. Tego rodzaju ekspozycja na
100-200 radów. Tego rodzaju ekspozycja na
promieniowanie może mieć miejsce przede
promieniowanie może mieć miejsce przede
wszystkim przy wybuchach broni jądrowej
wszystkim przy wybuchach broni jądrowej
oraz przy nieszczęśliwych wypadkach w
oraz przy nieszczęśliwych wypadkach w
reaktorach atomowych. Obraz kliniczny i
reaktorach atomowych. Obraz kliniczny i
rodzaj zejścia choroby popromiennej zależy w
rodzaj zejścia choroby popromiennej zależy w
pierwszym
rzędzie
od
pierwszym
rzędzie
od
wielkości
dawki
wielkości
dawki
promieniowania.
promieniowania.
Niektóre objawy choroby popromiennej
Niektóre objawy choroby popromiennej
mogą
występować
również
po
mogą
występować
również
po
napromieniowaniu ograniczonej części ciała,
napromieniowaniu ograniczonej części ciała,
np. przy radioterapii nowotworów. Możliwość
np. przy radioterapii nowotworów. Możliwość
wystąpienia powikłań wymaga starannej
wystąpienia powikłań wymaga starannej
kontroli stanu pacjenta w czasie
kontroli stanu pacjenta w czasie
leczenia,
a
zwłaszcza
badania
składu
leczenia,
a
zwłaszcza
badania
składu
morfologicznego krwi.
morfologicznego krwi.
Wczesne skutki
somatyczne.
Ostra choroba
popromienna.
Zespół hematopoetyczny (szpikowy
Zespół hematopoetyczny (szpikowy
)
)
>100
>100
radów
radów
•
Nudności, wymioty (kilka h do kilku dni)
Nudności, wymioty (kilka h do kilku dni)
•
Okres utajenia (destrukcja szpiku)
Okres utajenia (destrukcja szpiku)
•
Ostra choroba popromienna (objawy jelitowe,
Ostra choroba popromienna (objawy jelitowe,
biegunka, krwotoki tkankowe, zab. gosp. wodnej)
biegunka, krwotoki tkankowe, zab. gosp. wodnej)
Zespół jelitowy
Zespół jelitowy
>1000
>1000
radów
radów
•
Żołądek, jelita
Żołądek, jelita
•
Objawy: brak łaknienia, senność, nudności
Objawy: brak łaknienia, senność, nudności
,
,
wymioty
wymioty
,
,
biegunka
biegunka
,
,
odwodnienie
odwodnienie
,
,
zaburzenia
zaburzenia
elektrolitowe
elektrolitowe
,
,
powstawanie krwawiących
powstawanie krwawiących
wrzodów
wrzodów
Zespół mózgowo-naczyniowy
Zespół mózgowo-naczyniowy
>5000
>5000
radów
radów
•
Uszkodzenie włókien oraz komórek nerwowych
Uszkodzenie włókien oraz komórek nerwowych
•
Objawy
Objawy
:
:
pobudzenie na przemian z apatią, utrata
pobudzenie na przemian z apatią, utrata
równowagi i ataksja
równowagi i ataksja
,
,
wymioty
wymioty
,
,
skurcz tężcowy,
skurcz tężcowy,
drgawki, wyczerpanie, śpiączka.
drgawki, wyczerpanie, śpiączka.
Późne skutki somatyczne.
Przewlekły zespół
popromienny
Skrócenie czasu życia
Skrócenie czasu życia
Zaburzenia wzrostu i rozwoju
Zaburzenia wzrostu i rozwoju
Uszkodzenie szpiku
Uszkodzenie szpiku
Zmiany skórne
Zmiany skórne
Zaćma
Zaćma
Rak
Rak
Białaczka
Białaczka
Bezpłodność
Bezpłodność
Skutki dla organizmu w
życiu
wewnątrzmacicznym
Wady rozwojowe:
Wady rozwojowe:
Mikrocephalia i inne uszkodzenia w
Mikrocephalia i inne uszkodzenia w
rozwoju mózgu
rozwoju mózgu
Uszkodzenia szkieletowe
Uszkodzenia szkieletowe
Wady układu moczowo-płciowego
Wady układu moczowo-płciowego
Zahamowanie lub opóźnienie
Zahamowanie lub opóźnienie
rozwoju narządów
rozwoju narządów
Przy większej dawce śmierć we
Przy większej dawce śmierć we
wczesnym okresie po urodzeniu
wczesnym okresie po urodzeniu
Koniec