background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Piotr Ziółek 

 
 
 
 
 
 
 
 

Diagnozowanie i naprawa układów elektrycznych 
w pojazdach i maszynach 723[03].Z2.07 

 

 
 
 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacyjnej – Państwowy Instytut Badawczy  
Radom 2007 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

Recenzenci: 
mgr inż. Andrzej Kulka 
mgr inż. Piotr Nowak 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
inż. Piotr Ziółek 
 
 
 
Konsultacja: 
mgr inż. Andrzej Kacperczyk 
 
 
 
Korekta: 
 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  723[03].Z2.07 
,,Diagnozowanie  i  naprawa  układów  elektrycznych  w  pojazdach  i  maszynach”,  zawartego 
w  modułowym  programie  nauczania  dla  zawodu  mechanik  –  operator  pojazdów  i  maszyn 
rolniczych. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wydawca  

Instytut Technologii Eksploatacyjnej – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

SPIS TREŚCI 

 

 

1.  Wprowadzenie 

2.  Wymagania wstępne 

3.  Cele kształcenia 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

5.  Ćwiczenia 

11 

5.1. Instalacja i wyposażenie elektryczne pojazdów  

11 

5.1.1. 

Ćwiczenia 

11 

5.2. Diagnozowanie i naprawa układów elektrycznych 

14 

5.2.1. 

Ćwiczenia 

14 

5.3. Oświetlenie  pojazdów  

17 

5.3.1. 

Ćwiczenia 

17 

6.  Ewaluacja osiągnięć ucznia 

19 

7.  Literatura 

32 

 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

1. WPROWADZENIE 

 

Poradnik  dla  nauczyciela,  do  jednostki  modułowej  Diagnozowanie  i  naprawa  układów 

elektrycznych  w  pojazdach  i  maszynach,  będzie  pomocny w prowadzeniu  zajęć  dydaktycznych 
w szkole kształcącej w zawodzie mechanik–operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03]. 

Poradnik zawiera: 

 

wymagania wstępne, 

 

wykaz umiejętności jakie uczeń ukształtuje podczas zajęć, 

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

 

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u ucznia jego umiejętności, 

 

ewaluację osiągnięć ucznia, 

 

wykaz literatury. 
Zajęcia  dydaktyczne  powinny  być  prowadzone  metodami  aktywizującymi.  Szczególnie 

zalecane  są  metody  poszukiwania,  porządkowania  i  wykorzystywania  informacji  z  różnych 
źródeł,  stosowania  zdobytej  wiedzy  w  działaniu  praktycznym,  rozwiązywania  problemów 
w sposób  twórczy,  obserwacji,  symulacji,  tekstu  przewodniego,  projektów  oraz  ćwiczeń 
praktycznych. Prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi wymaga przygotowania materiałów 
metodycznych,  takich  jak:  tekst  przewodni,  instrukcja  do  metody  projektów,  instrukcje  do 
wykonania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe, instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy. 

Podczas  realizacji  procesu  dydaktycznego  należy  zwracać  uwagę  na  samokształcenie 

z wykorzystaniem  materiałów  innych  niż  podręczniki;  normy,  instrukcje  obsługi,  poradniki, 
i pozatekstowe źródła informacji. 

Formy  pracy  uczniów  powinny  być  różnorodne,  począwszy  od  pracy  indywidualnej, 

samodzielnej do pracy zespołowej. 

Pomiar  dydaktyczny  jest  istotnym  elementem  procesu  dydaktycznego.  Sprawdzanie 

i ocenianie  osiągnięć  może  być  przeprowadzane  przy  pomocy  przykładowych  testów 
zamieszczonych w poradniku. Do testów dołączone zostały również: 

 

instrukcje dla nauczyciela, 

 

instrukcje dla ucznia, 

 

plan testu w formie tabelarycznej, 

 

karta odpowiedzi. 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

723[03].Z2 

Eksploatacja pojazdów rolniczych 

723[03].Z2.01 

Stosowanie przepisów ruchu 

drogowego 

723[03].Z2.02 

Stosowanie technik kierowania 

pojazdem i wykonywanie czynności 

kontrolno – obsługowych 

 

723[03].Z2.03 

Diagnozowanie i naprawa 

układów silnika 

 

723[03].Z2.04 

Diagnozowanie i naprawa 

układów napędowych 

pojazdów 

723[03].Z2.05 

Diagnozowanie i naprawa 

układów kierowniczych, 

jezdnych, zawieszenia 

i hamulcowych 

723[03].Z2.06 

Diagnozowanie i naprawa 

układów hydraulicznych, 

pneumatycznych 

i urządzeń zaczepowych 

 

723[03].Z2.07 

Diagnozowanie i naprawa 

układów elektrycznych 

w pojazdach i maszynach 

 

723[03].Z2.08 

Wykonywanie przeglądów 

technicznych i obsługi sezonowej 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

2. WYMAGANIA WSTĘPNE 

 
Przystępując do realizacji jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

czytać  ze  zrozumieniem  informacje  przedstawione  w  formie  opisu,  instrukcji,  rysunków, 
szkiców, wykresów i dokumentacji technicznej,  

 

rozpoznawać elementy, zespoły i układy na rysunkach, schematach, zgodnie z instrukcją, 

 

określać funkcje zespołów i układów, 

 

wykonywać proste szkice i rysunki części i zespołów maszyn, 

 

nazywać i użytkować narzędzia, 

 

organizować  stanowisko  pracy  do  diagnostyki,  naprawy  i  obsługi  sprzętu  technicznego 
zgodnie z wymaganiami ergonomii, 

 

radzić sobie w sytuacjach problemowych, 

 

samodzielnie podejmować decyzje, 

 

podjąć decyzje dotyczące wyboru technologii naprawy, 

 

podejmować  decyzje  zawodowe  zgodnie  z  przepisami  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy, 
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, 

 

skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy, 

 

oceniać własną pracę, 

 

korzystać z różnych źródeł informacji, 

 

przewidywać  i  wskazywać  zagrożenia  dla  zdrowia  i  życia  ludzkiego  oraz  środowiska 
przyrodniczego, 

 

udzielać pomocy ofiarom wypadków przy procesie pracy. 

 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

3.  CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

scharakteryzować  instalacje  elektryczne  pojazdów  samochodowych,  ciągników  i  maszyn 
rolniczych, 

 

odczytać schematy instalacji elektrycznych pojazdów i maszyn rolniczych, 

 

objaśnić  budowę,  działanie  i  czynności  obsługowe  akumulatorów,  prądnic,  alternatorów, 
rozruszników i silników elektrycznych, 

 

sprawdzić  działanie  źródeł  światła,  odbiorników,  układów  kontrolno  –  pomiarowych 
i sterujących pojazdów i maszyn rolniczych, 

 

wykonać ładowanie akumulatorów, 

 

wyregulować ustawienie świateł głównych pojazdów, 

 

wykryć usterki elektrycznego wyposażenia pojazdu, 

 

dokonać naprawy układów elektrycznych, 

 

zastosować  przepisy  bhp  podczas  diagnozowania  i  naprawy  układów  elektrycznych 
w pojazdach i maszynach. 

 
 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

4.  PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 

Scenariusz zajęć 1  

Osoba prowadząca …………………………………………………….. 
Modułowy program nauczania:  Mechanik – operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03]. 
Moduł: 

Eksploatacja pojazdów rolniczych 723[03].Z2 

Jednostka modułowa: 

Diagnozowanie i naprawa układów elektrycznych 
w pojazdach i maszynach 723[03].Z2.07 

 

Temat:  Badanie źródła prądu w pojeździe na przykładzie akumulatora. 

Cel ogólny: Poznanie budowy, działania i czynności obsługowych akumulatora. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

scharakteryzować źródła prądu występujące w pojazdach, 

 

określić podstawowe parametry akumulatora, 

 

wykonać badanie akumulatora, 

 

zdiagnozować usterkę akumulatora. 

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe: 

 

organizowanie i planowanie zajęć, 

 

pracy w zespole, 

 

oceny pracy zespołu. 

 
Metody nauczania–uczenia się:  

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

dyskusja dydaktyczna wielokrotna. 

 
Środki dydaktyczne:
  

 

instrukcje obsługi ciągników rolniczych, 

 

przekrój akumulatora, 

 

przyrządy do badania akumulatora, 

 

instrukcja bhp, 

 

stanowisko pracy, 

 

tablice poglądowe, 

 

zestawy ćwiczeń opracowanych przez nauczyciela. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

uczniowie pracują w grupach 2–3 osobowych. 

 
Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne. 
 
Zadanie dla ucznia:  

Dokonaj  oględzin  zewnętrznych  akumulatora.  Zbadaj  napięcie  na  zaciskach  akumulatora, 

sprawdź poziom elektrolitu oraz jego gęstość w poszczególnych celach. 

 

Przebieg zajęć: 

 

Faza wstępna 
1.  Sprawdzenie listy obecności. 
2.  Określenie tematu zajęć. 
3.  Wyjaśnienie uczniom tematu i szczegółowych celów kształcenia. 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

Faza właściwa 
1.  Metoda tekstu przewodniego. 
 
Faza I. Informacje 

Pytania prowadzące: 

1.  Jakie wyróżniamy źródła prądu w pojazdach? 
2.  Co to jest akumulator? 
3.  Jakie podstawowe parametry posiada akumulator? 
4.  Do czego służy areometr? 
5.  Do czego służy multimetr? 
6.  Jak dokonujemy pomiaru gęstości elektrolitu? 
7.  Jak dokonujemy pomiaru wartości napięcia na zaciskach akumulatora? 
8.  Jakim płynem uzupełniamy stan elektrolitu w akumulatorze? 
 
Faza II. Planowanie 
1.  Co można sprawdzić podczas oględzin akumulatora? 
2.  Jakie są najczęstsze usterki akumulatora? 
3.  Jakich pomiarów dokonujemy podczas diagnozowania akumulatora? 
 
Faza III. Ustalenie 
1.  Uczniowie wskazują różnice pomiędzy źródłem a zasobnikiem prądu w pojeździe. 
2.  Uczniowie pracując w grupach opisują budowę akumulatora. 
3.  Uczniowie pracując w grupach opisują użycie akumulatora. 
4.  Uczniowie pracując w grupach opisują najczęstsze usterki akumulatora. 
5.  Uczniowie pracując w grupach opisują sposoby diagnozowania akumulatorów. 
 
Faza IV. Wykonanie 
1.  Uczniowie wypisują różnice pomiędzy źródłem a zasobnikiem prądu w pojeździe. 
2.  Uczniowie szkicują i opisują budowę akumulatora. 
3.  Uczniowie opisują zastosowanie akumulatora. 
4.  Uczniowie wypisują i omawiają najczęstsze usterki akumulatora. 
5.  Uczniowie dokonują badania akumulatora. 
 
Faza V. Sprawdzanie 
1.  Uczniowie  sprawdzają  poprawność  wskazanych  różnic  pomiędzy  źródłem  a  zasobnikiem 

prądu. 

2.  Uczniowie dyskutują nad zastosowaniem akumulatora. 
3.  Uczniowie wymieniają się uwagami co do najczęstszych usterek akumulatora. 
4.  Uczniowie wyciągają wnioski z przeprowadzonego badania akumulatora. 
 
Faza VI. Analiza końcowa 

Uczniowie  wraz  z  nauczycielem  wskazują,  które  etapy  rozwiązania  zadania  sprawiły  im 

trudności.  Nauczyciel  powinien  podsumować  całe  ćwiczenie,  wskazać,  jakie  umiejętności  były 
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości, i jak ich uniknąć na przyszłość. 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

Scenariusz zajęć 2  

 
Osoba prowadząca …………………………………………………….. 
Modułowy program nauczania:  Mechanik – operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03]. 
Moduł: 

Eksploatacja pojazdów rolniczych 723[03].Z2 

Jednostka modułowa: 

Diagnozowanie i naprawa układów elektrycznych 
w pojazdach i maszynach 723[03].Z2.07 

 

Temat: Badanie oświetlenia w pojazdach. 

Cel ogólny: Przeprowadzenie ustawień świateł głównych w pojeździe. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

wyjaśnić, co to są światła główne pojazdu, 

 

wyjaśnić, jakie znaczenie ma oświetlenie pojazdu, 

 

wyjaśnić, czym charakteryzują się reflektory pojazdu, 

 

przeprowadzić regulację ustawień świateł głównych pojazdu. 

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe: 

 

organizowanie i planowanie zajęć, 

 

pracy w grupie, 

 

oceny pracy w grupie. 

 
Metody nauczania–uczenia się:  

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

dyskusja dydaktyczna wielokrotna. 

 
Środki dydaktyczne:
  

 

materiały źródłowe, 

 

tablice poglądowe, 

 

instrukcja obsługi pojazdu, 

 

stanowisko do pomiaru ustawień oświetlenia pojazdu, 

 

przyrząd do pomiaru ustawienia świateł, 

 

instrukcje bezpieczeństwa higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej, 

 

arkusze papieru, 

 

przybory do pisania. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

uczniowie pracują w grupach 3

5 osobowych. 

 
Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna (45 min). 
 
Zadanie dla ucznia:  

Przeprowadź  badanie  ustawień  oświetlenia  głównego  w  pojeździe  oraz  wykonaj  regulację 

ustawień oświetlenia reflektorów przednich pojazdu. 

 

Przebieg zajęć: 

 

Faza wstępna 
1.  Sprawdzenie listy obecności. 
2.  Określenie tematu zajęć. 
3.  Wyjaśnienie uczniom tematu i szczegółowych celów kształcenia. 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

10 

Faza właściwa 
1.  Metoda tekstu przewodniego.  
 
Faza I. Informacje 

Pytania prowadzące: 

1.  Co to jest reflektor i z czego się składa? 
2.  Jakie znaczenie posiada oświetlenie w pojazdach? 
3.  Jakie rodzaje oświetlenia wyróżniamy w pojazdach? 
4.  Jak przeprowadza się diagnostykę oświetlenia w pojazdach? 
5.  Jak dokonujemy regulacji ustawienia świateł głównych w pojazdach? 
 
Faza II. Planowanie 
1.  Jakie rozróżniamy oświetlenie w pojazdach? 
2.  Jak diagnozujemy oświetlenie w pojazdach? 
3.  Jak regulujemy światła mijania w pojazdach? 
 
Faza III. Ustalenie 
1.  Uczniowie pracując w grupach omawiają rodzaje oświetlenia w pojazdach. 
2.  Uczniowie pracując w grupach diagnozują oświetlenie w pojeździe. 
3.  Uczniowie  pracując  w  grupach  ustalają  kolejność  czynności  podczas  włączenia  świateł 

mijania. 

 
Faza IV. Wykonanie 
1.  Uczniowie wypisują rodzaje oświetleń w pojazdach. 
2.  Uczniowie diagnozują oświetlenie w pojeździe. 
3.  Uczniowie regulują światła w pojeździe. 
 
Faza V. Sprawdzanie 
1.  Uczniowie prezentują wykonane zadania na forum całej grupy. 
2.  Uczniowie wymieniają się uwagami i sugestiami. 
3.  Uczniowie dyskutują na forum klasy o wynikach wykonanego zadania. 
 
Faza VI. Analiza końcowa 

Nauczyciel  ocenia  na  podstawie  obserwacji  indywidualnie  każdego  ucznia  i  grupę  na 

bieżąco,  podczas  dyskusji,  podczas  wykonywania  zadania  oraz  końcowe  efekty  pracy. 
Nauczyciel  powinien  podsumować  całe  zadanie,  wskazać,  jakie  umiejętności  były  ćwiczone, 
jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich uniknąć w przyszłości. 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

11 

5. 

ĆWICZENIA 

 

5.1.  Instalacja i wyposażenie elektryczne pojazdów 

 

5.1.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Dokonaj sprawdzenia stanu technicznego bezpieczników w ciągniku marki New Holland. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni 

fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Należy  zwrócić  uwagę  na  odpowiednie  oznaczenia 
kolorystyczne zabezpieczeń. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia  

 

Uczeń powinien: 

1)  przygotować stanowisko do wykonania ćwiczenia,  
2)  zaplanować tok postępowania, 
3)  odszukać panel z bezpiecznikami w pojeździe, 
4)  dokonać kontroli zabezpieczeń, 
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

ciągnik rolniczy marki New Holland, 

 

instrukcja obsługi ciągnika, 

 

multimetr. 

 
Ćwiczenie 2 

Dokonaj pomiaru napięcia na zaciskach akumulatora i zapisz uzyskane wartości gdy: 

a)  silnik pojazdu jest w stanie spoczynku, 
b)  silnik pojazdu jest uruchomiony, a główne odbiorniki prądu są powyłączane, 
c)  silnik pojazdu pracuje, a odbiorniki główne prądu są uruchomione. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Oceniając pracę uczniów 
należy zwrócić uwagę na: 

 

sposób przygotowania stanowiska, 

 

dobór narzędzi, 

 

umiejętność wykorzystania instrukcji operacyjnych, 

 

prezentację wyników. 

 
 
 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

12 

Sposób wykonania ćwiczenia  

 

Uczeń powinien: 

1)  zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 
2)  zaplanować tok postępowania, 
3)  dokonać pomiarów zgodnie z zaleceniami zadania, 
4)  zapisać w punktach uzyskane wartości pomiarów, 
5)  wyciągnąć wnioski, 
6)  zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenie. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

dowolny pojazd ze sprawnie działającą instalacją elektryczną, 

 

woltomierz cyfrowy lub analogowy, 

 

arkusz papieru, 

 

przybory do pisania, 

 

instrukcja obsługi pojazdu,  

 

dokumentacja instalacji elektrycznej w pojeździe, 

 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 3 

Podłączona  prawidłowo  przyczepa do  ciągnika rolniczego  nie posiada  napięcia  w  instalacji 

elektrycznej. Oświetlenie przyczepy jest niesprawne. Wtyka oświetlenia przyczepy jest podpięta 
do  gniazda  zasilania  zewnętrznego  ciągnika.  Sprawdź  instalację  przyczyną  przyczepy,  wykryj  
usterki i usuń je. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni 

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na podłączenie wtyki do gniazda 
zasilania zewnętrznego ciągnika. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia  

 

Uczeń powinien: 

1)  zgromadzić przybory i materiały do wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,  
3)  zorganizować narzędzia do naprawy instalacji elektrycznej, 
4)  zaplanować tok postępowania, 
5)  rozpoznać usterki, 
6)  usunąć usterki, 
7)  zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenie. 

 
 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

13 

Środki dydaktyczne: 

 

ciągnik rolniczy, przyczepa wyposażona w oświetlenie, 

 

multimetr, 

 

narzędzia do naprawy instalacji elektrycznej, 

 

instrukcja obsługi ciągnika, instrukcja obsługi przyczepy. 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

14 

5.2. Diagnozowanie i naprawa układów elektrycznych 

 

5.2.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wykonaj  diagnostykę  akumulatora  rozruchowego.  Sprawdź  stan  techniczny,  dokonaj 

pomiaru stanu naładowania, sprawdź gęstość elektrolitu w poszczególnych celach. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Oceniając pracę uczniów 
należy zwrócić uwagę na: 

 

sposób przygotowania stanowiska, 

 

dobór narzędzi, 

 

umiejętność wykorzystania instrukcji operacyjnych, 

 

prezentację wyników. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia  

 

Uczeń powinien: 

1)  określić zasady bezpiecznej pracy podczas wykonywania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  scharakteryzować budowę akumulatora, 
4)  sprawdzić optycznie stan techniczny akumulatora, 
5)  dokonać pomiaru napięcia na zaciskach akumulatora, 
6)  sprawdzić poziom elektrolitu w poszczególnych celach (uzupełnić w miarę potrzeby), 
7)  dokonać pomiaru gęstości elektrolitu, 
8)  dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia,  
9)  uporządkować miejsce pracy, 
10)  zaprezentować wnioski z wykonanego ćwiczenia na forum grupy. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenie. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

akumulator obsługowy, 

 

multimetr, 

 

areometr, 

 

woda destylowana,  

 

woda bieżąca, 

 

stanowisko do wykonania pomiarów, 

 

instrukcja bhp, 

 

środki ochrony indywidualnej. 

 
Ćwiczenie 2  

Po  uruchomieniu  silnika  spalinowego  w  pojeździe  kontrolka  sygnalizacyjna  czerwona 

o symbolu graficznym  „akumulator” świeci  się światłem ciągłym. Ustal przyczynę usterki oraz 
przedstaw w punktach procedurę jej usunięcia. 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

15 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Oceniając pracę uczniów 
należy zwrócić uwagę na: 

 

sposób przygotowania stanowiska naprawczego, 

 

dobór narzędzi, 

 

podjęcie decyzji o sposobie i miejscu naprawy, 

 

umiejętność wykorzystania instrukcji operacyjnych, 

 

prezentację wyników. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia  

 

Uczeń powinien: 

1)  zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 
2)  zaplanować tok postępowania podczas diagnozowania usterki, 
3)  ustalić przyczynę usterki, 
4)  zapisać w punktach procedurę wykonania naprawy, 
5)  ocenić wykonane ćwiczenie, 
6)  zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenie. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

dowolny pojazd z zasymulowaną usterką, 

 

arkusz papieru, 

 

przybory do pisania, 

 

multimetr, 

 

instrukcja obsługi pojazdu,  

 

przykładowa dokumentacja instalacji elektrycznej w pojeździe, 

 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 3  

Po  zdiagnozowaniu  rozrusznika  okazało  się,  że  szczotki  na  komutatorze  uległy 

„zawieszeniu”. Dokonaj usunięcia usterki. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Oceniając pracę uczniów 
należy zwrócić uwagę na: 

 

sposób przygotowania stanowiska naprawczego, 

 

dobór narzędzi, 

 

podjęcie decyzji o sposobie i miejscu naprawy, 

 

umiejętność wykorzystania instrukcji operacyjnych, 

 

prezentację wyników. 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

16 

 

Sposób wykonania ćwiczenia  

 

Uczeń powinien: 

1)  określić zasady bezpiecznej pracy, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  scharakteryzować budowę rozrusznika, 
4)  zidentyfikować rodzaj uszkodzenie i jego przyczynę, 
5)  zaplanować kolejne czynności i skonsultować je z nauczycielem, 
6)  wykonać naprawę, 
7)  sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia, 
8)  zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenie. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

rozrusznik z zasymulowaną usterką, 

 

zestaw narzędzi warsztatowych potrzebnych do wykonania naprawy, 

 

instrukcja obsługi pojazdu, 

 

instrukcja napraw rozrusznika, 

 

stanowisko do wykonania naprawy, 

 

instrukcja stanowiskowa bhp. 

 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

17 

5.3.  Oświetlenie pojazdów 

 

5.3.1.  Ćwiczenia  

 
Ćwiczenie 1  

Wykonaj  oględziny  oświetlenia  w  ciągniku  rolniczym.  Wnioski  i  uwagi  zaprezentuj 

w formie pisemnej. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni 

fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  i  techniki 
wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  określić zasady bezpiecznej pracy, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,  
3)  wykonać sprawdzenie świateł ciągnika, 
4)  zapisać wnioski, 
5)  zaprezentować wnioski na forum grupy. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

ćwiczenie praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

ciągnik rolniczy, 

 

narzędzia monterskie do regulacji, 

 

instrukcja obsługi ciągnika. 

 
Ćwiczenie 2  

Wykonaj  regulację  reflektorów  przednich  świateł  drogowych  i  mijania  w  ciągniku 

rolniczym. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni 

fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  i  techniki 
wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  określić zasady bezpiecznej pracy, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  przeanalizować instrukcję obsługi ciągnika, szczególnie uwzględniając rozdział oświetlenie, 
4)  zidentyfikować elementy instalacji oświetlenia w pojeździe, 
5)  dokonać pomiaru ustawień reflektorów, 
6)  dokonać regulacji reflektorów, 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

18 

7)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
8)  wyciągnąć wnioski z wykonanego ćwiczenia. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

ćwiczenie praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

ciągnik rolniczy, 

 

instrukcja obsługi ciągnika, 

 

stanowisko do przeprowadzenia pomiaru, 

 

narzędzia i urządzenia do przeprowadzenia regulacji reflektorów. 

 
Ćwiczenie 3  

Przeanalizuj  schemat  instalacji  elektrycznej  ciągnika.  Wykonaj  wymianę  wszystkich 

żarówek oświetlenia pojazdu, pomijając podświetlenie deski rozdzielczej i lampek kontrolnych. 
 

Wskazówki do realizacji 

Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  odpowiedni 

fragment  rozdziału  Materiał  nauczania.  Nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  i  techniki 
wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  określić zasady bezpiecznej pracy, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  przeanalizować instrukcję obsługi ciągnika, 
4)  przeanalizować schemat oświetlenia ciągnika, 
5)  dokonać wymiany wszystkich żarówek na nowe, 
6)  sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia, 
7)  zaprezentować wykonane ćwiczenie na forum grupy, 
8)  wyciągnąć wnioski z wykonanego ćwiczenia. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

ciągnik rolniczy, 

 

instrukcja obsługi ciągnika, 

 

schemat instalacji elektrycznej, 

 

komplet żarówek, 

 

zestaw narzędzi monterskich, 

 

akcesoria do konserwacji. 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

19 

6.  EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  ,,Diagnozowanie  i  naprawa 
układów elektrycznych w pojazdach i maszynach” 

 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru z których: 

 

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 15, 16, 19, 20 są poziomu podstawowego, 

 

zadania 6, 13, 14, 17, 18, są poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt 

 

Za  każdą  prawidłową  odpowiedź  uczeń  otrzymuje  1  punkt.  Za  złą  odpowiedź  lub  jej  brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  -  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

 

dopuszczający 

 za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego, 

 

dostateczny 

 za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

 

dobry 

 za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, 

 

bardzo  dobry 

  za  rozwiązanie  18  zadań,  w  tym  co  najmniej  4  z  poziomu 

ponadpodstawowego, 

 

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. b, 5. a, 6. d, 7. a, 8. b, 9. b, 10. a, 11. c, 12. d, 
13. 
d, 14. b, 15. b, 16. c, 17. a, 18. c, 19. a, 20. b.

 

 
Plan testu 

Nr 
zad. 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

Określić wartość napięcia na zaciskach 
akumulatora 

Wskazać źródło prądu 

Określić liczbę ogniw akumulatora 
12 V 

Określić wartość napięcia jednego 
ogniwa akumulatora 

Zdefiniować, co to jest elektrolit 
żelowy 

Ustalić typowe uszkodzenie alternatora 

PP 

Określić liczbę kolorów stosowanych 
do oznakowania bezpieczników 

Zdefiniować, czym zajmuje się 
diagnostyka 

Określić funkcje akumulatora 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

20 

10 

Określić poziom elektrolitu w 
akumulatorze 

11  Rozróżnić wartość gęstości elektrolitu 

12 

Ustalić, czym uzupełniamy ubytek 
elektrolitu w akumulatorze 

PP 

13  Określić funkcję rozrusznika 

14 

Scharakteryzować typowe uszkodzenie 
rozrusznika 

PP 

15 

Określić wartość napięcia występującej 
w instalacji elektrycznej pojazdu. 

16 

Określić, dla jakiej barwy oko ludzkie 
ma największą czułość w nocy 

17 

Scharakteryzować sposób sprawdzania 
świateł mijania 

PP 

18 

Scharakteryzować sposób używania 
świateł mijania 

PP 

19 

Określić, jakie wymagane są reflektory 
przednie w Polsce 

20 

Określić przyrząd do badania 
oświetlenia w pojazdach 

 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

21 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  co  najmniej  jednotygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na pytania testowe. 
5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 
6.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 
7.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy. 
8.  Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych  i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony  na 

udzielanie odpowiedzi. 

9.  Zapytaj, czy uczniowie zrozumieli instrukcję i polecenia. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
10.  Postaraj  się  stworzyć  odpowiednią  atmosferę  podczas  przeprowadzania  pomiaru 

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości). 

11.  Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

12.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 
13.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 
14.  Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wyciągnij wnioski. 
15.  Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  uniknięcie  niepowodzeń 

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. 

 
Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test zawiera 20 zadań do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi.  
5.  Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa. 
6.  W  zadaniach  zaznacz  prawidłową  odpowiedź  X  (w  przypadku  pomyłki  należy  błędną 

odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową). 

7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
8.  Jeśli udzielenie odpowiedzi  będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż  jego rozwiązanie  na 

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.  Na rozwiązanie testu masz 30 min. 

Powodzenia! 

Materiały dla ucznia: 

 

instrukcja, 

 

zestaw zadań testowych, 

 

karta odpowiedzi. 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

22 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Przybliżona wartość napięcia występującego na zaciskach akumulatora w pojazdach wynosi 

a)  5 V. 
b)  12 V. 
c)  15 V. 
d)  20 V. 

 
2.  Źródłem prądu w pojazdach jest 

a)  akumulator i prądnica. 
b)  przewody elektryczne. 
c)  instalacja zasilająca. 
d)  przetwornica. 

 
3.  Akumulator 12 V składa się z ogniw 

a)  trzech. 
b)  pięciu. 
c)  sześciu. 
d)  dwunastu. 

 

4.  Wartość napięcia jaką generuje jedno ogniwo akumulatora wynosi 

a)  1,2 V. 
b)  2,1 V. 
c)  2,3 V. 
d)  2,5 V. 

 
4.  Elektrolitem żelowym nazywamy 

a)  wodny roztwór kwasu siarkowego z dodatkiem środka żelującego. 
b)  żel siarkowy. 
c)  wodę destylowana w postaci żelu. 
d)  żywice sylikonowe. 

 
6.  Typowym uszkodzeniem dla alternatora jest 

a)  przerwanie przewodu. 
b)  brak zasilania. 
c)  obracanie się alternatora w przeciwnym kierunku. 
d)  uszkodzenie układu prostowniczego. 
 

7.  Do oznakowania bezpieczników używa się następującej ilości kolorów 

a)  11. 
b)  21 
c)  131. 
d)  44. 

 
8.  Diagnostyka zajmuje się 

a)  badaniem procesów. 
b)  oceną stanu technicznego pojazdów i maszyn. 
c)  badaniem procesów roboczych. 
d)  usuwaniem usterek. 

 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

23 

9.  Funkcja, jaką pełni akumulator w pojeździe to 

a)  oświetlenie pojazdu. 
b)  źródło prądu. 
c)  zabezpieczenie instalacji. 
d)  zasilenie alternatora. 

 
10.  Poziom elektrolitu w akumulatorze powinien znajdować się 

a)  powyżej płyt ołowianych tak aby były one całkowicie zanurzone. 
b)  poniżej płyt ołowianych. 
c)  na równi z płytami ołowianymi. 
d)  poniżej połączeń płyt ołowianych. 

 
11.  Gęstość elektrolitu w sprawnym akumulatorze wynosi 

a)  1,8 G/cm

3

b)  1,38 G/cm

3

c)  1,28 G/cm

3

d)  1,40 G/cm

3

 
12.  Naturalny ubytek elektrolitu w akumulatorze uzupełniamy 

a)  żywicą sylikonową. 
b)  wodą. 
c)  kwasem siarkowym. 
d)  wodą destylowaną. 

 
13.  Rozrusznik jest 

a)  źródłem zasilania. 
b)  akumulatorem. 
c)  alternatorem. 
d)  odbiornikiem prądu. 

 
14.  Typową usterką rozrusznika może być 

a)  utlenienie przewodu. 
b)  przepalenie uzwojenia wirnika. 
c)  przerwanie przewodu zasilającego. 
d)  zerwanie paska klinowego. 

 
15.  Wartość napięcia do zasilenia żarówek w pojeździe wynosi 

a)  5 V, 4 V. 
b)  10 V, 12 V. 
c)  12 V, 24 V. 
d)  13 V, 18 V. 
 

16.  Oko człowieka ma największą czułość w nocy dla barwy 

a)  żółtej 
b)  białej. 
c)  zielonej. 
d)  pomarańczowej. 

 
 
 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

24 

17.  Sprawdzając światła mijania należy sprawdzić, czy 

a)  nie oślepiają kierowców pojazdów jadących z przeciwka. 
b)  jest wyregulowany pasek napędu alternatora. 
c)  jest odpowiedni poziom elektrolitu w akumulatorze. 
d)  wysyłają światło symetrycznie. 

 
18.  W Polsce obowiązuje kierowców jazda na światłach mijania  

a)   tylko po zmierzchu. 
b)  w nocy i podczas mgły. 
c)  przez całą dobę. 
d)  tylko w okresie zimowym przez całą dobę. 

 
19.  W Polsce wymaganymi reflektorami przednimi są reflektory 

a)  asymetryczne. 
b)  symetryczne. 
c)  regularne. 
d)  prostokątne. 

 
20.  W warsztacie specjalistycznym, do diagnozowania oświetlenia w pojazdach używa się 

a)  rzutnika. 
b)  przyrządu do badania świateł. 
c)  przyrządu do regulacji świateł. 
d)  ciemnego pomieszczenia. 
 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

25 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko.......................................................................................... 

 

Diagnozowanie i naprawa układów elektrycznych w pojazdach i maszynach. 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź 

 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1.    

 

2.    

 

3.    

 

4.    

 

5.    

 

6.    

 

7.    

 

8.    

 

9.    

 

10.  

 

11.  

 

12.  

 

13.  

 

14.  

 

15.  

 

16.  

 

17.  

 

18.  

 

19.  

 

20.  

 

Razem:   

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

26 

ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY 
 
Próba pracy ma w zamierzeniu spełnić dwa zadania: 
1)  sprawdzić stopień opanowania jednej z umiejętności praktycznych, jakie uczniowie powinni 

zdobyć przy realizacji tego modułu, 

2)  przygotować  uczniów  do  zdawania  części  praktycznej  egzaminu  zewnętrznego, 

potwierdzającego  kwalifikacje  w  zawodzie  mechanik  operator  pojazdów  i  maszyn 
rolniczych. 
W  tym  celu  zadanie  praktyczne  powinno  być  przygotowane  w  takiej  formie,  z  jaką 

uczniowie  spotkają  się  na  egzaminie.  Oznacza  to  konieczność  opracowania  zadania  w  sposób 
umożliwiający  kryterialne  ocenianie  wykonywanych  przez  ucznia  czynności  w  czterech 
obszarach:  planowania,  organizowania,  wykonywania  i  prezentowania.  Próbę  pracy 
przeprowadza  wybrany  uczeń.  Pozostali  wspólnie  z  nauczycielem  obserwują  jego  pracę.  Po 
pracy nauczyciel szczegółowo omawia wykonane zadanie. 

 
Ocenianie: 
Zgodnie  z  procedurą  zewnętrznych  egzaminów  potwierdzających  kwalifikacje  zawodowe, 

w czasie egzaminu praktycznego należy osiągnąć co najmniej 75% pkt. 
niedostateczny  do 11 pkt 
dopuszczający 

11 – 14 pkt. 

dostateczny   

14 – 16 pkt. 

dobry 

 

 

16 – 19 pkt. 

bardzo dobry  

od 19 pkt. 

 
Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy: 
 

Wyposażenie na stanowisku 

Ilość 

Ciągnik rolniczy New Holland 

1 szt. 

Stół ślusarski 

1 szt. 

Zestaw kluczy płaskich 

1 kpl. 

Zestaw kluczy oczkowych 

1 kpl. 

Zestaw wkrętaków ślusarskich 

1 kpl. 

Pobijak z metalu miękkiego 

1 szt. 

Lejek 

1 szt. 

Gruszka 

1szt. 

Przyrząd do sprawdzania drożności korków (np. kawałek drutu) 

1szt. 

Areometr ze skalą gęstości elektrolitu 

1szt. 

Multimetr lub woltomierz cyfrowy 

1szt. 

Przyrząd do pomiaru poziomu elektrolitu (np. rurka szklana) 

1szt. 

Przyrząd do oczyszczenia zacisków akumulatora 

1szt. 

Instrukcja naprawy ciągnika New Holland 

1szt. 

Apteczka 

1szt. 

 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

27 

UWAGA: 

Akumulatory  w  ciągniku  nie  mogą  być  bezobsługowe  muszą  umożliwiać  wykonanie  prac 

obsługowych. 
 
Informacja dla ucznia 
1.  Sprawdź,  czy  otrzymałeś  kompletny  arkusz do  wykonania  zadania. Ewentualne  braki  stron 

lub inne usterki zgłoś nauczycielowi. 

2.  Na  arkuszu  PLAN  DZIAŁANIA  wpisz  swój  numer  ewidencyjny  PESEL,  datę  urodzenia 

i numer stanowiska. 

3.  Zapoznaj  się  z  treścią  zadania  praktycznego,  instrukcją  do  jego  wykonania,  stanowiskiem 

roboczym i jego wyposażeniem. Masz na to 20 minut. 

4.  Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie miejscu 

(czas wykonania zadania wynosi 180 minut). 

 

Pamiętaj,  że  podczas  wykonywania  zadania  jesteś  oceniany  przez  nauczyciela,  który 

obserwuje  wykonywane  przez  Ciebie  czynności  i  nie  będzie  udzielać  Ci  żadnych 
wskazówek. Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów 
bhp,  ochrony  przeciwpożarowej  i  może  w  takim  przypadku  przerwać  wykonywanie 
zadania. 

 Powodzenia! 

 
Zadanie Egzaminacyjne 

W  ciągniku  rolniczym  powstało  uszkodzenie  uniemożliwiające  rozruch  silnika. 

Prawdopodobnie  przyczyną  awarii  jest  nadmierne  zużycie  szczotek  rozrusznika. 
Przeprowadź diagnostykę instalacji, źródła prądu i rozrusznika 

 usuń usterkę. 

 
 

Instrukcja do wykonania zadania  
Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie: 

1.  Przeanalizuj dokładnie treść zadania.  
2.  W formularzu PLAN DZIAŁANIA: 

 

zapisz kolejne czynności niezbędne do wykonania zadania, 

 

sporządź wykaz niezbędnych narzędzi i maszyn potrzebnych do wykonania zadania. 

3.  Zgromadź  na  stanowisku  egzaminacyjnym  niezbędne  narzędzia,  maszyny  i  sprzęt  do 

wykonania zadania oraz środki ochrony osobistej. 

4.  Sprawdź stan techniczny ciągnika.  
5.  Określ i zapisz niedomagania ciągnika. 
6.  Wykonaj niezbędne regulacje i naprawy. 
7.  Wykonaj  zaplanowane  czynności  zgodnie  z  zasadami  bezpiecznej  pracy,  uporządkuj 

stanowisko pracy. 

8.  Zgłoś, przez podniesienie ręki, gotowość do prezentacji wykonanego zadania. 
9.  W czasie prezentacji: 

 

omów wykonane czynności, 

 

oceń jakość wykonanej pracy. 

 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

28 

Zawód: mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych 
Symbol cyfrowy zawodu 723[03] 
Oznaczenie tematu: 1 
Oznaczenia zadania: A 
 
PESEL   

 

 

 

 

 

 

 

Data urodzenia   

 

Numer stanowiska 

 
 

   

 

 

 

 

 

 

 

dzień/miesiąc/rok 

 

PLAN DZIAŁANIA 

 
1. Zapisz kolejność wykonywania czynności: 
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………… 
2. Wypisz potrzebne maszyny i narzędzia do wykonania zadania: 
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………… 
 
 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

29 

O

b

sza

st

and

ard

 

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA 

Il. pkt 

Czynność 1: Zapisanie czynności prowadzących do wykonania zadania. 

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zapisał, co najmniej: 

 

demontaż pokrywy podtrzymującej, 

 

rozłączenie 

przewodów 

elektrycznych 

na 

akumulatorze 

i rozruszniku, 

 

demontaż rozrusznika, 

 

wymiana szczotek, 

 

demontaż akumulatora, 

 

oczyszczenie akumulatora, 

 

sprawdzenie poziomu elektrolitu, 

 

pomiar gęstości elektrolitu, 

 

pomiar wartości napięcia na zaciskach akumulatora, 

 

montaż rozrusznika, 

 

montaż akumulatora, 

 

uruchomienie silnika. 

 

Czynność  2:  Sporządzenie  wykazu  sprzętu  narzędzi  i  przyrządów 
pomiarowych niezbędnych do wykonania zadania. 
Kryterium  wykonania:  1  pkt.  –  jeżeli  uczeń  w  wykazie  zapisał,  co  najmniej  3 
z podanych: 

 

komplet kluczy płaskich i oczkowych, 

 

wkrętaki ślusarskie, 

 

woltomierz, 

 

aerometr. 

 

Czynność  3:  sporządzenie  wykazu  materiałów  i  części  zmiennych 
niezbędnych do wykonania zadania. 
Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zapisał w wykazie co najmniej dwa 
z podanych: 

 

szczotki węglowe, 

 

woda destylowana, 

 

czyściwo. 

 

P

L

ANO

W

AN

IE

 

Suma punktów w obszarze - I. Planowanie 

 

Czynność  4:  Pobranie  i  rozmieszczenie  na  stanowisku  sprzętu,  narzędzi 
i urządzeń do wykonania zadania. 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  uczeń  skompletował  co  najmniej  trzy 
z podanych poniżej: 

 

komplet kluczy, 

 

wkrętaki ślusarskie, 

 

woltomierz, 

 

aerometr. 

 

II

 O

R

GAN

IZ

O

W

AN

IE

 

Czynność  5:  pobranie  i  rozmieszczenie  na  stanowisku  materiałów  i  części 
zamiennych niezbędnych do wykonania zadania. 

 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

30 

Kryterium  wykonania:  1  pkt.  –  jeżeli  uczeń  skompletował  co  najmniej  dwie  z 
podanych: 

 

szczotki węglowe, 

 

woda destylowana, 

 

czyściwo. 

Czynność  6:  Sprawdzenie  stanu  technicznego  sprzętu  narzędzi  i  urządzeń 
niezbędnych do wykonania zadania. 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  uczeń  sprawdził  poprawność  działania 
narzędzi  wykonując  ruchy  robocze  lub  uaktywniając  zakresy  pomiarowe 
przyrządów. 

 

Suma punktów w obszarze II. Organizowanie 

 

Czynność 7: Demontaż pokrywy podtrzymującej. 

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń odkręcił pokrywę podtrzymującą 
akumulator. 

 

Czynność  8:  Odłączenie  we  właściwej  kolejności  przewodów  od 
akumulatora. 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  uczeń  odłączył  zaciski  akumulatora 

w kolejności: jako pierwszy przewód masowy, jako drugi przewód prądowy. 

 

Czynność 9: Odłączenie przewodów elektrycznych od rozrusznika. 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  uczeń  odłączył  od  rozrusznika 

przewody wyłącznika elektromagnesu. 

 

Czynność 10: Demontaż rozrusznika z ciągnika. 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  uczeń  odkręcił  właściwymi  kluczami 
śruby mocujące rozrusznik i zdjął rozrusznik z korpusu silnika. 

 

Czynność 11: Wymontowanie szczotek węglowych. 

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń odkręcił śruby mocujące obudowę 

i wymontował szczotki węglowe. 

 

Czynność 12: Wymiana szczotek węglowych. 

Kryterium  wykonania:  1  punkt  –  jeżeli  uczeń  zamontował  nowe  szczotki 

i przykręcił ich końce do zacisków. 

 

Czynność  13:  Demontaż  mocowań  akumulatora  i  demontaż  akumulatora 

z ciągnika. 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  uczeń  odkręcił  śruby  mocujące 

akumulator i zdemontował akumulator z ciągnika zgodnie z przepisami bhp. 

 

Czynność  14:  Sprawdzenie  szczelności  obudowy  i  oczyszczenie  obudowy 
zewnętrznej. 
Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  uczeń  sprawdził  wizualnie  czy  nie 
występują przecieki z obudowy. 

 

Czynność 15: Oczyszczenie biegunów akumulatora. 

II

I. 

W

YKONY

W

AN

IE

 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  uczeń  oczyścił  słupki  akumulatora 
specjalną szczotką włókniną. 

 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

31 

Czynność  16:  Wykonanie  próby  pomiaru  napięcia  bez  obciążenia  i  przy 

próbie rozruchu. 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  uczeń  odczytał  wartość  napięcia  bez 

obciążenia  i  wynik  zapisał  w  formularzu  a  następnie  przy  zablokowaniu 
dawki  paliwa  włączył  rozrusznik  na  ok.  4  sekundy  odczytując  wskazanie 
woltomierza przy próbie rozruchu. 

Czynność  17:  Bezpieczne  dokonanie  pomiaru  napięcia  przy  próbie 

rozruchu. 
Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  uczeń  włączył  rozrusznik  siedząc  na 
siedzisku ciągnika i włączył sprzęgło. 

 

Czynność 18: Wykonanie próby rozruchu ciągnika. 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  uczeń  uruchomił  silnik  celem 
sprawdzenia poprawności jego pracy. 

 

Suma punktów w obszarze III. Wykonanie 

 

Czynność 19: Uzasadnienie sposobu wykonania zadania. 

 

Kryterium  wykonania:  1  pkt  –  jeżeli  uczeń  uzasadni  celowość  wymiany 

rozrusznika i wykonania pomiarów przy diagnostyce akumulatora. 

 

Czynność 20: Ocena efektów wykonanego zadania. 

 

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń ocenił wykonaną przez siebie pracę.   

IV

 P

R

E

ZE

N

T

O

W

AN

IE

 

Suma punktów w obszarze IV. Prezentowanie 

 

RAZEM  

 

 
Maksymalna ilość punktów do zdobycia 20 
Aby zadanie zaliczyć, należy zdobyć co najmniej 11 punktów. 
 

background image

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

32 

7.  LITERATURA 
 

1.  Bocheński C.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. Podstawy. WSiP, Warszawa 1997 
2.  Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP, Warszawa 1996 
3.  Dąbrowski S. i Kozłowska D.: Maszyny i ciągniki rolnicze. PWRiL, Warszawa 1981 
4.  Holubowicz Z., Lorenc W., Żak S.: Naprawa maszyn rolniczych. PWRiL, Warszawa 1984 
5.  Instrukcja obsługi ciągnika New Holland 
6.  Kozłowska D.: Mechanizacja rolnictwa cz I. Hortpress sp. z o.o., Warszawa 1996 
7.  Kozłowska D.: Podstawy techniki. Hortpress sp. z o.o., Warszawa 2001 
8.  Kuczewski J., Majewski Z.: Eksploatacja maszyn rolniczych. WSiP, Warszawa 1999 
9.  Lorenc W.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. T 1. PWRiL, Warszawa 1985 
10.  Mazur J., Stolarczy Z.: Podręcznik traktorzysty operatora. PWRiL, Warszawa 1985 
11.  Uzdowski  M.,  Bramek  K.,  Garczyński  K.,:  Eksploatacja  techniczna  i  naprawa.  WKiŁ, 

Warszawa 2003 

12.  www. pl.wikipedia.org.: Wolna encyklopedia 
13.  www.motofocus.com.pl  
14.  www.zarowki–hurtownia.pl 
15.  www.sudbosch.pl 
 
 

Czasopisma: 

 

Agroserwis 

 

Farmer 

 

Technika rolnicza – poradnik rolniczy 

 
 

Literatura metodyczna: 

1.  Dretkiewicz  –  Więch  J.:ABC  nauczyciela  przedmiotów  zawodowych.  Operacyjne  cele 

kształcenia Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994 

2.  Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000