duża motoryka

A MOTORYKA

Wiek 0-1

Le

żą

c na plecach przekr

ca głow

w bok

1. Wyprostuj jedn

dziecka w bok drug

zegnij w łokciu w gór

tak, by

dziecko przekr

ciło głow

w stron

wyprostowanej r

ki.

2. Dotykaj dziecko przedmiotem mi

kkim lub o charakterystycznej fakturze.

Dotykaj twarzy, ramiona i dłoni najpierw z jednej, potem z drugiej strony.
3. Kład

dziecko w ró

nych pozycjach w łó

eczku lub na kocyku do

wicze

4. Przywi

ąż

graj

ce zabawki (np. pozytywki) lub jaskrawo pomalowane poruszaj

z ruchem powietrza ozdoby raz z lewej, raz z prawej strony łó

eczka.

Manipuluj zabawk

raz z jednej, raz z drugiej strony.

5. Mów do dziecka stoj

c po jednej stronie łó

eczka i pogłaszcz lub dotknij

jego r

ki lub boku. Je

li dziecko nie odwraca głowy, przekr

ęć

je delikatnie w

stron

i nagradzaj je u

miechem oraz chwal.

A MOTORYKA

Wiek 0-1

Wymachuje r

kami (ruchy nieskoordynowane)

1. Zegnij jedn

dziecka w kierunku jego twarzy.

2. Załó

bransoletk

z dzwoneczkami na przegób r

ki dziecka - zmieniaj

przeguby.
3. Połó

dziecko na plecach w łó

eczku. Przywi

ąż

koniec elastycznej gumki

długo

ci ok. 1 metra do przegubu r

ki dziecka. Przywi

ąż

dzwoneczek lub inn

wydaj

ki zabawk

do drugiego ko

ca. Przełó

ten koniec przez por

łó

eczka tak, by ruchy r

k spowodowały dzwonienie dzwonka.

4. Niemowl

ta s

zazwyczaj szczelnie otulone w kocyk. Postaraj si

wykorzystywa

takie chwile w ci

gu dnia, kiedy dziecko nie jest otulone i mo

swobodnie rusza

kami. Przewijanie lub czas k

pieli b

naturalnymi

momentami, by zach

dziecko do swobodnego wymachiwania r

kami. Zach

caj je

potrz

saj

c na zmian

jego r

kami i pozwalaj

c mu nast

pnie robi

to samemu.

5. Ułó

dziecko na boku. Umie

ść

kkie piszcz

ce zabawki w jego zasi

gu tak,

by ruchy r

k spowodowały ich piszczenie.

6. Łagodnie tr

caj ramiona i r

ce dziecka, by stymulowa

ruch.

A MOTORYKA

Wiek 0-1

Energicznie wymachuje nogami le

żą

c na plecach

1. Chwy

mocno stopy dziecka i wykonuj jego nogami ruchy "pompuj

ce" (zginanie

nóg w kolanach i wyprost). Stopniowo zmniejszaj sił

uchwytu, w miar

jak

dziecko zaczyna wierzga

samodzielnie.

2. Zapewniaj dziecku mo

liwo

ść

wierzgania w wodzie.

3. Nachyl si

nad dzieckiem i pozwól mu napiera

nogami na twój

oł

dek.

Odskocz z okrzykiem w tył. Nast

pnie wró

do poprzedniej pozycji napieraj

c na

nó

ki dziecka.

4. Przywi

ąż

deseczk

cianki kojca lub łó

eczka i ułó

dziecko na skraju

łó

eczka tak, by palce u nóg dotykały deseczki i kolana były lekko ugi

te. Gdy

dziecko zaczyna wierzga

zach

caj je demonstruj

c swoje zadowolenie mimik

słowami. Spróbuj odkry

stopy dziecka, tak by gołe stopy były bezpo

rednio

stymulowane. Urozmaicaj

wiczenia, pokrywaj

c deseczk

jaskrawo pomalowanymi i

przyjemnymi w dotyku przedmiotami.

5. Powie

y, prostok

tny płaski przedmiot (kawałek sztywnej tektury) mi

dzy

por

czami łó

eczka na grubej elastycznej lince lub gumce, tak by przedmiot

wracał do swojej pierwotnej pozycji, gdy dziecko przestaje wierzga

6. Przywi

ąż

dzwoneczki lub mi

kkie piszcz

ce zabawki do kostek u nóg dziecka.

7. Łagodnie poruszaj i głaszcz nogi dziecka i gołe stopy, by wywoła

ich ruchy

i wierzganie.
8. Zawie

zabawki (aluminiowe foremki, mi

kkie zabawki i grzechotki) na sznurku

nisko przywi

zanym w poprzek łó

eczka. Zach

caj dziecko do poruszania nogami i

kopania zabawek.

DU

A MOTORYKA 4+

Wiek 0-1

Unosi głow

do góry le

żą

c na brzuchu

1. Połó

dziecko na brzuchu i trzymaj latark

kieszonkow

na wysoko

ci jego

oczu. Podno

zapalon

latark

kilkana

cie centymetrów w gór

i opuszczaj

kilkakrotnie odwracaj

c i podnosz

c głow

dziecka tak, by wodziło wzrokiem za

wiatłem.

2. Ustaw si

twarz

na wprost twarzy dziecka, mówi

c do niego unie

nieco w

gór

. Pomagaj dziecku unosi

głow

, unosz

c jego czoło.

3. Ułó

dziecko na brzuchu. Umie

ść

zrolowany r

cznik lub malutki wałek pod

klatk

piersiow

i pachami dziecka. Trzymaj

ródło

wiatła lub graj

czy

piszcz

zabawk

bezpo

rednio na wprost twarzy dziecka (na wysoko

ci oczu)

podnosz

c j

stopniowo w gór

. Pomó

dziecku wodzi

wzrokiem za

wiatłem lub

kiem, unosz

c jego czoło.

4. Głaszcz lub dotykaj delikatnie dziecko pod brod

, by zach

je do

unoszenia głowy.
5. Kład

dziecko na brzuchu co godzina na 10-15 minut, by przyzwyczai

je do

enia w takiej pozycji i stworzy

mu mo

liwo

ci podnoszenia głowy i obracania

jej. Umieszczaj

wiatło, jaskrawo barwn

zabawk

lub

ródło d

ku na wprost

dziecka, na wysoko

ci jego oczu lub kilkana

cie centymetrów powy

ej.

+ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 5+/

Wiek 0-1

Utrzymuje głow

prosto, gdy jest noszone w postawie pionowej

1. Trzymaj dziecko tak, by jego twarz znajdowała si

powy

ej twojego ramienia.

Połó

na czubku głowy dziecka, by pomóc mu utrzyma

głow

prosto.

Stopniowo usuwaj r

, podtrzymuj

c głow

dziecka za ka

dym razem gdy opada.

Łagodny ruch (chodzenie, kołysanie) mo

e pomóc w nauczeniu dziecka odczuwania

pozycji swej głowy.
2. Trzymaj dziecko tak, by patrzyło ponad twoim ramieniem na

ródło

wiatła lub

kolorowy przedmiot znajduj

cy si

na wysoko

ci jego oczu.

3. Niech inny członek rodziny stanie za twoimi plecami twarz

do dziecka

przyci

gaj

c jego uwag

bardzo jaskraw

lub wydaj

ki zabawk

. Niech

stopniowo podnosi zabawk

, tak by dziecko trzymało głow

prosto. Je

eli to

konieczne, pomó

dziecku kład

c r

na czubku jego głowy i podtrzymuj

c j

pozycji wyprostowanej.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA

Wiek 0-1

Podparte poduszkami siedzi panuj

c nad pozycj

głowy i ramion

1. Posad

dziecko w rogu kanapy lub wy

ciełanego fotela. Podeprzyj poduszk

Ustaw głow

i ramiona prosto. Przyci

gaj uwag

dziecka przy pomocy graj

cej lub

hałasuj

cej zabawki. Je

eli to konieczne, pomó

dziecku trzyma

głow

prosto

kład

c r

na jej czubku, lekko poklepuj

c, by powróciła do pozycji

wyprostowanej.
2. Si

na podłodze po turecku. Posad

na kolanach dziecko tyłem do siebie,

tak by jego nogi spoczywały na twoich. Podtrzymuj dziecko jedn

wokół

klatki piersiowej. Drug

połó

na czubku jego głowy, utrzymuj

c j

pozycji wyprostowanej. Stopniowo zmniejszaj podparcie, poklepuj

c tylko czubek

głowy, by pozostawała wyprostowana.
3. Posad

dziecko podparte poduszkami w tekturowym pudle. Sprawd

czy dziecko

e swobodnie porusza

kami i czy boki pudła si

gaj

mu najwy

ej do pach.

A MOTORYKA 7+/

Wiek 0-1

W pozycji na brzuchu oparte na przedramionach, unosi w gór

głow

i klatk

piersiow

1. Zroluj mały kocyk, u

yj wałka lub poduszki i umie

ść

pod pachami dziecka by

trzymało głow

i tułów prosto. Trzymaj

wiatło na wysoko

ci jego oczu i powoli

podno

je, by dziecko wodz

c oczyma za

wiatłem podnosiło głow

. Je

li to

konieczne,pomagaj dziecku podnosz

c jego brod

2. Podsu

przyjemnie pachn

cy k

s jedzenia pod nos dziecka, dotykaj

c, je

dzie trzeba, jego górnej wargi. Powoli podno

swoj

, zach

caj

c dziecko,

by podnosiło głow

i si

ło po k

s. Daj mu go zje

ść

, gdy tułów i głow

trzyma prosto.
3. Oprzyj lustro na wprost dziecka. Zach

caj dziecko, by patrzyło na swoje

odbicie dotykaj

c lustra i mówi

c "Zobacz dzidziusia".

4. Połó

dziecko na brzuchu, oparte na przedramionach. Pomó

mu swoimi r

kami

utrzyma

głow

. Stopniowo zmniejszaj sw

pomoc. U

yj jaskrawo pomalowanej

zabawki lub grzechotki, by zach

dziecko do unoszenia głowy.

5. Mów do dziecka i zach

caj je do d

wigania głowy i ramion. Chwal je i okazuj

czuło

ść

tylko wtedy, gdy dziecko trzyma głow

i ramiona uniesione.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA

Wiek 0-1

Swobodnie porusza głow

, gdy reszta ciała ma oparcie

1. Umie

ść

dziecko bezpiecznie oparte w dziecinnym krzesełku-le

aku, na wysokim

krze

le albo w k

cie fotela lub kanapy. Mów mu do jednego ucha, potem do

drugiego, pozostawiaj

c dziecku czas na odwrócenie głowy w twoj

stron

Podobnie rób u

ywaj

c dzwonka, grzechotki lub pozytywki.

2. Posad

dziecko w pomieszczeniu, w którym pracujesz (w kuchni, pokoju). Mów

do dziecka, stukaj talerzami, wykonuj ruchy lub czynno

ci zach

caj

ce je do

odwracania głowy.
3. Posad

dziecko w dziecinnym krzesełku lub na wysokim krze

le przy rodzinnym

stole. Mów do niego, chwal, gdy odwraca głow

w stron

zwracaj

cych si

niego innych członków rodziny.

4. Posad

dziecko w dziecinnym krzesełku-le

aku lub podparte na krze

le.

Skrzy

uj r

ce dziecka na piersiach i powoli kołysz nim w jedn

i drug

stron

tak, by głowa poruszała si

swobodnie.

A MOTORYKA

Wiek 0-1

Z pozycji na brzuchu obraca si

na plecy

1. Połó

dziecko na brzuchu, na kocyku lub materacyku z r

kami wyci

gni

tymi

nad głow

. Dotknij ulubion

zabawk

jednej r

ki dziecka, nast

pnie podnie

zabawk

i ponownie dotknij jego r

ki, by zach

je do si

gania po zabawk

Kontynuuj dotykanie r

ki dziecka zabawk

, wykonuj

c ni

nast

puj

ce ruchy nad

głow

dziecka tak, by obróciło si

ono na plecy. Daj dziecku zabawk

, gdy si

obróci.
2. Połó

dziecko na brzuchu na mi

kkim podło

u, z praw

wyci

gni

głow

, a lew

zgi

tak, by dło

znajdowała si

pod lewym ramieniem.

Potrz

saj ulubion

grzechotk

, naciskaj piszcz

zabawk

lub wł

cz pozytywk

pobli

u lewej dłoni. Pomó

dziecku, je

li to konieczne, obróci

głow

w lewo.

Powoli przeno

zabawk

nad głow

dziecka, zach

caj

c je, by

ledz

c zabawk

wzrokiem obróciło si

na plecy. Tak samo post

puj zmieniaj

c układ r

k dziecka

i ruchy zabawki, by obracało si

w prawo.

3. Usi

obok dziecka. Dotykaj dziecko, ci

c za jego koszulk

i przemawiaj

do niego czule, by je zach

do obrócenia si

w twoj

stron

4. Ułó

dziecko na boku. U

yj dla zach

ty błyszcz

cych i hałasuj

cych zabawek.

Obró

głow

dziecka w kierunku zewn

trznego ramienia. Je

li to konieczne, pomó

dziecku obróci

na plecy.

A MOTORYKA 10

Wiek 0-1

Chwytaj

c palce dorosłego podci

ga si

do pozycji siedz

cej

1. Ułó

dziecko podparte w prawie siedz

cej pozycji. Trzymaj je za r

ce i

bardzo powoli pomagaj podci

ąć

nieco do pozycji siedz

cej. Je

eli głowa

opada, podnie

, podtrzymuj

c jej czubek (nie tył głowy). Pomagaj dziecku

siada

, dbaj

c o to, by trzymało głow

prosto, zgodnie z lini

ciała. Powoli

opu

ść

dziecko na poduszki, zabezpieczaj

c głow

, je

li zajdzie potrzeba, przed

opadni

ciem w tył. Redukuj stopniowo przedmioty u

yte do podparcia dziecka,

obni

c oparcie.

2. Ułó

dziecko na plecach na łó

ku lub na podłodze. Niech dziecko chwyci twoje

palce. Zamknij jego palce w swojej dłoni i powoli ci

gnij, tak by ramiona

dziecka znalazły si

nad podłog

. Zaczekaj a

dziecko podniesie głow

, a

nast

pnie podci

gnij je do pozycji siedz

cej. Je

li trzeba, pomagaj dziecku

podnie

ść

głow

, podtrzymuj

c jej czubek.

3. Popro

o pomoc jedn

osob

. Niech ukl

knie ona za głow

żą

cego dziecka i

podtrzymuje j

, a ty trzymaj

c dziecko za r

ce podci

gnij je do pozycji

siedz

cej. Stopniowo zmniejszaj pomoc w podtrzymywaniu głowy.

4. Ułó

dziecko na swych udach tak, by jego głowa spoczywała na twoich

kolanach. Pomó

dziecku usi

ąść

podaj

c mu palce i opieraj

c jego stopy na swoim

brzuchu.
5. Zakładaj

c błyszcz

ce lub brz

ce naszyjniki, barwne stroje i u

ywaj

silnych perfum stwarzaj dziecku silniejsz

podniet

do podci

gania si

pozycji siedz

cej. Trzymaj

c w z

bach ulubion

zabawk

dziecka poruszaj ni

zach

caj

c dziecko do siadania. Nagród

dziecko daj

c mu t

zabawk

A MOTORYKA 11

Wiek 0-1

Podpierane utrzymuje si

w pozycji siedz

cej

1. Poukładaj poduszki wokół dziecka, a po bokach ułó

je wysoko.

2. Posad

dziecko w k

cie kanapy lub fotela, podpieraj

c je poduszkami, lub

posad

je w wózku spacerowym. Równie

esz posadzi

dziecko na wysokim

krze

le z lu

no zapi

tymi paskami dla podtrzymania go.

3. Posad

dziecko mi

dzy swoimi nogami, tak by oparło si

o nie r

kami.

Stopniowo odsuwaj si

- niech dziecko podtrzymuje si

samo r

kami, lekko tylko

podtrzymywane z tyłu.
4. Posad

dziecko w dziecinnym krzesełku i trzymaj

c je za r

ce przyci

gaj do

siebie. Podpieraj jego głow

lub ramiona, je

li to konieczne.

5. Zbuduj "k

cik" u

ywaj

c do tego celu gi

tkiej dykty lub dwóch prostopadłych

do siebie bocznych

cian kartonowego pudła. Posad

w nim dziecko przekładaj

jedn

jego r

ponad kraw

dzi

boczn

cianki, by utrzymało równowag

A MOTORYKA 12

Wiek 0-1

Wyci

ga r

ce zabezpieczaj

c si

przed upadkiem

UWAGA: Pomó

dziecku nauczy

"ochronnego wyci

gania r

k" do przodu,

nast

pnie na boki, a wreszcie do tyłu. Wi

kszo

ść

dzieci prawdopodobnie nie

nauczy si

wyci

gania r

k do tyłu wcze

niej ni

pod sam koniec 1 roku

ycia.

eli opanowanie tych umiej

tno

ci oka

e si

dla dziecka wybitnie trudne,

zwró

o porad

do terapeuty-rehabilitanta ruchu.

1. Ochronne wyci

ganie r

k do przodu:

Przechyl dziecko twarz

do dołu podtrzymuj

c je jedn

pod piersiami, a

drug

za nogi. Z pocz

tku opuszczaj dziecko w ten sposób na mi

powierzchni

(łó

ko, kanapa, poduszka, swoje kolana). Je

li dziecko nie wyci

ga r

łagodnie połó

je na twarzy i zach

caj do odpychania si

kami do góry przez

lekkie podrzucanie go.
Pomó

dziecku usadowi

ze zł

czonymi stopami i odgi

tymi kolanami. Oprzyj

ce dziecka na podłodze i naciskaj na jego ramiona, aby da

mu odczu

ęż

wigany r

kami (je

li trzeba, podtrzymaj mu łokcie,

eby ustrzec przed

obsuni

ciem si

2. Ochronne wyci

ganie r

k na boki:

Usad

dziecko na podłodze ze zł

czonymi stopami i lekko rozchylonymi kolanami.

Przechyl dziecko w bok pomagaj

c mu oprze

o podłog

przy

ladkach. Uci

nij jego rami

, tak aby odczuło ci

ęż

ar d

wigany t

Podtrzymaj dziecko za łokcie, je

li zachodzi potrzeba.

3. Ochronne wyci

ganie r

k do tyłu:

Usad

dziecko ze zł

czonymi stopami i rozchylonymi kolanami. Nachylaj je do

tyłu i pomó

mu si

ąć

kami w tył, tak aby mogło oprze

ce o podłog

Naciskaj ramiona i podtrzymuj łokcie, aby uchroni

od gro

nego upadku do tyłu.

Pomó

dziecku powróci

do pozycji siedz

cej klepi

c od tyłu ramiona i lekko

popychaj

c je do przodu.

A MOTORYKA 13+/

Wiek 0-1

Z pozycji na plecach obraca si

na brzuch

1. Ułó

dziecko na plecach. Dotknij ulubion

, mi

lub piszcz

zabawk

dziecka, a nast

pnie przenie

zabawk

kilkana

cie centymetrów w kierunku

rodkowej linii ciała dziecka. W dalszym ci

gu dotykaj zabawk

ki dziecka, a

nast

pnie odsuwaj zabawk

i zach

caj dziecko, by si

gaj

c po ni

obruciło si

na brzuch. W razie potrzeby pomó

mu unosz

c rami

tej r

ki, któr

dziecko

ga po zabawk

. Daj dziecku zabawk

, gdy obróci si

na brzuch.

2. Ułó

dziecko na boku, z poduszk

lub wałkiem za plecami, by nie mogło

przewróci

na wznak. Umie

ść

przed nim bardzo mi

kkie piszcz

ce zabawki.

Zwró

uwag

dziecka na zabawki, naciskaj

c je jego r

. Zach

caj dziecko, by

przewróciło si

na brzuch popychaj

c je lekko poduszk

, gdy samo jeszcze tego

nie uczyni.
3. Ułó

dziecko na plecach na r

czniku k

pielowym lub kocyku. Powiedz mu, co

masz zamiar zrobi

i przewró

je delikatnie na brzuch unosz

c r

cznik z jednej

strony.
4. Ułó

dziecko na plecach. Siedz

c obok dziecka dotykaj jego przeciwległej

ki po czym cofaj swoj

. Zach

caj dziecko by chwyciło ci

za r

Powtarzaj to, dopóki dziecko nie si

gnie w twoim kierunku i nie obróci si

Pomagaj mu, je

li to konieczne, podtrzymuj

c rami

chwytaj

cej r

ki. Gdy si

obróci, podnie

dziecko i baw si

z nim.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 14+/

Wiek 0-1

Porusza si

do przodu na brzuchu o jedn

długo

ść

swego ciała

1. Połó

dziecko na brzuchu, z r

kami wyci

gni

tymi przed siebie. Dotykaj

jednej r

ki jaskrawo-kolorow

lub wydaj

ki zabawk

albo k

sem jedzenia.

A nast

pnie odsuwaj zabawk

(jedzenie) poza zasi

g jego chwytu. Kontynuuj t

czynno

ść

i pomagaj dziecku posuwa

do przodu podci

gaj

c je za ramiona i

uwa

c, by trzymało łokcie na podłodze. Daj dziecku zabawk

, gdy stara si

współdziała

i czyni wysiłki posuwania si

naprzód.

2. Ułó

naprzeciw dziecka z głow

na tym samym poziomie co jego głowa.

miechaj si

i mów do niego, by w ten sposób zach

je do ruszenia w twoim

kierunku.
3. Powoli posuwaj dziecko do przodu trzymaj

c je lekko pod pachami.

4. Połó

dziecko na brzuchu na desce z kółkami (np. rolko-deska). Pomó

wykonuj

c jego r

kami ruchy pływackie, tak by odpychaj

c si

od podłogi ruszyło

z miejsca. Dotknij r

ki dziecka jakim

łakociem, zach

caj

c by ruszyło w jego

kierunku. Wykonuj

wiczenie z dzieckiem niewidomym u

yj jako zach

ty zabawki

wydaj

cej d

ki.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 15

Wiek 0-1

Siedzi podpieraj

c si

1. Usi

na podłodze, sadzaj

c dziecko mi

dzy swoimi nogami tak, by mogło si

ono samo opiera

kami na twoich nogach.

2. Oprzyj dłonie dziecka na podłodze. Popychaj lekko ramiona siedz

cego dziecka

tak, by pochylało si

ono nieco do przodu, a nast

pnie powracało do pozycji

wyprostowanej.
3. Połó

na wprost dziecka interesuj

cy przedmiot, by podtrzymywa

w nim ch

ęć

siedzenia.

4. U

ywaj poduszek do zamortyzowania upadku w razie gdyby dziecko si

przechyliło. Usi

twarz

do dziecka z rozstawionymi nogami i turlaj do niego

piłk

lub popychaj samochodzik.

5. Posad

dziecko mi

dzy swoimi nogami i poka

jak si

ma podpiera

kami. Gdy

dziecko zacznie siedzie

pewnie, daj mu zabawk

do zabawy, by zach

je do

siedzenia bez podpierania si

6. Gdy dziecko siedzi, ułó

mu r

czki na jego własnych nogach.

A MOTORYKA 16

Wiek 0-1

Stoi z minimaln

pomoc

ze strony dorosłego

1. Niech dziecko chwyci ci

za palce. Podci

gnij je wtedy do pozycji stoj

cej

chwal

c je i mówi

c do niego, gdy to zrobisz.

2. Chwy

dziecko pod pachami gdy stoi trzymaj

c si

por

czy łó

eczka lub kojca.

Stopniowo redukuj asekuracj

, by stało, samo utrzymuj

c równowag

3. Przełó

skakank

cierk

do wycierania naczy

etc., pod pachami dziecka.

Podtrzymuj dziecko stoj

c za jego plecami i trzymaj ko

ce skakanki. Stopniowo

zmniejszaj pomoc.
4. Gdy dziecko stoi przy krze

le lub kanapie, usi

na podłodze obok niego i

trzymaj zabawk

lub smakołyk na tyle blisko aby dziecko chc

c wzi

ąść

przedmiot,

ciło si

jedn

, si

gaj

c po niego.

5. U

yj skoczka niemowl

cego zamieszczonego u framugi drzwi. Opu

ść

go tak, by

dziecko mogło pewnie oprze

stopy na podłodze. Gdy dziecko zm

czy si

, mo

usi

ąść

nie ryzykuj

c upadku. Dodawaj mu odwagi pochwał

i u

miechem.

6. Umie

ść

dziecko w chodziku, by wykorzysta

dodatkow

liwo

ść

stania. Gdy

dziecko si

czy, mo

e usi

ąść

A MOTORYKA 17+/

Wiek 0-1

Kroczy bokiem, trzymaj

c si

podpory

1. Postaw dziecko przy kanapie lub niskim stoliku. Połó

z boku jaskrawo-

kolorow

wiec

, lub graj

zabawk

poza zasi

giem dziecka. Zach

caj

dziecko do si

gni

cia po zabawk

. Musi ono zrobi

w t

stron

krok,

eby nie

straci

równowagi w momencie si

gania. Daj dziecku zabawk

, gdy zrobi krok.

2. Postaw dziecko przy si

gaj

cej mu do piersi por

czy łó

eczka lub kojca.

Usi

poza zasi

giem dziecka, przy por

czy. Mów do dziecka, zach

caj

c je

by szło bokiem w twoim kierunku. Chwal dziecko za próby poruszania si

3. Postaw dziecko przy jakim

stabilnym oparciu. Pomó

mu, je

li to konieczne,

zrobi

krok w bok, popychaj

c jego biodro i zach

caj

c, by postawiło krok drug

nog

- potrz

saj ulubion

grzechotk

i dotykaj ni

czki dziecka.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 18

Wiek 0-1

Przechodzi z pozycji siedz

cej do pozycji na brzuchu

1. Posad

dziecko na podłodze. Dotykaj r

ki dziecka jego ulubion

zabawk

, a

nast

pnie przenie

zabawk

koło stóp dziecka zach

caj

c je, by po ni

ło.

Powtarzaj t

czynno

ść

zach

caj

c dziecko, by w momencie si

gania po zabawk

opierało r

ce na podłodze. Daj zabawk

dziecku, gdy przewróci si

na brzuch.

wicz

c z dzieckiem niewidomym, u

ywaj zabawki wydaj

cej ci

gły d

k, np.

pozytywki.
2. Pomó

dziecku usi

ąść

. Usi

za nim i podtrzymuj

c je w pasie przechyl

dziecko na bok, lekko obracaj

c, tak by obie dłonie dziecka znalazły si

podłodze obok jego kolan. Potrz

saj

c grzechotk

poza jego zasi

giem,

zach

caj dziecko, by przekr

ciło si

na brzuch. Je

li trzeba dotknij zabawk

ki dziecka, by przypomnie

mu o niej.

3. Przyczep dzwoneczki do bucików dziecka, by zach

je do pochylania si

przodu i bawienia si

stopami. Pomó

dziecku, w razie potrzeby, powróci

pozycji wyprostowanej.
4. Posad

dziecko na podłodze. Połó

szereg graj

cych lub hałasuj

cych zabawek

poza zasi

giem dziecka, przy jego stopach, by zach

je do pochylania si

do przodu i przechodzenia do pozycji le

żą

cej na brzuchu.

A MOTORYKA 19+/

Wiek 0-1

Z pozycji na brzuchu przechodzi do pozycji siedz

cej

1. Przewró

żą

ce na brzuchu dziecko na bok, przyci

gnij jego kolana do piersi

- niech dziecko odepchnie si

kami i usi

dzie prosto. Chwal dziecko, gdy robi

to z twoj

pomoc

. Stopniowo ograniczaj pomoc.

2. Połó

dziecko na podłodze na brzuchu. Dotknij r

ki dziecka rozpoznawalnym

przez niego smakołykiem lub ulubion

, dostarczaj

wra

dotykowych zabawk

(pluszowe zwierz

tko, mi

kka piszcz

ca zabawka, zmi

ty kawałek papieru) lub

umie

ść

w pobli

u r

ki dziecka zabawk

dostarczaj

wra

słuchowych

(pozytywka, grzechotka). Stopniowo przesuwaj zabawk

w bok i podnie

zach

caj

c dziecko by zmieniaj

c pozycj

ło po ni

. W dalszym ci

caj r

dziecka wybranym przedmiotem lub poruszaj d

zabawk

. Daj

dziecku smakołyk lub zabawk

, czyli to, co u

ywasz do

wiczenia,gdy usi

dzie.

yj zabawki wydaj

cej ci

gły d

k w przypadku dziecka całkowicie

niewidomego.
3. Pomó

dziecku poło

na boku tak, by miało przed sob

podpor

(por

łó

eczka, oparcie krzesła). Stukaj w por

cz i pomó

dziecku si

ąć

i chwyci

, by mogło podci

ąć

samo do pozycji siedz

cej. Ograniczaj pomoc, w

miar

jak dziecko zaczyna to robi

samo. Zawie

poruszaj

ce si

zabawki lub

grzechotki nad dzieckiem, by zach

je do siadania.

4. Dziecko le

żą

ce na brzuchu zach

caj do oparcia si

na r

kach i kolanach,

unosz

c jego biodra. Pomó

dziecku usi

ąść

c lekko jego biodra do tyłu i

jednocze

nie zach

caj

c je do si

gni

cia po zabawk

. Potrz

saj grzechotk

lub

wł

cz pozytywk

albo tr

caj zabawk

dostarczaj

wra

dotykowych r

dziecka, a nast

pnie, klepi

c zabawk

czk

dziecka odsuwaj

c j

eby je

zach

do si

gania.

5. Pomó

dziecku wyprostowa

nogi przed siebie, by nie pozostało w siadzie na

tach. Dzieci z pora

eniem mózgowym nie powinny by

uczone siadania opisan

metod

. Zasi

gnij porady rehabilitanta ruchu co do wła

ciwej metody.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 20

Wiek 0-1

Przyjmuje postaw

do raczkowania (z pozycji siedz

cej staje na dłoniach i

kolanach)

1. Połó

dziecko na brzuchu na podłodze. Unie

jedno biodro, potem drugie,

pomagaj

c mu w razie potrzeby podci

ąć

kolana do siebie. Potrz

saj grzechotk

powy

ej linii jego oczu, by zach

je do wyprostowania r

k. Chwal dziecko,

gdy przyjmie pozycj

raczkuj

2. Ułó

dziecko na brzuchu w poprzek r

cznika. Zach

caj je, by uniosło si

dłoniach i kolanach i pomagaj mu unosz

c r

cznik.

3. Połó

dziecko na brzuchu na desce z kółkami (np. rolko-deska). Pomó

dziecku

kołysa

(przenosz

c ci

ęż

ar ciała z r

k na kolana i z kolan na r

ce).

Potrz

saj grzechotk

, gdy dziecko si

kołysze. 4. Posad

dziecko na pi

tach.

Trzymaj je za ramiona i łagodnie pchaj do przodu, tak by dziecko stan

ło na

kach i na kolanach. Chwal gdy stanie w tej pozycji.

A MOTORYKA 21+/

Wiek 0-1

Podci

ga si

do pozycji stoj

cej

1. Niech dziecko dotknie smakołyku lub wydaj

cej d

ki zabawki, któr

nast

pnie umie

ść

na podporze si

gaj

cej stoj

cemu dziecku do pasa lub klatki

piersiowej. Pomagaj dziecku dosi

ąć

przedmiotu, sadzaj

c je na pi

tach, a

nast

pnie podci

gaj

c do kl

ku obunó

. Pomó

dziecku postawi

jedn

stop

podłodze i podci

gnij je, gdy si

ga po przedmiot. Chwal dziecko i daj mu w

nagrod

smakołyk lub zabawk

. W przypadku dziecka całkowicie niewidomego u

zabawki wydaj

cej ci

gły d

2. Gdy dziecko siedzi na podłodze pomó

mu ukl

ąć

, a nast

pnie zach

caj do

podci

gania si

do pozycji stoj

cej, trzymaj

c je mocno za r

ce i ci

łagodnie do góry. Post

puj w ten sposób, gdy chcesz podnie

ść

dziecko z

podłogi. Chwal je za sukces.

UWAGA: Je

eli dziecko prostuje obie nogi na raz, u

yj procederu zawartego w

punkcie 1. Je

eli dziecku to nie pomaga, zasi

gnij porady lekarza lub

terapeuty.

3. Zawie

nad kojcem zabawki, których dziecko b

dzie mogło dosi

ąć

, gdy

stanie, trzymaj

c si

por

czy kojca.

4. Pomagaj dziecku ukl

ąć

przy niskim parapecie, niskim stoliku lub komodzie

z zabawkami. Zach

caj dziecko, by podci

ło si

do pozycji stoj

cej,

stawiaj

c jedn

jego stop

płasko na podłodze i unosz

c jego siedzenie. (UWAGA:

nie pozwól dziecku wali

w szyb

)

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 22+/

Wiek 0-1

Raczkuje na r

kach i kolanach

1. Połó

dziecko na brzuchu na desce z kółkami (np. rolko-deska). Potrz

saj

ulubion

grzechotk

poza jego zasi

giem lub dotykaj r

ki dziecka zabawk

lub smakołykiem, a nast

pnie usu

przedmiot z jego zasi

gu. Pomó

dziecku

porusza

przez odpychanie si

kami od podłogi. Daj dziecku zabawk

lub

smakołyk w nagrod

, pocz

tkowo za najmniejszy nawet ruch. Nast

pnie zwi

kszaj

stopniowo odległo

ść

dzy dzieckiem a przedmiotem.

2. Pomó

dziecku przyj

ąć

pozycj

na czworakach. Potrz

saj grzechotk

poza

zasi

giem dziecka lub dotykaj jego r

ki ulubion

zabawk

(smakołykiem), które

nast

pnie usuwasz z jego zasi

gu. Pomó

dziecku ruszy

, zach

caj

c je by

ło jedn

, w wtedy przesu

kolano jego przeciwnej nogi do przodu;

nast

pnie zach

caj dziecko do si

gni

cia drug

i przesu

do przodu kolano

drugiej nogi. Nagradzaj za ka

dy najmniejszy ruch, zwi

kszaj

c stopniowo

odległo

ść

zabawki.

3. Je

eli dziecko jest szczególnie podatne na bod

ce d

kowe, umie

ść

cznik

pielowy pod jego tułowiem i trzymaj ko

ce r

cznika. Ustaw pozytywk

piszcz

piłk

lub inne

ródło ci

głego d

ku poza zasi

giem dziecka. Unie

cznik tak, by jedynie dłonie i kolana dziecka dotykały podłogi. Przesuwaj

dziecko powoli w kierunku

ródła d

ku, chwal

c je za poruszanie r

kami i

nogami.
4. Gdy dziecko znajduje si

w pozycji raczkuj

cej, poci

gnij do tyłu jedn

jego

stop

i pu

ść

. Automatycznie powinno nast

podci

gni

cie nogi do przodu. Zrób

to samo z drug

nog

. Stopniowo ci

gnij coraz l

ej i wreszcie ogranicz pomoc

do podtrzymania stopy przez chwilk

. Niech dziecko porusza si

w kierunku

ródła ci

głego d

ku przesuwanego stale o krok dalej.

5. Przy udziale dwóch osób doskonal raczkowanie. Niech jedna osoba porusza
r

kami, druga za

nogami dziecka, naprzemian. Niech dziecko porusza si

kierunku czego

, by raczkowanie miało jaki

cel. Mów np. "Chod

poszukamy

tatusia".
6. Pomagaj zawsze całkowicie niewidomemu dziecku raczkowa

do wysokiego

krzesełka, do wanny, do której leci woda, do rodziców, rodze

stwa, tak by jego

aktywno

ść

była celowa.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 23+/

Wiek 0-1

Stoi samodzielnie przez minut

1. Podnie

dziecko do pozycji stoj

cej i oprzyj jego dłonie na pewnie stoj

cym

meblu. Robi

c to mów do niego i u

miechaj si

. Stopniowo wycofuj podpor

. Dawaj

dziecku zabawki, zach

caj

c w ten sposób, by pu

ciło trzymane oparcie. U

ywaj

dodatkowo zach

ty słownej.

2. Gdy dziecko stoi oparte, przynie

zabawk

(balonik, latark

, ksylogon,

benek), by skierowa

jego uwag

i zmniejszaj zakres oparcia.

3. Gdy dziecko stoi, daj mu do r

ki jeden koniec r

cznika, a sam chwy

drugi.

Napr

ęż

ony r

cznik pomaga dziecku utrzyma

w pozycji stoj

cej. Delikatnie

rozlu

niaj r

cznik, a gdy kolana dziecka zaczn

ugina

, ponownie go

napr

ęż

aj. Coraz dłu

ej pozostawiaj r

cznik zlu

niony.

4. Daj stoj

cemu dziecku co

do trzymania w ka

dej r

ce,jak np. klocki, by

pomóc mu w utrzymaniu równowagi.
5. Niech dziecko stanie przy zawieszonej zabawce  (baloniku). Podtrzymaj dziecko
za biodra, stopniowo  zmniejszaj

c pomoc.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 24

Wiek 0-1

Opuszcza si

z pozycji stoj

cej do siedz

cej

1. Pomó

dziecku ukucn

ąć

i przesu

jego r

ce w dół szczebli łó

eczka lub kojca;

opu

ść

dziecko do pozycji siedz

cej i pochwal je, gdy to zrobi.

2. Zanim pomo

esz dziecku usi

ąść

, poka

mu ulubiony smakołyk lub zabawk

;

nast

pnie połó

na podłodze przy stopach dziecka (mo

e to by

ródło

głego d

ku, jak np. pozytywka). Zach

caj dziecko, by wzi

ło przedmiot.

3. Gdy dziecko stoi z oparciem, pomó

mu opu

, zginaj

c obie jego nogi w

kolanach oraz opieraj

c jedno, a potem drugie kolano na podłodze. Zach

caj

dziecko by usiadło i si

ło po znajduj

na podłodze zabawk

wydaj

ki.

A MOTORYKA 25+/

Wiek 0-1

Idzie przy niewielkiej pomocy (trzyma si

palca osoby dorosłej)

1. Podtrzymuj dziecko z tyłu za ramiona. Lekkie naciskanie na ramiona pomo

e mu

przest

powa

z nogi na nog

. Niech dziecko idzie w kierunku swego krzesełka,

rodziców,jedzenia, tak by chodzenie miało swój cel.
2. Niech dziecko niesie jaki

przedmiot (zabawki, klocki). Podtrzymuj je pod

pachami. Stopniowo ograniczaj pomoc. Niech dziecko bawi si

w przynoszeniu

zabawek poszczególnym członkom rodziny. Chwal je i zach

caj.

3. Id

c do tyłu na kolanach, trzymaj dziecko za r

ce i poci

gaj za nie

naprzemian. Dziecko mo

e te

ść

trzymaj

c za r

ce dwie osoby. Nast

pnie

ogranicz pomoc do jednej r

ki, a potem daj dziecku do trzymania tylko palec.

4. Ułatwiaj dziecku chodzenie przez trzymanie si

ca linki lub r

cznika.

Stopniowo zmniejszaj napi

cie linki.

5. Postaw dziecko w kojcu, łó

eczku albo przy stole. Wł

cz pozytywk

lub poka

np. ulubione słodycze (mo

esz dotyka

przedmiotem r

ki dziecka, a nast

pnie

cofa

go). Trzymaj je tak, by dziecko chc

c je wzi

ąć

, musiało zrobi

kilka

kroków (z ew. niewielk

pomoc

). Stopniowo zwi

kszaj odległo

ść

6. Zach

caj dziecko, by popychało obci

ąż

ony wagonik, wózek z lalk

, stołeczek

lub krzesło na kółkach, w celu nabycia wprawy w chodzeniu z podpor

. Stopniowo

zmniejszaj obci

ąż

enie popychanej zabawki.

7. Pomó

dziecku je

dzi

okrakiem na jakiej

trzykołowej zabawce, tak by

kroczyło nogami po podłodze. Pomo

e to zwłaszcza niewidomemu dziecku wytworzy

sobie wyobra

enie poruszania si

w przestrzeni.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 26+/

Wiek 1-2

Stawia kilka kroków bez pomocy

1. Sta

na wprost dziecka trzymaj

c je za r

ce. Delikatnie poci

gnij je do

przodu. Stopniowo zwalniaj uchwyt. Chwal i zach

caj.

2. Postaw dziecko kilka kroków od upragnionego przedmiotu (pozytywka, smakołyk,
który dziecko pozostawiło na krze

le). Stopniowo ograniczaj pomoc, gdy dziecko

rusza w kierunku przedmiotu.
3. Daj dziecku co

do trzymania lub zach

caj je, by chwyciło si

własnego

ubranka - mo

e mu to pomóc w utrzymaniu równowagi.

4. Zach

caj całkowicie niewidome dziecko do chodzenia, usuwaj

c z podłogi

wszelkie małe przedmioty (ksi

ąż

ki, buty, zabawki). Nie przestawiaj mebli w

czasie, gdy dziecko uczy si

chodzi

. Orientuj dziecko w zmianach w pokoju

(nowe meble).
5. Zach

caj dziecko, by szło wzdłu

ciany "wodz

c" po niej r

i odchodz

c od

niej, by obej

ść

mebel lub "

ąć

" k

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 27+/

Wiek 1-2

Raczkuje w gór

po schodach (4 stopnie)

1. Połó

na podłodze kilka du

ych poduszek lub wałków. Połó

na nich dziecko i

baw si

z nim. Nast

pnie połó

dziecko na podłodze i zach

caj do wspinania si

na poduszki. Pomó

mu, je

li to konieczne.

2. Postaw przy

cianie niski stołeczek lub pudło. Zach

caj dziecko, by

raczkowało w gór

na ten jeden stopie

, nast

pnie zwi

ksz liczb

stopni

zbudowanych w ten sam sposób.
3. Ustaw dziecko na czworakach na stopniach schodów. Połó

na wy

szym stopniu

jedzenie lub zabawk

wydaj

ki, któr

dziecko chciałoby dosta

. W razie

potrzeby pomó

mu si

ąć

. Zach

caj dziecko do zdobycia przedmiotu.

4. Ustaw dziecko w pozycji do raczkowania i pomó

mu wchodzi

po schodach.

Trzymaj dziecko, poruszaj

c jego r

kami i nogami. Chwal dziecko za najmniejszy

wysiłek.
5. Zacznij od 2 stopni, po których dziecko ma raczkowa

w gór

. Połó

na drugim

stopniu smakołyk lub zabawk

wydaj

ki i pomó

dziecku, je

li to

potrzebne, zdoby

przedmiot. Ograniczaj pomoc i stopniowo zwi

kszaj liczb

stopni, które dziecko musi pokona

eby dotrze

do smakołyku lub zabawki.

6. Usi

kilka stopni wy

ej i wołaj dziecko. Zach

caj je, by przyszło do

ciebie. Niech druga osoba stoi za dzieckiem, jako ochrona w razie gdyby
ze

lizgn

ło si

lub spadło. Stopniowo wstawaj coraz wy

ej.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 28+/

Wiek 1-2

Raczkuj

c omija przeszkod

lub przechodzi ponad ni

1. Ułó

poduszki lub podgłówki obok znajduj

cego si

na podłodze dziecka. Wł

np. pozytywk

lub naciskaj inn

zabawk

z drugiej strony przeszkody.

Zach

caj dziecko do raczkowania przez przeszkod

, by dosta

zabawk

. Chwal za

wysiłki, pomagaj

c je

li trzeba.

2. Zach

caj dziecko do raczkowania po ró

nych nawierzchniach, pomagaj

c, w

miar

potrzeby, na dywanach i progach. Niech dziecko raczkuje po łagodnych

pochyło

ciach, po chodnikach i po trawie.

3. Gdy dziecko znajduje si

na wprost krzesła, kanapy lub innego du

ego mebla,

wł

cz pozytywk

za rogiem mebla i zach

caj dziecko, by raczkuj

c obeszło

przeszkod

i wzi

ło zabawk

. Zach

caj dziecko i chwal za wysiłek. Daj mu w

nagrod

zabawk

, gdy do niej dotrze.

4. Gdy dziecko znajduje si

na wprost krzesła lub kanapy, niech kto

rodze

stwa lub rodziców "chowa si

" za rogiem i woła dziecko. Zach

caj je, by

raczkowało do tej osoby, obchodz

c przeszkod

5. We

dziecko na dwór i "schowaj si

" za drzewo. Wołaj dziecko, by ci

szukało. Niech druga osoba pomaga dziecku raczkowa

naokoło drzewa, je

li to

konieczne. Pochwal dziecko za to,

e raczkuje po trawie, wokół drzewa.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 29+/

Wiek 1-2

Podnosi si

z pozycji siedz

cej do swobodnej postawy stoj

cej

1. Gdy dziecko siedzi na podłodze, przynie

smakołyk lub wydaj

zabawk

i trzymaj nad jego głow

, by je zach

do wstania. Powiedz dziecku,

co masz w r

ku i

e chcesz, by wstało. Daj mu przedmiot, gdy wstanie.

2. Wyci

gnij r

do dziecka lub dotknij jego r

ki i pomó

mu wsta

. Pochwal je

i daj mu smakołyk.
3. Zmniejszaj pomoc w podci

ganiu si

dziecka do pozycji stoj

cej.

4. U

yj krzesła. Niech dziecko trzymaj

c si

go podci

ga si

do pozycji

stoj

cej. Stopniowo u

ywaj coraz ni

szych krzeseł.

5. Pomó

dziecku doj

ść

do pozycji stoj

cej z pozycji siedz

cej na podłodze,

pomagaj

c mu stan

ąć

najpierw na czworakach, a potem wyprostowa

nogi tak, by

stało opieraj

c si

na dłoniach i stopach. Zach

caj dziecko, by wstało,

podpychaj

c je

li to konieczne,jego nogi. Umie

ść

smakołyk lub wydaj

zabawk

na takiej wysoko

ci, by zach

dziecko do przyj

cia postawy stoj

cej.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 30+/

Wiek 1-2

Toczy w kierunku dorosłego jaskrawo pomalowan

lub wydaj

ki piłk

1. Usi

twarz

do dziecka. Niech dziecko trzyma nogi szeroko rozwarte. Ty te

usi

w siadzie rozwartym w odległo

ci ok. 0,5 m od dziecka i turlaj do niego

piłk

. Połó

dłonie dziecka na piłce i pomó

mu poturla

z powrotem do

ciebie. Stopniowo zwi

kszaj odległo

ść

dzy sob

i dzieckiem. Nagradzaj

wszelkie post

py dziecka i chwal je.

2. Usi

za dzieckiem. We

jego dłonie i pomó

mu trzyma

piłk

. Pomó

dziecku

turla

piłk

do innej osoby. Zmniejszaj pomoc w miar

jak dziecko nabiera

wprawy.
3. Posad

dziecko twarz

do k

ta pokoju w siadzie rozwartym tak, by stopy

dziecka dotykały tworz

cych k

cian. Pomó

dziecku turla

piłk

tak, by

odbijała si

ciany i wracała do dziecka. Stopniowo redukuj sw

pomoc.

4. U

yj pustych butelek z tworzywa sztucznego jako kr

gli. Turlaj piłk

tak, by

je przewróci

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 31+/

Wiek 1-2

Łapie tocz

jaskrawo pomalowan

lub wydaj

ki piłk

1. Usi

twarz

do dziecka. Rozsu

jego stopy szeroko na boki. Zawsze

uprzedzaj dziecko, kiedy turlasz piłk

. Mów "Gotów - łap!". Puszczaj piłk

przy

słowie "łap!".
2. Niech dziecko trzyma r

ce tu

nad podłog

, gotowe do złapania piłki, gdy

dotknie ona jego dłoni. Wołaj "Gotów - łap!".
3. Usi

za plecami dziecka. Trzymaj jego r

ce w przegubach i pomó

mu złapa

piłk

turlan

przez drug

osob

. Mów "Gotów - łap!" lub inny słowny znak.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 32

Wiek 1-2

Siada samodzielnie na małym krzesełku

1. Postaw dziecko obok krzesełka. Dotykaj jego r

kami cz

ęś

ci krzesła i nazywaj

je: nogi, siedzenie, oparcie. Daj dziecku czas na zbadanie krzesła. Poklepuj
siedzenie krzesła pomagaj

c dziecku na odnalezienie go r

. Posad

dziecko.

Baw si

z dzieckiem w atrakcyjne zabawy (np. kosi-kosi-łapci), gdy siedzi na

krze

le.

2. Postaw dziecko obok krzesełka. Dotykaj siedzenia krzesła, pomagaj

c mu,

li to konieczne, odnale

źć

krzesło. Nast

pnie pu

ść

dziecko i zach

caj, by

samo usiadło. Pochwal za sukces.
3. Gdy dziecko ma usi

ąść

na krze

le, zach

caj by robiło to samodzielnie,

klepi

c krzesełko lub opieraj

c r

czk

dziecka na oparciu, zamiast je na nim

sadza

A MOTORYKA 33+/

Wiek 1-2

Samodzielnie chodzi

1. Postaw dziecko oparte plecami o mebel lub

cian

, twarz

do siebie.

Przygotuj zabawk

lub smakołyk. Usi

na podłodze w odległo

ci ok. 1 m od

dziecka, gotów złapa

je, je

eli to b

dzie konieczne. Wołaj dziecko, chwal

c je

za samodzielne chodzenie.
2. Postaw wózek dla lalki lub wózek spacerowy z obni

onymi r

czkami albo du

tekturowe pudło, tak by dziecko mogło je pcha

. B

dzie to słu

yło dziecku za

podpor

podczas nabywania wprawy w chodzeniu bez pomocy rodziców. Tego samego

rodzaju

wiczeniem b

dzie pchanie po podłodze dzieci

cego krzesełka lub

stołeczka.
3. Ustaw 2 dziecinne krzesełka w odległo

ci ok. 1 m od siebie i postaw mi

dzy

nimi dziecko. Na krzesełkach mo

e siedzie

jedno z rodziców i brat lub siostra.

Zach

caj dziecko do chodzenia od krzesełka do krzesełka, u

ywaj

c jako

podniety ulubionej zabawki lub smakołyków i chwal

c je. Stopniowo zwi

kszaj

odległo

ść

dzy krzesłami.

4. Zach

caj całkowicie niewidome dziecko do chodzenia w pokojach, w których

jest porz

dek i nic nie le

y na podłodze. Nie przestawiaj mebli. Orientuj

dziecko w zmianach w pokoju (nowe meble).
5. Zach

caj całkowicie niewidome dziecko do chodzenia "wodz

c" jedn

cianie, lecz nie pozwalaj na u

ywanie

ciany jako podpory.

6. Daj dziecku interesuj

zabawk

do pchania, jako dodatkowe wzmocnienie

motywacji.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 34+/

Wiek 1-2

Chodz

c omija przeszkod

lub forsuje j

przechodz

c ponad ni

1. Trzymaj dziecko za r

i pomagaj mu, gdy wchodzi na jak

ąś

nisk

przeszkod

i trawersuje j

(próg, kraw

ęż

nik). Zach

caj dziecko do wchodzenia na ni

schodzenia z niej, i chwal za ka

prób

2. Daj dziecku do zabawy du

e kartonowe pudło. Pomó

mu wchodzi

i wychodzi

pudła, trzymaj

c si

jednego jego boku. Zach

caj dziecko, by robiło to

samodzielnie.
3. We

dziecko na podwórze lub do parku i pozwól mu bada

drzewa, kamienie,

pnie, krzaki, gał

zie, dziury w ziemi etc. Trzymaj dziecko za r

i pomagaj mu

wspina

lub przechodzi

przez przeszkod

. Chwal za ka

dy wysiłek.

4. Zach

caj dziecko do "wodzenia" r

cianie, gdy obchodzi du

e meble

(kanapa, regał).

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 35+/

Wiek 1-2

Chodzi boso po trawie i innych zró

nicowanych nawierzchniach

1. Zdejmij dziecku buciki, gdy znajduje si

w pomieszczeniu (we własnym domu

lub domu przyjaciół). Zach

caj je do wyczuwania ró

nych faktur i nawierzchni na

podłodze (dywaniki, linoleum, drewno). Zach

caj dziecko, by chodziło boso po

domu. Mów o ró

nych nawierzchniach, które s

zimne, twarde, mi

kkie,

chropowate.
2. Zach

caj dziecko do badania dotykiem ró

norodnych nawierzchni na wolnym

powietrzu (trawa, piasek,

cie

ka,

wir, błoto, kału

e, chodniki).

3. Trzymaj dziecko za r

i spaceruj z nim na krótkim odcinku po nowych

nawierzchniach. Je

li dziecko bardzo si

opiera, pozwól mu przyzwyczai

jednej lub dwóch nawierzchni naraz, zanim wprowadzisz ich wi

cej.

4. Postaw dziecko bosymi stopami na nowej nawierzchni. Odsu

na odległo

ść

ok. 0,5 m i wołaj dziecko,

eby szło ku tobie. By je zach

, dotknij jego

ki.

5. Poł

na trawniku lub piasku koc, a na nim ulubione zabawki. Pomó

dziecku

rozpozna

je dotykiem i odejd

z nim kilka kroków od koca. Zach

caj dziecko, by

wróciło na koc.
6. Id

c boso po pochyłym lub pagórkowatym terenie na wolnym powietrzu dziecko

e mie

trudno

ci z utrzymaniem równowagi. Stój w pobli

u dziecka tak, by

czuło si

bezpiecznie i spacer boso był do

wiadczeniem pozytywnym.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym okresie przez dziecko całkowicie

niewidome.

DU

A MOTORYKA 36+/

Wiek 1-2

Raczkuje w dół po schodach tyłem (4 stopnie)

1. Pocz

tkowo

wicz t

umiej

tno

ść

na schodach maj

cych tylko kilka stopni.

2. Ustaw na podłodze blisko dziecka kartonowe pudło (o gł

boko

ci ok. 20 cm)

dnem do góry. Postukaj w pudło, zach

caj

c dziecko, by je zbadało dotykowo.

Pomó

dziecku wdrapa

na pudło, nie szcz

c potrzebnej fizycznej pomocy

i zach

ty. Teraz zach

ęć

je, by zeszło z pudła opuszczaj

c najpierw nogi;

pomagaj mu w tym w miar

potrzeby. Chwal za usiłowania. Baw si

we wspinanie na

pudło i schodzenie z pudła.
3. Umie

ść

dziecko w pozycji na czworakach na pierwszym od dołu stopniu

schodków, r

ce oparte o drugi stopie

. Trzymaj

c dziecko w pasie pomagaj mu

złazi

w dół, pomagaj

c słowem i fizycznie asekuruj

4. Powtarzaj to

wiczenie, zmniejszaj

c za ka

dym razem pomoc i stopniowo

zwi

kszaj

c liczb

stopni do 4.

5. Postaw dziecko na wierzchołku schodów. Sam ustaw si

dwa stopnie ni

ej. Gdy

dziecko zbli

a si

do ciebie, cofaj si

tyłem. Gdy dziecko zejdzie na dół,

pochwal je i przytul.
6. Usi

u podnó

a schodów. Wołaj dziecko, by zeszło do ciebie.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 37

Wiek 1-2

Wspina si

na du

e krzesło, odwraca si

i siada

1. Postaw dziecko twarz

do wy

ciełanego krzesła, z dło

mi na krze

le. Pomó

dziecku wdrapa

kolanem na krzesło, unosz

c je nieco. Przekr

ęć

dziecko,

li to konieczne. Stopniowo ograniczaj pomoc fizyczn

2. Usi

na krze

le. Zach

ęć

dziecko do wdrapania si

na krzesło i usadowienia

na nim razem z tob

. Udziel mu wszelkiej koniecznej pomocy.

3. Usu

poduszk

do siedzenia z krzesła, by dziecko nie musiało si

wspina

zbyt wysoko.
4. Pomó

dziecku, je

li trzeba, uchwyci

oparcie krzesła, co pomo

e mu

podci

ąć

. Zach

caj, by odwróciło si

i usiadło.

5. U

yj kuchennego krzesła z poprzeczkami w tylnim oparciu. Zach

ęć

dziecko do

pochylenia si

ponad siedzeniem krzesła, by si

ło i uchwyciło poprzeczk

, co

pomo

e mu wci

ąć

samemu.

A MOTORYKA 38

Wiek 1-2

Kuca i wstaje

1. Trzymaj dziecko za r

ce, podtrzymuj

c je, gdy zni

a si

do pozycji kucznej.

li to konieczne,pomó

dziecku ugi

ąć

kolana. Baw si

z nim w kucanie i

wstawanie.
2. Trzymaj dziecko za r

ce lub za biodra (niech dziecko trzyma si

twoich nóg,

tak by mogło wyczu

twoje ruchy kiedy kucasz i wstajesz) i pomó

mu kucn

ąć

mówi

c "Teraz jeste

my mali" i wsta

mówi

c "A teraz jeste

my duzi". Zach

caj

dziecko, by na

ladowało twoje ruchy i zmniejszaj stopniowo swoj

pomoc.

3. Umie

ść

nieco ulubionych zabawek w takim miejscu, gdzie konieczne jest

kucanie i wstawanie, by je dosta

4. Niech dziecko zbiera zabawki, podnosz

c je z ziemi.

5. Graj w piłk

lub woreczkiem z grochem w gry, które wymagaj

podnoszenia

przedmiotu po to, by kontynuowa

6. Przypominaj dziecku o trzymaniu głowy do góry, by trzymało prost

postaw

A MOTORYKA 39

Wiek 1-2

Pcha zabawki na kółkach

1. Pomó

dziecku pcha

zabawki na kółkach (zwierz

tka wydaj

ce d

ki,

samochody z dzwoneczkami lub "kółka-terkotki") w pozycji na czworakach.
Zach

caj dziecko, by robiło to bez pomocy.

2. Pomó

dziecku popycha

hałasuj

ce zabawki z dług

czk

gdy siedzi lub

chodzi na czworakach.
3. Zach

caj dziecko znajduj

ce si

w pozycji stoj

cej do trzymania r

czki

pchanej zabawki. Poka

dziecku jak pcha

zabawk

do przodu i do tyłu, by robiła

hałas.
4. Zach

caj dziecko,

eby trzymało zabawk

i chodziło popychaj

c j

hałasuj

c. Pomó

w razie potrzeby.

5. Zach

caj dziecko do pchania pudła z ulubionymi zabawkami.

A MOTORYKA 40+/

Wiek 1-2

Idzie ci

c zabawk

na sznurku

1. Zgromad

kilka zabawek na sznurku, wydaj

cych ró

ne d

ki.

2. Daj dziecku do r

ki sznurek lub r

czk

. Pole

dziecku, by szło w jakim

kierunku i pokazało,

e potrafi ci

ąć

zabawk

3. Trzymaj dziecko za r

, gdy chodzi ci

c zabawk

4. Niech dziecko ci

gnie za sob

wagonik z ulubion

zabawk

5. Przywi

zanie do ko

ca sznurka obci

gni

tego materiałem pier

cienia lub

bransoletki mo

e ułatwi

niektórym dzieciom trzymanie sznurka.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 41

Wiek 1-2

Buja si

na koniu lub fotelu na biegunach

1. Poka

dziecku biegun i zademonstruj jak on działa. Posad

dziecko w bujanym

fotelu lub na koniu na biegunach. W przypadku konia na biegunach upewnij si

e dziecko trzyma si

uchwytów lub lejc. Bujaj dziecko bardzo delikatnie.

eli widzisz,

e si

boi, zsad

je.

2. Posad

zwierz

tko lub lalk

na koniu lub fotelu. Niech dziecko wprawia w

ruch fotel lub konia i bada dotykowo bujaj

zabawk

. Ponownie posad

bujaj dziecko.
3. Posad

dziecko na niskiej zabawce na biegunach, tak by jego stopy si

gały

podłogi. Poka

mu, jak nale

y odpycha

kami i nogami, by ko

bujał.

Ogranicz pomoc, gdy dziecko zacznie buja

samo.

4. Poka

dziecku, jak wsiada

na konia. W razie potrzeby u

yj stołeczka jako

stopnia. Poka

wła

ciwe ustawienie nogi i jak przeło

drug

nog

przez konia.

UWAGA: Nie wprowadzaj

wiczenia z bujaniem dziecka całkowicie niewidomego zbyt

usilnie. Zach

caj dziecko do samego bujania si

, chyba

e na koniku lub w

fotelu na biegunach.

DU

A MOTORYKA 42

Wiek 1-2

Wchodzi po schodach trzymaj

c si

ki dorosłego lub por

czy

wicz maszerowanie przy muzyce. Trzymaj dziecko za kolana i pomó

podnosi

je wysoko, by przygotowa

dziecko do wchodzenia.

wicz wchodzenie na kraw

ęż

niki trzymaj

c dziecko za r

. Chwal i zach

caj.

3. Zacznij od dwóch dolnych stopni schodów. Niech dziecko poło

y jedn

por

czy, a drug

trzymaj ty. Wchodz

c po schodach, poci

gaj łagodnie

dziecko za r

, by zach

je do postawienia kroku na stopie

4. Umie

ść

na ka

dym stopniu smakołyk lub zabawk

. Dziecko powinno wchodzi

schodach trzymaj

c si

por

czy i twojej r

ki. Pomó

dziecku znale

źć

smakołyk

lub zabawk

za ka

dym razem, gdy wejdzie na stopie

5. Poruszaj nogami dziecka modeluj

c krok marszowy. Nast

pnie postaw jedn

nog

dziecka na stopniu. Trzymaj

c drug

nog

dziecka pod kolanem, postaw j

nast

pnym stopniu. Chwal i nagradzaj je za ka

dy krok w gór

6. Wchod

na schody tyłem, twarz

do dziecka i nagradzaj za ka

dy osi

gni

stopie

A MOTORYKA 43

Wiek 1-2

Schyla si

aby podnie

ść

przedmiot nie trac

c równowagi

1. Poka

dziecku, jak ma zbiera

żą

ce na podłodze przedmioty. Chwal dziecko

za zginanie si

w pasie, tak jak ty to robisz. Pomagaj mu w razie potrzeby.

2. Na pocz

tku niech dziecko podnosi du

e przedmioty. Gdy ruchy dziecka stan

bardziej skoordynowane, zmniejsz wielko

ść

przedmiotów, by

wiczenie

wymagało od dziecka wi

kszego wysiłku.

3. Turlaj piłk

do stoj

cego dziecka. Popro

je, by j

podniosło.

4. Niech dziecko zbiera zabawki lub ksi

ąż

ki i kładzie je do wózka lub pudła na

zabawki. Zach

caj je bij

c brawo za ka

dym razem, gdy mu si

uda. Mo

esz

zmienia

z dzieckiem rolami, najpierw ty podnie

przedmiot i zaklaszcz, a

nast

pnie niech dziecko podniesie przedmiot.

5. Zanim całkowicie niewidome dziecko nie nauczy si

chroni

twarzy za ka

dym

razem, gdy si

schyla, zast

p schylanie si

kucaniem.

A MOTORYKA 44

Wiek 2-3

Bada otoczenie (dom i podwórko)

1. Niech dziecko samo bada jaki

przedmiot, którym si

zainteresuje zanim

wł

czysz si

i obja

nisz. Je

eli dziecko nie bada przedmiotu, powiedz mu co to

jest i poka

. Mog

to by

np.: odkurzacz, trzepaczka do ubijania piany,mi

kki

łazienkowy dywanik, jakie

zwierz

tko chowane w domu, maszyna do pisania etc.

2. Pozwól dziecku bra

udział w robieniu porz

dków w domu i ogrodzie. Wyja

nij,

co robisz. Prowokuj dziecko do bada

, pytaj

c o interesuj

ce widoki, d

ki,

zapachy i wra

enia dotykowe z otoczenia.

3. Nazywaj pomieszczenia w domu i ł

cz ich nazwy z wykonywanymi tam

czynno

ciami i znajduj

cymi si

tam meblami i przedmiotami. Powiedz dziecku,

gotujesz w kuchni. Niech dziecko pomaga ci podaj

c z kredensu naczynia. Urz

tak jedn

z szafek, by zawierała tylko takie przedmioty, z którymi dziecko

e si

bezpiecznie zapozna

. Włó

do niej ró

nej wielko

ci ły

ki, miski,

pojemniki etc.
4. Identyfikuj przedmioty, meble, dywany, grzejniki, drzwi, gdy dziecko si

nimi styka. Prowad

dziecko wokół pokoju i nazywaj przedmioty, które dziecko

widzi lub wyczuwa dotykiem.
5. We

dziecko na dwór, patrz, dotykaj i mów mu o kwiatach, trawie, drzewach,

niegu, ptakach, kału

ach, deszczu, wietrze. Daj mu czas i odpowiedni

przestrze

, aby obeszło ten teren. Pilnuj,

eby dziecko si

nie uderzyło, gdy

e to u niego zahamowa

ęć

eksploracji. Je

eli teren jest ograniczony,

poka

dziecku jak i

ść

wzdłu

tego ogrodzenia wokół podwórka.

A MOTORYKA 45

Wiek 2-3

Lokalizuje toalet

, umywalk

, swoje krzesełko

1. Opisz dziecku drog

do łazienki ("Przejdziesz przez sypialni

, obejdziesz

półk

(komod

) z zabawkami, skr

cisz i tam b

dzie łazienka".). Opisz drog

umywalki i toalety. Niech dziecko idzie za tob

, gdy opisujesz drog

. Po pewnej

ilo

ci wspólnych w

drówek powiedz dziecku, by samo trafiło do toalety. Na

pocz

tku wybierz w domu jaki

stały punkt. Gdy dziecko trafi na przeszkod

zidentyfikuj j

i poka

mu prawidłowy kierunek drogi. Gdy dziecko wydaje si

zagubione, cofnij je do punktu odniesienia.
2. Spróbuj umie

zapachow

wskazówk

w toalecie (np. dezodorant). Na

pocz

tku mo

esz zostawia

odkr

cony kran, dopóki dziecko nie nauczy si

lokalizowa

umywalki.

3. Trzymaj krzesełko dziecka przy stole zawsze w tym samym miejscu. Powie

obrazek lub przedmiot o charakterystycznym dotyku na oparciu krzesła. U

ywaj

punktów odniesienia - charakterystyczne zmiany w fakturze powierzchni podłogi,
tykaj

cy zegar - by opisa

, gdzie znajduje si

stół i krzesła. Gdy nadejdzie

czas sposiłku id

z dzieckiem z miejsca, w którym si

znajduje do kuchni.

Niech dziecko, id

c wokół stołu, znajdzie swoje krzesełko.

4. Niech kto

woła dziecko z łazienki lub kuchni. Naucz dziecko chodzi

z jedn

opuszczon

w dół w poprzek ciała (dło

osłaniaj

ca pachwin

). Uchroni je

to od uderzenia si

o tward

powierzchni

A MOTORYKA 46

Wiek 2-3

Wspina si

na wysokie dziecinne krzesełko

1. Pomó

dziecku wdrapa

na krzesło po stopniach. Niech dziecko trzyma si

oparcia wysokiego krzesła, a wtedy oprzyj jego kolano na siedzeniu krzesła i
powiedz dziecku,

eby podci

ło si

na r

kach. Podtrzymaj je, gdy wci

gaj

drugie kolano odwraca si

i siada.

2. Powtarzaj

c to wiele razy i mówi

c dziecku, co ma robi

dalej, ograniczaj

pomoc, w miar

jak dziecko robi post

py w samodzielnym siadaniu. Chwal dziecko

za ka

dy wysiłek i osi

gni

cia.

3. Zapowiedz dziecku, co b

dzie jadło, by zach

je do wdrapania si

wysokie krzesło.
4. Rób razem z dzieckiem ciasteczka lub mas

z ciasta (m

ka z wod

i sol

) do

zabawy. Niech siedzi wtedy na wysokim krze

le.

A MOTORYKA 47+/

Wiek 2-3

Podskakuje w miejscu na obu nogach

1. Poka

dziecku, jak ugina

kolana. Trzymaj dziecko za obie r

ce i podci

gaj

je do góry, gdy wraz z nim podskakujesz. Mów "Skacz", gdy podci

gasz je do

góry. Powtarzaj to tak cz

sto, a

dziecko b

dzie mogło oderwa

od podłogi

przy niewielkim tylko podci

ganiu w gór

. Stopniowo ograniczaj pomoc: trzymaj

tylko dziecko za r

ce, pó

niej niech dziecko trzyma ci

za jeden palec u obu

k, nast

pnie niech trzyma ci

za jeden palec i - w ko

cu - niech skacze

samodzielnie.
2.

piewaj piosenki i mów wierszyki, w których mowa jest o skakaniu.

3. U

yj łó

eczka, tapczanu lub starych materaców, by nauczy

dziecko skakania.

4. Niech dziecko skacze na ró

nych nawierzchniach jak np. piasek, dywan, trawa

etc. Upewnij si

przedtem, czy miejsce jest bezpieczne, gdy

dziecko mo

upa

ść

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 48

Wiek 2-3

Lokalizuje 4 przedmioty codziennego u

ytku znajduj

ce si

w mieszkaniu

(adapter, lodówka)

1. Gdy dziecko chce napi

czego

zimnego, wł

czy

płyt

lub wzi

ąć

zabawk

powiedz mu, dok

d musicie i

ść

. Opisz mu pokój, w którym przedmiot si

znajduje

i powiedz, co trzeba omin

ąć

po drodze (bujany fotel etc.) lub po jakiego

rodzaju nawierzchni idziecie (w pokoju z dywanem). Id

pierwszy(a), a dziecko

niech pod

ąż

a za tob

. Nazywaj przedmioty lub przeszkody, które dziecko napotyka

w czasie drogi. Mów, jakie inne przedmioty znajduj

w pobli

u przedmiotu,

którego szukacie.
2. Podejd

do przedmiotu, do którego dziecko chce dotrze

i powiedz "Jestem

przy lodówce. Chod

tu." Najpierw u

yj ci

głego sygnału d

kowego mówi

c lub

pukaj

c w przedmiot, czy manipuluj

c nim tak, by wydał d

k. Zmie

ten

k w sygnał przerywany, np. powtarzaj

c go w regularnych odst

pach.

Post

puj w ten sposób ograniczaj

c stopniowo wskazówki d

kowe do jednego

sygnału, a

osi

gniesz to,

e dziecko nauczy si

lokalizowa

przedmiot bez

pomocy sygnałów d

kowych.

3. Dodawaj po jednym przedmiocie codziennego u

ytku. Trzymaj meble w tym samym

miejscu, gdy uczysz dziecko lokalizowa

te przedmioty.

A MOTORYKA 49

Wiek 2-3

Schodzi po schodach, trzymaj

c si

ki dorosłego lub por

czy

1. Zacznij od niskich schodów, jak np. schody prowadz

ce ze dworu do drzwi domu

lub po prostu stołeczka.
2. Kiedy dziecko jest ju

na schodku, sta

obok niego i trzymaj

c je za r

zejd

na ni

szy stopie

. Opisuj dziecku wszystkie czynno

ci, jakie wówczas

wykonujesz i popro

je, by zrobiło to samo.

3. Schod

po schodach tyłem, tak aby by

zwróconym twarz

do dziecka. Mów do

niego, zach

caj

c je do zej

cia jedn

nog

na ni

szy stopie

. Połó

swoj

na stopie dziecka, podnie

i postaw na ni

szym stopniu. Upewnij si

, czy

zapewniasz dziecku odpowiedni

pomoc i asekuracj

, aby si

nie bało. Chwal je

za ka

prób

zej

cia o jeden stopie

w dół.

4. Niech dziecko dotknie schodów i ewentualnie por

czy (je

eli jest). Niech

nast

pnie usi

dzie na stopniu i "zjedzie" w dół. Je

li przy schodach znajduje

por

cz, koniecznie powiedz o tym niewidomemu dziecku.

5. Systematycznie zwi

kszaj liczb

stopni.

A MOTORYKA 50

Wiek 2-3

Wspina si

na du

żą

zabawk

na kółkach i "je

dzi" na niej

1. Przynie

dziecku du

żą

zabawk

na kółkach - np. trzykołowy rowerek - i

zapoznaj je z jej budow

. Poka

mu wszystkie jej cz

ęś

ci. Niech dziecko zbada

zabawk

samo. Nast

pnie umie

ść

na niej inne zabawki, pluszowe lub

ywe

zwierz

ta i przewie

je po pokoju.

2. Poka

dziecku jak znale

źć

uchwyt kierownicy, trzymaj j

; przełó

nog

dziecka jak najni

ej ponad siodełkiem i posad

je na nim. Nast

pnie powiedz

dziecku, by wykonywało nogami ruchy takie, jak podczas chodzenia (dziecko
"je

dzi" odpychaj

c si

nogami od ziemi). Je

eli dziecko nie robi tego,

poprowad

jego nog

. Powtórz wszystko jeszcze raz i stopniowo zmniejszaj

swoj

pomoc, dopóki nie nauczy si

"je

dzi

" samo.

3. Trzymaj zabawk

w specjalnie przeznaczonym dla niej miejscu,

eby dziecko

mogło na niej "je

dzi

" kiedy tylko zechce.

4. Wo

dziecko zanim jeszcze b

dzie umiało samo rusza

. Zach

caj je,

eby

nauczyło si

odpycha

nogami, gdy przestajesz pcha

pojazd.

5. Baw si

z dzieckiem udaj

e jego zabawka to samochód lub wóz stra

arnej. Na

laduj razem z nim warkot silnika, d

ki klaksonu lub syreny za

dym razem, gdy dziecku uda si

ruszy

z miejsca.

6. Niech rodze

stwo - lub inne dziecko - równie

dzi w pobli

u swoimi

zabawkami.

A MOTORYKA 51

Wiek 2-3

Rzuca piłk

do dorosłego na odległo

ść

1 m. (dorosły podaje wskazówki d

kowe,

np. klaszcze w r

ce)

1. Zacznij siedz

c naprzeciw dziecka od zabawy polegaj

cej na wzajenmym

turlaniu do siebie piłki. Nast

pnie rób z dzieckiem to samo w pozycji stoj

cej.

Pó

niej zast

p turlanie rzucaniem. Chwal i zach

caj.

2. Baw si

z dzieckiem w rzucanie do celu woreczkiem z fasol

lub piłk

. Celem

e by

np. tekturowe pudełko lub kosz.

3. Usi

w odległo

ci około 0,5 m do dziecka. Rzu

lub poturlaj piłk

w jego

kierunku lub daj mu j

do r

ki. Powiedz dziecku, by rzuciło piłk

do ciebie.

Pozosta

w pobli

u dziecka upewniwszy si

e twoje r

ce znajduj

blisko

jego r

k, aby móc ułatwi

mu łapanie. Chwal dziecko,

e ładnie próbuje rzuca

łapa

. Powtórz

wiczenie wiele razy, stopniowo zwi

kszaj

c odległo

ść

4. Usi

za plecami dziecka, we

je za ramiona i nast

pnie prowad

je takim

ruchem, jaki wykonuje si

przy rzucie obur

cz. Chwal i nagradzaj. Stopniowo

zmniejszaj swoj

pomoc, w miar

jak czynno

ść

ta zostanie przez dziecko

opanowana.
5. U

yj woreczka z grochem, "piszcz

cej" piłki z mi

kkiej gumy, piłki z

dzwonkiem w

rodku lub du

ej, jaskrawo pomalowanej piłki pla

owej. Sta

odległo

ci około 1 m od dziecka i zach

caj je, by rzuciło do ciebie piłk

Chwal post

py w trafianiu. Stopniowo zwi

kszaj odległo

ść

6. Niech niewidome dziecko rzuca piłk

cian

naprzeciw której stoi, aby

mogło usłysze

, czy piłka uderza

cian

przed nim, pada na podłog

, czy te

leci poza miejsce zabawy. Powie

cianie arkusz srebrnej folii do pieczenia

lub kilka dzwoneczków umocowanych na kawałku sklejki - dla uatrakcyjnienia
zabawy.

DU

A MOTORYKA 52

Wiek 2-3

Wspina si

na klozet i schodzi z niego (mo

e posłu

małym stołkiem lub

schodkami)

1. Trzymaj w łazience jak

ąś

zabawk

i dawaj j

dziecku za ka

dym razem, gdy

siedzi na sedesie.
2. Poka

dziecku gdzie przechowuje si

schodki. Przysu

cie je razem do muszli.

Niech dziecko podczas wchodzenia na schodki trzyma si

, o ile to konieczne,

muszli. Poka

mu jak nale

y si

obróci

, by usi

ąść

na sedesie tak jak na

krze

le. Dziecko mo

e trzyma

muszli obur

cz, aby nie obsun

ąć

za nisko

w otwór.
3. Powtórz z dzieckiem wszystkie te czynno

ci wiele razy. Ograniczaj swoj

pomoc, najpierw fizyczn

, a nast

pnie werbaln

, w miar

jak dziecko zaczyna

rozumie

, czego si

od niego wymaga.

A MOTORYKA 53

Wiek 2-3

Przesuwa krzesełko lub stołek do blatu i wspina si

1. Gdy dziecko chce wzi

ąć

, co znajduje si

na zbyt wysokim stole czy półce,

by mogło dosi

ąć

, poka

mu gdzie znajduje si

stołek lub krzesło. Stoj

c za

dzieckiem połó

ce na jego r

czkach i przysu

z nim razem krzesło jak

najbli

ej przedmiotu. Opisz słownie wskazówki dotykowe (niech dziecko je

dotknie), które pomog

niewidomemu dziecku zlokalizowa

ęść

blatu, która

znajduje si

najbli

ej szukanego przedmiotu. Powiedz dziecku, by wspi

ło si

krzesło i pomó

mu znale

źć

przedmiot. Powtarzaj t

procedur

dopóki dziecko nie

dzie umiało zrobi

tego samodzielnie.

2. Zabawa w zlewie, pomaganie przy myciu naczy

, czy wyci

ganie ciasteczka z

pojemnika mo

e by

skuteczn

motywacj

dla dziecka do podobnych

wicze

3. Wskazówka dotykowa mo

e by

umieszczona na szafce lub cz

ęś

ci blatu jako

pomoc dla niewidomego dziecka. Mo

e to by

po prostu kawałek przyklejonej

my.

A MOTORYKA 54

Wiek 2-3

Przechodzi samodzielnie z jednego pokoju do drugiego

1. Upewnij si

e dziecko zbadało ju

razem z osob

dorosł

wszystkie pokoje w

mieszkaniu i potrafi nazwa

dy z nich.

2. Zacznij od wybrania dwóch pokoi w domu - jednego jako miejsca startu, a
drugiego jako miejsca przeznaczenia. Niech osoba, któr

dziecko lubi, znajduje

w tym drugim pokoju. Powiedz dziecku, gdzie jest ta osoba; niech posłucha

ono d

ku głosu cały czas odzywaj

cej si

tej osoby. Id

z dzieckiem w stron

tego pokoju informuj

c je o przeszkodach znajduj

cych si

na trasie. Staraj

, by opisy twoje były zwi

złe,gdy

ułatwi to dziecku zapami

tanie.

(Podejd

my do fotela na biegunach, pó

niej skr

ęć

w prawo, mi

łazienk

, skr

ęć

w lewo - i ju

jeste

my koło kuchni, gdzie wła

nie jest mama). Niech dziecko

dotknie kluczowych punktów orientacyjnych (np. otwory drzwiowe, meble), w
momencie gdy mu je wła

nie opisujesz.

3. Powtarzaj przej

cie tej trasy dopóki dziecko nie zapami

ta jej na tyle, by

móc j

przeby

samodzielnie i trafi

do wskazanego pokoju. Pomagaj dziecku na

tych odcinkach drogi, gdzie zajdzie tego potrzeba.
4. Kiedy dziecko nauczy si

pokonywa

tras

, kieruj

c si

kiem

głosu nieprzerwanie mówi

cej osoby lub inn

wskazówk

kow

, u

ródła

ku przerywanego, a nast

pnie (gdy dziecko i to opanuje), usu

wszelkie

wskazówki d

kowe.

5. Dla niewidomego dziecka zmiana mebli lub ich przestawienie mo

e by

utrudnieniem nie do przezwyci

ęż

enia. W ka

dym przypadku podobnych zmian

dokładnie wyja

niaj dziecku nowe ustawienie mebli, a nawet pozwalaj mu

uczestniczy

w przestawianiu sprz

tów.

A MOTORYKA 55+/

Wiek 2-3

Kopie du

żą

jaskrawo pomalowan

lub wydaj

ki piłk

1. Kop piłk

, pokazuj

c dziecku, jak to si

robi. Zach

caj niewidome dziecko do

dotykowego badania twoich ruchów.
2. Pomagaj dziecku opanowa

umiej

tno

ść

kopania, prowadz

c r

koma jego nog

Poruszaj ni

odpowiednio w kolanie i kostce.

wicz z dzieckiem kopanie innych przedmiotów - np. plastykowego wiaderka,

poduszki dmuchanej etc.
4. U

yj "piszcz

cej" piłki lub piłki z dzwonkiem, gdy dziecko jest całkowicie

niewidome lub ma tylko nieznaczne resztki wzroku.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 56

Wiek 2-3

Robi przewroty w przód

1. Wykonaj przewrót w przód, by pokaza

dziecku jak si

to robi. Zach

caj

niewidome dziecko, aby badało dotykowo ruchy, jakie przy tym wykonujesz.
2. Pomó

dziecku trzyma

głow

opuszczon

podczas przewrotu. Trzymaj i popychaj

dziecko, gdy robi przewrót. Niech twoja r

ka spoczywa koniecznie na karku

dziecka dla asekuracji.
3. Wykonuj przewroty razem z dzieckiem tak, by na

ladowało ka

dy z twoich

ruchów, potrzebnych do opanowania tej umiej

tno

ci. Na przykład dziecko

laduj

c w tym ciebie opiera si

na dłoniach i kolanach, chowa głow

itd. a

do wykonania ostatniego elementu

wiczenia.

4. Ustaw dziecko w pozycji skulonej, z nogami zgi

tymi w kolanach, z głow

kami opartymi na podłodze. Przypomnij dziecku,

eby schowało głow

i prowad

jego nogi przy "maszerowaniu" a

do przewrotu. Stopniowo zmniejszaj pomoc,

ywaj

c wskazówek werbalnych, takich jak "marsz" i "chowaj głow

", po czym

lekko pchnij, w chwili gdy mówisz "przewrót". Chwal dziecko i nagradzaj
oklaskami i pieszczot

A MOTORYKA 57

Wiek 3-4

Biega, trzymaj

c si

ki dorosłego

1. Wybierz rozległ

,płask

i otwart

przestrze

wie

ym powietrzu, gdzie

dziecko nie potknie si

ani nie wpadnie na

adn

przeszkod

2. Umie

ść

zabawk

lub ustaw jak

ąś

osob

w odległo

ci 1-2 metrów przed sob

eli dziecko jest niewidome, niech osoba ta woła je, mo

esz te

wydaj

cej jaki

k zabawki. Trzymaj

c dziecko za r

zacznij i

ść

kierunku drugiej osoby. Nagle zawołaj: "A teraz biegniemy: szybko, szybko,
szybko" i zacznij biec stawiaj

c bardzo małe kroki, poci

gaj

c r

dziecka za

sob

3. Biegaj z dzieckiem cz

sto, stopniowo zwi

kszaj

c dystans.

4. Niech z dzieckiem biegaj

dwie osoby trzymaj

c je z obu stron za r

ce.

5. Baw si

z dzieckiem w berka zmieniaj

c swe role. Niech do zabawy wł

cza si

rodze

stwo. Mów przy tym np.:"Uciekaj, bo ci

złapie".

6. Zach

caj dziecko do biegania w kierunku jakiego

wybranego przedmiotu, osoby

lub miejsca znajduj

cego si

w odległo

ci 1-2 m, mówi

c "Biegnij - szybko,

szybko...".
7. Kojarz bieganie z sytuacjami, gdy si

z dzieckiem gdzie

spieszysz i musisz

ąż

na czas, jak równie

dla czystej zabawy.

8. Zmieniaj ton swego głosu, gdy mówisz: "Biegnij - szybko, szybko!", by
podtrzyma

zainteresowanie dziecka i motywacj

do biegania.

A MOTORYKA 58o/

Wiek 3-4

Posuwa si

wzdłu

ciany (dziecko idzie bokiem do

ciany, rami

znajduj

ce si

po jej stronie nieznacznie wysuni

te do przodu, grzbiet dłoni przesuwa si

cianie)

1. Ucz dziecko sposobu poruszania si

polegaj

cego na wodzeniu r

cianie

(np. z jednej strony hallu znajduj

przeszkody, a druga jest pusta i

chodzenie wzdłu

tej

ciany zapewni woln

drog

). Je

eli dziecko potrafi i

ść

swobodnie wzdłu

np. hallu czy korytarza lub jest obeznane ze specyfik

trasy,

nie zach

caj go do omawianego sposobu poruszania si

2. Ustawiaj dziecko we wła

ciwej pozycji w miar

jak mówisz mu, co powinno

robi

. Uzasadnij potrzeb

takiego poruszania si

wzdłu

ciany i nazwij to

chodzeniem z r

cianie. Dotykaj boku dziecka, kostek u nasady palców i

wierzchniej cz

ęś

ci dłoni w chwili gdy je nazywasz.

3. Najpierw niech dziecko idzie samo wzdłu

ciany wolnej od przeszkód. Posuwaj

przed nim, koryguj

c w razie potrzeby pozycj

jego ramion i dłoni. Rób to

tak długo, dopóki dziecko nie nauczy si

przyjmowa

wła

ciwej pozycji w

posuwaniu si

wzdłu

ciany.

4. Gdy dziecko opanuje ju

umiej

tno

ść

takiego poruszania si

, zmie

tras

Niech dziecko chodzi t

metod

wmiejsca,które s

dla niego atrakcyjne - jak np.

sklep ze słodyczami lub zabawkami.

o/ Mo

e by

przydatne głównie dla dziecka, które ze wzgl

du na brak wzroku

dzie wymagało treningu w zakresie samodzielnego poruszania si

i orientacji

przestrzennej.

DU

A MOTORYKA 59+/

Wiek 3-4

Skacze z wysoko

ci około 20 cm

1. Skacz, zach

caj

c niewidome dziecko by starało si

bada

dotykiem twoje

ruchy.
2. Niech dziecko skacze z powierzchni o jednej fakturze na inn

, np. z chodnika

na trawnik.
3. Skacz razem z dzieckiem z jednego kolorowego kółka, poło

onego na podłodze,

na inne.
4. Niech dziecko, trzymaj

c ci

za r

ce, zeskoczy z najni

szego stopnia schodów

lub z kraw

ęż

nika. Powtarzaj

wiczenie stopniowo zmniejszaj

c pomoc, dopóki nie

nauczy si

ono skaka

samodzielnie.

5. Niewidome dziecko powinno skaka

jedynie z tych kraw

ęż

ników, z których

skakało ju

wcze

niej. Pomagaj mu bada

dokładnie te stopnie i kraw

ęż

niki,

których jeszcze nie zna , a z których ma skaka

+/Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 60o/

Wiek 3-4

Biegnie przesuwaj

c r

cianie lub linie (dorosły słownie upewnia dziecko,

e trasa jest wolna od przeszkód)

1. Znajd

rozległ

, otwart

przestrze

, jak np. du

y korytarz, sie

lub

podwórko. Je

li nie ma tam

ciany lub płotu, zaczep lin

w poprzek podwórka na

wysoko

ci wygodnej dla dziecka na tyle, by mogło si

jej trzyma

podczas biegu.

2. Obejd

z dzieckiem teren kilka razy w ten sposób, by posuwało si

ono wzdłu

ciany lub liny, wodz

c po niej wierzchni

ęś

dłoni lub kostek nasady

palców (w przypatku liny dziecko po prostu przesuwa po niej dłoni

).Powiedz

dziecku,

e na nic nie wpadnie, poniewa

przestrze

jest otwarta i wolna od

przeszkód.
3.Gdy dziecko nauczy si

samodzielnie chodzi

wzdłu

ciany lub liny,

zach

caj je do biegania wzdłu

niej.

4. Umie

ść

na ko

cu trasy jak

ąś

niespodziank

5. Wołaj dziecko, stoj

c na ko

cu trasy, by przybiegło do ciebie. Zacznij od

odległo

ci kilkudziesi

ciu centymetrów i stopniowo zwi

kszaj odległo

ść

6. Je

eli to konieczne, na pocz

tku biegaj razem z dzieckiem, trzymaj

c je za

woln

(druga r

ka wodzi po

cianie). Stopniowo zmniejszaj swoj

pomoc,

daj

c dziecku trzyma

np. za jeden palec, a nast

pnie puszczaj

c je, by

biegło samodzielnie.
7. Dla dziecka całkowicie niewidomego umie

ść

na ko

cu trasy jaki

przedmiot

wydaj

cy d

o/ Mo

e by

przydatnie głównie dla dziecka, które ze wzgl

du na brak wzroku

dzie wymagało treningu w zakresie samodzielnego poruszania si

i orientacji

przestrzennej.

DU

A MOTORYKA 61

Wiek 3-4

Odbija kopaniem du

żą

jaskrawo pomalowan

lub wydaj

ki piłk

, która

toczy si

w jego kierunku

1. Zademonstruj i opisz czynno

ść

kopania piłki.

2. Poka

dziecku, jakie ruchy trzeba wykona

, by móc kopn

ąć

piłk

. Prowad

jego

nog

w kolanie i kostce. Niech dziecko utrzymuje równowag

trzymaj

c si

np.

krzesła.
3. Na pocz

tku nauki kopania dziecko mo

e podpiera

cian

4. Kiedy dziecko umie ju

kopa

żą

nieruchomo piłk

, kopnij j

lekko lub

poturlaj w jego kierunku. Wołaj "kopnij" gdy piłka zbli

a si

do dziecka.

5. Aby dziecko nabrało wprawy w kopaniu piłki znajduj

cej si

w ruchu, umocuj

- np. przy pomocy sznurka - mi

dzy dwoma słupkami, w otwartej bramie lub w

otworze drzwiowym w domu; po ka

dym kopni

ciu piłka b

dzie wówczas wraca

swego pierwotnego poło

enia. Chwal dziecko, gdy dobrze kopie i wprowadzaj nowe

gry wymagaj

ce stosowania tej umiej

tno

ci.

A MOTORYKA 62+/

Wiek 3-4

Chodzi na palcach

1. Opisuj dziecku słownie demonstrowan

czynno

ść

chodzenia na palcach z pi

tami

uniesionymi w gór

. Niech dziecko dotyka twojej nagiej stopy w chwili gdy to

robisz. Zach

caj je do na

ladowania.

2. Zach

caj dziecko do si

gania po przedmioty znajduj

ce si

na stole lub

półce, tak

e b

dzie musiało ono stan

ąć

na palcach, przytrzymuj

c si

jednocze

nie kraw

dzi stołu

eby wzi

ąć

przedmiot.

wicz

c z dzieckiem

niewidomym u

yj zabawki d

kowej.

3. Niech dziecko trzyma nad swoj

głow

kijek lub ły

drewnian

. Ci

gnij za

przedmiot do góry i zach

caj dziecko, aby starało si

go utrzyma

nie

zwalniaj

c uchwytu. Nast

pnie zacznij i

ść

do przodu ci

c za ten przedmiot,

tak by dziecko musiało i

ść

na palcach. Stopniowo zlu

niaj uchwyt przedmiotu aby

dziecko szło na palcach samodzielnie, trzymaj

c pałeczk

w górze dla równowagi.

wicz z dzieckiem wchodzenie na palcach do pokoju lub chodzenie za kim

tak,

by go zaskoczy

(zabawa w "podchody"). Niech dziecko chodzi na przemian to

gło

no st

paj

c, to znowu cicho napalcach.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 63

Wiek 3-4

Chodzi lub bawi si

w basenie, w którym woda si

ga mu do pasa

1. Pozwól dziecku oswoi

stopniowo z temperatur

wody.

2. Stoj

c w wodzie dziecko trzyma si

kraw

dzi basenu,

eby mogło przyzwyczai

do uczucia utraty ci

ęż

aru ciała.

3. Pomó

dziecku podskakiwa

w wodzie, gdy przytrzymuje si

kraw

dzi basenu.

4. Pomó

przy wierzganiu nogami w wodzie w pozycji le

żą

cej na brzuchu (dziecko

przytrzymuje si

kraw

dzi basenu).

5. Zach

caj dziecko do robienia b

belków i na

ladowania odgłosu silnika

motorówki przez dmuchanie lub buczenie z ustami tu

przy powierzchni wody.

6. "Spaceruj" w wodzie razem z dzieckiem, trzymaj

c je za r

7. Zach

caj dziecko do samodzielnego poruszania si

wzdłu

kraw

dzi basenu, a

stopniowo w pewnej odległo

ci od kraw

dzi.

A MOTORYKA 64+/

Wiek 3-4

Biegnie 10 kroków bez dotykania

ciany lub liny (dorosły upewnia dziecko,

trasa jest wolna od przeszkód)

1. Kiedy dziecko potrafi ju

biec wzdłu

ciany lub liny, trzymaj

c ewentualnie

za r

dorosłego, zach

caj je do samodzielnego biegania wzdłu

tej samej

znanej trasy wolnej od przeszkód.
2. Pozwalaj niewidomemu dziecku dotkn

ąć

co jaki

czas

ciany lub liny, dopóki

nie nabierze pewno

ci,

e trzyma si

trasy. Zacznij od u

ycia wskazówki w

postaci

ródła ci

głego d

ku umieszczonego na ko

cu trasy, aby dziecku

łatwiej było utrzyma

kierunek. Po pewnym czasie u

ródła d

ku,

wydaj

cego jedynie sygnały przerywane, po czym raz tylko zawołaj dziecko. Niech

dziecko ogranicza swój kontakt ze

cian

lub lin

w miar

opanowywania tej

umiej

tno

ci.

3. Trzymaj dziecko za r

i powoli z nim biegnij. Stopniowo zwi

kszaj szybko

ść

i stopniowo redukuj uchwyt r

ki dziecka. Chwal ka

dy sukces.

wicz bieganie do ulubionej osoby, zabawki lub urz

dzenia na terenie zabaw.

wicz udaj

c konia wy

cigowego, konia poci

gowego lub inne zwierz

ta jak np.

lisa, jelenia.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 65

Wiek 3-4

Odgrywa za pomoc

gestów słowa oznaczaj

ce czynno

1. Stwarzaj sytuacje, w których sztuka "udawania" jest nieodzowna, podwieczorek
z zaproszonymi go

ść

mi, czynno

ci domowe, karmienie lalki etc.

2. Wybierz czynno

ść

, jak

dziecko ma odegra

przy pomocy gestów. Popro

dziecko, by robiło to w kontek

cie udawanej sytuacji, jak np. jedzenie

wyimaginowanego ciastka, które wła

nie upiekła

. Odegraj sam t

czynno

ść

gestami, wydaj

c w jej trakcie odpowiednie odgłosy. Niech dziecko na

laduje

to, co robisz lub pozwól mu zbada

dodatkowo twoje ruchy.

3. Odegrajcie mycie z

bów, twarzy, spanie, jedzenie,wkładanie palta, skarpetek

lub kapelusza etc.
4.

piewaj piosenk

, np. "Ole-Ole-Janko" (tekst str. ostatnia), wykonuj

czynno

ci, o których w niej mowa. Dziecko je powtarza.

A MOTORYKA 66

Wiek 3-4

Pedałuje na rowerku trzykołowym (odcinek około 1,5 m)

1. Je

eli dziecko nie dosi

ga pedałów, przymocuj do pedałów klocki (np.

przyklej ta

lub przy

rubuj).

2. Pchnij dziecko na rowerku trzykołowym, by wyczuło dotykiem kr

ce si

pedały.
3. Przymocuj przy pomocy ta

my lub sznurka, stopy dziecka do pedałów. Rusz

rowerkiem, by dziecko mogło wyczu

, jak pracuj

pedały. Stopniowo rozlu

niaj

sznurek lub redukuj długo

ść

my. (Podobn

rol

jak ta

ma i sznurek mog

spełni

rzemyki od wrotek).

4. Naciskaj na kolana dziecka, by ułatwi

mu nacisk na pedały. Kontynuuj mówi

"w gór

", "w dół" etc. Ograniczaj stopniowo sw

pomoc.

5. Sta

w odległo

ci około 30 cm na wprost dziecka siedz

cego na trzykołowym

rowerku. Powiedz mu, by podjechało do ciebie. Pomagaj tylko w razie potrzeby.
6. Ustaw rowerek na małej pochyło

ci, tak by na pocz

tku dziecko nie musiało

ywa

zbyt du

ej siły nacisku na pedały.

7. Wykorzystuj otwarty, wolny od przeszkód teren.

DU

A MOTORYKA 67

Wiek 3-4

Hu

ta si

na hu

tawce wprawionej w ruch przez ciebie

1. Na pocz

tku wykorzystaj hu

tawk

"krzesełkow

", jak

spotyka si

na placach

zabaw.
2. Popchnij dziecko na hu

tawce. Stój blisko hu

tawki, cze

sto dotykaj

dziecka, tak by czuło si

pewnie. Nie hu

taj wysoko.

3. Niech dziecko widzi inne hu

taj

ce si

dzieci, zaznacz,

e poruszaj

nogami

do przodu i do tyłu, by wprawi

tawk

w ruch. Zach

caj dziecko do

balansowania ciałem w przód i w tył.
4. Nie popychaj dziecka za ka

dym razem, gdy hu

tawka wraca do ciebie,

zach

caj

c je do wykonywania nogami odpowiednich ruchów za ka

dym "bujni

ciem".

5. Gdy dziecko lepiej opanuje samodzielne hu

tanie; przejd

na hu

tawk

bez

oparcia. Niech dziecko trzyma si

ła

cuchów. Upewnij si

e hu

tawka jest

zawieszona wystarczaj

co nisko, by dziecko si

gało stopami ziemi. W dalszym

gu zach

caj dziecko, by starało si

samodzielnie.

6. Sta

na wprost dziecka i zach

caj je do dosi

gania ciebie nogami, kiedy

tawka wychyla si

do przodu (nauka balansowania ciałem).

7. Niech dziecko usi

dzie na twoich kolanach. Demonstruj dokładne ruchy

tania si

, by dziecko wyczuwaj

c je mogło lepiej opanowa

now

umiej

tno

ść

A MOTORYKA 68

Wiek 3-4

Chodzi do tyłu i w bok

1. Zawołaj dziecko z bliskiej odległo

ci i powiedz "Chod

do mnie". Nast

pnie

powiedz, "Teraz id

do tyłu", lekko trzymaj dziecko za r

ce i id

powoli do

przodu dotykaj

c sob

ciała dziecka.

2. Sta

obok dziecka i we

je za r

. Id

razem z nim do tyłu.

3. Niech dziecko oprze si

plecami o jak

ąś

powierzchni

np.

cian

, drzewo,

okno lub o inn

osob

. Nast

pnie niech id

c do przodu pokona odległo

ść

ok. 1,5

m. Powiedz dziecku, by wróciło, id

c do tyłu, do powierzchni, o któr

było

oparte. Gdy to zrobi, niech popuka w powierzchni

lub niech przytuli si

osoby, o któr

opierało.

4. Ucz

c dziecko chodzi

bokiem, zacznij od ustawienia dziecka jednym bokiem

przy

cianie. W niewielkiej odległo

ci od

ciany ustaw inn

powierzchni

np.

krzesło tak, by dziecko robi

c krok w bok dotkn

ło drugim swym bokiem krzesła.

5. Trzymaj dziecko za r

ce i razem z nim id

w bok. Opisuj ka

dy krok: "Odstaw

nog

w bok, podnie

drug

nog

i dostaw, nogi s

znów razem". Rób to rytmicznie

i poruszaj nogami dziecka. Upewnij si

e rozumie ono sformułowanie "nogi

razem". Dla ułatwienia dziecku nauki, mo

esz robi

to na kolanach, tak by

dziecko mogło poło

ce na twoich ramionach, co pozwoli mu łatwiej utrzyma

równowag

wicz równie

chodzenie w drug

stron

6. Chod

z dzieckiem w ró

nych kierunkach przy wtórze muzyki lub piosenek.

Naucz je ta

ca, którym b

dzie chodzenie w tył i w bok.

7. Stawiaj nogi tu

koło nóg dziecka aby mogło wyczu

ruchy twoich nóg.

A MOTORYKA 69

Wiek 3-4

Wchodzi po schodkach obiema nogami na przemian

1. Pomagaj dziecku wykona

zadanie towarzysz

c mu przy podnoszeniu na przemian

nóg tak, by trafiały na odpowiednie stopnie.
2. Gdy dziecko potrafi to wykona

przy minimalnej pomocy fizycznej z twojej

strony, ogranicz si

jedynie do dotykania nogi, która ma zrobi

kolejny krok.

3. Trzymaj dziecko za r

i pomagaj mu wchodzi

obiema nogami na przemian.

Zmniejszaj swoj

pomoc. Niech dziecko dla lepszej równowagi trzyma si

por

czy.

4. Niech jeden z bucików dziecka b

dzie zawi

zany czerwon

sznurówk

, a drugi

zielon

. Umie

ść

na kolejnych stopniach kawałki prz

dzy, czerwonej i zielonej na

przemian. Chwal dziecko i nagradzaj za osi

gane post

py. ("Czerwony" but

trafia na "czerwony" schodek, "zielony" but na "zielony" schodek, etc.).
5. Zach

caj niewidome dziecko, by zawsze u

ywało por

czy lub "wodziło" r

cianie podczas wchodzenia po schodach.

A MOTORYKA 70

Wiek 3-4

Maszeruje w rytm klaskania lub muzyki (dorosły podaje te

słowne wskazówki)

1. Poka

dziecku marsz w miejscu.

2. Je

li to niezb

dne,pomó

dziecku chwytaj

c jego nogi w kostkach i łagodnymi

ruchami podnie

je i opuszczaj na przemian.

3. U

yj instrumentów wybijaj

cych rytm, takich jak b

benek czy cymbałki - aby

ułatwi

dziecku zachowanie rytmu.

4. Przypominaj dziecku o podnoszeniu kolan, wykonuj

c przesadne ruchy i wydaj

komendy, np. "kolana w gór

!".

5. Wybijaj mocno rytm muzyki marszowej. Chwal dziecko, gdy dobrze maszeruje.
6.

wicz

c z całkowicie niewidomym dzieckiem wykorzystuj teren wolny od

przeszkód. Zach

caj je do maszerowania w kierunku

ródła d

ku.

A MOTORYKA 71

Wiek 3-4

Wspina si

na drabinki i schodzi po nich w dół

1. Sta

za dzieckiem, by zapewni

mu asekuracj

. Powiedz mu i poka

, jak

nale

y trzyma

ąż

ków i stawia

stopy na najni

szych spo

ród nich. Pomagaj

i obja

niaj słowami, je

li trzeba, dalsze wspinanie si

: "Przesu

jedn

na wy

szy szczebel, potem drug

; nast

pnie postaw jedn

stop

na wy

szym

szczeblu, potem drug

". Kład

nacisk na to, by dziecko trzymało si

drabinki

przynajmniej jedn

. Wytłumacz na czym polega niebezpiecze

stwo upadku.

Niech kto

stanie pod drabinkami i mówi do dziecka, aby miało ono poczucie

wysoko

ci.

2. Odwró

kolejno

ść

post

powania przy schodzeniu w dół.

3. Dostosowuj post

powanie do ró

nego rodzaju drabinek gimnastycznych. Staraj

znale

źć

najlepsz

metod

drog

obserwowania innych dzieci i własnych prób.

li czujesz,

e dana drabinka jest zbyt wysoka, staraj si

znale

źć

łatwiejsz

dla dziecka w tym wieku.

4. Nadzoruj to

wiczenie, dopóki nie przekonasz si

e dziecko potrafi samo

bezpiecznie je wykona

. Pozwól dziecku wykonywa

wiczenie samodzielnie w

liwie wysokim stopniu.

5. Czasami dobrze jest, by jedna osoba zajmowała si

wył

cznie asekurowaniem

stoj

c poni

ej jego stóp, wówczas druga osoba b

dzie mogła lepiej skoncentrowa

na czynno

ci uczenia. Pami

taj,

e ka

demu dziecku

wicz

cemu na tego

rodzaju sprz

cie mo

e zdarzy

upadek. Nie przejmuj si

tym zbytnio i

zach

caj dziecko do nast

pnych prób (od razu albo po kilku dniach).

A MOTORYKA 72

Wiek 3-4

Chwyta obur

cz rzucon

do niego jaskrawo pomalowan

lub wydaj

ki piłk

1. Niech dziecko trzyma r

ce wyci

gni

te przed siebie. Sta

za nim. Niech kto

rzuci do dziecka piłk

, pocz

tkowo z odległo

ci zaledwie ok. 30 cm. Trzymaj

ce dziecka pomó

mu złapa

piłk

. Chwal i stopniowo zmniejszaj swoj

pomoc.

2. Posłu

najpierw balonikiem, aby dziecko nauczyło si

łapania na wolno

poruszaj

cym si

przedmiocie. Próbuj te

stosowa

woreczek z grochem, jest

bowiem łatwejszy do łapania.
3. Niech dziecko stanie naprzeciw ciebie z wyci

gni

tymi r

kami. Powiedz:

"Wyci

gnij r

ce - leci piłka", i w tym momencie lekko rzu

piłk

. Chwal za

osi

gni

cia. W miar

jak dziecko nabiera wprawy w łapaniu, zwi

kszaj odległo

ść

4. Posłu

żą

, jaskrawo pomalowan

piłk

. Dla niewidomego dziecka

najbardziej odpowiednia b

dzie piłka z dzwonkiem w

rodku.

A MOTORYKA 73

Wiek 4-5

Stoi bez pomocy na jednej nodze - około 4 sekund

1. Ustaw dziecko w w

skim korytarzu lub mi

dzy dwoma krzesłami. Niech opiera

kami o

cian

lub krzesła w momencie gdy podnosi do góry jedn

nog

. Licz

powoli do 5- ciu i chwal dziecko, gdy robi post

py.

2. U

yj jednego małego krzesła lub trzymaj dziecko za jedn

i popro

je,

by stan

ło na jednej nodze.

3. Gdy dziecko umie ju

sta

na jednej nodze podpieraj

c si

, stopniowo

zmniejszaj oparcie. Przejd

od trzymania si

krzesła do trzymania si

ołówka (którego drugi koniec trzyma dorosły).
4. Chodzenie mi

dzy szczeblami le

żą

cej na ziemi drabiny, przechodzenie nad

zawieszon

nisko lin

i kopanie piłki pomog

dziecku nabra

wprawy w staniu na

jednej nodze.
5. Pozwól dziecku trzyma

ołówek lub klocek, z tym,

e nie trzymasz ju

drugiego ko

ca; ułatwi mu to utrzymanie równowagi.

6. Gdy dziecko stoi na jednej nodze odliczaj na głos sekundy. Zacznij od 1-2
sekund i stopniowo przedłu

aj czas.

A MOTORYKA 74

Wiek 4-5

Biegnie zmieniaj

c kierunek (dorosły wcze

niej informuje dziecko,

powierzchnia jest wolna od przeszkód)

1. Oznacz tras

kawałkami ta

my, sznurka lub innymi znakami, które b

zapowiadały konieczno

ść

zmiany kierunku. Zademonstruj dziecku zadanie. Niech

całkowicie niewidome dziecko we

mie ci

za r

i przejdzie po trasie, któr

dzie miało przebiec. Wykorzystaj do tego celu du

żą

, otwart

przestrze

upewnij dziecko,

e jest ona wolna od przeszkód. Nast

pnie przebiegnij tras

razem z dzieckiem (na pocz

tku biegnij bardzo wolno, zwi

kszaj

c pr

dko

ść

, w

miar

jak dziecko zaczyna si

czu

coraz pewniej).

2. Niech całkowicie niewidome dziecko biegnie w kierunku

ródła d

ku (kto

klaszcze lub woła, albo gwi

e na gwizdku).

3. Biegnijcie na zmian

(sztafeta). Bawcie si

w berka. Całkowicie niewidome

dziecko b

dzie zawsze gotowe do brania udziału w zabawach, które s

zabawami

"partnerskimi".
4.

wicz bieganie stosuj

c wskazówki typu: "Biegnij do drzewa, potem do

tawki". W czasie zabaw zespołowych niech całkowicie niewidome dziecko biega

ze swoim przewodnikiem.
5. W celu wskazania kierunku posługuj si

zwrotami "w lewo", "w prawo". Na

przykład: "biegnij w lewo, biegnij w prawo, biegnij w lewo" (wskazówki podaje
prowadz

cy zabaw

). Wzmacniaj poprawne spełnianie komendy przez dawanie dziecku

roli prowadz

cego zabaw

. Całkowicie niewidome dziecko równie

e by

prowadz

cym zabaw

i wskazywa

kierunek przewodnikowi i innym dzieciom.

A MOTORYKA 75

Wiek 4-5

Idzie na równowa

ni 4 kroki do przodu i do tyłu

1. Połó

na podłodze w

desk

. Niech dziecko przejdzie cał

jej długo

ść

posuwaj

c si

bokiem krokiem dostawnym. Gdy dziecko opanowało ju

ten sposób

chodzenia, zmie

go na chód przodem.

2. Je

li konieczne jest podparcie, we

dziecko za r

. Stopniowo zmniejszaj

pomoc i chwal za post

py.

3. Niech dziecko, dla zwi

kszenia równowagi rozło

y r

ce na boki.

4. Pozwól dziecku udawa

ęż

arówk

, poci

g lub rower gdy porusza si

przodu, cofa do pozycji "do załadowania" itp. Utwierdzaj dziecko w przekonaniu,

e robi to dobrze.

5. Dopóki dziecko nie nabierze zaufania we własne siły, staraj si

umieszcza

desk

blisko

ciany.

A MOTORYKA 76+/

Wiek 4-5

Skacze do przodu 10 razy bez utraty równowagi

1. Poka

dziecku

wiczenie skacz

c do przodu i gło

no licz

c. Niech całkowicie

niewidome dziecko bada dotykowo twoje ruchy.

wicz podskoki w miejscu.

3. Sta

twarz

do dziecka i popro

je by zmierzało podskokami w twoim kierunku.

Stopniowo zwi

kszaj odległo

ść

4. Zrób kred

lini

na chodniku lub ułó

lini

z włóczki na dywanie. Zach

caj

dziecko do skakania mi

dzy liniami. Niech niewidome dziecko skacze pod

ąż

c za

ruchomym

ródłem d

ku (kto

klaszcze oddalaj

c si

od dziecka w marszu

tyłem).
5. Skaczcie przez poduszki lub płaskie steropianowe pudełka.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 77

Wiek 4-5

Odbija si

nogami od ziemi na hu

tawce - "wadze"

1. Niech dziecko zbada dokładnie hu

tawk

(hu

tawka-"waga") i porusza ni

Niech obserwuje inne dzieci, jak si

bawi

taj

c si

. Poka

dziecku,

tawka ma dwa siedzenia. Niech siostra, brat, kolega lub inna osoba dorosła

usi

dzie na jednym z nich. Poka

dziecku jak ma trzyma

uchwytu, jak

przeło

jedn

nog

przez desk

tawki i usi

na drugim siedzeniu.

2. Rozmawiaj z dzieckiem o tym,

e raz b

dzie w górze a raz na dole. Ułó

ten temat piosenk

lub wierszyk. Podkre

laj kierunki "w gór

" i "w dół",

posługuj

c si

zmian

głosu.

3. Je

li trzeba usi

za plecami dziecka, trzymaj

c swoje r

ce na jego, by

zapewni

mocny zacisk dłoni na uchwycie.

4. Poka

dziecku jak opiera

stopy na ziemi, gdy opada ono w dół. Demonstruj i

opisuj dziecku t

czynno

ść

w trakcie jej trwania. Tak samo pokazuj dziecku

czynno

ść

zginania nóg w kolanach i odbijania si

w gór

od ziemi.

5. Zaznacz,

e nie mo

na zej

ść

z hu

tawki dopóki si

ona nie zatrzyma, stopy

nie dotkn

ziemi, a dorosły nie powie

e ju

wolno. Nie pozwalaj dziecku

schodzi

samodzielnie, zanim si

nie upewnisz,

e oboje dzieci znajduj

ce si

na przeciwległych siedzeniach znajduj

na odpowiedniej wysoko

ci, i

dobrze zdaj

sobie spraw

ze skutków swoich ruchów na hu

tawce-"wadze".

6. Kiedy dziecko opanuje ju

umiej

tno

ść

tania si

na tego typu hu

tawce,

esz zacz

ąć

dobiera

mu partnerów o ró

nej wadze, aby poznało ono ró

nice w

taniu si

z partnerami ci

ęż

szymi lub l

ejszymi od siebie.

A MOTORYKA 78

Wiek 4-5

Szarpi

c poci

ga lin

1. Zacznij od tego,

e kto

trzyma jeden koniec liny, a dziecko drugi. Pomó

dziecku uchwyci

obur

cz lin

. Nast

pnie sta

za nim trzymaj

c swoje dłonie na

jego i zacznij ci

ąć

. Zmniejszaj stopniowo pomoc, dopóki dziecko nie zacznie

ąć

samodzielnie.

2. Baw si

w zabaw

, w której dziecko ci

gnie lin

i wyrywa j

drugiej osobie.

3. Baw si

w przeci

ganie liny lub "wojn

" z dwiema lub wi

ksz

ilo

osób, w

której jedna strona stara si

odebra

lin

stronie przeciwnej.

4. Poka

w jaki sposób nale

y sta

, aby nie przewraca

c jak

najsilniej.
5. Przywi

ąż

jeden koniec liny do drzwi lub jakiego

ego przedmiotu,

eby

dziecko mogło samo

wiczy

gni

cie liny.

A MOTORYKA 79+/

Wiek 4-5

Skacze do tyłu

1. Wybierz otwart

przestrze

eby unikn

ąć

zderze

z ewentualnymi

przeszkodami. Poka

dziecku na czym polega skakanie w tył, zaczynaj

c od

pojedynczego skoku. Stopniowo zwi

kszaj ilo

ść

skoków.

2. Stoj

c za dzieckiem trzymaj je w pasie. Skaczcie razem, dopóki dziecko nie

nabierze pewno

ci w samodzielnym skakaniu.

3. B

c na pla

y zach

caj dziecko do skakania do tyłu, z piasku do wody.

wicz skakanie w kierunku okre

lonego miejsca (do piaskownicy, do krzesła

etc.). Niech dziecko zacznie od dotkni

cia przedmiotu plecami lub nogami,

posunie si

do przodu, a nast

pnie skoczy w tył, tak by znów znale

źć

przy

przedmiocie. Chwal dobre skoki.

+/ Mo

e by

osi

gni

te w pó

niejszym wieku przez dziecko całkowicie niewidome.

A MOTORYKA 80

Wiek 4-5

Porusza si

samodzielnie po swoim podwórku lub ogródku

1. Wybierz jaki

punkt orientacyjny (zazwyczaj jest to miejsce, w którym

dziecko wchodzi na podwórko - furtka, tylne drzwi domu etc.). Opisz
charakterystyczne cechy terenu podwórka i przedmioty znajduj

ce si

na jego

obwodzie. Odnie

je do punktu orientacyjnego, posługuj

c si

w tym jakim

jednolitym systemem, np. "Poruszaj si

zgodnie z ruchem wskazówek zegara",

"Pójd

w lego", "Skr

ęć

w prawo". Mo

na przy okazji wprowadzi

poj

cia

oznaczaj

ce strony

wiata (północ - południe - wschód - zachód).

2. Poprowad

dziecko wokół podwórka zgodnie z ruchem wskazówek zegara, badaj

główne cechy tej trasy, przedmioty na obwodzie terenu i odnosz

c je do punktu

orientacyjnego.
3. Prowad

dziecko od punktu orientacyjnego do ró

nych zbadanych ju

miejsc i z

powrotem.
4. Niech dziecko próbuje samodzielnie doj

ść

do tych miejsc i wróci

do punktu

orientacyjnego.
5. Niech dziecko próbuje doj

ść

z jednego miejsca na obwodzie do drugiego bez

odnoszenia si

do punktu orientacyjnego.

6. Kiedy dziecko jest ju

obeznane z obwodem podwórka, u

yj tego samego

sposobu, by zapozna

je z wn

trzem. Je

li podwórko jest du

e, mo

e zaj

ść

potrzeba podzielenia jego obszaru na mniejsze cz

ęś

ci i na kolejne zapoznawanie

z nimi dziecka.
7. Baw si

z dzieckiem w "poszukiwanie skarbów" (słodycze lub zabawki

umieszczone w ró

nych miejscach na podwórku).

A MOTORYKA 81

Wiek 4-5

Chwyta i odbija du

żą

, jaskrawo pomalowan

lub wydaj

ki piłk

1. Odbijaj piłk

eby pokaza

dziecku jak to si

robi.

2. Zacznij od posadzenia dziecka z rozstawionymi nogami na wprost

ciany lub

ta pokoju, aby piłka poruszała si

w przestrzeni zamkni

tej. Posuwaj si

dziecku odbijaj

c piłk

przed sob

najpierw w pozycji na kolanach, a pó

niej

na nogach.

3. Sta

w odległo

ci około 1 metra od dziecka. Odbij od niego piłk

tak, aby

mogło odbi

z powrotem do ciebie.

4. Sta

za dzieckiem i trzymaj

c jego r

ce pomagaj mu odbija

piłk

5. Niech dziecko pu

ci piłk

i chwyci j

obur

cz, gdy odbije si

od ziemi w

gór

6. Podczas gdy demonstrujesz dziecku

wiczenie, kieruj r

dziecka i posługuj

wskazówkami słownymi. Pomo

e to dziecku synchronizowa

czynno

ci ("Odbij i

łap").
7. Upu

ść

piłk

tak,

eby dziecko mogło j

odbi

8. Przywi

ąż

mał

piłk

do nadgarstka dziecka przy pomocy gumki, tak by mogło j

odbija

nie trac

c jej z zasi

gu r

A MOTORYKA 82

Wiek 4-5

Biegnie na

laduj

c galop

1. Niech dziecko stanie tak, aby jedna noga była w stosunku do drugiej nieco
wysuni

ta do przodu.

wicz z dzieckiem przenoszenie ci

ęż

aru ciała z jednej nogi

na drug

przy jednoczesnym podnoszeniu nie obci

ąż

onej nogi. Pomocna b

dzie

przy tym

wiczeniu muzyka.

2. Niech dziecko przesunie ci

ęż

ar ciała na nog

wysuni

do przodu, a

nast

pnie podskokiem przeniesie ci

ęż

ar na tyln

nog

. Niech powtarza t

czynno

ść

, daj

c najpierw krok do przodu, a pó

niej przeskakuj

c do oparcia si

na tylnej nodze. U

ywaj wskazówek słownych, np.: "Krok, podskok", aby pomóc

dziecku w synchronizacji czynno

ci.

3. Niech dziecko galopuje przy muzyce na "koniu" z patyka.
4. Gdy dziecko jest całkowicie niewidome, dokładnie pokazuj mu ka

czynno

ść

Niech bada dotykowo twoje ruchy. Pomagaj dziecku przy wykonywaniu

wiczenia.

A MOTORYKA 83

Wiek 4-5

Schodzi po schodach obiema nogami na przemian

1. Niech dziecko korzysta z por

czy i trzyma za r

dorosłego.

2. Zawi

ąż

jeden z butów dziecka czerwon

sznurówk

a drugi niebiesk

Porozkładaj na stopniach schodów na przemian kawałki czerwonej i niebieskiej
prz

dzy, b

ce wskazówk

dla dziecka. Chwal dziecko i usuwaj prz

w miar

jak robi ono post

py.

3. Poka

dziecku jak "dawa

krok i zatrzymywa

" lub zatrzymywa

pozycji krocz

cej z jedn

nog

na schodku znajduj

cym si

poni

ej tego, na

którym spoczywa druga noga.
4. Niech dziecko schodzi na pocz

tku ze schodów o małej liczbie stopni. W

przypadku długiego ci

gu schodów zacznij od stopni znajduj

cych si

na samym

dole.
5. Rozłó

i odpowiednio zabezpiecz skrawki dywanu na co drugim stopniu. Niech

dziecko zdejmie z jednej nogi but i skarpetk

a nast

pnie schodzi, stawiaj

goł

stop

na stopniach pokrytych dywanem.

6. Niewidome dziecko powinno zawsze trzyma

por

czy.

7. Dotknij lewej nogi dziecka i powiedz: "lewa noga w dół". Post

p teraz tak

samo z praw

nog

i w ten sposób nadaj rytm kolejnym ruchom nóg.

A MOTORYKA 84

Wiek 4-5

Je

dzi na rowerku trzykołowym robi

c zakr

1. Rozmie

ść

przeszkody na drodze, po której dziecko ma jecha

na trzykołowym

rowerku. Popro

dziecko, by starało si

je omija

2. Niech dziecko jad

c na rowerku goni ciebie, ty za

poruszaj si

zmieniaj

kierunki.
3. Pocz

tkowo stawaj za dzieckiem i pomagaj mu prowadzi

kierownic

. Stopniowo

zmniejszaj swoj

pomoc przy kierowaniu, w miar

jak dziecko uczy si

robi

samodzielnie.
4. Gdy dziecko umie ju

dobrze pedałowa

do przodu, zach

caj je do skr

cania

np. w lewo lub w kierunku jakiego

przedmiotu.

5. Wybierz i opró

nij teren wystarczaj

co du

y, aby mo

na było zrobi

na nim

pełne okr

ąż

enie na trzykołowym rowerku. Przywi

ąż

czki kierownicy tak,

eby

znajdowała si

ona w pozycji lekko skr

conej, co umo

liwi dziecku

wiczenie

jazdy w koło.
6. Zrób tak, by dziecko je

dziło wokół jakiego

przedmiotu lub osoby.

A MOTORYKA 85

Wiek 4-5

Robi ustami ba

ki w wodzie

1. Niech dziecko nabierze wody w zł

czone ze sob

dłonie i robi w niej ustami

"ba

ki". Powtarzaj z nim t

czynno

ść

, przesuwaj

c za ka

dym razem r

ce dziecka

coraz bli

ej powierzchni wody, dopóki nie b

one całkowicie zanurzone w

wodzie.
2. Na

laduj d

k, jaki wydaje motorówka, "Bzycz

c" wargami tu

przy

powierzchni wody. Niech dziecko na

laduje drug

motorówk

3. Dmuchaj słabo w gwizdek znajduj

cy si

nad powierzchni

wody, a nast

pnie

przy jej powierzchni. Słuchaj razem z dzieckiem wywołanych w ten sposób

efektów d

kowych. Niech dziecko powtórzy t

czynno

ść

A MOTORYKA 86

Wiek 4-5

Podskakuje na jednej nodze 5 razy pod rz

1. Niech dziecko trzyma si

pocz

tkowo twojego ramienia,

eby mie

oparcie.

Skacz z dzieckiem po pokoju i chwal je.
2. U

yj pr

ta lub kija (np. od szczotki). Sta

przed dzieckiem, trzymaj

poziomo kij od szczotki na wysoko

ci jego piersi. Pozwól dziecku trzyma

jedn

kija podczas skakania. Zast

p kij od szczotki jak

ąś

tkanin

lub

ęś

ubrania. Daj dziecku do r

ki jeden koniec ubrania, drugi za

trzymaj

sam, aby w ten sposób pomóc dziecku.
3. Daj dziecku do ka

dej r

ki jaki

przedmiot, jak np. klocki,

eby ułatwi

utrzymanie równowagi podczas skakania.
4. Sta

w małej odległo

ci (ok. 70 cm) twarz

do dziecka i powiedz, by

doskoczyło do ciebie. Gdy to zrobi, stopniowo zwi

kszaj odległo

ść

. Chwal ka

osi

gni

cie.

5. Baw si

z dzieckiem w przeskakiwanie z kamienia na kamie

, kiedy przeskakuje

z jednego miejsca na drugie.

DU

A MOTORYKA 87

Wiek 5-6

Wchodzi i wychodzi z autobusu

1.

wicz z dzieckiem wchodzenie na wysokie stopnie lub postaw stołek albo mał

ławk

przy otworze drzwiowym. Pozwalaj dziecku i zach

caj je do trzymania si

por

czy lub futryny drzwi dla podparcia.

2. Znajd

(np. w szkolnym gara

u) pusty autokar - mo

e to by

równie

autobus

stoj

cy wła

nie na p

tli. Niech dziecko zbada pojazd w cało

ci - jego długo

ść

siedzenia, przej

cia mi

dzy siedzeniami, kasownik, miejsce kierowcy, przednie,

rodkowe i tylne drzwi, schodki wej

ciowe etc.

3. Niech dziecko wejdzie na pierwszy stopie

schodków autobusu, tak jak to

wcze

niej

wiczyło w domu. Poka

dziecku, gdzie znajduje si

por

cz (je

jest). Powtarzaj tyle razy, ile b

dzie trzeba.

4. Wybierz si

z dzieckiem na przeja

autobusow

do ulubionej osoby lub

miejsca. Mów dziecku o odgłosach, zapachach i widokach za oknem, jakie mijacie
po drodze. Poznajcie si

z kierowc

autobusu.

5. Dziecku całkowicie niewidomemu powiedz,

e autobus mo

e czasem zatrzyma

w pewnej odległo

ci od kraw

ęż

nika i

e nale

y wówczas koniecznie doj

ść

kraw

ęż

nika natychmiast po zatrzymaniu si

autobusu.

6. Po pokazaniu dziecku, gdzie znajduj

drzwi, zach

caj je, aby uwa

ało na

odgłos otwieraj

cych si

drzwi i mogło je zlokalizowa

po to,

eby móc wsi

ąść

do autobusu.

DU

A MOTORYKA 88

Wiek 5-6

Pokonuje odległo

ść

ok. 3 metrów ruchem: krok-podskok-krok itd.

1. Zacznij od galopowania - dawanie kroku jedn

nog

, podskok drug

2. Sta

za dzieckiem i trzymaj je pod pachami. Pchnij do przodu swoj

nog

praw

nog

dziecka, jednocze

nie mówi

c: "Krok-podskok-krok". Kolejne ruchy

składaj

ce si

wiczenie wykonuj wolno. Nast

pnie rób to samo z lew

nog

dziecka.

wicz, dopóki dziecko nie nauczy si

stawia

kroków i przeskakiwa

nog

na zmian

posługuj

c si

wskazówkami słownymi.

3. Wykonuj

wiczenie poruszaj si

wolno i mów: "krok-podskok-krok-podskok",

aby dziecko mogło dokładnie obserwowa

dy twój ruch. Pomó

niewidomemu

dziecku zbada

dotykowo twoje ruchy, a potem podskakujcie razem.

4. Niech dziecko nast

pnie porusza si

w ten sposób samodzielnie, nadal

wspomagane twoim dyrygowaniem: "krok-podskok" itd.

DU

A MOTORYKA 89

Wiek 5-6

Hu

ta si

na hu

tawce, samo wprawiaj

c j

w ruch

1. Upewnij si

, czy dziecko siedz

c na hu

tawce si

ga nogami do ziemi.

2. Poka

dziecku co trzeba robi

eby rozhu

. Chwal je, gdy próbuje ci

ladowa

3. Najpierw niech dziecko

wiczy wła

ciwy ruch hu

tania si

. Na pocz

tek ty

pchnij hu

tawk

. Gdy dziecko umie ju

odpowiednio balansowa

ciałem, poka

jak

na si

rozhu

odpychaj

c si

nogami od ziemi.

4. Zach

caj dziecko do wtórowania sobie podczas hu

tania si

wołaniem: "w tył"

i "wgór

!" (lub "w przód!").

5. Niech niewidome dziecko siedzi na twoich kolanach, gdy pokazujesz mu ruchy
umo

liwiaj

ce rozhu

tanie si

. W ten sposób dziecko uczy si

, wyczuwaj

c twoje

ruchy całym ciałem.

A MOTORYKA 90

Wiek 5-6

Wspina si

po drabince na zje

alni

i zje

a (wysoko

ść

zje

alni około 1,5

m)

1. Na pocz

tek u

yj niskiej zje

alni. Poucz dziecko, jak si

na ni

wspina

Wchod

za dzieckiem i słu

mu fizyczn

pomoc

, je

li zajdzie potrzeba.

2. Zapewnij dziecko,

e jeste

za nim. Chwal je za post

py we wspinaniu

3. Niech dziecko wspina si

bez twojej fizycznej pomocy, a jedynie korzystaj

z twoich wskazówek słownych. Powiedz dziecku, aby stawiało obie stopy na ka

dym

kolejnym stopniu i pilnowało si

eby mocno trzyma

por

czy.

4. Obliczaj szczeble drabinki, kiedy dziecko si

na ni

wspina. Kiedy ju

dziecko jest na odpowiedniej wysoko

ci, powiedz uło

rymowank

: "Lewa noga

na desce - siad - prawa noga jeszcze - zjazd!".
5. Zjed

ze zje

alni trzymaj

c dziecko na kolanach lub niech drugie znajome

dziecko zje

a tu

przed twoim lub tu

za nim.

6. Posad

dziecko na najwy

szym odcinku zje

alni. Asekuruj je podczas

zje

ania i pochwal, kiedy to wykona. Nast

pnie posad

je na samym szczycie i

w czasie zje

ania podtrzymuj je w pasie. Na koniec niech dziecko samo wejdzie

po drabince a

na szczyt i samodzielnie zjedzie.

7. Oczekuj go na dole, chwy

i chwal za osi

gni

cie.

A MOTORYKA 91

Wiek 5-6

Zwisa przez 6 sekund na poziomym dr

ąż

ku, utrzymuj

c ci

ęż

ar swojego ciała na

ramionach

1. Podtrzymuj dziecko w pasie w chwili gdy zwisa na dr

ąż

ku. Stopniowo

zmniejszaj sił

podtrzymywania.

2. Wybierz dr

ąż

ek wystarczaj

co niski, by dziecko wisz

c znajdowało si

wysoko

ci zaledwie kilkunastu centymetrów nad podłog

3. Niech dziecko wejdzie na drabink

gimnastyczn

. Zach

ęć

je do wspi

cia si

jeden szczebel i zawieszenia si

na moment na ramionach bez podpierania si

stopami o szczebel. Stopniowo wydłu

aj okres czasu, w jakim dziecko ma zwisa

utrzymuj

c swój ci

ęż

ar.

A MOTORYKA 92

Wiek 5-6

Uderza kijkiem do palanta lub pałeczk

tocz

piłk

jaskrawo pomalowan

lub wydaj

1. Zacznij od umieszczenia piłki na wprost dziecka. Niech

wiczy uderzenie

piłki stoj

cej w miejscu; nast

pnym etapem b

dzie uderzanie piłki tocz

cej si

w jego kierunku.
2. Daj dziecku gruby kijek lub lekki palantowy albo rakietk

(np. do kometki).

Turlaj w jego kierunku du

żą

piłk

, zach

caj

c by uderzyło w ni

kijkiem. Sta

tyłu i poło

ywszy swoje r

ce na r

kach dziecka pomagaj mu zamachn

ąć

wła

ciwym momencie.

3. U

ywaj wskazówek słownych - "teraz!", "uderz!" w chwili gdy dziecko ma

uderzy

pałeczk

piłk

4. U

ywaj coraz mniejszych piłek, w miar

jak dziecko nabiera wprawy w

opanowaniu czynno

ci.

5. Inicjuj zabaw

, w której niewidome dziecko ma ci mówi

, kiedy zbli

a si

piłka, kieruj

c si

sygnałem d

kowym (piłka z dzwonkiem w

rodku).

6. Przywi

ąż

lekk

piłk

do słupka sznurkiem na tyle długim, by piłka si

gała

ziemi. Gdy dziecko uderza piłk

kijkiem, ułatwi mu to odzyskanie piłki.

wicz

c w domu mo

esz u

szczotki-zmiotki.

A MOTORYKA 93

Wiek 5-6

Umie trafi

do kranu i u

ywa

1. Niech dziecko zbada dokładnie kran: jego główk

lub gałk

, otwór. Powiedz

mu, jak si

wszystkie cz

ęś

ci nazywaj

2. Obieraj zawsze t

sam

drog

przez mieszkanie, kiedy udajesz si

z dzieckiem

do kranu. Wyja

nij dziecku kolejne czynno

ci, gdy pomagasz mu wej

ść

stołeczek, zlokalizowa

główk

czy gałk

, odkr

lub nacisn

ąć

i pochyli

aby napi

wody. Je

li trzeba,udzielaj pomocy fizycznej.

3. Powtarzaj t

czynno

ść

wielokrotnie dok

d dziecko nie nauczy si

pewnych

ęś

ci tej procedury wykonywa

samodzielnie. Redukuj fizyczn

pomoc, w miar

jak dziecko zapami

ta, jak trafi

do kranu i jak si

nim posługiwa

4. Kiedy ju

dziecko opanuje t

umiej

tno

ść

, poka

mu, jak nala

sobie wody do

kubeczka. Popro

dziecko, aby przyniosło kubek wody komu

z domowników.

5. Je

li dziecko jest całkowicie niewidome, polecaj mu zwraca

uwag

na odgłosy

towarzysz

ce nabieraniu wody przez inne dzieci. Mo

esz te

odgłosu lec

cej

z kranu wody jako wskazówki akustycznej ułatwiaj

cej dziecku trafienie do

łazienki lub zlewu. Zawsze wyja

niaj szczegółowo tras

do kranu i zwracaj uwag

na wszelkie bod

ce dotykowe i słuchowe znajduj

ce si

w otoczeniu, aby

dopomogło to dziecku w samodzielnym trafianiu do celu.

DU

A MOTORYKA 94

Wiek 5-6

Pokonuje na wrotkach odległo

ść

około 3 metrów

1. Pozwól dziecku zbada

, a tak

e pobawi

jedn

wrotk

. Poka

jak ona

dzi po ziemi. Niech dziecko pchnie osob

, która ma wła

nie wrotki na nogach.

2. Włó

dziecku wrotki i podtrzymuj

c je pod pachami lekko popchaj.

wicz na

otwartym powietrzu, szczególnie przy jakim

płocie lub np. por

czy. Dorosły

podczas uczenia dziecka nie powinien zrazu sam zakłada

wrotek.

3. Poka

dziecku jak wsta

w razie wywrotki: niech kl

knie na trawie, a

nast

pnie podci

gnie si

w gór

przy pomocy płotu lub wstanie samo.

4. Pocz

tkowo pozwalaj dziecku je

dzi

na wrotkach np. po chodniku w mieszkaniu

(aby za bardzo si

nie

lizgało).

5. Wyja

niaj słownie i ewentualnie poruszaj nogami dziecka tak, jak to si

robi

podczas jazdy na wrotkach -

lizg lew

nog

lizg praw

, lew

, praw

itd.

Przypominaj,

e gdy jedna noga sunie do przodu, drug

nale

y unie

ść

w gór

Trzymaj

c dziecko za r

gnij je poruszaj

c si

do tyłu.

6. Gdy dziecko lepiej utrzymuje si

na wrotkach, je

dzij tu

obok niego,

trzymaj

c je za r

. Stopniowo zmniejszaj pomoc.

7. Poka

dziecku jak si

zatrzyma

, chwytaj

c si

bramy lub płotu. Przywi

ąż

bramy czy do ogrodzenia pozytywk

lub kołysz

cy si

na wietrze dzwoneczek.

A MOTORYKA 95

Wiek 5-6

Je

dzi na tandemie lub rowerze dwukołowym z dodatkowymi kółkami

zabezpieczaj

cymi

1. Poka

dziecku rower z dodatkowymi kółkami zabezpieczaj

cymi. Pomó

przyjrze

i zbada

dotykowo poszczególne cz

ęś

ci, podczas gdy pokazujesz je

dziecku.
2. Upewnij si

e rower jest odpowiedniej wielko

ci w stosunku do dziecka i

nogi dziecka swobodnie si

gaj

pedałów. Niech dziecko wsiada na rower za ka

dym

razem w ten sam sposób.
3. Zach

caj dziecko do je

enia na rowerze w podobny sposób, jak robiłe

ucz

c je je

dzi

na trzykołowym rowerku.

4. Je

li dost

pny jest tandem, zabieraj ze sob

dziecko na przeja

ki,

sadzaj

c je na tylnym siedzeniu. Wykorzystuj do tego celu równie

dziecinny

fotelik, jaki mo

na przymocowa

do ka

dego zwykłego roweru. Jest to dobry

sposób uczenia dziecka utrzymania równowagi podczas jazdy rowerem.
5. Gdy dziecko czuje si

coraz pewniej na rowerze z dodatkowymi kółkami

zabezpieczaj

cymi, zacznij je stopniowo podnosi

A MOTORYKA 96

Wiek 5-6

Zje

a na sankach

1. Najpierw pozwól dziecku dokładnie zbada

sanki. Nazywaj poszczególne cz

ęś

i poka

dziecku, w jaki sposób sanki

lizgaj

niegu.

2. Niech dziecko le

y na sankach gdy ci

gniesz je po równej powierzchni.

Nast

pnie ci

gnij je w dół po małej pochyło

ci. Pó

niej zacznij zje

anie z

małej górki, pocz

tkowo z połowy jej wysoko

ci, po czym startuj

c za ka

dym

razem coraz bli

ej wierzchołka.

3. Zje

aj razem z dzieckiem siedz

cym na twoich kolanach i trzymaj

cym r

na twoich r

kach, gdy sterujesz sankami. Mów dziecku, w jaki sposób kierujesz

sankami (je

li jest przy nich kierownica, wyja

nij zasad

jej działania).

Upewnij si

e podczas zjazdu trasa jest całkowicie wolna od przeszkód.

4. Gdy dziecko nabierze wprawy, pozwól mu zje

samodzielnie. Trasa powinna

wolna od przeszkód zarówno na wprost dziecka jak i po bokach.

A MOTORYKA 97

Wiek 5-6

Skacze z wysoko

ci około 25 cm, l

duj

c na palcach

1. Zacznij od wyja

nienia dziecku, gdzie znajduj

poduszeczki u nasady

ych palców stóp. Poka

je najpierw na swoich nogach, pó

niej na nogach

dziecka.
2. Stopniowo zwi

kszaj wysoko

ść

, z jakiej skacze dziecko.

3. Niech dziecko skacze na jak

ąś

powierzchni

, np. na materac piankowy,

stert

ci lub piasek.

4. U

ywaj wskazówek słownych: "zegnij kolana, l

duj na palcach".

5. Sta

na wprost dziecka. Chwy

je za r

ce i pomó

mu skoczy

6. Niech niewidome dziecko samo wejdzie na miejsce, z którego ma skoczy

eby

mogło zorientowa

na jakiej jest ono wysoko

ci. Zanim poprosisz dziecko, by

skakało samo, "prowad

" je w skoku poprzez kolejne ruchy i pozycje.

A MOTORYKA 98

Wiek 5-6

Stoi na jednej nodze bez podtrzymywania i z zamkni

tymi oczami przez około 5

sekund

1. Powiedz dziecku, by podnosiło jedn

nog

do góry. Mocno trzymaj r

dziecka, gdy próbuje to zrobi

. Je

li dziecko nie rozumie polecenia, podnie

jedn

nog

. Niech dziecko patrzy lub bada dotykiem twoj

uniesion

nog

, gdy

stoisz na jednej nodze.
2. Stopniowo zmniejszaj oparcie, jakie dajesz dziecku,. Niech trzyma si

ono

najpierw twojego palca, a pó

niej ko

ca długiego kijka trzymanego przez ciebie

za drugi koniec. Wreszcie pozwalaj dziecku trzyma

w r

ku sam kijek dla

lepszej równowagi.
3. Wydłu

aj czas stania na jednej nodze. Licz na głos, gdy stoi ono

samodzielnie.
4. Poka

dziecku, jak utrzymywa

równowag

dzi

ki wyci

gni

tym na boki

ramionom.
5. Baw si

z dzieckiem w "bociana" (na hasło "bocian" dziecko staje na jednej

nodze).

DU

A MOTORYKA 99

Wiek 5-6

Skacze przez skakank

, samodzielnie ni

1. Pozwól dziecku bawi

skakank

i dokładnie j

zbada

dotykiem.

2. Poka

jak znale

źć

czki skakanki i trzyma

je w obu r

kach. Je

eli jest ona

za długa, owi

wokół przegubów dłoni dziecka.

3. Pocz

tkowo dziecko powinno mie

grub

i raczej ci

ęż

skakank

, łatwiejsz

do kr

cenia. L

ejsza skakanka powinna mie

zełek lub kilka w

złów zrobionych

w cz

ęś

rodkowej,

eby opadała na podłog

bez pl

tania si

4. Sta

za dzieckiem i połó

swoje r

ce na jego r

kach trzymaj

cych skakank

Zaczynajcie tak,

eby

rodkowa cz

ęść

skakanki le

ała za wami na ziemi.

Prowadz

c r

ce dziecka przerzu

skakank

ponad waszymi głowami tak, by

zatrzymała si

przed dzieckiem, dotykaj

c jego nóg. Teraz niech dziecko

przeskoczy przez skakank

. Powtarzaj t

czynno

ść

tak długo, dopóki ruchy

dziecka nie nabior

płynno

ci i dopóki nie nauczy si

ono przeskakiwa

zbli

cej si

do jego stóp skakanki. Stopniowo zmniejszaj sw

pomoc.

5. U

ywaj słów, takich jak: "z tyłu, gór

, skok!", "z tyłu, gór

, skok!".

6. Licz skoki.
7. Urozmaicaj

wiczenie: niech np. dwie osoby kr

skakank

, a dziecko niech

skacze. W trakcie zabawy

piewaj odpowiednie piosenki.

Ole-Ole-Janko
Kl

knij na kolanko,

pod boczki,

Złap si

za warkoczyki,

Umyj si

, uczesz si

I wybieraj kogo chcesz!