I. Przesłanki ideowo-polityczne 

1. 

Likwidacja wrogości między narodami 

2. 

Utrwalenie demokracji, pokoju i bezpieczeństwa 

3. 

Rozwój dobrobytu społeczeństw państw członkowskich 

II. Przesłanki ekonomiczne 

1. 

Odbudowa Europy po II wojnie światowej 

2. 

Kształtowanie wspólnego rynku (efekty skali) 

3. 

Wzrost konkurencyjności na arenie międzynarodowej 

 

III. Idea nowej organizacji ponadnarodowej   

 1.   Idee Jeana Moneta nowej organizacji ponadnarodowej 
 2.   Kształtowanie systemu i mechanizmu prawno-instytucjonalnego 
 

  

3 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 Unia Polityczna  

 

 

 

 

 Unia Gospodarcza (UG-W) 

 

 

 

 Unia walutowa 

 

 

 Unia Celna 

                Strefa Wolnego Handlu 

              Umowa preferencyjna 

Traktaty założycielskie 

Traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali 

(Paryż 1951) 

Traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, 

(Rzym 1957) 

Traktat o Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej (Rzym 1957) 

Zmiany traktatów założycielskich 

Traktat o Fuzji Organów (1965) 
Jednolity Akt Europejski (1986) 
Traktat z Maastricht (1992) 
Traktat z Amsterdamu (1997) 
Traktat z Nicei (2001) 
Traktat Konstytucyjny (2004) 
Traktat Lizboński (TF UE) z 13 grudnia 2007 r

 

4 

1972 - Dania, Wielka Brytania, Irlandia 
1979 - Grecja 
1985 - Hiszpania i Portugalia 
1994 - Austria, Finlandia, Szwecja 
2003 - Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, 

Słowenia, Litwa, Łotwa, Estonia, Malta, Cypr 

2006 - Bułgaria i  Rumunia 
2011 –

 

planowane podpisanie traktatu z 

Chorwacją  

5 

Organy główne 

 

Parlament Europejski 

 

Rada Europejska 

 

Rada Unii Europejskiej 

 

Komisja Europejska 

 

Trybunał Sprawiedliwości 

 

Trybunał Obrachunkowy 

 

Europejskie Urzędy Nadzoru 

 

Europejski Bank Centralny 

Organy pomocnicze 

 

Komitet Regionów 

 

Komitet Ekonomiczno     - 
Społeczny 

 

Plenarne posiedzenia odbywa w Strasburgu, wiele prac roboczych 

odbywa się w Brukseli 

 

Składa się z 735 deputowanych (posłów), z których każdy 

reprezentuje wszystkie społeczeństwa Unii 

 

Wyłaniany jest na 5 –letnią kadencję w wyborach powszechnych, 

bezpośrednich, przeprowadzanych w krajach członkowskich 

 

Nie ma wprost mocy stanowiącej, jednak współdziała z Radą UE w 

procesie tworzenia prawa. Główne uprawnienia: budżetowe, 

kontrolne, opiniodawcze. 

 

Niektóre akty UE wymagają jego zgody, np. przystąpienie nowego 

państwa i podpisanie innych umów międzynarodowych 

 

Składa się z głów państw lub szefów rządów państw członkowskich, 

swojego przewodniczącego (wybieranego przez Radę Europejską 

na 2,5 letnią kadencję oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej. 

W pracach bierze udział wysoki przedstawiciel Unii ds. 

zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. 

 

Zbiera się dwa razy w ciągu półrocza lub na posiedzeniach 

nadzwyczajnych zwoływanych przez przewodniczącego Rady 

Europejskiej.  

 

Zadaniem Rady Europejskiej jest wyznaczanie ogólnych kierunków 

rozwoju Unii i jej priorytetów politycznych. Nie ma uprawnień 

prawodawczych. 

 

Rada ma szereg uprawnień w zakresie decyzji personalnych, m.in 

wskazuje kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej, 

ustala listę komisarzy, mianuje komisarzy, wybiera Zarząd EBC. 

 Kompetencje:  

 

Rada jest podstawowym 
decyzyjnym (stanowiącym 
prawo) organem Unii  

 

Koordynuje politykę 
gospodarczą państw 
członkowskich 

 

Podejmuje decyzje w 
zakresie upoważnień 
zawartych w traktatach 

Skład: 

 

Ministrowie - po jednym z każdego 
państwa członkowskiego ( nie mogą    
być zastąpieni, np. przez wiceministrów) 

 

Skład Rady jest zmienny (w zależności  
od przedmiotu obrad delegowani są  różni 
ministrowie) 

 

Rada ds. Ogólnych – Rada obradująca w 
składzie ministrów spraw zagranicznych 

 

Rada Branżowa - Rada obradująca       w 
składzie innych ministrów  

     Przewodnictwo             
        w Radzie 

 

Sprawowane jest przez kolejne 
państwa członkowskie w 
cyklach 6-cio miesięcznych 

 

Przewodniczącym Rady jest 
każdorazowo minister spraw 
zagranicznych państwa 
sprawującego przewodnictwo 

    Sposób głosowania        
         w Radzie 

Decyzje podejmowane są: 
 -  jednogłośnie (sprawy wymienione w 

traktatach o znaczeniu 
fundamentalnym) 

 -  kwalifikowaną większością  (liczne 

sprawy, w których stosuje się    
tzw. system ważenia głosów) 

 -  zwykłą większością (pozostałe 

sprawy) 

Skład: 

  Komisję tworzy 27 komisarzy pochodzących ze wszystkich krajów 

członkowskich, powoływanych na 5 lat 

  Wyłaniana jest przez rządy państw członkowskich (Rada 

Europejska), które najpierw ustalają osobę przewodniczącego, a 
następnie, na podstawie jego opinii, pozostałych członków 

  Uzgodniony przez państwa członkowskie skład zatwierdza 

Parlament Europejski 

  Komisarze mają obowiązek działać w interesie Unii Europejskiej (nie 

mogą kierować się instrukcjami państw, których są obywatelami) 

Kompetencje: 

  Inicjowanie polityki Unii Europejskiej 
  Reprezentowanie interesów Unii Europejskiej w stosunkach z 

państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi, specjalne 
uprawnienia wysokiego przedstawiciela ds. zagranicznych i polityki 
bezpieczeństwa 

  Wykonywanie zadań przewidzianych w traktatach oraz 

rozporządzeń Rady Unii Europejskiej 

  Występowanie z inicjatywą prawodawczą do Rady Unii Europejskiej 
  Wydawanie aktów prawodawczych uzupełniających akty wydane 

przez Radę Unii Europejskiej 

  Składa się z 27 sędziów powoływanych na 6 lat przez Radę Unii Europejskiej 
  Siedzibą Trybunału jest Luksemburg 
  Sędzią  może być tylko obywatel państwa należącego do Unii 
  Częścią Trybunału jest tzw. Sąd (d. Sąd I Instancji) powołany dla odciążenia Trybunału 
  Sędziowie Trybunału wybierają ze swego grona przewodniczącego 
  Podstawowym zadaniem Trybunału jest zagwarantowanie przestrzegania prawa 

europejskiego – traktatów i wydanych na jego podstawie aktów – przez jego wykładnię      i 

zapewnienie jednolitego stosowania 

  Trybunał orzeka: 

 - na posiedzeniach plenarnych, 
 - w składach 3- osobowych 
 - w składach 5- osobowych 

  Sędziów wspiera 8- śmiu tzw. Rzeczników Generalnych, których zadaniem jest 

przygotowywanie niezależnych opinii 

  Szczególną rolę odgrywa I-szy Rzecznik Generalny, powoływany przez Trybunał spośród 

rzeczników na 1 rok, którego zadaniem jest rozdział spraw oraz przygotowywanie wniosku 
końcowego z propozycją sposobu zakończenia sprawy 

Prawo pisane  

Traktaty  założycielskie wraz z 

aktami Uzupełniającymi 

(umowy międzynarodowe 

między członkami UE) 

Prawo niepisane 

 

ogólne zasady   

          prawne   

 

prawo zwyczajowe 

Prawo wtórne: 

 

pochodzi od instytucji UE 

 

przyjmowane na podstawie i w ramach prawa 
pierwotnego 

 

zgodność z prawem pierwotnym 

 

jurysdykcja ETS 

Rozporządzenie: 

 

Jest aktem prawnym zawierającym normy prawne 

(nie odnosi się do konkretnego przypadku) 

 

Rozporządzenie może wydawać Rada Unii 

Europejskiej (także z udziałem Parlamentu lub 

Komisji) w ramach upoważnień wynikających z 

traktatów 

 

Rozporządzenie ma bezpośrednią moc obowiązującą     

w państwach członkowskich ( nie wymaga aktów 

włączających je do systemu prawa wewnętrznego) 

 

Obowiązuje zarówno organy wspólnotowe jak i 

państwa członkowskie oraz ich obywateli, osoby 

prawne i instytucje 

Dyrektywa: 

 

Nie znajduje odpowiednika w prawie wewnętrznym państw 
członkowskich 

 

Kierowana jest wyłącznie do członków UE, którzy zobowiązani są do 
wydana przepisów wewnętrznych odpowiadających treści dyrektywy 

 

Wiąże państwo tylko co do celu, pozostawiając mu swobodę wyboru 
drogi 

 

Władze i sądy państw członkowskich zobowiązane są dokonywać 
wykładni prawa wewnętrznego zgodnie z treścią dyrektyw 

 

Dyrektywa nie zrealizowana w całości może działać bezpośrednio 
(osoba fizyczna lub prawna może powoływać się wobec państwa na jej 
treść) – raczej wyjątek 

 

Dyrektywy wydawane są przez Radę Unii Europejskiej, niekiedy 
wspólnie z Parlamentem  

 

Publikowane są w dzienniku urzędowym 

Decyzja: 

 

Dotyczy indywidualnych przypadków 

 

Może być kierowana zarówno do osób fizycznych bądź 
prawnych jak i państw członkowskich (w tym przypadku jest 
podobna do decyzji administracyjnej w prawie wewnętrznym) 

 

Ma zazwyczaj również cechy dyrektywy, ponieważ jej 
wykonanie wymaga najczęściej zmian w prawie wewnętrznym 

 

Decyzje mogą być zaskarżane do Trybunału Sprawiedliwości 
przez osoby fizyczne i prawne 

 

Decyzje mogą nakładać na adresata zobowiązania pieniężne   
(nie dotyczy to decyzji skierowanych do państw) 

art. 90 ust. 1 Konstytucji z 1997 r.  
Rzeczpospolita Polska może na podstawie 

umowy międzynarodowej przekazać 
organizacji międzynarodowej lub organowi 
międzynarodowemu kompetencje 
organów władzy państwowej w niektórych 
sprawach. 

Relacje między normami prawa UE i normami 

prawa polskiego opierają się na zasadzie: 

 

prymatu prawa UE (pierwszeństwo stosowania) 

 

bezpośredniego stosowania prawa UE 

 

bezpośredniego skutku prawa UE (norma jest 

samodzielnym źródłem prawa i obowiązków). 

Bezpośredniość skutku normy jest możliwa, gdy 

norma jest:  

 

jasna i jednoznaczna – precyzyjnie określa prawo jednostki 

 

bezwarunkowa - stosowanie normy nie może być uzależnione od 

swobodnego uznania (dyskrecji) organu stosującego (UE lub państwa 

członkowskiego) 

 

zupełna / kompletna - stosowanie normy nie zależy od przedsięwzięcia 

dalszych środków implementacyjnych (na poziomie UE lub krajowym) 

 

Swobody zostały wpisane już do Traktatów 

rzymskich. Obecnie normuje je TFUE. 

 

Swoboda przepływu towarów (a także 

Wspólna Polityka Handlowa). 

 

Swoboda przepływu osób. 

 

Swoboda świadczenia usług. 

 

Swoboda przedsiębiorczości. 

 

Soboda przepływu kapitału i płatności.