Metodyka wpajania dzieciom bezpiecznych

zachowań (ruch drogowy, bezpieczna zabawa,

ś

rodki chemiczne, prąd elektryczny,

zachowanie nad wodą, eliminacja agresji etc.)

- stosownie do percepcji grup wiekowych.

Współpraca przedszkola z rodzicami

wychowanków w celu wspólnego wpajania

dzieciom zasad bezpiecznego zachowania.

Katarzyna Kołodziejczyk

Copyright by

Fundacja Państwo Obywatelskie

Fundacja Państwo Obywatelskie

i

Studium Prawa Europejskiego

w Warszawie

Al. Jerozolimskie 151, kl. I, lok. 2222,

02-326 Warszawa

tel./fax. [phone]

www.spe.edu.pl

e-mail: [e-mail]

PODSTAWA PROGRAMOWA A BEZPIECZEŃSTWO DZIECI

Współczesny świat oraz szybki rozwój cywilizacyjny stwarzają zarówno większe
i szybsze możliwości rozwoju młodego człowieka,
jak też niosą większe zagrożenia.
Realizacja

zadań

wynikających

z

podstawy

programowej

wychowania

przedszkolnego wymaga od nauczyciela podejmowania działań wspomagających
rozwój dziecka tak w sferze fizycznej, emocjonalnej jak umysłowej, a prymarnym
zadaniem dla prawidłowości tego rozwoju jest szeroko pojęte bezpieczeństwo.
Najważniejsze elementy edukacji w zakresie bezpieczeństwa dzieci odnajdujemy
w podstawie programowej wychowania przedszkolnego stanowiącej załącznik do
Rozporządzenia MEN z dnia 27 sierpnia 2012 r.

Zgodnie z podstawą programową dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę
w szkole podstawowej:
1) wie, jak trzeba zachować się w sytuacji zagrożenia i gdzie można otrzymać pomoc,
umie o nią poprosić;
2) orientuje się w bezpiecznym poruszaniu się po drogach i korzystaniu ze środków
transportu;
3) zna zagrożenia płynące ze świata ludzi, roślin oraz zwierząt i unika ich;
4) wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych (np.
środków czystości);
5) próbuje samodzielnie i bezpiecznie organizować sobie czas wolny w przedszkolu
i w domu; ma rozeznanie, gdzie można się bezpiecznie bawić, a gdzie nie.
Jednak w jaki sposób kształtować bezpieczne zachowania dzieci już od 2,5/3 roku życia,
by podejmowane treści i działania praktyczne przyniosły wzrost świadomości
i umiejętności dzieci?

PODSTAWA PROGRAMOWA A BEZPIECZEŃSTWO DZIECI

Okazuje się, że pomimo wielu dostępnych programów edukacyjnych oraz gotowych
scenariuszy zajęć zagadnienie to stanowi w dalszym ciągu duże wyzwanie dla
nauczycieli. W licznych programach edukacyjnych treści związane z kształtowaniem
bezpieczeństwa stanowią zazwyczaj wybiórczy element tematów kompleksowych,
a metody i formy są powielane dla realizacji celów ujętych w podstawie programowej.

Kreatywny i odpowiedzialny za bezpieczny rozwój dzieci nauczyciel rozwija swój
warsztat. Pamiętaj, że każda zabawa, gra dydaktyczna, doświadczenie, wycieczka,
spotkanie z ciekawym gościem w przedszkolu, wprowadzenie do zajęć bądź ich
ewaluacja mogą stanowić doskonały model dla nabywania przez dzieci umiejętności
bezpiecznych zachowań i rozumienia ich znaczenia niezależnie od tego, czy powiązane
są z rozwijaniem kompetencji językowych, matematycznych, sprawności ruchowej czy
rozwoju

myślenia

przyrodniczego

i

zdrowotnego.

Sekret

powodzenia

tkwi

w rozpoznaniu poziomu kompetencji dzieci, z jakimi pracujemy w danej grupie
wiekowej i dostosowaniu metod oraz form pracy do ich możliwości percepcyjnych.

PODSTAWA PROGRAMOWA A BEZPIECZEŃSTWO DZIECI

BEZPIECZEŃSTWO DZIECI A ŚWIADOMOŚĆ NAUCZYCIELA

Jak często nauczycielom zdarza się zabierać dzieci na wycieczkę lub na spacer poza
teren

przedszkola

po

uprzedniej

„pogadance”,

która

tak

naprawdę

poza

przypomnieniem zasad nie stanowi solidnego utrwalenia bezpiecznych zachowań. Czyż
takie

wyprawy

nie

powinny

być

poprzedzone

uprzednim

nauczeniem

dzieci

prawidłowego chodzenia w parach, zwracania uwagi na to, co robi kolega przede mną,
zwracania uwagi na to, co dzieje się w otoczeniu oraz konsekwentnym utrwaleniem
nabytych umiejętności?
Jak często zdarza się mówić dzieciom: „śpiewaj głośniej”, bez zwracania uwagi na
zbytnie obciążenie strun głosowych - ważniejsza okazuje się siła wydobywanych
dźwięków, a nie ich natężenie, praca nad prawidłowym wydobywaniem tonów
i artykulacją, czy wreszcie uprzednie wprowadzenie dzieci do śpiewu poprzez
modelowanie przykładami podczas zajęć dydaktycznych czy zajęć z rytmiki.
Pamiętaj, że aby prawidłowo wdrażać dzieci do bezpieczeństwa, musisz znać
charakterystykę rozwoju psychicznego i fizycznego dzieci w każdej grupie wiekowej.
Od Twojej dokładności, konsekwencji, umiejętnego doboru metod i wreszcie poczucia
odpowiedzialności za bezpieczeństwo rozwoju małego człowieka, który jest pod Twoja
opieką, jest uzależnione właściwe przygotowanie przedszkolaków do roli partnera
w zabawie, pasażera czy pieszego.

Większość pożarów, wypadków na drogach, zatruć środkami chemicznymi wynika
z bezmyślności ludzi, nieprzestrzegania przepisów i zasad, niekiedy ciekawości
wynikającej z niewiedzy oraz braku umiejętności przewidywania skutków zachowań
i działań. Niejednokrotnie sami niszczymy własne zdrowie poprzez niewłaściwe nawyki,
brak ruchu, zbyt długie siedzenie przed telewizorem lub komputerem, czy głośne
słuchanie muzyki.

Oczywiście taki stan rzeczy możemy zmieniać już od najmłodszych lat życia dziecka,
jednak bardzo ważne jest, by poza kształtowaniem świadomości niebezpiecznych
zachowań,

uwrażliwiać

młodego

człowieka

na

kształtowanie

umiejętności

przewidywania skutków swoich działań.

Należy pamiętać, że kształtowanie właściwych postaw dzieci wobec problemów
bezpieczeństwa wymaga działań systematycznych i długofalowych opartych na
współdziałaniu nauczycieli i rodziców. Pamiętaj, że dzieci będą zainteresowane
udziałem w programach nt. bezpieczeństwa tylko i wyłącznie wtedy, gdy zostanie on im
odpowiednio przedstawiony w formie nauki poprzez zabawę.

BEZPIECZEŃSTWO DZIECI A ŚWIADOMOŚĆ NAUCZYCIELA

KSZTAŁTOWANIE PRAWIDŁOWYCH POSTAW

W ZAKRESIE BEZPIECZESTWA DZIECI

Kształtowanie prawidłowych postaw w zakresie zachowania bezpieczeństwa przez
dzieci powinno w szczególności bazować na:
- wdrażaniu zasad bezpieczeństwa i dobrego zachowania obowiązujących w każdej

grupie, np. zanim zejdziemy po schodach ustawiamy się „w pociąg”, czekamy na
swoją kolej itd.,

- promowaniu pomysłów na bezpieczne spędzanie wolnego czasu,
- uwrażliwianiu na niebezpieczeństwo, jakie może pojawić się podczas zabawy,
- pomocy dzieciom w rozumieniu reguł i norm niezbędnych do prawidłowego

funkcjonowania w kontaktach z innymi ludźmi,

- wyzwalaniu w dzieciach umiejętności współżycia z ludźmi takich jak: życzliwość,

zrozumienie i poszanowanie potrzeb innych,

- wyzwalaniu zdolności kierowania i podporządkowania w zależności od sytuacji,
- kształtowaniu umiejętności słuchania poleceń,
- wdrażaniu do utrzymywania porządku,
- kształtowaniu umiejętności troszczenia się o słabszych,
- rozwijaniu refleksu oraz koncentracji dzieci.

Nauczyciel w czasie zajęć wychowawczo-dydaktycznych powinien poprzez stosowanie
różnych metod i form pracy stwarzać dzieciom okazję do utrwalania treści związanych
z bezpieczeństwem zarówno na terenie przedszkola jak i poza nim. Właściwa realizacja
treści programowych powinna umożliwić wytworzenie się określonych kompetencji
u dzieci, ułatwiając im funkcjonowanie w życiu oraz dbałość o zdrowie i bezpieczeństwo
nie tylko swoje ale też innych.
Niezależnie

od

wieku

dzieci

edukacja

w

zakresie

bezpieczeństwa

powinna:

1. Być procesem ciągłym, systematycznym i kompleksowym;
2. Kształtować postawy i nawyki z zachowaniem określonych proporcji wiedzy
i działania;
3. Zapewnić dzieciom bezpośredni kontakt z obiektami i zjawiskami omawianego
środowiska - dzieci uczą się przez doświadczanie i praktyczne działanie;
4. Analizować problemy za pomocą różnorodnych środków dydaktycznych, np. plansze
edukacyjne, prototypy sygnalizatorów, gry dydaktyczne;
5. Rozwijać u dzieci wrażliwość na niebezpieczeństwo, szczególnie w najbliższym
otoczeniu.

KSZTAŁTOWANIE PRAWIDŁOWYCH POSTAW

W ZAKRESIE BEZPIECZESTWA DZIECI

ZAKRES TREŚCI PROGRAMOWYCH

DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA DZIECKA

1. Bezpieczeństwo poruszania się w ruchu drogowym.
2. Bezpieczeństwo podczas zabaw.
3. Groźne przedmioty i urządzenia elektryczne.
4. Zagrożenia ze strony świata roślin i zwierząt.
5. Zagrożenia ze strony dorosłych.
6. Niebezpieczeństwo kradzieży, konieczność pilnowania swoich rzeczy i

chronienia

domowego dobytku.
7. Niebezpieczne substancje i środki chemiczne.

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

PODSTAWOWE CELE EDUKACYJNE - DZIECI TRZYLETNIE

- poznanie podstawowych zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz zachowania
bezpieczeństwa podczas wycieczki pieszej: przechodzenie w wyznaczonych miejscach
w obecności osoby dorosłej, chodzenie w parach, zachowanie właściwych odstępów,
zachowanie ciszy, zostawianie miejsca do przejścia dla innych pieszych,
- rozpoznawanie i nazywanie podstawowych barw sygnalizatora: czerwona, zielona,
- różnicowanie kształtów: trójkąt, koło, kwadrat i odczytywanie symboliki znaków
drogowych,
- różnicowanie odgłosów otoczenia: klakson, samochód, rower, motor,
- poszerzanie słownictwa o nazwy pojazdów,
- poznanie zawodu policjanta oraz wyglądu radiowozu,
- wdrażanie do przestrzegania zasady zapinania pasów w foteliku podczas
jazdy samochodem.

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

PODSTAWOWE CELE EDUKACYJNE - DZIECI CZTEROLETNIE

- utrwalanie podstawowych zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz zachowania
bezpieczeństwa podczas wycieczki pieszej: przechodzenie w wyznaczonych miejscach
w obecności osoby dorosłej, chodzenie w parach, zachowanie właściwych odstępów,
zachowanie ciszy, zostawianie miejsca do przejścia dla innych pieszych,
- rozpoznawanie i nazywanie podstawowych barw sygnalizatora: czerwona, zielona,
prawidłowe reagowanie na zmianę świateł,
- rozpoznawanie podstawowych dźwięków sygnalizatora i prawidłowe reagowanie na
ich zmianę,
- różnicowanie i utrwalanie kształtów: trójkąt, koło, kwadrat i odczytywanie symboliki
znaków drogowych,

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

PODSTAWOWE CELE EDUKACYJNE - DZIECI CZTEROLETNIE

- różnicowanie odgłosów otoczenia: klakson, samochód, rower, motor, sygnał karetki,
wozu policyjnego, straży pożarnej,
- poznanie podstawowych zasad właściwego zachowania w środkach komunikacji
publicznej,
- rozpoznawanie pojazdów oznakowanych,
- poznanie roli policjanta w ruchu drogowym,
- poznanie i zapamiętanie numerów alarmowych,
- ćwiczenie umiejętności prawidłowego obserwowania ruchu ulicznego,
- poznanie podstawowych zagrożeń ruchu ulicznego,
- poznanie konieczności noszenia elementów odblaskowych,
- wdrażanie do przestrzegania zasady zapinania pasów w foteliku podczas
jazdy samochodem.

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole (dzieci 5- i 6-letnie)
podstawowej powinno wiedzieć:
- jakie są zasady ruchu drogowego dla pieszych: znać symbolikę kolorów
w sygnalizatorach świetlnych, zasady przejścia przez jezdnię, odczytywać symbolikę
i rozpoznawać wybrane znaki drogowe, umieć obserwować ruch uliczny, umieć
określić długość drogi;
- jakie niebezpieczeństwa mogą spotkać dziecko jako uczestnika ruchu drogowego
w najbliższym otoczeniu;
- o konieczności noszenia różnych elementów odblaskowych w czasie poruszania się
po drogach (szczególnie poza miastem, w czasie od późnej jesieni do wczesnej wiosny
i przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych);
- jak unikać rozpoznanych zagrożeń, świadomie stosować się do określonych zasad,

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

- że policjant, strażnik miejski są osobami, do których zawsze może się zwrócić
o pomoc, gdy znajdzie się w niebezpiecznej sytuacji;
- jaka jest rola pracy policjanta w ruchu drogowym, umieć rozpoznawać
wykonywane przez policjanta gesty;
- jakie są zasady bezpiecznego podróżowania samochodem osobowym (zajęcie
miejsca w foteliku, zapięcie pasów, zachowanie spokoju podczas jazdy);
- jakie są zasady jazdy na rowerze (odpowiedni fotelik, kask ochronny na głowie,
spokojne zachowanie podczas jazdy);
- jakie są zasady bezpiecznego i kulturalnego zachowania się w środkach
komunikacji publicznej;
- jakie są numery alarmowe policji, pogotowia ratunkowego, straży pożarnej;
- powinno umieć rozpoznać i określić zachowania niebezpieczne podczas poruszania
się w ruchu drogowym;

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

Metody i formy pracy z dziećmi:
- omówienie zasad przechodzenia przez jezdnię i bezpiecznego zachowania w ruchu
drogowym,
- rozmowy, opowiadania i dyskusje dające dziecku możliwość dzielenia się swoimi
przeżyciami, obserwacjami i doświadczeniami,
- rozmowy na temat zachowania podczas wycieczki, ćwiczenie chodzenia w parach,
zatrzymanie się na umówiony sygnał w oparciu o zabawy orientacyjno–porządkowe,
opracowanie kontraktu grupy dotyczącego udziału w wycieczkach,
- umożliwienie obserwowania ruchu ulicznego przez pokaz, instruktaż, film, oglądanie
książeczek o ruchu drogowym, obserwację w warunkach naturalnych – spacer ulicami
swojej miejscowości,
- doskonalenie percepcji słuchowej, słuchu muzycznego i rozpoznawanie sygnalizacji
dźwiękowej przez zagadki słuchowe, odtworzenie dźwięków sygnalizatora, zabawy
ruchowe przy muzyce, ćwiczenia na wykonywanie ruchów zgodnie z rytmem
i tempem,

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

Metody i formy pracy z dziećmi:
- wykonanie pracy plastycznej, np. planszy edukacyjnej prezentującej prawidłowe
przechodzenie przez jezdnię, rodzaje sygnalizacji świetlnej, wykonanie ilustracji do
treści opowiadania, wiersza lub piosenki na temat bezpiecznego poruszania się po
drodze, wykonanie z plasteliny postaci z opowiadania, które można wykorzystać do
odtwarzania jego treści podczas zabawy z wykorzystaniem makiety miasta wykonanej
przez dzieci z klocków,
- spotkanie z policjantem, dotyczące zasad bezpiecznego poruszania się po drodze,
zapoznanie z pracą policjanta w ruchu drogowym, zasady wzywania pomocy w nagłej
sytuacji,
- przygotowanie dzieci do przechodzenia przez ulicę w towarzystwie osób dorosłych
oraz bez ich udziału w formie warsztatów z udziałem rodziców, przedstawiciela straży
miejskiej,

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

Metody i formy pracy z dziećmi:
- utrwalenie orientacji w schemacie własnego ciała, rozpoznawanie lewej i prawej
strony poprzez zabawy ruchowe i orientacyjno – porządkowe,
- rozpoznawanie niebezpiecznych przedmiotów na drodze, zachowań i unikanie
zagrożenia ze strony innych osób poprzez zabawy ruchowe w grupie, np. zabawy
ruchowo - naśladowcze, tory przeszkód, zabawy ruchowe z wykorzystaniem
rekwizytów,

z

elementem

pedałowania,

biegu,

ćwiczenie

spostrzegawczości,

wykorzystanie bajek terapeutycznych, dramy i inscenizacji teatralnej, tworzenie gier
planszowych, zagadki, obserwacje i pokaz, wykorzystanie plansz edukacyjnych,
- kształtowanie prawidłowych zachowań pasażera, pieszego poprzez dramę, gry
dydaktyczne, pokaz, symulację, zabawy tematyczne, wycieczki i spacery, filmy
edukacyjne,
- organizowanie konkursów wiedzy i umiejętności, konkursów plastycznych nt.
zachowania bezpieczeństwa na drodze.

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

PRZYKŁADY ZABAW (dzieci 3letnie)

1. Układanie rytmu „Światło zielone – światło czerwone”
Nauczyciel rozkłada na dywanie tarcze gimnastyczne i głośno wymienia nazwy kolorów:
czerwony, zielony, czerwony, zielony, czerwony. Następnie prosi dzieci, by dokończyły
układanie tarcz. Za każdym razem wskazuje na tarcze, a dzieci głośno podają nazwy
kolorów i uzupełniają szlaczek z tarcz.

2. Zabawa dydaktyczna „Znaki do pary”
Nauczyciel rozkłada sześć obrazków: po dwa znaki takie same, ale ułożone tak, by pary
się nie stykały. Pokazuje jeden znak i prosi: pokaż znak, który do niego pasuje, jest taki
sam jak ten, który pokazuję. Układa pary znaków obok siebie.

3. Zabawa w uzupełnienie rytmu „Znaki na drodze”
(wg E. Gruszczyk-Kolczyńskiej i E. Zielińskiej)
Nauczyciel, rozpoczynając zabawę mówi, że stoją przy drodze trójkątne znaki – takie
jak daszki. Układa trzy, cztery trójkąty obok siebie (z klocków Dienesa), mówi za
każdym razem: że to jest trójkąt i zachęca dzieci do współpracy słowami: „Powiedzcie,
co będzie następne? – układaj dalej…” W kolejnym rzędzie układa w ten sposób
kwadraty. W dalszej części zabawy nauczyciel prosi dzieci: zmieńcie znaki drogowe
w domki. Układa kwadrat, a nad nim trójkąt i prosi o dokończenie układania par figur.

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

PRZYKŁADY ZABAW (dzieci 3 i 4-letnie)

4. Zabawa symulacyjna „Samochody i piesi”
Dzieci dzielimy na samochody i na pieszych. Nauczyciel jest sygnalizatorem, który
pokazuje samochodom kolory świateł (można wykorzystać kartoniki w dwóch kolorach
lub szarfy). Dzieci – samochody reagują na kolory: zielony – jedź, czerwony – stój. Gdy
samochody się zatrzymują przez ulicę przechodzą pozostałe dzieci. Ćwiczenie
powtarzamy z zamianą ról.

5. Zabawa orientacyjno – porządkowa „Ukryte znaki”
W sali umieszczone są w różnych miejscach znaki drogowe. Dzieci biegają w różnych
kierunkach.

Na

sygnał

gwizdka,

gdy

nauczyciel

pokazuje

określoną

figurę

geometryczną (koło, prostokąt, trójkąt), dzieci zatrzymują się i szukają znaku
drogowego tego samego kształtu.

6. Zabawa rytmiczno – ruchowa „Na ulicy”
Dzieci naśladują jazdę samochodem. Swobodnie biegają po całej sali uważając, by
nikogo nie potrącić i nie zderzyć się. Na środku stoi nauczyciel jako policjant kierujący
ruchem i trzyma dwie chorągiewki: czerwoną i zieloną. Kiedy w górze jest zielona -
dzieci poruszają się, a kiedy czerwona zatrzymują się.

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

Pamiętaj, że stopień trudności zabawy należy dobierać do stopnia możliwości
i umiejętności całej grupy. Może okazać się, że ze względu na wysoki stopień percepcji
danej grupy trzylatków z powodzeniem będzie można realizować w tej grupie ćwiczenia
i zabawy przeznaczone dla czterolatków lub odwrotnie – ze względu na niski poziom
umiejętności dzieci czteroletnich, by wyćwiczyć podstawowe, kluczowe umiejętności,
należy wyjść od zabaw prostszych, przeznaczonych dla trzylatków.

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

PRZYKŁADY ZABAW

7. Zabawa na świeżym powietrzu „Pojazdy i znaki drogowe” (dzieci 5 i 6-letnie)

Kolorową kredą na bruku zaznaczamy ulicę, przejście dla pieszych, sygnalizatory
świetlne. Dzieci dzielimy na zespoły:
a) dzieci - samochody, rowery, motocykle, piesi (każda grupa zakłada szarfę
w określonym kolorze),
b) dzieci – znaki drogowe (dzieci trzymają widocznie w rękach emblematy wcześniej
przygotowanych znaków)

Dzieci - pojazdy jadą daną ulicą i spotykają różne znaki drogowe. Muszą prawidłowo
zachować się w danej sytuacji. Dzieci – piesi obserwują ruch uliczny, przechodzą przez
ulicę w wyznaczonych dla pieszych miejscach. Po kilku próbach następuje zmiana
dzieci - znaków na pojazdy, pieszych i odwrotnie.

Zabawę można również przeprowadzić w sali. Zamiast obrysowania ulicy kredą
przygotowujemy makietę ulicy z szarego papieru i dużych klocków.

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

PRZYKŁADY ZABAW

8. Gra w karty „Znaki drogowe” (dzieci 5 i 6-letnie).

Dzielimy uczniów na pary. Przygotowujemy tyle kompletów kart, ile jest par dzieci.
Z kolorowego brystolu wycinamy 13 prostokątów o wymiarach 6 x 10cm.

Na 12

naklejamy obrazki tak, aby na każde 2 prostokąty przypadały takie same obrazki
przedstawiające znaki drogowe. Karta trzynasta zostaje kartą ze znakiem bez pary.

Zasady gry oparte są na grze karcianej „Piotruś”.
Dzieci grają parami - jedno od drugiego ciągnie kartę z puli potasowanych. Gdy
komplet kart wypada na grupę, uczniowie tworzą pary grają na zmiany. Wygrywają ci,
którzy pierwsi ułożą z kart pięć znaków drogowych. Po zebraniu pary dziecko określa
znaczenie znaku drogowego. Ten, któremu przypadnie pusta karta ze znakiem „STOP”
odpada.

Pamiętaj, że grę przeprowadzamy, po wcześniejszej serii zajęć na temat rozpoznawania
znaków drogowych. W przypadku 6-latków, które potrafią zapamiętać większą ilość
informacji można dla każdej pary przygotować inne pary znaków. W ten sposób, gdy
jedna para zakończy grę, wymienia się kartami z dziećmi z innej pary i utrwala szerszy
zakres wiedzy.

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

PRZYKŁADY ZAGADEK SŁOWNYCH

1. Stoi na drodze, na jednej nodze.

Kolorowym wzrokiem ruchem kieruje:

Jednych przepuszcza, innych zatrzymuje. (sygnalizator świetlny)

2. Czarno- biała, w paski cała,

zamiast biegać po Afryce,
przejść pomaga przez ulicę. (zebra, pasy dla pieszych)

3. Choć nóg nie ma szybko pędzi szosą,

Bo nie nogi, ale koła go po szosie niosą. (samochód)

4. Kto to jest?

W białej czapce na ulicy ważną jest osobą.
Dobrym okiem, bystrym słuchem
Kieruje ulicznym ruchem. (policjant)

5. Co to jest?

Kierownica, dzwonek, koła z oponami
Jedzie na nim człowiek i kręci pedałami. (rower)

6. Znak okrągły i czerwony

Każe zatrzymać się od razu
Gdy widzimy go na drodze
Wiemy, że to znak … (zakazu)

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

SPOTKANIE Z POLICJANTEM

Spotkanie z policjantem stanowi jedną z najbardziej atrakcyjnych form edukacji
przedszkolaków, gdyż w praktyczny sposób odpowiada na zainteresowania dzieci
w tym wieku. Podczas organizacji spotkania należy pamiętać o podstawowych
zasadach:
1. Wprowadzająca rozmowa z dziećmi poprzedzająca spotkanie, w tym wyjaśnienie
celu spotkania, przygotowanie dzieci do zadawania pytań.
2. Omówienie z policjantem zakresu wiedzy i umiejętności, jaki dzieci już posiadają
w zakresie zasad bezpiecznego poruszania się po drogach, zachowania ostrożności
w kontaktach z nieznajomymi, bezwzględnego zakazu zbliżania się do obcych zwierząt
itp. w zależności od tematyki spotkania.
3. Ustalenie wspólnie z policjantem harmonogramu spotkania (np. część związana
z pracą zawodową policjanta, część związana z zachowaniem bezpieczeństwa na
drodze,

wyjście

poza

teren

przedszkola),

określenie

działań

praktycznych,

planowanych zabaw, potrzebnych rekwizytów (np. fotelik samochodowy, projektor
itp.) ewaluacji - w szczególności, gdy w ramach spotkania planowane jest wyjście poza
teren przedszkola, np. na skrzyżowanie ulic, obserwowanie ruchu ulicznego, nauka
prawidłowego przechodzenia przez przejście dla pieszych.
4. Ze względu na różnicowanie treści programowych zorganizowanie spotkania
z uwzględnieniem podziału na grupy zbliżone wiekowo, np. 3- i 4-latki, 5- i 6-latki.

BEZPIECZEŃSTWO PORUSZANIA SIĘ PO DROGACH

SPOTKANIE Z POLICJANTEM

Wyszczególnienie celów spotkania:

-

zapoznanie

z

mundurem

policjanta

i

jego

akcesoriami

(np.

lizak,

pałka,

krótkofalówka),
- poznanie/ utrwalenie zasad ruchu drogowego i ich przestrzeganie,
- poznanie/ utrwalenie wybranych znaków drogowych i ostrzegawczych,
- poznanie/ utrwalenie symboli kolorów świateł sygnalizatora,
-

kształtowanie

umiejętności

dostrzegania

sytuacji

zagrażających

zdrowiu

i bezpieczeństwu na drodze,
- poznanie zasad zachowania się podczas indywidualnych i zbiorowych wycieczek ze
szczególnym uwzględnieniem sytuacji będących najczęstszymi przyczynami wypadków,
- uświadomienie dzieciom konieczności jeżdżenia w fotelikach z zapiętymi pasami,
- uczulenie dzieci na zachowanie bezpieczeństwa w stosunku do osoby obcej dorosłej,
- budzenie szacunku do pracy policjanta,
- rozumienie potrzeby i wartości zawodu policjanta.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

Wdrażanie do bezpiecznej

zabawy dzieci trzyletnich powinno

rozpocząć się

w szczególności na:

- poznawaniu i przestrzeganiu zasad warunkujących bezpieczeństwo na terenie
przedszkola (budynek): rozkład pomieszczeń przedszkolnych, zasady poruszania się po
nich,
- poznawaniu i przestrzeganiu zasad korzystania z zabawek, przyborów i sprzętu
zgodnie z ich przeznaczeniem i zasadami bezpieczeństwa,
- stosowaniu się do ustalonych reguł i zasad lub kontraktu zawartego w grupie,
- ostrożne zachowanie się w zabawie, niewyrządzanie szkody sobie i innym;
- poznawaniu i przestrzeganiu zasad warunkujących bezpieczeństwo na terenie
placu zabaw, parku:
a) korzystanie ze sprzętu ogrodowego, przyborów sportowych zgodnie z
przeznaczeniem;
b) podejmowanie bezpiecznych zabaw na powietrzu – niebieganie w pobliżu huśtawek;
c) właściwe zachowanie się w przypadku skaleczeń i urazów.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

Dziecko trzyletnie powinno:

- znać ustawienie w parach, kole, rzędzie i umieć się do niego stosować;
- uważnie chodzić po schodach, korzystać z poręczy;

- nie oddalać się samowolnie od nauczycielki z wyznaczonych pomieszczeń i miejsc

zabaw;

- bezpiecznie korzysta z zabawek: nie wkładać do ust zabawek i drobnych

przedmiotów, nie wyrywać zabawek innym, nie rzucać zabawkami, nie popychać
kolegów i koleżanek podczas zabawy itp.;
- korzystać z przyborów np. pędzelek, nożyczki, klej zgodnie z ich przeznaczeniem,
zachowując zasady bezpieczeństwa;
- zgłaszać nauczycielce o uszkodzeniu zabawki;
- porządkować zabawki po skończonej zabawie;
- sygnalizować niewłaściwe zachowania kolegów, np. uderzył mnie;

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

Dziecko trzyletnie powinno:

- sygnalizować zauważone niebezpieczeństwo na placu zabaw, np. szkło w piaskownicy;
oddalający się kolega; skaleczenie; upadek własny lub innych;
- korzystać ze sprzętów zgodnie z zasada mi bezpieczeństwa: nie wchodzić na ślizgi
zjeżdżalni, nie podchodzić pod huśtawkę;
- stosować się do ustalonych reguł w grach i zabawach sportowych;
- stosować się do umów i znaków, sygnałów umownych stosowanych przez
nauczycielkę, służących bezpieczeństwu dzieci (np. stawianie się na zbiórkę);
próbować samodzielnie i w bezpieczny sposób organizować sobie czas w ramach
zabawy swobodnej, dowolnej;
- wiedzieć, jak bezpiecznie bawić się na powietrzu: nie rzuca kamieniami, nie sypie
piaskiem, nie niszczy zieleni; biega swobodnie bez potrąceń itp.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

W wieku czterech lat oraz kolejnych latach przedszkolnych należy utrwalać poznane
zasady bezpieczeństwa oraz poszerzać je o bardziej samodzielne i świadome
wykorzystanie tych zasad w praktyce. Dzieci czteroletnie powinny również:
- próbować samodzielnie i w bezpieczny sposób organizować sobie czas przeznaczony
na zabawę swobodną, dowolną;
- wiedzieć, że wykonywane ruchy i gesty podczas zabawy, nawet nieświadomie mogą
wyrządzić innym krzywdę;
- korzystać z przyborów np. pędzelek, nożyczki, klej, zszywacz, dziurkacz zgodnie z ich
przeznaczeniem, zachowując zasady bezpieczeństwa;
- wiedzieć, jak oznakowane są miejsca niebezpieczne i unikać zabaw w ich obszarze.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej powinno
wiedzieć, że:

- należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa ustalonych w grupie, przedszkolu, na placu
zabaw;
- nie wolno podejmować niebezpiecznych zabaw, korzystać z niebezpiecznych
przedmiotów podczas zabaw z rówieśnikami;
- nie można wkładać drobnych przedmiotów do ust, ucha lub nosa.
- nie wolno oddalać się z miejsca zabawy bez zgody i wiedzy osoby dorosłej;
- trzeba pamiętać, że wykonywane ruchy i gesty podczas zabawy, nawet nieświadomie
mogą wyrządzić innym krzywdę;
- trzeba przewidywać skutki własnych zachowań i działań;
- nie wolno bawić się w miejscach niedozwolonych;

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

- nie można wchodzić na meble i inne urządzenia stanowiące wyposażenie mieszkania,
przedszkola lub innego pomieszczenia;
- z zabawek, przyborów i sprzętu należy korzystać zgodnie z ich przeznaczeniem;
- o uszkodzonych zabawkach znajdujących się w sali i sprzęcie terenowym należy
zawsze informować osobę dorosłą;
- o wszelkich dolegliwościach, skaleczeniach czy też złym samopoczuciu również należy
informować osobę dorosłą;
- należy reagować na niebezpieczne zachowania innych dzieci;
- wiedzieć, jak oznakowane są miejsca niebezpieczne i unikać zabaw w ich obszarze
(wybiera miejsca oddalone od tras komunikacyjnych, nie bawi się w pobliżu zbiorników
wodnych ani na zamarzniętych akwenach, nie bawi się w pobliżu budowy lub prac
remontowych);
- dziecko samodzielnie powstrzymuje się przed uczestniczeniem w niebezpiecznej
zabawie.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

Metody i formy pracy z dziećmi:

- omówienie zasad bezpiecznego uczestniczenia w zabawach ruchowych, rytmicznych,
orientacyjno – porządkowych i innych (przypomnienie zasad bezpieczeństwa powinno
odbywać się przed każdą zabawą, szczególnie w przypadku dzieci 3/4-letnich);
- stworzenie kontraktu grupy zawierającego zasady bezpieczeństwa obowiązujące dzieci
podczas udziału w zabawach, ćwiczeniach, wyjściach poza teren przedszkola itp.;
- rozmowy, opowiadania, pogadanki i dyskusje dające dziecku możliwość dzielenia się
swoimi przeżyciami, obserwacjami i doświadczeniami ze wspólnych zabaw ze
zwróceniem uwagi na zachowania i działania, które wpływają na zachwianie
bezpieczeństwa;

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

Metody i formy pracy z dziećmi:

- modelowanie właściwych postaw poprzez stosowanie form dramy, teatrzyku
kukiełkowego lub lalkowego, scenki sytuacyjne, wcielanie się w określone role,
wykorzystanie inscenizacji prezentującej prawidłowe uczestniczenie w zabawach,
bezpieczne zachowania, przygotowanej przez starsze przedszkolaki dla młodszych;
- wykorzystanie historyjek obrazkowych, plansz i filmów edukacyjnych, książeczek
i bajek prezentujących zagrożenia płynące z niebezpiecznej zabawy oraz prawidłowe
uczestnictwo w zabawie z zachowaniem bezpieczeństwa;
- wykorzystanie różnych form pracy zespołowej i zbiorowej ze szczególnym
uwzględnieniem wdrażania dzieci do pracy w grupie z przydziałem konkretnych zadań
dla jej członków w przypadku dzieci 5 i 6-letnich;

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

Metody i formy pracy z dziećmi:

- wspólne konstruowanie makiet i gier planszowych;
-

organizowanie

konkursów

plastycznych,

quizów

i

konkursów

na

temat

obowiązujących zasad bezpieczeństwa i zagrożeń;
- stosowanie zróżnicowanych zabaw ruchowych, orientacyjno – porządkowych,
rytmicznych itp. - dziecko uczy się przede wszystkim przez działanie, a poznaną wiedzę
musi wyćwiczyć w sposób praktyczny;
- pokazy, instruktaże, modelowanie postaw poprzez bezpośrednią obserwację sytuacji
i zachowań profilaktycznych;
- nawiązanie współpracy z rodzicami i opiekunami dzieci, ujednolicanie zasad
stosowanych w przedszkolu i domu, prowadzenie spotkań w formie warsztatów,
prelekcji ze specjalistami.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

Eliminowanie niebezpiecznych zachowań, sytuacji podczas zabawy rozpoczyna się od
jej

właściwego

zaplanowania

przez

nauczyciela

z

uwzględnieniem

możliwości

psychofizycznych wychowanków. Dobrze przygotowane i przeprowadzone zabawy:
– są zaplanowane i celowe;
– są ukierunkowane na potrzeby uczestników, a nie prowadzącego;
– odbywają się w atmosferze bezpieczeństwa, akceptacji i przyjaźni;
– są nastawione na wspólne działanie, a nie na rywalizację, na dawanie radości
z wyników grupy, a nie z przegranej innych uczestników;
– są bardziej różnorodne niż monotematyczne;
– są twórcze, a nie odtwórcze;
– dopuszczają zmiany, odrzucając sztywne reguły,
– poszerzają horyzonty myślenia.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

Pamiętaj, że w sytuacji niebezpiecznej – np. gdy podczas zabawy dziecko uderzy kolegę
lub rzuci klockiem w innego uczestnika zabawy – najważniejsza jest szybka reakcja
nauczyciela oraz wyjaśnienie dziecku, dlaczego postąpiło niewłaściwie. Zwracając
uwagę dziecku na niewłaściwe zachowanie, podejdź do niego, nawiąż kontakt wzrokowy
i pokaż, jakie konsekwencje miało jego zachowanie względem drugiego dziecka (ból,
płacz, niechęć do dalszej wspólnej zabawy itp.).
Dziecko musi rozumieć, że jego postępowanie wpływa na innych.
Modelowanie postaw przynosi najlepsze rezultaty, gdy stanowi bezpośrednią odpowiedź
na konkretne działanie dziecka.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

PRZYKŁAD KONTRAKTU GRUPY 6-latków W ZAKRESIE ZACHOWANIA
BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS ZABAW W SALI

1. Jesteśmy mili dla siebie nawzajem.
2. Używamy słów: proszę, dziękuję, przepraszam.
3. Bawimy się zgodnie.
4. Dzielimy się zabawkami.
5. Zabawki podajemy a nie rzucamy.
6. Szanujemy zabawki i cudzą własność.
7. Uważamy, żeby nie uderzyć lub potrącić kolegi/koleżanki.
8. Mówimy – nie krzyczymy.
9. Staramy się współpracować.
10. Nie bawimy się niebezpiecznymi zabawkami.
11. Sprzątamy zabawki po skończonej zabawie.
12. Słuchamy naszej Pani i zgłaszamy jej problemy.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

PRZYKŁAD KONTRAKTU GRUPY 4-latków W ZAKRESIE ZACHOWANIA
BEZPIECZEŃSTWA NA PLACU ZABAW

1. Jesteśmy mili i kulturalni dla siebie na wzajem.
2. Bezpiecznie zjeżdżamy ze ślizgawek.
3. Prawidłowo korzystamy z huśtawek.
4. Nie podchodzimy pod huśtawkę, gdy jest na niej kolega.
5. Czekamy na swoją kolej.
6. Gdy biegamy, uważamy na kolegów i koleżanki.
7. Szybko i ostrożnie ustawiamy się na zbiórkę.
8. Słuchamy naszej Pani i zgłaszamy jej problemy.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

Opracowany przez W. Sherborne system ćwiczeń wywodzi się z naturalnych potrzeb
dziecka i stanowi doskonałe wprowadzenie malucha do bezpiecznej zabawy ruchowej.
Metoda pokazuje w sposób praktyczny, że dzielenie przestrzeni z drugą osobą nie
musi być zagrażające, ale może stać się źródłem współprzeżywania. Podczas zabaw
i ćwiczeń organizowanych z wykorzystaniem tej metody dziecko:

- zyskuje świadomość siebie,
- usprawnia cały aparat ruchowy,
- rozwija świadomość przestrzeni i działania w niej,
- uczy dzielić się przestrzeń z innymi,
- uczy się nawiązywać bliskie relacje z kolegami i koleżankami.

Metoda pozawala na kształtowanie umiejętności dziecka zarówno w formie
indywidualnej jak zbiorowej i zespołowej.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

Udział w ćwiczeniach metodą Weroniki Sherborne pozwala stworzyć dziecku okazję
do świadomego wykorzystania przestrzeni, poznania własnego ciała, usprawnienia
motoryki, poczucia swojej siły, sprawności oraz ich wpływu na innych. Dziecko
zaczyna mieć zaufanie do siebie, zyskuje poczucie bezpieczeństwa i uczy się
bezpiecznie współuczestniczyć w zabawach z rówieśnikami.

Wykonując ćwiczenia ruchowe dziecko może w praktyczny sposób poznać przestrzeń,
w której się znajduje i przestaje ona być dla niego groźna. Czuje się w niej
bezpiecznie, staje się aktywne, przejawia większą inicjatywę, może być twórcze.
Metodę

Weroniki

Sherborne

można

zaliczyć

do

niewerbalnych

treningów

interpersonalnych, gdyż podczas pracy w grupie są szansą na zdobywanie
i wzbogacanie przez dziecko doświadczeń społecznych.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

Prowadząc zajęcia metodą Weroniki Sherborne, nauczyciel powinien pamiętać
o podstawowych zasadach organizacji tych zajęć:
1. Udział dziecka w zajęciach jest dobrowolny - można dziecko zachęcać, dodawać mu
odwagi, ale nie zmuszać. Nauczyciel

powinien przestrzegać praw dziecka do

swobodnej, własnej decyzji, aby miało poczucie kontroli nad sytuacją i autonomii.
2. Zajęcia należy prowadzić w taki sposób, by stanowiły dla dziecka zabawę
i przyjemność a nie nastawienie na wykonanie zadania. Udział w ćwiczeniach powinien
dawać możliwość przeżywania radości z aktywności ruchowej, kontaktu z innymi
dziećmi, rozumienia siebie na tle innych, satysfakcji z pokonywania własnych
trudności i lęków.
3. Ważne jest nawiązanie kontaktu z każdym dzieckiem uczestniczącym w zabawie,
nawiązanie kontaktu wzrokowego.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

4. Udział dziecka powinien być czynny we wszystkich ćwiczeniach, podczas których
prowadzący zauważa i stymuluje aktywność dziecka, daje mu szansę na twórcze
działanie.
5. Nauczyciel powinien zmniejszyć udział swojej inicjatywy na rzecz coraz
aktywniejszego udziału dziecka w kształtowaniu programu zajęć.
6. Prowadzący powinien rozszerzać krąg doświadczeń społecznych dziecka, należy
uwrażliwiać je na zachowanie delikatności i opiekuńczości w stosunku do drugiej
osoby, unikać stwarzania celowych sytuacji rywalizacyjnych, nie krytykować dziecka
i wykazywać się poczuciem humoru, zwracać uwagę na samopoczucie dziecka podczas
wykonywania ćwiczeń.
7. Należy zaczynać od ćwiczeń prostych, stopniowo je utrudniając, a większość
ćwiczeń należy prowadzić na poziomie podłogi (szczególnie na początku).

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

8. Nauczyciel powinien stosować naprzemienne ćwiczenia dynamiczne i relaksacyjne.
9. Pochwała dla dziecka powinna stanowić docenienie nie tyle za efekt, ile za jego
starania i wysiłek oraz każde nowe osiągniecie, np. pokonanie lęku, wykonanie
nowego ćwiczenia, prawidłowe reagowanie na działania kolegów i koleżanek.
10. Dobrane ćwiczenia muszą uwzględniać prawidłowości rozwoju emocjonalnego
i społecznego dziecka oraz rozwoju procesu grupowego, a także możliwości
i ograniczenia psychofizyczne dzieci, wynikające z zaburzeń ich rozwoju.
11. Należy na bieżąco korygować występujące błędy, niewłaściwe zachowania,
zwracać uwagę na zbyt duże lub zbyt małe użycie siły przez dziecko. Bardzo ważne
jest dokładne wyjaśnienie zasad obowiązujących podczas wykonywania ćwiczenia
i upewnienie się, że wszyscy uczestnicy zrozumieli, jak należy je prawidłowo wykonać.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

UWAGA!

Osiągnięcie poczucie bezpieczeństwa w grupie, wzajemnego zaufania dzieci do siebie
i takiego stopnia integracji grupy, w której dzieci współpracowałyby ze sobą, były
aktywne,

podejmowały

wspólne

działanie,

często

jest

poprzedzone

etapem

wzajemnych konfliktów. Nauczyciel nie może unikać czy bać się takich sytuacji.
Warto stwarzać okazję do nauczenia się, jak można radzić sobie w sytuacjach
konfliktowych z pożytkiem dla siebie i nie krzywdząc innych.
Sytuacje, w których dochodzi do konfrontacji i „próby sił”, są naturalne, gdyż
dziecko ma okazję poczuć własną siłę i nauczyć się, jak prawidłowo jej używać.
Trening interpersonalny oparty jest na doświadczeniu. Odpowiednio kierowana praca
w grupie powinna być okazją do znalezienia się w różnych relacjach z innymi ludźmi,
do odważenia się na bycie silnym, jak również na zaopiekowanie się innymi
i umiejętność poddania się tej opiece.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

PRZYKŁADY ĆWICZEŃ

1. Ćwiczenia w parach:
a) „Skała”: ćwiczący staje stabilnie w rozkroku podpartym lub siedzi mocno podparty
o podłoże – współćwiczący próbuje przesunąć „skałę”, pchając lub ciągnąc w różnych
kierunkach.
b) „Worek”: to samo ćwiczenie ze współćwiczącym leżącym na brzuchu, a także
próbowanie przewrócenia współćwiczącego na drugą stronę.
c) „Paczka”: dziecko zwija się w kłębek, a współćwiczący usiłuje „rozwiązać paczkę”,
ciągnąc za nogi i ręce.
d) Partnerzy siedzą złączeni plecami, po czym wstają, nie odrywając się od siebie,
napierając na siebie plecami tak, aby obydwaj powstali.
e) Kołysanie się: siedząc przodem do siebie z lekko zgiętymi nogami, ćwiczący
trzymają się za ręce lub przeguby, na zmianę kładą się na plecy i są przeciągani przez
partnera.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

PRZYKŁADY ĆWICZEŃ

1. Ćwiczenia w parach – ciąg dalszy
f) Równowaga: stojąc do siebie twarzą i trzymając się za ręce, ćwiczący odchylają się
i przechodzą do siadu, a następnie razem wstają.
g) Pozycja siedząca: ćwiczący siedzi, opierając się plecami o partnera (nogi ugięte
w kolanach); pcha plecami partnera, starając się pokonać jego opór (zmiana ról).
h) Pozycja stojąca (tyłem): ćwiczący delikatnie kładzie się na plecach partnera, a ten
stara się częściowo przyjąć ten ciężar.
i) Prowadzenie „ślepca”: ćwiczący zamyka oczy i jest oprowadzany (wymaga zaufania
do „przewodnika” oraz zdecydowania i pewności siebie osoby aktywnej).
j) Kołysanie: pozycja siedząca, tworzenie „fotelika” dla ćwiczącego „pasywnego”
i obejmowanie go, łagodnie kołysząc do przodu.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

PRZYKŁADY ĆWICZEŃ

1. Ćwiczenia w grupie:
W tych ćwiczeniach uczestniczy troje lub więcej dzieci, wszyscy pracują razem jako
grupa.

a) Kołysanie: dwóch ćwiczących siedzi naprzeciwko, pomiędzy nimi trzeci, kolana

lekko ugięte i rozsunięte, ręce wyciągnięte do przodu, ćwiczący w środku jest
kołysany na boki przez partnerów.
b) Ćwiczenia skoczne: dwóch współćwiczących wspomaga osobę skaczącą, trzymając
ją za dłonie i łokcie.
c) Huśtanie: dwóch współćwiczących huśta trzeciego partnera.
d) Więcej ćwiczących w kole lub na plecach:

1.Wszyscy przewracają się jednocześnie na przemian na prawy i lewy bok.
2. Zginanie i prostowanie nóg.
3. Nie odrywając ramion, zginają ręce w łokciach i próbują połączyć ręce wkoło.
4. Wykonanie rozety.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

PRZYKŁADY ĆWICZEŃ DLA DZIECI 5/6-LETNICH

1. Powitanie częściami ciała: - dz. witają się brzuszkami ( dz. mówią sobie „ Dzień
dobry”), - witają się plecami, - pośladkami, biodrami, barkami, łokciami, kolanami,
nosami i wg pomysłów dzieci...
2. Ruchy naprzemienne - dzieci leżą na plecach, kolana zgięte, łokcie zgięte. Należy
prawym łokciem dotknąć lewego kolana, następnie lewym łokciem dotknąć prawego
kolana, powtarzamy kilka razy. To samo ćwiczenie w pozycji stojącej.
3. Odklejanie od podłogi - jedno dziecko z pary naśladuje smarowanie klejem rąk
i nóg, a potem stara się przykleić mocno do podłogi. Drugie zaś stara się oderwać od
podłogi najpierw ręce, potem nogi. Zmiana ról. (to ćwiczenie pozwala na zużycie
ogromnej ilości nagromadzonej energii i siły).
4. Mostek - jedno dziecko robi mostek, a drugie obchodzie je na czworakach,
przechodzi pod, nad, dookoła, na koniec omija wykonując „leniwą ósemkę”.
Powtarza kilka razy, zmiana ról.
5. Rozeta- dzieci dobierają się po czworo, wszystkie czwórki leżą na plecach tworzą
koła: - jednocześnie podnoszą się i opadają, - podnosi się tylko dwoje dzieci, dwoje
leży na plecach, i zmiana, - wszystkie razem podnoszą nogi w górę i starają się je
połączyć piętami, palcami... - wg pomysłów dzieci...

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

PEDAGOGIKA ZABAWY KLANZA

Pedagogika zabawy to pomocnicza metodyka pracy z grupą oparta na oddziaływaniu
na sferę emocjonalną dziecka, sprzyja ujawnieniu pozytywnych uczuć. Przedstawia
różnorodne propozycje interakcji w grupie w celu ułatwienia kontaktu między
uczestnikami, ale także każdego z samym sobą. Umożliwia odkrywanie samego siebie,
swej wartości jako człowieka, własnych zalet i predyspozycji. Służy akceptacji swoich
możliwości i ograniczeń oraz sprzyja rozwojowi społecznemu, wzmacniając poczucie
akceptacji

i

bezpieczeństwa.

Konstrukcja

zabaw

pozwala

na

modelowane

bezpiecznych zachowań, uczy dzieci współuczestniczenia ze zwróceniem uwagi na to,
co robi kolega lub koleżanka oraz świadomego kierowania swoim działaniem.
Zabawy i metody są tak dobrane, aby wyzwalały aktywność i zaangażowanie
uczestników przy realizacji wspólnych celów, jakie przyjmuje grupa. Sprzyja to m.in.
uświadomieniu sobie i zrozumieniu konkretnego problemu i wspólnemu poszukiwaniu
jego rozwiązań, a także przekazywaniu określonych treści i uczeniu się.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

PEDAGOGIKA ZABAWY KLANZA

Charakterystyczne

cechy

pedagogiki

zabawy

wpływające

na

kształtowanie

bezpiecznych zachowań uczestników to:
- wspólne odkrywanie i przeżywanie;
- pobudzanie do wspólnego wartościowego przeżywania zamiast zwalczania się
i tworzenia zależności: zwycięzcy – zwyciężeni;
- angażowanie w gry wielorakości umysłu dziecka i możliwości, wyrażania
i kontaktowania się uczestników poprzez odczucia cielesne, ruch, taniec itp.,
- bezpośrednie kontakty nawiązywane według własnego uznania, pozyskiwanie
członków innych grup zamiast wzajemnej obserwacji,
- kształtowanie postawy nauczyciela świadomego, twórczego, pobudzającego pracę,
obecnego i aktywnego w zabawie;
-

sprzyjanie

bogatym

wzajemnym

kontaktom

zamiast

sztywnym

wzorcom

porozumiewania się i obyczajów.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

PEDAGOGIKA ZABAWY KLANZA

Prowadząc zajęcia z wykorzystaniem pedagogiki zabawy KLANZA, nauczyciel
powinien pamiętać o podstawowych zasadach organizacji tych zajęć:
1. Uczestnictwo dzieci w zabawie jest dobrowolne – zaproszenie do zabawy powinno
być sugestywne, bez stwarzania sytuacji przymusu. Nauczyciel staje się animatorem,
stara się zachęcać i daje czas na podjęcie decyzji.
2. Należy unikać stwarzania celowych sytuacji rywalizacji, dzięki czemu nauczyciel
łagodzi niepokój dzieci przed oceną, przegraną i wzmacnia motywację do działania.
3. Uznanie pozytywnych przeżyć jako wartości.
4. Należy pobudzać wszystkie poziomy komunikacji werbalnej i niewerbalnej.
5. Ważne jest wykorzystanie różnych środków wyrazu - włączenie do procesu
komunikacji wszystkich dostępnych środków wyrazu, czyli rozmowy, ekspresji ciała
(taniec, ruch), malowania, odgrywania ról, gestu, pantomimy, śpiewu, wykorzystania
masek, charakteryzowania się itp.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

PEDAGOGIKA ZABAWY KLANZA

PRZYKŁADY ZABAW Z WYKORZYSTANIEM CHUSTY ANIMACYJNEJ
KLANZA

1. Rekin – dwoje dzieci jest ukrytych pod chustą, reszta siedzi na obrzeżach chusty
trzymając ją na wysokości ramion a nogi ma schowane pod chustą. Dookoła chusty
chodzą dwie kolejne osoby to są obrońcy. Dzieci schowane pod chustą „rekiny” krążą
pod nią i wybierają osobę, którą wciągają za nogi pod chustę. Obrońcy mogą ratować
przed wciągnięciem. Gdy dziecko zostanie wciągnięte do połowy tułowia zostaje
rekinem.
2. Celowanie do otworu w chuście – wszyscy, którzy trzymają chustę starają się tak
nią poruszać, aby wcelować maskotką do środka otworu.
3. Chodzenie po falach – osoba stoi na środku chusty, reszta trzyma chustę i znów
robi fale tak, aby utrudnić chodzenie.
4. Rybak i rybka – jedna osoba stoi na środku chusty to jest rybak, druga ukryta jest
pod chustą i tam się poruszą to jest rybka. Reszta osób trzyma chustę na wysokości
ramion. Ich zadaniem jest energiczne ruszanie chustą w taki sposób, aby imitować
ruch fal i jednocześnie zakryć rybką. Zadaniem rybaka jest załapanie rybki.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

PEDAGOGIKA ZABAWY KLANZA

5. Przebieganie pod chustą – uczestnicy zapamiętują kolor przy którym stoją, na
sygnał np. kolor czerwony zmienia miejsce, uczestnicy podnoszą wysoko chustę,
a osoby które stały przy wymienionym kolorze zamieniają się miejscami, przebiegając
pod chustą.
6. Zgadnij kto Cię woła – zabawa dzieci z rodzicami. Dzieci wraz z osobą prowadzącą
wchodzą pod chustę. Rodzice trzymają chustę nisko nad podłogą. Dotknięte przez
prowadzącego dziecko woła „mamo” lub „tato”. Zadaniem rodziców jest rozpoznanie
swojego dziecka po głosie.

Siedzibą Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów i Animatorów KLANZA jest Lublin.
Stowarzyszenie posiada kilkanaście struktur terenowych (oddziałów i kół) w całej
Polsce oraz Centrum Szkoleniowe KLANZA (wraz z filiami), będące niepubliczną
placówką doskonalenia nauczycieli. KLANZA oferuje metodykę wykorzystania zabaw
opartych o piosenkę, muzykę, ruch oraz bogatą ofertę materiałów pomocniczych, płyt
itp. Szczegółowe informacje dotyczące pedagogiki KLANZA można odnaleźć na
stronie: http://www.klanza.org.pl.

BEZPIECZEŃSTWO PODCZAS ZABAWY

Pamiętaj, że podstawowym warunkiem bezpiecznie przeprowadzonej zabawy jest
dokładne wyjaśnienie dzieciom zasad zabawy. Nie rozpoczynaj zabawy, jeśli nie
upewniłeś się, że wszystkie dzieci zrozumiały, w jaki sposób należy brać w niej udział –
np.:
- w przypadku zabaw bieżnych należy zwrócić dzieciom uwagę, by nie wbiegały na
siebie; uważały na to, co robi kolega obok; nie wymachiwały rękami, bo mogą zrobić
koledze krzywdę;
- w przypadku zabaw z wykorzystaniem przedmiotów (klocki, chorągiewki) wyjaśnij,
w jaki sposób dzieci mają używać przedmiotu, że nie można rzucać przedmiotami
w trakcie zabawy, nie wkładamy ich do ust.

GROŹNE PRZEDMIOTY I URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej
powinno wiedzieć, że:

- z urządzeń elektrycznych mogą korzystać tylko osoby dorosłe – dziecko przestrzega
zakazu dotykania instalacji elektrycznej, przestrzega zakazu korzystania z urządzeń
elektrycznych;
- nie wolno podłączać do prądu urządzeń samodzielnie skonstruowanych;
- nie wolno zbliżać do pracujących maszyn i urządzeń elektrycznych;
- jak

poprawnie i bezpiecznie należy korzystać z telewizora, radia; odtwarzacza

DVD, komputera, odkurzacza;
- wiedzieć, jakie mogą być przyczyny pożaru;
- należy zgłaszać osobie dorosłej zauważone niebezpieczeństwa, np. pożaru, zalania.

GROŹNE PRZEDMIOTY I URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE

Ponadto dziecko powinno wiedzieć, że:

- nie wolno bawić się kuchenką gazową;
- nie wolno bawić się ostrymi przedmiotami;
- należy przestrzegać zasad posługiwania się przyborami typu: nożyczki; dziurkacz,
zszywacz – dziecko zna zasady i potrafi prawidłowo korzystać z nożyczek,
dziurkacza i zszywacza;
- wiedzieć, jak zachować się w sytuacji awarii w budynku np. pożar, zalanie, brak
prądu;
- w sytuacji zagrożenia należy dzwonić pod numery alarmowe 997,998,999 – dziecko
zna numery i potrafi z nich skorzystać.

GROŹNE PRZEDMIOTY I URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE

Metody i formy pracy z dziećmi:

- omówienie zasad bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych, rozmowy,
pogadanki mające na celu uwrażliwienie na groźne przedmioty znajdujące się
w otoczeniu dziecka;
- zagadki słuchowe, wizualne z wykorzystaniem plansz edukacyjnych, obrazków
i ilustracji do opowiadań, nagrań, np. dźwięków wydawanych przez wybrane
urządzenia elektryczne;
- gry i zabawy dydaktyczne oparte o rozpoznawanie urządzeń niebezpiecznych,
konieczność zachowania ostrożności, będąc w ich pobliżu;
- symulacje, zabawy dramowe, odgrywanie scenek i teatrzyków prezentujących
skutki niezachowania bezpieczeństwa w pobliżu niebezpiecznych urządzeń;
-

tworzenie

makiet

informacyjnych,

projektowanie

ulotki,

np.

na

temat

niebezpiecznych urządzeń;

GROŹNE PRZEDMIOTY I URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE

Metody i formy pracy z dziećmi:

- pokaz i instruktaż, jak należy poprawnie i bezpiecznie korzystać z nożyczek,
dziurkacza, telewizora, radia, odkurzacza itp.;
- uczestniczenie w ćwiczeniach planowej ewakuacji z przedszkola uczące, jak należy
zachować się w sytuacji awarii w budynku np. pożar;
-

wycieczka

do

Straży

Pożarnej,

zorganizowanie

spotkania

edukacyjne

z przedstawicielem Straży Pożarnej w przedszkolu;
- wykorzystanie bajek terapeutycznych i filmów edukacyjnych;
- organizowanie warsztatów kulinarnych, podczas których dzieci uczą się prawidłowo
korzystać z noża, tarki kuchennej itp.;
- zorganizowanie kursu pierwszej pomocy przedmedycznej dla dzieci w wieku
przedszkolnym, podczas którego dzieci poznają niebezpieczeństwa płynące ze strony
urządzeń i przedmiotów w najbliższym otoczeniu, podstawowe zasady tworzenia
opatrunków itp.

GROŹNE PRZEDMIOTY I URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE

PRZYKŁADY ZABAW

1. Zabawa dydaktyczna „Segregujemy urządzenia elektryczne" (4-latki)
Na dywanie leżą dwa duże koła i obrazki przedstawiające różne przedmioty, min.
urządzenia elektryczne. W jednym kole znajdować się będą urządzenia elektryczne
w drugim pozostałe. Wybrane przez nauczycielkę dziecko ma za zadanie włożenie
obrazka do właściwego koła.
2. Zabawa tematyczna „Pomagam mamie” (3-latki)
Dzieci naśladują ruchem ciała czynności wykonywane przez mamę w domu
(odkurzanie, pranie, suszenie włosów, praca robotem kuchennym itp.).
3. Zabawa ruchowa – „Przesyłanie prądu”. (5/6-latki)
Dzieci dzielą się na dwie grupy dostają dwa długie sznury (skakanki) oraz dwa
wiaderka z klockami. Każda grupa ustawia się przy końcach sznura. Wiaderko
z klockami jest zawieszone na sznurze z jednej strony. Zadaniem grup jest
przesuwanie wiader z klockami z jednej strony na drugą i rozpakowywanie wiadra.
Dziecko na drugim końcu załadowuje wiaderko klockami i przeciąga na drugi koniec.
Zmiany trwają tak długo, aż każde dziecko zapakuje klocki, przeciągnie wiaderko
i rozpakuje klocki. Ta drużyna, która zrobi to szybciej wygrywa.

GROŹNE PRZEDMIOTY I URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE

PRZYKŁADY ZABAW

4. Zabawa pobudzająca zmysł dotyku „Co ukryło się pod chustą?” (4-latki)
Dziecko samodzielnie i stopniowo stara się odkryć zasłonięte pod chustą urządzenie,
wysłuchuje

podpowiedzi

słownej

i

odgaduje

nazwę

urządzenia

związanego

z gospodarstwem domowym, potrzebnego ludziom w pracy, w przedszkolu, w życiu
codziennym poprzez zmysł dotyku.
5. Zagadki dramowe „Co to jest?” (5/6-latki)
Przedstawienie ruchem, mimiką pracy urządzeń elektrycznych. Dzieci losują obrazki
z danym urządzeniem i ilustrują je ruchem. Pozostała część grupy stara się odgadnąć,
co to jest, np.: gra na komputerze, odkurzanie, pranie, suszenie włosów, wiercenie.
6. Praca plastyczna „Ukryte przedmioty” (4-latki)
Nauczyciel

przygotowuje

kartkę

z

ilustracjami

sprzętów

elektrycznych

do

pokolorowania, przy czym sprzęty elektryczne wcześniej rysuje świecą, by po
zamalowaniu były uwypuklone. Podaje instrukcję dzieciom: Urządzenia elektryczne
nie są niebezpieczne, jeśli przestrzegamy odpowiedniej zasady. O czym należy pamiętać?
Na waszych kartkach ukryte są narysowane sprzęty elektryczne (narysowane świecą).
Jakie to sprzęty dowiecie się wtedy, gdy zamalujecie kartkę farbą.

GROŹNE PRZEDMIOTY I URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE

Kształtując umiejętności zachowania bezpieczeństwa przez dzieci w otoczeniu
groźnych przedmiotów i urządzeń elektrycznych zwróć szczególną uwagę na:
- dobór odpowiednich pomocy dydaktycznych stosownie do wieku, np. dzieci
trzyletnie powinny rozróżniać ostre krawędzie, znać bezpieczne i prawidłowe
używanie nożyczek, widelca – ze względu na kształtującą się koordynację ruchową
niedopuszczalne jest w tym wieku używanie noża;
- bezpieczne planowanie wykorzystania urządzenia jako pomocy dydaktycznej:
podczas zagadek opartych o zmysł dotyku i rozpoznawanie urządzeń absolutnie nie
mogą one być podłączone do prądu, np. by pomóc dziecku dźwiękiem;

Pamiętaj, że dzieci wraz z poznaniem nowych informacji wykazują się tym większą

chęcią

pomocy

dorosłym

w

wykorzystaniu

urządzeń,

ciekawością

i

chęcią

sprawdzania ich działa. Upewnij się, że kontakty w sali są zabezpieczone, ostre
przedmioty

służące

nauczycielowi

schowane

w

odpowiednim

miejscu

zabezpieczającym przed dostępem dzieci.

ZAGROŻENIA ZE ŚWIATA ROŚLIN I ZWIERZĄT

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej powinno
wiedzieć, że:

- nie wolno zbliżać się do zwierząt, których nie znamy;
- nie wolno dotykać zwierząt dzikich oraz nieznanych zwierząt domowych; - - bez
zgody właściciela nie można podchodzić do psa;
- nie wolno wchodzić na teren, którego pilnuje pies oraz znać znaczenie tabliczek
informujących o obecności psa;
- w sytuacji zagrożenia atakiem psa bądź innego zwierzęcia należy zachować spokój,
nie prowokować zwierzęcia;

ZAGROŻENIA ZE ŚWIATA ROŚLIN I ZWIERZĄT

- potrafi właściwie zachować się, aby uniknąć pogryzienia przez psa:

a) zachowanie podpowiada psu, czy ma ugryźć,
b) jeżeli pies jest bardzo blisko, warczy- trzeba zastygnąć w bezruchu z dłońmi przy
udach, nie przy twarzy, bo podniesione ręce to dla psa groźba,
c) nie wolno reagować krzykiem i ucieczką;
d) jeżeli pies jest daleko i zbliża się, należy przybrać pozycję żółwia (uklęknąć, głowa
do ziemi, kolana pod brodę, ręce zakrywają uszy i głowę), w rozumieniu psa człowiek
staje się wówczas mniejszy i niegroźny - jest to psi sygnał braku agresji. Należy
pozostać w tej pozycji w bezruchu i ciszy; pies obwącha dziecko i odejdzie.

ZAGROŻENIA ZE ŚWIATA ROŚLIN I ZWIERZĄT

- wiedzieć, co oznacza „dręczenie zwierząt” i dlaczego nie wolno tego robić;
- jak zachowuje się lub jak może zachowywać się chora wiewiórka, lis, gołąb;
Ponadto dziecko powinno wiedzieć:
- o istnieniu roślin niebezpiecznych;
- które rośliny są szczególnie niebezpieczne dla człowieka i umieć je dostrzegać
w najbliższym otoczeniu;
- że nie wolno wkładać do ust, próbować, zjadać roślin niebezpiecznych;
- co dzieje się, gdy człowiek zje coś trującego, jakie objawy może mieć człowiek po
zjedzeniu trujących roślin;
- jak ważna jest szybka pomoc medyczna w przypadku spożycia trujących roślin.

ZAGROŻENIA ZE ŚWIATA ROŚLIN I ZWIERZĄT

Metody i formy pracy z dziećmi:
- omówienie zasad bezpiecznego zachowania w kontakcie ze zwierzętami, roślinami;
- rozmowy, opowiadania, pogadanki i dyskusje dające dziecku możliwość dzielenia się
swoimi przeżyciami, obserwacjami i doświadczeniami np. z kontaktów ze zwierzętami
ze zwróceniem uwagi na prawidłowe zachowania i działania, które wpływają na
zachwianie bezpieczeństwa: Jak można było się zachować w tej sytuacji?
- spotkanie z policjantem z psem policyjnym na temat zachowania bezpieczeństwa
w kontakcie ze zwierzętami;
- spotkania edukacyjne z przedstawicielami zawodów:

biologiem, botanikiem,

pracownikiem schroniska dla zwierząt; treserem, pielęgniarką, lekarzem;
- wycieczki przyrodnicze do parku, leśniczówki, pasieki, ogrodu botanicznego, -
- poznanie instytucji pomagających chorym i bezdomnym zwierzętom: weterynarz,
Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami;

ZAGROŻENIA ZE ŚWIATA ROŚLIN I ZWIERZĄT

Metody i formy pracy z dziećmi:
- gry i zabawy symulacyjne oparte o modelowanie postaw, wcielanie się w określone
role, np. Małgosia idzie ulicą i wybiega na nią pies. Jak powinna się zachować?
- tworzenie plansz edukacyjnych, atlasu roślin, gier planszowych prezentujących
i utrwalających np. niebezpieczne rośliny, bezpieczne zachowania i postawy;
- organizowanie konkursów plastycznych, quizów i konkursów wiedzy na temat
obowiązujących zasad bezpieczeństwa i zagrożeń płynących ze świata roślin
i zwierząt;
- wykorzystanie opowiadań i bajek terapeutycznych;
- wykorzystanie ilustracji, np. prezentujących postawę groźnego psa i potulnego;
- zabawy ruchowe, relaksacyjne, orientacyjno – porządkowe: prawidłowe reagowanie
na umówiony sygnał, szybkie przyjęcie określonej postawy na znak nauczyciela itp.
- aktywne uczestnictwo w dokarmianiu i opiece nad zwierzętami we współpracy
z instytucjami do tego powołanymi.

ZAGROŻENIA ZE ŚWIATA ROŚLIN I ZWIERZĄT

CO ZROBIĆ W RAZIE ATAKU PSA? - WAŻNE RADY DLA DZIECI

1. Na widok biegnącego w twoim kierunku psa:
- jeżeli jest bardzo blisko - zastygnij w milczeniu i bezruchu z dłońmi przy udach - nie
przy twarzy– podniesione ręce to dla psa groźba.
- nie reaguj na NIC, nie uciekaj, nie krzycz.

2. Jeżeli pies jest parę metrów od ciebie i zbliża się:
- przybierz pozycję żółwia – klęknij, głowa do ziemi, kolana pod brodę, ręce
zakrywają uszy i głowę (robisz się w tedy mniejsze i niegroźne – jest to psi sygnał
braku agresji)
- pozostań w bezruchu i ciszy bez względu na sytuację - pies cię obwącha i odejdzie.

3. Pamiętaj pies biegnąc do ciebie warcząc i szczekając jeszcze nie wie, co ma zrobić,
kto by biegł krzycząc, że chce zaatakować — to twoje zachowanie podpowiada mu czy
ma cię ugryźć.

ZAGROŻENIA ZE ŚWIATA ROŚLIN I ZWIERZĄT

Pamiętaj, ze poznanie przez dziecko zagrożeń płynących ze świata roślin i zwierząt
winno zaczynać się na nim samym oraz miejscu, jakie zajmuje w otaczającej go
rzeczywistości. Pojęcie świadomości ekologicznej dziecka przedszkolnego, nabiera
odmiennego wymiaru w obliczu zagrożeń ze strony środowiska dla zdrowia. Zanim
jednak dziecko będzie mogło dostatecznie świadomie dokonać właściwej oceny
zagrożeń powinno poznać:
- podstawowe wiadomości dotyczące własnego ciała jako organizmu żywego,
będącego integralną częścią świata przyrody,

- możliwe zagrożenia dla siebie wynikające z otaczającego je świata,

- możliwość unikania i likwidowania zagrożeń,

- sposoby radzenia sobie w sytuacji zaburzenia równowagi psychosomatycznej ciała,

- zachowania sprzyjające właściwym relacjom z otaczającą dziecko rzeczywistością
przyrodniczą,

- sposoby wspomagania organizmu w jego prawidłowym rozwoju,

- sposoby korzystania z dóbr przyrody z korzyścią dla własnego organizmu.

- znać swoje reakcje na nagłe zdarzenia, nieprzewidziane sytuacje.

ZAGROŻENIA ZE STRONY DOROSŁYCH

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej powinno
wiedzieć, że:
- nie wolno niczego przyjmować od obcych ani ufać dorosłemu, który:
a) coś obiecuje dziecku i chce je gdzieś zaprowadzić;
b) częstuje dziecko słodyczami i daje prezenty;
c) prosi, aby gdziekolwiek z nim poszło;
d) chce, by wsiadło z nim do samochodu;
- człowiek, który ma złe intencje może być miły i mieć przyjemną powierzchowność;
- gdy znajdzie się w trudnej w sytuacji i gdy zaczyna się bać, należy zwrócić się
o pomoc do policjanta, strażnika miejskiego, starszej pani, kobiety z dzieckiem lub do
innej osoby zajmującej się niesieniem pomocy;
- aby uzyskać pomoc musi znać swoje imię, nazwisko, adres;
- znać zaufane osoby dorosłe ze swojego otoczenia.

ZAGROŻENIA ZE STRONY DOROSŁYCH

Ponadto dziecko powinno wiedzieć, że:
- można otwierać drzwi tylko osobom zaufanym, z rodziny;
- nie wolno otwierać drzwi, gdy ktoś dzwoni lub puka pod nieobecność rodziców;
- nie wolno podawać obcym swojego adresu domowego gdy o to poproszą;
- nie można opowiadać o tym, co i gdzie znajduje się w domu ani o stanie zamożności
swoich rodziców;
- złodziej pukający do drzwi może podawać się za listonosza, kominiarza itp.;

Problematyka zagadnienia kontaktów z obcymi, dbania o bezpieczeństwo domu łączy
się również z tematem dbania o własne rzeczy. Dziecko powinno mieć nawyk dbania
o własne rzeczy i potrafić pilnować swoich rzeczy i nie narażać ich na zgubienie lub
kradzież. Powinno wiedzieć, że nie wolno zostawiać swoich rzeczy na placu zabaw,
w parku bez opieki i mieć obowiązek porządkowania swoich rzeczy.

ZAGROŻENIA ZE STRONY DOROSŁYCH

Metody i formy pracy z dziećmi:
- omówienie zasad bezpiecznego zachowania w kontakcie z osobami dorosłymi,
obcymi;
- trening asertywności i prawidłowej reakcji poprzez dramę, symulacje, wcielanie się
w określone role: odmawianie przyjmowania

słodyczy

i innych rzeczy

od

nieznajomych osób, kształtowanie umiejętności mówienia „nie” w sytuacji budzącej
niepokój dziecka, właściwe reagowanie na telefon od obcej osoby lub na pukanie do
drzwi,
- spotkanie ze strażnikiem miejskim, policjantem, ochroniarzem na temat szukania
pomocy w sytuacji zagrożenia w dużym skupisku ludzi – zgubiłem się, co zrobić?,
nabywanie umiejętności proszenia o pomoc;
- spotkanie z psychologiem dziecięcym na temat kształtowania prawidłowych
zachowań w przypadku zaczepek ze strony dorosłych, poruszenie zagadnienia „zły
dotyk”
- wykorzystanie wierszy, opowiadań i bajek terapeutycznych;
- tworzenie księgi bezpiecznych zachowań – dzieci wspólnie z nauczycielem
przygotowują książeczkę z ilustracjami i opisanymi hasłami zawierającą właściwe
zachowania w sytuacjach niebezpiecznych,
- zabawy ruchowe i orientacyjno – porządkowe kształtujące spostrzegawczość,
dbałość o własne przedmioty, szybką reakcję.

ZAGROŻENIA ZE STRONY DOROSŁYCH

PRZYKŁADY ZABAW

1. Zabawa ruchowa z wykorzystaniem dramy „Co zrobić?”.
Do dźwięków muzyki relaksacyjnej dzieci chodzą po sali, na dźwięk tamburyna
i zatrzymanie muzyki zatrzymują się i podnoszą jeden z leżących na ziemi obrazek.
Dzieci opowiadają jak należy zachować się w takiej sytuacji, która jest tam
przedstawiona i uzasadniają swoja wypowiedź. Krótkie odegranie scenki. Zabawa trwa
dopóki wszystkie obrazki nie zostaną odkryte.
2. Zabawa dramowa „ Nie ufam obcemu”.
Dzieci maszerują po obwodzie koła do muzyki. Na przerwaną melodię dzieci
zatrzymują się i odwracają do środka koła. Nauczycielka prezentuje dzieciom różne
sytuacje, zadaniem chętnego dziecka jest prawidłowa ich ocena i odpowiednie
zareagowanie na zainteresowanie ze strony obcej osoby. Ćwiczenie asertywnego
zachowania, np. pan na spacerze z psem zaprasza dziecko do domu, by zobaczyło
szczeniaki, nastolatek częstuje cukierkami, spotkana pani proponuje, że pojadą razem
do domu, bo mama zostawiła dla niej dokumenty itp.
3. Zabawa dydaktyczna "Ktoś puka do drzwi"
Jedno dziecko przyjmuję rolę "obcego", drugie dziecko jest samo w domu. Dziecko
zadaje "obcemu" pytania, żeby ustalić, czy to ktoś znajomy, czy nie, np. Jak nazywa się
moja mama? Jaki mam kolor włosów? itp. Po zadaniu pytań dziecko decyduje, czy
wpuścić nieznajomego, czy nie lub czy zawiadomić rodziców albo policję.

ZAGROŻENIA ZE STRONY DOROSŁYCH

UWAGA!
Temat związany z zagrożeniami ze strony dorosłych, szczególnie związanymi ze „złym
dotykiem” może bardzo wyraźnie wpływać na emocje dzieci. Może okazać się, że
rozpoznasz po zachowaniu dziecka, że było w trudnej sytuacji lub – co zdarza się
rzadziej – samo zgłosi się do nauczyciela, mówiąc o tym co mu się przytrafiło.
Pamiętaj, że rozmowa z dzieckiem na temat wykorzystywania seksualnego jest trudna
dla obu stron. Bardzo ważne jest zadbanie o odpowiednie warunki, które jej
towarzyszą. Należy poświęcić dziecku swoją uwagę – nie można rozmawiać „w biegu”.
Rozmawiając z dzieckiem pamiętaj, aby usłyszało następujące rzeczy:
- nie jest winne temu, co się stało, nawet jeśli zwlekało z wyjawieniem zdarzenia,
- spotyka to wiele dzieci i nie ono jedno ma taki problem,
- bardzo dobrze zrobiło, że o tym powiedziało,
- pomożesz mu w tej sytuacji.
Twoim zadaniem nie jest prowadzenie śledztwa. Pozwól dziecku, aby opowiedziało to,
co chce i może wyjawić w danym momencie. Daj mu możliwość wyrażenia emocji –
może płakać lub okazywać ból czy złość.

Zachowaj ostrożność w fizycznym

pocieszaniu dziecka. Przytulanie czy głaskanie powinno wynikać z jego wyraźnej
potrzeby.

NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE I ŚRODKI CHEMICZNE

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej powinno
wiedzieć, że:

- nie wolno samodzielnie spożywać lekarstw;
- należy unikać styczności ze środkami chemicznymi;
- nie wolno samodzielnie używać żądnych środków chemicznych ani detergentów;
- o wszelkich dolegliwościach, złym samopoczuciu należy informować osobę dorosłą;
- jak ważna jest szybka pomoc pomoc medyczna w przypadku zatrucia lekiem lub
środkiem chemicznym i zna numery alarmowe;
- dziecko powinno też znać podstawowe oznaczenia na produktach i opakowaniach.

NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE I ŚRODKI CHEMICZNE

Metody i formy pracy z dziećmi:
- omówienie zasad bezpieczeństwa w kontakcie z lekarstwami i środkami chemicznymi;
- wykorzystanie ilustracji, filmów i plansz edukacyjnych prezentujących zagrożenia
i prawidłowe postawy wobec zagrożeń;
- organizowanie spotkań z lekarzem, pielęgniarką, strażakiem;
- zorganizowanie kursu pierwszej pomocy przedmedycznej dla dzieci w wieku
przedszkolnym, podczas którego dzieci poznają niebezpieczeństwa płynące ze strony
próby samodzielnego zażywania leków oraz kontaktu z substancjami chemicznymi,
podstawowe zasady reagowania w sytuacji zagrożenia itp.
- zapoznanie dzieci z podstawowymi oznaczeniami na produktach i opakowaniach
w oparciu o instruktaż/ pokaz z wykorzystaniem opakowań po produktach;
- tworzenie gier obrazkowych, plansz edukacyjnych oraz innych graficznych pomocy,
które pomogą dzieciom w utrwaleniu informacji na temat zachowania bezpieczeństwa
w kontakcie z substanckami i środkami niebezpiecznymi.

NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE I ŚRODKI CHEMICZNE

Na gruncie przedszkolnym edukację w zakresie niebezpiecznych substancji i środków
chemicznych nauczyciel powinien określić podstawowe pojęcia takie jak substancja
niebezpieczna, środek chemiczny. Dzieci powinny rozumieć, dlaczego kontakt z tymi
substancjami jest niebezpieczny i w jaki sposób go unikać, powinny poznać znaki
ostrzegawcze znajdujące się na opakowaniach niebezpiecznych środków chemicznych.
Przykład ćwiczenia dla dzieci 5/6-letnich:
Nauczyciel ustawia przedmioty codziennego użytku, artykuły chemiczne, spożywcze,
leki itp. Dzieci mają wskazać te, które ich zdaniem mogą być niebezpieczne dla zdrowia
człowieka. Celem zadania jest wykazanie, iż w praktyce każdy źle użyty produkt może
zagrażać zdrowiu i bezpieczeństwu człowieka. Przedmiotami mogą być: dezodorant,
odkamieniacz, środek czyszcząco - dezynfekujący, leki, słoik bez etykietki z nieznaną
substancją. Nauczyciel zwraca uwagę na oznakowania na opakowaniach i wyjaśnia je.
Na zakończenie dzieci wspólnie z nauczycielem projektują planszę edukacyjną
przedstawiającą wybrane oznakowania na produktach i opisuje je krótkimi hasłami.
Pamiętaj, że dzieci nie powinny dotykać wykorzystanych do prezentacji przedmiotów,
zwrócenie na to uwagi będzie stanowiło jedną z form modelowania prawidłowych
zachowań.

NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE I ŚRODKI CHEMICZNE

Podstawowe oznaczenia na produktach i opakowaniach.

NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE I ŚRODKI CHEMICZNE

Podstawowe oznaczenia na produktach i opakowaniach.

NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE I ŚRODKI CHEMICZNE

Podstawowe oznaczenia na produktach i opakowaniach.

WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI W CELU WPAJANIA

DZIECIOM BEZPIECZNEGO ZACHOWANIA

Zdrowie, życie i bezpieczeństwo dzieci stanowią wartość, o którą powinni wspólnie
troszczyć się zarówno rodzice jak nauczyciele. Wobec rodziców placówka przedszkolna
pełni przede wszystkim funkcję doradczą i wspierającą działania wychowawcze:
- pomaga w rozpoznawaniu możliwości rozwojowych dziecka i podjęciu wczesnej
interwencji specjalistycznej;
- informuje na bieżąco o postępach lub ewentualnych problemach dziecka;
- uzupełnia wiedzę rodziców o wychowaniu i rozwoju dzieci;
- uzgadnia wspólnie z rodzicami kierunki i zakres zadań realizowanych w placówce.

Należy jednak pamiętać, że aby praca nad kształtowaniem prawidłowych postaw
i zachowań dzieci przynosiła trwałe efekty, nauczyciel powinien stwarzać sytuacje,
dzięki którym rodzic stanie się aktywnym współtwórcą i współuczestnikiem
podejmowanych inicjatyw.

WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI W CELU WPAJANIA

DZIECIOM BEZPIECZNEGO ZACHOWANIA

Właściwa współpraca przedszkola i rodziny w zakresie wpajania dzieciom bezpiecznych
zachowań powinna prowadzić do zintegrowania działań wychowawczych. Przedszkole,
wspomagając rodzinę, powinno być miejscem, w którym dziecko uczy się rozumieć
siebie i innych, a także otaczający świat. Współpraca i współdziałanie rodziców
i nauczycieli jest nie tylko wskazaniem, lecz koniecznością. Regularne komunikowanie
się ułatwi zrozumienie wielu problemów rozwojowych dziecka i pogłębienie wiedzy na
temat ich uwarunkowań.
Aby współpraca ta była owocna warto podejmować inicjatywy takie jak:
- organizowanie spotkań indywidualnych, zebrań z rodzicami, podczas których będą
mieli możliwość poznania obowiązujących w przedszkolu zasad bezpieczeństwa, zasad
obowiązujących w danej grupie oraz dążenie do ujednolicanie zasad stosowanych
w przedszkolu i domu;
- podnoszenie wzrostu świadomości i umiejętności rodziców poprzez wykłady, prelekcje
i spotkania ze specjalistami: psychologiem dziecięcym, pedagogiem, przedstawicielem
policji;

WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI W CELU WPAJANIA

DZIECIOM BEZPIECZNEGO ZACHOWANIA

- organizowanie zajęć otwartych i warsztatów wspólnie z rodzicami i dziećmi, podczas
których dzieci będą kształtować prawidłowe postawy i bezpieczne zachowania przy
udziale rodziców z wykorzystaniem różnych metod, np. metody ruchu rozwijającego
Weroniki Sherborne, pedagogiki zabawy KLANZA, wspólnego tworzenia prac
plastycznych itp.;
- organizowanie inscenizacji, przedstawień teatralnych i innych występów dzieci
związanych z tematyką zachowania bezpieczeństwa, jak również zapraszanie rodziców
do współudziału w przygotowaniu takich przedstawień,
- zawarcie kontraktu z rodzicami dotyczącego zakresu współpracy, wzajemnych
obowiązków i odpowiedzialności;
- warto wykorzystać potencjał drzemiący w zawodzie wykonywanym przez rodziców
do zorganizowania przy ich udziale cyklu spotkań dla przedszkolaków z lekarzem,
weterynarzem, biologiem, pielęgniarką, policjantem itp.

WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI W CELU WPAJANIA

DZIECIOM BEZPIECZNEGO ZACHOWANIA

- zapoznanie rodziców z programem „Bezpieczne przedszkole” oraz z innymi
programami

na

rzecz

bezpieczeństwa

dzieci,

które

wykorzystuje

przedszkole,

udostępnienie materiałów edukacyjnych i publikacji;
-

angażowanie

rodziców

do

roli

opiekuna

podczas

wyjazdów

i

wycieczek

przedszkolnych, by wspólnie z nauczycielem wdrażali bezpieczne zachowania dzieci;
- organizowanie wspólnych wyjść rodziców z dziećmi poza teren przedszkola, spacerów
mających na celu poznanie i utrwalenie przez dzieci zasad ruchu drogowego,
prawidłowego przechodzenia przez ulicę itp.;
- zaangażowanie rodziców do współtworzenia zajęć edukacyjnych poświęconych
bezpiecznemu

zachowaniu

się

dziecka

w

samochodzie,

ćwiczeń

z

fotelikiem

samochodowym itp.
- utrzymywanie stałego kontaktu z rodzicami również w formie korespondencji:
prowadzony mailing, tablica informacyjna, zeszyt informacyjny, listy.

WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI W CELU WPAJANIA

DZIECIOM BEZPIECZNEGO ZACHOWANIA

Pamiętaj, że zaangażowanie i współuczestniczenie rodziców proponowanych przez
ciebie zajęciach, spotkaniach, warsztatach w dużej mierze zależy od zrozumienia przez
nich istoty współpracy i twoich kompetencji jako animatora. Dobierając metody i formy
współpracy uwzględniaj możliwości rodziców, ich czas, nastawienie. Organizowane
zajęcia powinny stanowić dobrze zbudowaną merytorycznie, ciekawą, aktywną, opartą
na działaniu praktycznym formę spędzenia czasu. Powinny inspirować do działania
poprzez wykonywanie różnych ćwiczeń i czynności przy wykorzystaniu atrakcyjnych
pomocy dydaktycznych. Należy przy tym pamiętać, że prymarnym celem tych spotkać
jest wzajemny wpływ na wzrost bezpieczeństwa dzieci.

BIBLIOGRAFIA

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie
podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół (Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz.
17)
2. Weronika Sherborne, „Ruch rozwijający dla dzieci”, PWN, Warszawa 2003
3. „Żyj bezpiecznie” - scenariusz zajęć dla przedszkolaków i młodszych uczniów klas
szkoły podstawowej,

www.klubpancernika.pl

4. Elżbieta Kędzior – Niczyporuk, „Pedagogika zabawy jako metoda pracy z grupą”,
2008
5. Robert Domań, „Metody pedagogiki zabawy w pracy z dziećmi w wieku
przedszkolnym (z płytą CD)”, Wydawnictwo PRZEDSZKOLAK, Lublin 2003
6. ABC Program Wychowania Przedszkolnego XXI wieku
7. „Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt w przedszkolu”, Centrum
Doskonalenia i Edukacji, Włocławek 2010
8.

http://www.zlydotyk.pl

, http://www.bezpieczneprzedszkole.com/

9. Sabina Badurek „Bezpieczne przedszkole”, CIOP-PIB w Warszawie
10. „Mali – bezpieczni” - Program profilaktyczny wspierający wychowanie dzieci
przedszkolnych do dbałości o bezpieczeństwo własne i innych.