Monter_kadl_okret_721[02]_Z1.05

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Henryk Stańczyk

Montowanie elementów zbrojenia kadłuba
721[02].Z1.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Proces technologiczny wyposażania statku

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Elementy ślusarskiego wyposażenia kadłuba statku

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Montaż ślusarskiego wyposażenia kadłuba statku

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o elementach zbrojenia

i wyposażenia kadłuba, a także procesach technologicznych montażu tego wyposażenia
w różnych etapach budowy statku.

W poradniku znajdziesz:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej, które powinieneś pogłębić korzystając z literatury uzupełniającej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

–

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę uzupełniającą.

Schemat układu jednostek modułowych

721[02].Z1

Technologia budowy kadłuba okrętowego

721[02].Z1.01

Trasowanie blach i profili

721[02].Z1.02

Wykonywanie obróbki blach i profili

721[02].Z1.03

Wykonywanie prefabrykacji sekcji kadłuba

721[02].Z1.04

Montowanie kadłuba statku

721[02].Z1.05

Montowanie elementów

zbrojenia kadłuba

721[02].Z1.06

Przygotowanie statku

i pochylni do wodowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

stosować terminologię z zakresu konstrukcji i technologii budowy kadłuba statku,

−

posługiwać się normami, dokumentacją technologiczną, rysunkami konstrukcyjnymi
kadłuba okrętowego,

−

wykonywać szkice prostych elementów okrętowych,

−

identyfikować ogólne i lokalne linie oraz płaszczyzny bazowe kadłuba,

−

posługiwać się podstawowym sprzętem pomiarowym podczas prefabrykacji i montażu
okrętowych konstrukcji kadłubowych,

−

posługiwać się urządzeniami, przyrządami, narzędziami i pomocniczym oprzyrządowaniem
monterskim, w tym narzędziami pneumatycznymi, magnetycznymi i hydraulicznymi,

−

posługiwać się podstawowym sprzętem spawalniczym do cięcia i sczepiania,

−

wykonywać obróbkę blach i profili,

−

posługiwać się elementarnym sprzętem do prostowania cieplnego i oprzyrządowaniem
pomocniczym,

−

charakteryzować właściwości technologiczne podstawowych materiałów kadłubowych,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,

−

komunikować się z uczestnikami procesu pracy,

−

przestrzegać przepisów kodeksu pracy dotyczących praw i obowiązków pracownika
i pracodawcy,

−

przestrzegać przepisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

określić etapy procesu technologicznego wyposażenia statku,

–

scharakteryzować elementy ślusarskiego wyposażenia kadłuba,

–

ustalić kolejność operacji montażu ślusarskiego wyposażenia kadłuba,

–

wykonać montaż zamocowania mechanizmów,

–

wykonać montaż gretingów,

–

wykonać montaż schodni,

–

wykonać montaż systemów rurociągowych,

–

posłużyć się dokumentacją montażu ślusarskiego wyposażenia kadłuba,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska podczas montowania elementów zbrojenia kadłuba statku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Proces technologiczny wyposażania statku

4.1.1. Materiał nauczania

Ogólne wiadomości o procesie technologicznym wyposażania statku

Proces technologiczny wyposażania jest częścią całego procesu produkcyjnego budowy

statku, podczas której montuje się w kadłubie ogromną liczbę elementów i urządzeń, zarówno
wykonywanych we własnym zakresie przez stocznię, jak i dostarczanych przez kooperantów.
Do wyposażenia statku należą na przykład:
–  instalacja napędowa,
–  instalacja elektryczna,
–  urządzenia radionawigacyjne,
–  aparatura elektroniczna, pomiarowa i sterująca,
–  maszyny pokładowe (wciągarki, siłowniki, maszyny i urządzenia sterowe),
–  urządzenia mieszkalne, gospodarcze i służbowe,
–  urządzenia chłodnicze,
–  urządzenia statków specjalnych, badawczych i przemysłowych,
–  wyposażenie  kadłuba  okrętowego,  w  skład  którego  wchodzą  instalacje  rurociągowe

(z wyjątkiem  obsługujących  instalację  napędową),  urządzenia  kotwiczne,  cumownicze,
przeładunkowe  i ratunkowe,  instalacje wentylacji, ogrzewania  i klimatyzacji, zamknięcia
luków  ładunkowych  i  innych  otworów  na  statku,  ochrona  pożarowa,  a  także  szereg
drobniejszych elementów.

Przedstawiony wyżej podział jest oczywiście umowny, gdyż często poszczególne

elementy są wspólne dla urządzeń z kilku różnych grup [12]. Dość często stosuje się jeszcze
bardziej ogólny podział wyposażenia, na: maszynowe, pokładowe i pozostałe.

Normalizacja wyposażenia kadłuba

Uwaga: Podrozdziały: Normalizacja oraz Projektowanie wyposażenia kadłuba

wykraczają poza program nauczania. Dodano je w poradniku po to, abyś miał ogólną
orientację o przepisach które musi spełniać wyposażenie statku, a także w jakich rodzajach
projektów ono się znajduje. W związku z tym, zagadnień tych nie uwzględniono w pytaniach
sprawdzających, ćwiczeniach i sprawdzianie postępów.

Wśród poszczególnych urządzeń i instalacji wyposażenia kadłuba okrętu można

rozróżnić  takie,  które  muszą  być  projektowane  i  budowane  ściśle  wg  prawideł  konwencji
międzynarodowych  i  przepisów  instytucji  klasyfikacyjnych  (np.  urządzenia  kotwiczne,
ratunkowe,  instalacje  zęzowe  itp.),  oraz  inne,  w  stosunku  do  których  pozostawia  się  więcej
swobody konstruktorowi, a przepisy dotyczą tylko niektórych elementów danego urządzenia
(np.  wentylacja,  ogrzewanie,  wyposażenie  wnętrz  itp.).  Armator  lub  konstruktor  mogą
wówczas dokonywać w  szerokim zakresie wyboru  i decydować o zastosowaniu danego typu
czy konstrukcji.

Do przepisów dotyczących wyposażenia kadłuba należą:

– Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu, zwana Konwencją

SOLAS 1974/78 (w stosunku do wyposażenia ratunkowego, pożarowego, zamknięć
otworów oraz instalacji zęzowych),

– Zalecenia i poprawki do tej konwencji wprowadzone przez Międzyrządową Morską

Organizację Doradczą IMCO (w stosunku do wyposażenia ratunkowego i pożarowego),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– Międzynarodowa konwencja o liniach ładunkowych Londyn 1966 (w stosunku do

zamknięć otworów),

– Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki, zwana

Konwencją MARPOL 1973/78 (w zakresie instalacji zęzowych, postępowania
z zanieczyszczeniami ropopochodnymi, śmieciami itp., pochodzącymi ze statków),

– Konwencja o zapobieganiu zderzeniom COLREG 1972 (regulacje w stosunku do

oświetlenia i sygnałów dźwiękowych statku),

– przepisy instytucji klasyfikacyjnych dotyczące instalacji rurociągów zęzowych,

balastowych, wodnych, sanitarnych, ładunkowych na zbiornikowcach, urządzeń
kotwicznych, cumowniczych, przeładunkowych, ratunkowych, holowniczych i zamknięć
otworów, a także częściowo wentylacji i ogrzewania,

– przepisy administracji morskiej dotyczące wyposażenia ratunkowego, wyposażenia

wnętrz, warunków BHP, warunków sanitarnych itp.,

– odrębne przepisy dla statków śródlądowych wydawane przez niektóre instytucje

klasyfikacyjne (w Polsce przez Polski Rejestr Statków), odpowiadające specyfice dróg
wodnych śródlądowych w danym kraju,

– szeregu elementów i urządzeń wyposażenia kadłuba dotyczą normy państwowe (w Polsce

PN) i normy branżowe (BN). Niektóre normy dotyczące elementów wyposażenia
okrętowego muszą uwzględniać zalecenia Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej
ISO, która koordynuje prace normalizacyjne w skali ogólnoświatowej,

– oprócz norm państwowych i branżowych pewne elementy są objęte normami

zakładowymi (ZN i N) oznaczanymi wg określonego schematu, np.: N9 – Stocznia
Szczecińska; N6 – Stocznia Gdańska, N8 – Stocznia Gdyńska, a powtarzające się na
wielu statkach konstrukcje opracowywane są w formie rysunków normowanych,

– niezwykle szeroki asortyment materiałów, elementów i urządzeń stosowanych przy

budowie okrętów, a zwłaszcza budowie ich wyposażenia, ujęty jest dla ułatwienia
projektowania i budowy w opracowywanych przez przemysł okrętowy tak zwanych
wykazach unifikacyjnych i typizacyjnych, które zawierają informacje oparte na normach,
rysunkach normowanych oraz katalogach [12].

Projektowanie wyposażenia kadłuba

Opracowanie dokumentacji projektowej i konstrukcyjnej wyposażenia kadłubowego

podlega tym samym zasadom, które obowiązują w stosunku do innych elementów statku.

1) Projekt wstępny – zawiera ogólną koncepcję wyposażenia i stanowi podstawę do

uzgodnienia tych koncepcji z armatorem, jak również umożliwia wstępne opracowanie
kosztorysowe,

2) Projekt techniczny – zawiera dokumentację potrzebną do zatwierdzenia konstrukcji przez

instytucję  klasyfikacyjną  oraz  przez  władze  administracji  morskiej  (Urząd  Morski,
Inspekcję  Pracy,  Stację  Sanitarno-Epidemiologiczną  itp.).  Zakres  dokumentacji
klasyfikacyjnej  podlegającej  zatwierdzeniu  w  Polskim  Rejestrze  Statków  określają
szczegółowo  „Zasady  klasyfikacji  PRS”  w  odniesieniu  do  każdego  urządzenia  czy
instalacji.  Projekt  techniczny  zawiera  potrzebne  obliczenia  oraz  umożliwia  dokonanie
przez stocznię zamówienia elementów i urządzeń, a także wykonanie pełnego kosztorysu
budowy. Jest on podstawą do wykonania projektu roboczego,

3) Projekt roboczy – stanowi pełną dokumentację konstrukcyjną i wykonawczą, umożliwia

sporządzenie szczegółowych zestawień materiałowych oraz wykonanie i montaż
wyposażenia na statku [12].
Uzupełnienie projektu roboczego stanowią obowiązujące w stoczni tzw. standardy

budowy i wyposażania kadłuba, katalogi typowych węzłów konstrukcyjnych i dokumentacja
technologiczna, np. karty technologii spawania, czy instrukcje technologiczne montażu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wyposażenia,  przedstawiające  szczegółowo  sposób  wykonawstwa  poszczególnych  prac
wyposażeniowych. Po zakończeniu  budowy na  statek przekazuje się dokumentację zdawczą,
która  jest  wykorzystywana  podczas  eksploatacji,  np.  podczas  prac  remontowych
wyposażenia.

Etapy procesu technologicznego wyposażania statku

W celu maksymalnego skrócenia czasu budowy statku w coraz większym stopniu kładzie

się nacisk na to, aby montaż elementów wyposażeniowych odbywał się równolegle z budową
kadłuba  we  wszystkich  jej  etapach.  W  związku  z  tym  można  wyodrębnić  trzy  zasadnicze
etapy wyposażania statku:
1)  Zbrojenie i wyposażanie w fazie prefabrykacji,
2)  Wyposażanie podczas montażu kadłuba na pochylni,
3)  Wyposażanie kadłuba po wodowaniu.

Zbrojenie i wyposażanie w fazie prefabrykacji

Zbrojeniem nazywamy montaż elementów wyposażenia w sekcjach kadłuba. Montaż ten

jest  wykonywany  w  warunkach  warsztatowych  przez  brygady  montujące  sekcje.  Prace
związane  z  ze  zbrojeniem  i  montażem  sekcji  stanowią  jeden  zespół  technologiczny.  Pojęcie
zbrojenia zawęża się wyłącznie do sekcji  z pominięciem  bloków kadłuba. W związku z tym
proces  montażu  elementów  wyposażenia  w  bloku  nazywa  się  wyposażaniem  bloku,  a  nie
zbrojeniem.

Zbrojenie wykonują monterzy kadłubowi. W związku z tym zakres zbrojenia sprowadza

się do elementów, których montaż nie wymaga dodatkowych operacji i umiejętności ponad te,
które  normalnie  wchodzą  w  zakres  umiejętności  montera  kadłubowego.  Elementami  tymi
będą:  wszelkiego  rodzaju  uchwyty,  zamocowania,  wzmocnienia,  przejścia  itp.,  łączone
z sekcją  przy  pomocy  spawania  lub  śrub.  Montaż  rur,  kabli,  aparatury  itp.,  nie  wchodzi
w zakres  zbrojenia.  Wynika  to  stąd,  że  ok.  70  do  80  %  czasu  związanego  z  tym  montażem
zużywa się na wyznaczenie tras i położeń oraz zamocowanie elementów podtrzymujących lub
prowadzących systemy wyposażeniowe, a zaledwie 20 do 30 % na ułożenie samego systemu,
to  jest  rurociągów  czy  kabli.  Poza  tym  montaż  tych  instalacji  w  sekcjach  wymagałby
dzielenia  ich  na  odcinki  odpowiadające  wymiarom  sekcji  oraz  łączenia  w  trakcie  montażu
kadłuba,  a  poza  tym  byłoby  konieczne  wprowadzenie  na  halę  prefabrykacji  wielu
pracowników  wydziałów  wyposażeniowych.  W  efekcie  cały  proces  byłby  nieuzasadniony
ekonomicznie.

Nowoczesny proces technologiczny wyposażania zaczyna się już w fazie obróbki blach

i profili, gdyż znaczną liczbę otworów dla przejść grodziowych czy kabli wypala się właśnie
w trakcie tej obróbki.

W ramach prefabrykacji wstępnej spawa się szereg wzmocnień otworów, klamer

i uchwytów  kablowych  lub  rurowych,  a  na  sekcjach  płatowych  montuje  się  przejścia
grodziowe,  włazy,  fundamenty  itp.  W  sekcjach  zespołowych  (przestrzennych)  wstawia  się
częściowo  rurociągi,  drabiny,  drzwi  wodoszczelne  itd.,  a  bloki  wyposaża  się  niemal
całkowicie.  Prace  wyposażeniowe  są  wykonywane  w  warsztacie  w  bardziej  dogodnych
warunkach  niż  na  pochylni.  Transport  materiałów  i  dostęp  do  poszczególnych  sekcji  jest
łatwiejszy, warunki atmosferyczne nie utrudniają pracy, koszty realizacji są znacznie niższe,
a prace  mogą  być  dokładniej  wykonane  aniżeli  np.  na  statku  zwodowanym  stojącym  przy
nabrzeżu.

Dokumentacja zbrojenia i wyposażania oraz związana z nią dokumentacja materiałowa,

musi  być  bardzo  starannie  opracowana  przez  biuro  technologiczne,  na  podstawie  planu
zbrojenia  i  wyposażania.  Elementy  wchodzące  w  skład  jednego  węzła  konstrukcyjnego
wyposażenia  są  montowane  w  różnych  etapach  budowy  statku,  co  musi  być  uwzględnione

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w dokumentacji  konstrukcyjnej,  opracowanej  dla  poszczególnych  etapów.  Podobnie
i materiały  będą  zapotrzebowywane  w  różnych  etapach  i  stąd  będzie  wynikała  konieczność
odpowiedniego  podziału  materiałów.  Powoduje  to  niewątpliwie  utrudnienia  w  kooperacji,
niemniej jednak daje niewspółmiernie duże korzyści produkcyjne [2].

W tablicy 1 podano podział prac wyposażeniowych między poszczególne etapy

prefabrykacji.

Tablica 1. Podział zbrojenia i wyposażenia między poszczególne etapy prefabrykacji [2]

Wyposażanie podczas montażu kadłuba na pochylni (w doku)

Po połączeniu sekcji na pochylni (w doku) podczas montażu kadłuba pozostaje do

wykonania  stosunkowo  niewiele  prac  wyposażeniowych  i  są  to  prace  przede  wszystkim
w rejonie  łączeń  bloków.  W  niektórych  przypadkach  stanowią  one  do  10  %  całkowitej
pracochłonności  gotowego  statku.  Dzięki  tej  zmianie  procesu  technologicznego  statki  mogą
być prawie całkowicie wyposażane  na pochylni (w doku), a nawet, o ile  na to czas pozwala,
można  przeprowadzić  znaczną  ilość  prób  zdawczo-odbiorczych  przed  wodowaniem  statku.
Przerzucenie części prac wyposażeniowych ze stanowiska przy nabrzeżu na pochylnie (doki)
i do  hali  prefabrykacyjnej,  pozwala  na  poważne  skrócenie  cyklu  budowy  statku  oraz
obniżenie kosztów robocizny, przy znacznym podniesieniu jakości wykonania [2].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Typowymi pracami wyposażeniowymi wykonywanymi na pochylni są:

–

trasowanie i ewentualne uzupełnianie brakującego zbrojenia (którego nie zamontowano
jeszcze w sekcjach i blokach) oraz konserwacja konstrukcji kadłuba,

–

montaż i spawanie metalowych elementów wyposażeniowych które powinny być
zainstalowane na statku przed położeniem izolacji w pomieszczeniach i przed pracami
stolarskimi,

–

montaż napędu głównego oraz mechanizmów i urządzeń siłowni,

–

montaż wentylacji, rurociągów, kabli głównych itp.,

–

próby szczelności tych rurociągów, które w kolejnych fazach wyposażania zostaną
przykryte izolacją lub szalunkiem [9].

Wyposażanie kadłuba po wodowaniu (przy nabrzeżu)

Jak wspomniano wcześniej ogólną tendencją w światowym okrętownictwie jest dążenie

do tego, aby ta faza wyposażania była ograniczona do niezbędnego minimum i obejmowała
tylko te prace których nie można było wykonać w trakcie prefabrykacji i montażu kadłuba na
pochylni (w doku). Pracami wyposażeniowymi wykonywanymi przy nabrzeżu po wodowaniu
kadłuba, są np.:
–

prace izolacyjno-stolarskie,

–

montaż instalacji sanitarnych i elektrycznych wewnątrz pomieszczeń na szalunku,

–

montaż wyposażenia wnętrz pomieszczeń,

–

prace konserwacyjno-malarskie,

–

montaż wyposażenia pomieszczeń po ich pomalowaniu, np. mebli, sprzętów itp.,

–

próby urządzeń w działaniu oraz wykańczanie i zdawanie poszczególnych węzłów
konstrukcyjnych i pomieszczeń statku,

–

prace po próbach, przegląd rewizyjny urządzeń i mechanizmów,

–

końcowe wyposażanie statku w drobne elementy, inwentarz i części zamienne,

–

prace wykończeniowe, ostateczne malowanie statku i przygotowanie go do przejęcia
przez armatora [9].

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie elementy i urządzenia należą do wyposażenia statku?
2.  Jaki jest ogólny podział wyposażenia?
3.  Jakie są zasadnicze etapy wyposażania statku?
4.  Jakie prace nazywamy zbrojeniem?
5.  Jakie prace zbrojeniowe wykonuje się podczas prefabrykacji wstępnej?
6.  Jakie prace wyposażeniowe wykonuje się podczas prefabrykacji sekcji?
7.  Jakie prace wyposażeniowe wykonuje się podczas montażu kadłuba na pochylni?
8.  Jakie prace wyposażeniowe wykonuje się po wodowaniu statku?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podaj przykłady wyposażenia maszynowego i pokładowego wypełniając poniższą tabelę.

Wyposażenie

Pokładowe

Maszynowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wyposażenia statku,
2) wykonać wykaz wyposażenia i dokonać jego podziału na wyposażenie pokładowe

i maszynowe,

3) uzupełnić kolumny tabeli zgodnie z poleceniem wydłużając ją wg potrzeb,
4) porównać swoje wyniki z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Określ etapy procesu technologicznego wyposażania statku i rodzaj prac odpowiadający

tym etapom, uzupełniając poniższą tabelę.

ETAP ZBROJENIA LUB WYPOSAŻANIA

RODZAJ PRAC

Obróbka blach

Montaż mebli po malowaniu pomieszczeń

Montaż wentylacji

Wyposażanie w inwentarz i części zamienne

Montaż fundamentów i drabin

Montaż łodzi ratunkowych

Montaż silnika głównego

Montaż uchwytów rurarskich i kablowych

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) w oparciu poradnik i literaturę uzupełniającą przypomnieć sobie zasadnicze etapy

wyposażania statku,

2)  wykonać wykazy prac wykonywanych w ramach poszczególnych etapów,
3)  uzupełnić lewą i prawą kolumnę tabeli zgodnie z poleceniem,
4)  porównać swoje wyniki z rozwiązaniami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozróżnić pojęcia: zbrojenie i wyposażanie?



2) rozróżnić wyposażenie pokładowe statku?



3) rozróżnić wyposażenie maszynowe statku?



4) rozróżnić etapy wyposażania statku?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Elementy ślusarskiego wyposażenia kadłuba statku

4.2.1. Materiał nauczania

Jak wspomniano w poprzednim rozdziale wyposażenie kadłuba statku obejmuje ogromną

liczbę  urządzeń,  mechanizmów,  sprzętu,  instalacji  itp.,  rozmieszczonych  w  siłowni,  na
pokładzie,  nadbudówce  i  innych  pomieszczeniach. W  niniejszym poradniku  zostaną  ogólnie
scharakteryzowane tylko niektóre elementy wyposażenia ślusarskiego kadłuba statku, których
montażem  zajmują  się  monterzy  kadłubowi,  takie  jak:  fundamenty,  gretingi  i  podłogi,
schodnie, systemy rurociągowe, anody cynkowe i uchwyty na kadłubie statku.

Fundamenty

Fundament jest konstrukcją przestrzenną wykonywaną z blach i profili, na której montuje

się  urządzenia  siłowniane,  pokładowe  itp.  Większość  urządzeń  stanowiących  wyposażenie
współczesnego  statku  jest  dostarczana  do  stoczni  przez  firmy  kooperujące  wraz
z fundamentami,  do  których  urządzenie  przykręcone  jest  za  pomocą  śrub  fundamentowych.
Między  fundamentem  a  urządzeniem  producent  montuje  podkładki  wyrównawcze.  W  tym
przypadku rola pracowników stoczni montujących wyposażenie ogranicza się do dokładnego
ustawienia  urządzeń  zgodnie  z  dokumentacją,  wytrasowania  i  odpalenia  naddatków
fundamentu,  przyspawania  go  do  dna  lub  pokładu,  oraz  przy  większych  obciążeniach
przyspawania wzmocnień podpokładowych,  jak  np. pod fundamentem wciągarki kotwicznej.
Wyjątek  w  tym  zakresie  stanowi  fundament  silnika  głównego.  Fundament  ten  stocznia
prefabrykuje  we  własnym  zakresie,  jak  inne  sekcje  kadłuba.  Wynika  to  z  gabarytów  tego
elementu oraz faktu, że grubość podkładek między silnikiem  a  fundamentem można określić
dopiero po wycentrowaniu silnika głównego do linii wałów.

Fundament silnika głównego prefabrykuje się na płycie montażowej, w łożu lub

oprzyrządowaniu (obrotowym stole) prefabrykacyjnym. Przykład oprzyrządowania pokazano
na rysunku 1.

Rys. 1. Stół do prefabrykacji fundamentów: 1 – mechanizm do pochylenia stołu,

2 i 3 – przyciski do mocowania płyt fundamentowych [7]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Na łożu (oprzyrządowaniu) układa się najpierw płytę fundamentową w pozycji

odwróconej,  a  na  niej  ustawia  się  kolejno:  wzdłużniki,  poprzecznice  i  węzłówki  boczne
fundamentu.  Po  sczepieniu  całości  spawa  się  w  pierwszej  kolejności  wzdłużniki
z poprzecznicami  i  węzłówkami,  następnie  wzdłużniki  z  płytą  fundamentową,  a  na  końcu
poprzecznice i węzłówki z płytą, jak to pokazano na rysunku 2.

Rys. 2. Kolejność spawania fundamentu podczas prefabrykacji [2]

Po spawaniu należy sprawdzić poprawność kształtu i usunąć odkształcenia jeśli

przekraczają one

1,5 mm [2]. Górną powierzchnię fundamentu należy poddać zgrubnej

obróbce mechanicznej przez struganie lub frezowanie, pozostawiając naddatek na obróbkę
końcową po montażu na statku.

Gretingi i podłogi

Pod ogólną nazwą gretingów rozumie się konstrukcje ażurowe typu: pomost, platforma

oraz  łączące  je  kładki,  drabinki,  schody  z  włączeniem  ograniczających  je  poręczy  i  barier.
Gretingi  znajdują  zastosowanie  w  siłowni  statku,  na  pokładach,  jak  również  w  innych
wysokich  pomieszczeniach  statku,  dla zabezpieczenia  bezpiecznego dojścia  ludzi  do obsługi
mechanizmów,  armatury  i  innych  urządzeń  statku  położonych  na  różnych  wysokościach.
Kraty  gretingów  mają  konstrukcję  zgrzewaną  z  płaskowników  (bednarki  30x2  mm),
a obramowania  z  płaskowników-bednarek  30x4.  Podłogi  różnią  się  od  gretingów  tym,  że
zamiast  krat  konstrukcji  ażurowej  stosuje  się  konstrukcje  w  postaci  poszycia  z  płyt
żeberkowej  blachy  stalowej  (tzw.  ryflowanej),  przykręconych  wkrętami  do  konstrukcji
wsporczej.  Gretingi  i  podłogi  składają  się  z  konstrukcji  nośnych  i  obramowań,  do  których
mocuje się płyty i kraty, co pokazano na rysunku 3. Aby umożliwić manipulowanie zaworami
rurociągów  pod  poszyciem  podłogi,  oraz  dojście  do  włazów  zbiorników  dennych,  wykonuje
się  w  podłodze  zdejmowane  pokrywy  lub  klapy  zejściowe  otwierane  na  zawiasach.
Konstrukcje  gretingów  i  podłóg  powinny  przenosić  następujące  obciążenia,  opisane
w widocznych miejscach symbolem DOR:
–

gretingi komunikacyjne: 2 [kN/m

–

podłogi w siłowni głównej: 5 [kN/m

–

podłogi poza siłownią główną: 3 [kN/m

Konstrukcje gretingów i podłóg składają się z typowych, powtarzalnych rozwiązań

ujętych w stoczniowych katalogach węzłów konstrukcyjnych. Jak największy zakres prac
przy podłogach i gretingach należy wykonać w warsztacie (prefabrykacja i przedmontaż
węzłów) [10].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3. Przykład fragmentu konstrukcji gretingu: a) widok z góry, b) widok z góry konstrukcji nośnej po

zdjęciu krat gretingu 2 – śruba, 3 – nakrętka, 4 – bednarka 30x4, 5 – kątownik 100x75x8, 6 – kątownik
60x40x6 [10]

Schody (schodnie)

Schody należą do tzw. urządzeń komunikacyjnych na statku, podobnie jak drabiny, trapy,

kładki, bariery, poręcze i uchwyty. Schody dzielą się na statku na główne i poboczne. Schody
główne  znajdują  się  na  głównych  ciągach  komunikacyjnych  i  korzysta  z  nich  wiele  osób.
Schody  poboczne  prowadzą  do  mniej  licznie  uczęszczanych  części  statku.  Podział  ten  jest
szczególnie  istotny  na  statkach  pasażerskich.  Schody  główne  muszą  być  szersze,  a  ich  kąt
nachylenia  do  poziomu  nie  powinien  przekraczać  45

. Schody poboczne mogą być węższe

i mogą być nachylone pod kątem do 60

. Od kąta nachylenia schodów zależne są wysokości

i głębokości stopni. Schody mogą być usytuowane wzdłuż lub w poprzek statku. Usytuowanie
wzdłuż  jest  bezpieczniejsze  dla  użytkowników  przy  bocznych  przechyłach  statku  i  takie
usytuowanie  jest  zalecane.  Zaletą  schodów  usytuowanych  poprzecznie  jest  to,  że  przecinają
mniejszą  liczbę  poprzecznych  pokładników.  Konstrukcja  schodów  może  być  wykonana
z różnych  materiałów,  jednakże  powinna  mieć  szkielet  stalowy.  Wymaganie  to  wynika
z zasad bezpieczeństwa pożarowego ujętych w prawidłach Konwencji SOLAS. Schody mogą
mieć  stopnie  z  drewna  poddanego  impregnacji  ognioodpornej  lub  również  pokrytego
trudnopalnym  materiałem.  Jeśli  chodzi  o  schody  prowadzące  do  maszynowni,  kotłowni,
pompowni itp., to mają one konstrukcję całkowicie stalową, co pokazano na rysunku 4 [11].
Schody te mają konstrukcję umożliwiającą ich demontaż, głównie do operacji transportowych
i zwyczajowo dla odróżnienia od schodów stałych nazywa się je schodniami.

Schodnie należą więc do demontowalnych urządzeń komunikacyjnych na statku, które

służą do przemieszczania się między poszczególnymi poziomami, np. siłowni. Wykonane są
jako wytrzymała konstrukcja stalowa spełniająca wymagania obowiązujących w tym zakresie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instalacje rurociągów kadłubowych

Dla zapewnienia działania urządzeń okrętowych, jak również dla zapewnienia warunków

bezpieczeństwa,  sanitarnych  i  eksploatacyjnych,  instaluje  się  na  statku  szereg  instalacji
rurociągowych.  Pod  tym  pojęciem  rozumie  się  zespół  rurociągów,  armatury  oraz  urządzeń
przeznaczonych  do  wykonywania  określonych  funkcji.  Zadaniem  instalacji  jest  transport
cieczy,  pary  wodnej  i  innych  gazów  znajdujących  się  na  statku.  W  kadłubie  statku
zamontowane są tysiące metrów rur z armaturą (np. zaworami) o średnicach od kilkunastu do
ponad  500  mm.  Są  to  zwykle  rury  stalowe,  często  ocynkowane,  ale  też  rury  ze  stopów
nieżelaznych  (mosiężne,  brązowe  itp.),  a  także  z  tworzyw  sztucznych  (głównie  sanitarne),
z gumy a nawet szkła, np. płynowskazy. Instalacje ze względu na wykonywane funkcje dzielą
się  na  siłowniane  i  obsługujące  kadłub,  które  określa  się  jako  instalacje  rurociągów
kadłubowych. Do najważniejszych instalacji rurociągów kadłubowych należą [9]:
–

instalacje zęzowe,

–

instalacje balastowe,

–

rurociągi wlewowe, odpowietrzające i pomiarowe,

–

instalacje zaopatrzenia wodnego,

–

instalacje sanitarne (kanalizacyjne) i ściekowe,

–

instalacje gaśnicze (wodne, gazowe, pianowe) i wykrywcze,

–

instalacje ładunkowe zbiornikowców i ogrzewania zbiorników,

–

instalacje wentylacji i klimatyzacji.
W instalacjach kadłubowych z rurociągami stalowymi używa się armatury o korpusach

żeliwnych  i  staliwnych  oraz  częściach  z  brązu  i  mosiądzu  (gniazda  i  grzybki  zaworowe).
Armatura  mocowana  bezpośrednio  do  stalowego  kadłuba  nie  może  być  wykonywana  ze
zwykłego  żeliwa,  lecz  z  wysokiej  jakości  żeliw  stopowych.  Dla  przewodów  z  tworzyw
sztucznych  nadaje  się  armatura  z  tworzyw.  Poszczególne  odcinki  rurociągów  łączy  się  za
pomocą złączy kołnierzowych, gwintowanych lub śrubunkowych. Przejścia rurociągów przez
wodoszczelne  konstrukcje  kadłuba  (grodzie,  pokłady)  wykonuje  się  za  pośrednictwem
łączników (tzw. przejść) grodziowych przedstawionych na rysunku 6.

Rys. 6. Przejścia grodziowe [12]: a) proste, b) kątowe, c) kątowe spawane

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W przypadku konieczności prowadzenia rurociągu przez zbiorniki, których dane

rurociągi  nie  obsługują,  należy  zastosować szczelny tunel,  albo  też  użyć  rur  grubościennych
bez rozbieralnych złączy.  W  niektórych wypadkach,  jeśli rurociąg przechodzi przez zbiornik
z tym  samym  czynnikiem,  stosuje  się  odstępstwo  od  tej  zasady  (np.  przy  przechodzeniu
rurociągu  balastowego  przez  pośrednie  zbiorniki  balastowe).  Średnice  rurociągów  dla
poszczególnych  instalacji  ustala  się  według  przepisów  instytucji  klasyfikacyjnych  (np.  dla
instalacji zęzowej), lub też na podstawie potrzebnego natężenia przepływu.

Otwory wlotowe i wylewowe w zewnętrznym poszyciu kadłuba należy tak rozmieścić,

aby  nie  istniała  możliwość  zasysania  przez  otwory  wlotowe  ścieków,  spływających
z otworów wylotowych. Otwory wlotowe, przez które jest zasysana woda morska, mają duże
rozmiary i umieszczone są w dnie  i  w dolnej  części burt statku. Zaopatrzone są one w kratę
zapobiegającą  przedostawaniu  się  zanieczyszczeń.  Zawory  umieszczane  na  skrzyni  zaworu
dennego  zwanej  skrzynią  kingstonową  –  rysunek  7,  są  zaworami  zaporowymi.  Do  skrzyni
doprowadza się zwykle przewody pary i sprężonego powietrza, którymi można przedmuchać
lub odmrozić skrzynię. Na statku znajdują się co najmniej dwie skrzynie kingstonowe Otwory
wylotowe umieszcza się w burcie ponad linią zanurzenia statku. Służą one do odprowadzania
za  burtę  wody  zęzowej,  balastowej  i  innych  ścieków. Otwory  te są  zaopatrzone w zwrotno-
zaporowe  zawory  wylewowe  lub  też  klapy  sztormowe  –  rysunek  8,  których  nie  należy
umieszczać w rejonie, w którym opuszcza się łodzie ratunkowe [12].

Rys. 7. Skrzynia kingstonowa z armaturą: 1 – zawór kingstonowy, 2 – zawór zaporowy, 3 – zawór parowy,

4 – przewód pary, 5 – kołnierz, 6 – uszczelka, 7 – anoda cynkowa, 8 – krata [12]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 8. Zawory wylewowe: a) burtowy prosty, b) przelotowy, c) klapa sztormowa [12]

Instalacja zęzowa

Zadaniem instalacji jest usuwanie za burtę wody gromadzącej się w dolnej przestrzeni

statku zwanej zęzami. Ponieważ woda ta zanieczyszczona jest produktami ropopochodnymi
(olejem i paliwem) wymaga oczyszczenia w systemie odolejaczy zgodnie z konwencją
MARPOL, przed wypompowaniem do morza. Schemat instalacji zęzowej pokazano na rys. 9.

Rys. 9. Schemat instalacji zęzowej [4]

Przepisy klasyfikacyjne [13] wymagają, aby każdy statek z własnym napędem posiadał

dwie pompy zęzowe samozasysające, tłokowe lub odśrodkowe z urządzeniami
gwarantującymi zassanie (główna i rezerwowa). Jako pompa rezerwowa może być stosowana
pompa balastowa. Poza głównymi pompami zęzowymi instalowana jest również niewielka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pompa tłokowa lub śrubowa zwana resztkową. Średnice rurociągów głównej magistrali
zęzowej i odgałęzień ssących oblicza się wg wzorów podanych w przepisach PRS.
Charakterystycznymi elementami instalacji zęzowej są kosze ssące i osadniki, które stanowią
rodzaj filtrów zgrubnych, zabezpieczających przed zasysaniem większych zanieczyszczeń do
instalacji.

Instalacje balastowe

Zadaniem instalacji jest wyrównywanie przechyłów i przegłębień statku poprzez

napełnianie,  opróżnianie  i  przepompowywanie  wody  między  zbiornikami  balastowymi  oraz
zwiększanie zanurzenia podczas pływania bez ładunku. Zbiorniki pod linią wodną napełniane
są  grawitacyjnie  a  opróżniane  pompą  balastową,  nad  linią  wodną  odwrotnie.  Rurociągi
balastowe  mogą  być  zarówno  ssące  jak  i  tłoczące,  zależnie  od  kierunku  pompowania.
Rozmieszczenie odgałęzień ssących winno być takie, aby zbiorniki można było opróżnić przy
przechyle do 5

. Woda balastowa z tzw. zbiorników przemiennych, przed usunięciem za burtę

musi być poddana odolejaniu. Schemat instalacji balastowej pokazano na rys. 10.

łoczenie za burtę

Rys. 10. Schemat instalacji balastowej [4]

Rurociągi wlewowe, odpowietrzające i pomiarowe

Rurociągi te są nieodzownym uzupełnieniem zbiorników zawierających ciecze oraz

przedziałów ochronnych. Przez rurociągi wlewowe doprowadza się ciecz (wodę pitną, olej
paliwo itp.) z otworów wlewowych znajdujących się na pokładzie do zbiorników
rozmieszczonych w głębi kadłuba statku. Otwory wlewowe opatrzone odpowiednią armaturą
mieszczą się na zewnątrz statku w takim miejscu, z którego najwygodniej jest przyjąć płynny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ładunek z lądu na statek. Podczas napełniania zbiorników nad powierzchnią cieczy tworzy się
tzw. poduszka powietrzna. Gdyby nie odprowadzić tego powietrza ze zbiornika uległoby ono
sprężeniu, uniemożliwiając całkowite napełnienie  zbiornika, co mogłoby  nawet doprowadzić
do  rozerwania  zbiornika.  Dlatego też  każdy  zbiornik w  swoim  najwyższym  miejscu  posiada
rurociąg  odpowietrzający  wyprowadzony  ponad pokład  powyżej wodnicy  pływania.  Wyloty
rur odpowietrzających zaopatrzone są w głowice odpowiedniej konstrukcji, nie pozwalającej
na  przedostanie  się  wody  morskiej  do  zbiorników.  Rury  odpowietrzające  zbiorniki  płynów
palnych  są  wyprowadzne  ponad  górny  otwarty  pokład,  gdzie  wychodzące  pary  nie  mogą
stanowić  niebezpieczeństwa.  Ponadto  końcówki  wylotu  odpowietrzeń  są  opatrzone
odpowiednimi siatkami pożarowymi lub armaturą przerywającą płomień [9]. Zakończenia rur
odpowietrzających pokazano na rysunku 11.

Rys. 11. Zakończenia rur odpowietrzających [12]

Na statku zachodzi potrzeba mierzenia poziomu cieczy aktualnie przewożonej

w zbiornikach  lub  zbierającej  się  w  zbiornikach  ochronnych  (koferdamach)  bądź
w studzienkach  zęzowych.  Pomiary  te  są  możliwe  dzięki  instalowaniu  możliwie  prostych
rurociągów zwanych  sondażowymi  biegnących z pokładu do zbiorników. Dzięki  nim  można
opuścić  sondę  (miarkę)  wskazującą  poziom  cieczy  w  zbiorniku.  Na  pokładzie  rury  te  są
zamykane  odpowiednimi  korkami.  Miejsca wyprowadzenia  odpowietrzeń  i  sond  zbiorników
paliwowych  i  olejowych  winny  być  obramowane  płaskownikiem,  zwykle  80x8  mm  lub
100x10 mm i zaopatrzone w ściek, podłączony do instalacji ścieków zaolejonych. Niezależnie
od  rur  sondażowych  stosuje  się  zdalny  pomiar  poziomu  cieczy  w  zbiornikach  za  pomocą
instalacji  pneumatycznej  lub  elektrycznej.  Na  rysunku  12  pokazano  rozmieszczenie
omawianych rur uzbrojenia zbiorników oraz korek pokładowy rury sondażowej.

Instalacje zaopatrzenia wodnego

Zadaniem tych instalacji jest zaopatrywanie statku w wodę słodką do picia i mycia się

oraz  morską,  np.  do  spłukiwania  WC,  mycia  pomieszczeń,  basenów  kąpielowych  itp.
W instalacjach  wody  morskiej  stosuje  się  hydrofory,  czyli  zbiorniki  ciśnieniowe
umożliwiające okresowy pobór wody bez użycia pompy. Pracą pomp  hydroforowych steruje
presostat zainstalowany na hydroforze. System wody słodkiej zbudowany jest podobnie, przy
czym posiada  urządzenia do oczyszczania  i uzdatniania wody pobieranej  ze zbiornika wody
słodkiej i krany oszczędnościowe w punktach poboru. Wg zaleceń IMM (Instytutu Medycyny
Morskiej)  na  jedną  osobę  winno  przypadać  100  l  wody  słodkiej  na  dobę,  w  tym  20  l  wody
pitnej. Schemat wodnej instalacji sanitarnej przedstawiono na rys. 13.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 13. Schemat instalacji wody do mycia [4]

Instalacje sanitarne (kanalizacyjne) i ściekowe

Pod pojęciem instalacji sanitarnych należy rozumieć instalacje kanalizacyjne grupujące

odpływy z WC, umywalek, wanien, zlewozmywaków. Rurociągami ściekowymi odprowadza
się  ścieki  podłogowe  i  ścieki  pokładowe.  Niekiedy  funkcje  te  nie  są  jednoznacznie
rozdzielone.  Z  pokładów  otwartych  odprowadza  się  tzw.  spływnikami  wodę,  która  nie
odpływa przez furty burtowe. Woda ta pochodzi od bryzgów fal, mycia pokładów i z opadów
atmosferycznych.  Z  pokładów  otwartych wyższych  odprowadza  się wodę na  coraz to  niższe
pokłady,  aby  z  najniżej  położonego  pokładu  otwartego  odprowadzić  ją  za  burtę.  Schemat
spływników pokładowych (spigatów) pokazano na rysunku 14.

Woda brudna z kuchni i łazienek oraz ścieki podłogowe może być kierowana przez rury

zbiorcze bezpośrednio za burtę, natomiast odpływy z WC do tzw. zbiornika fekalii, który
opróżniany jest za pomocą pomp, lub eżektorów. Schemat drugiego z tych rozwiązań
pokazano na rysunku 15.

Na współczesnych statkach stosuje się dzisiaj powszechnie oczyszczalnie ścieków

wykorzystujące

biologiczną

metodę

oczyszczania,

przy

wykorzystaniu

bakterii

rozkładających odpady i zamieniających je na nieszkodliwą dla środowiska ciecz, która może
być następnie bez ograniczeń usunięta za burtę [12].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 14. Schemat spływników pokładowych [12]

Rys. 15. Schemat instalacji opróżniającej zbiornik ściekowy za pomocą eżektora: 1 – zbiornik ściekowy,

2 – wyłącznik pływakowy, 3 – pływak, 4 – eżektor, 5 – zasuwa, 6 – klapa sztormowa [12]

Instalacje gaśnicze (pożarowe)

Zgodnie z wymaganiami Konwencji SOLAS i przepisami instytucji klasyfikacyjnych

statki  wyposaża  się  w  bogato  rozbudowane  instalacje  pożarowe,  składające  się  z  instalacji
wykrywczych,  sygnalizacyjnych  i  kilku  rodzajów  instalacji  gaśniczych.  Rozwiązanie
instalacji  gaśniczej  zależy  przede  wszystkim  od  środków  gaśniczych  uzytych  w  danej
instalacji. Może to być woda, piana, dwutlenek węgla, proszki i płyny gaśnicze. Na każdym
statku  jedną  z  ważniejszych  funkcji  pełni  instalacja  wodna,  wyposażona  w  zawory
hydrantowe  i  możliwość  podłączenia  się  z  lądu  za  pomocą  złącz  mięzynarodowych  [9].
Schemat takiej instalacji pokazano na rysunku 16.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 16. Schemat instalacji rurociągów pożarowych wodnych: 1 – rurociąg ssący, 2 – pompa, 3 – rurociąg

pożarowy, 4 – zawór hydrantowy [9]

Instalacje ładunkowe zbiornikowców i ogrzewania zbiorników

Na zbiornikowcach wykonywana jest instalacja rurociągów ładunkowych, która służy do

przyjmowania  na  statek  i  oddawania  na  ląd  ładunku  płynnego.  Schemat  takiej  instalacji
pokazano  na  rysunku  17.  Załadunek  zbiornikowca  odbywa  się  z  reguły  przy  użyciu  pomp
lądowych, natomiast do wyładunku służą specjalne pompy znajdujące się na statku. Pompy te
mogą być umieszczone w odrębnym pomieszczeniu zwanym pompownią, lub pracować jako
tzw.  pompy  zanurzone  umieszczone  na  dnie  zbiorników  ładunkowych.  Pompy  ładunkowe
dzielą  się  na:  główne  –  obsługujące  podstawowy  układ  rurociągów  ładunkowych  –  oraz
resztkowe,  tj.  takie,  które  przez  specjalne  rurociągi  (resztkowe)  wypompowują  z  ładowni
drobne ilości (resztki) ładunku.

Na zbiornikowcach przewożących oleje ciężkie nieodzowne jest podgrzewanie ładunku

dla zmniejszenia jego gęstości i ułatwienia, lub nawet wręcz umożliwienia przepompowania.
Jako  czynnika  grzewczego  używa  się  na  ogół  pary  o  ciśnieniu  0,3  do  1  MPa  (zależnie  od
rozmiarów  instalacji).  Przewody  grzewcze  układa  się  zwykle  na  dnie  zbiorników
ładunkowych  w  formie  wężownicy.  Odlot  skroplin  należy  odprowadzić  do  zbiornika
obserwacyjnego celem stałej kontroli stopnia ewentualnego zanieczyszczenia skroplin olejem [9].

Rys. 17. Schemat rurociągów ładunkowych i balastowych w ładowniach i na pokładzie zbiornikowca [9]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instalacje wentylacji i klimatyzacji

Zadaniem instalacji wentylacyjnej na statku jest wymiana powietrza w siłowni,

ładowniach, pomieszczeniach mieszkalnych itp.

Wentylację dzieli się na naturalną (wykorzystującą ruch powietrza) i sztuczną

(wymuszaną  przez  wentylatory).  Zależnie  od  kierunku  przepływu  wyróżnia  się  z  kolei
wentylację  nawiewową,  wyciągową  lub  mieszaną.  Intensywność  wentylacji  określana  jest
ilością  wymian  powietrza  w  pomieszczeniu  w  ciągu  godziny.  W  wentylacji  naturalnej
stosowane są głowice nawiewowe i wyciągowe – rysunek 18.

Rys. 18. Głowice wentylacyjne: a) nawiewowa, b) wyciągowa [9]

rysunku

pokazano

perspektywiczny

widok

wentylacji

sztucznej

z rozprowadzeniem powietrza systemem kanałów. Zależnie od miejsc do których dostarczane
jest powietrze można wyodrębnić wentylację pomieszczeń mieszkalnych, ładowni, siłowni
itp.

Kanały wentylacyjne są zwykle stalowe a

powietrze dostarczane jest poprzez kasetony

(tzw. cabin unit) lub tez dyfuzory o

przekroju kwadratowym lub okrągłym zwykle

z tworzywa sztucznego.

Klimatyzacja w zakresie ruchu powietrza i jego rozprowadzania jest bardzo podobna do

wentylacji.  Zasadnicza  różnica  polega  na  tym,  że  w  klimatyzacji  powietrze  dodatkowo
poddawane jest obróbce, polegającej  na  jego:  nawilżaniu  lub osuszaniu oraz ogrzewaniu  lub
schładzaniu.  Zakres  tej  obróbki  zależy  od  wymagań  armatora,  ale  także  od  strefy  pływania
statku  i  dzieli  się  na  obróbkę  pełną  lub częściową.  Współczesne  statki  wyposaża  się  w  tzw.
centrale  klimatyzacyjne,  których  zadaniem  jest  obróbka  powietrza  i  rozsyłanie  go  do
odbiorców.  Parametry  powietrza  mogą  być  regulowane  centralnie  lub  indywidualnie  przez
każdego  odbiorcę,  np.  w  konkretnej  kabinie  załogowej.  Uproszczony  schemat  centrali
klimatyzacyjnej pokazano na rysunku 20.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 19. Instalacja wentylacyjna z wentylatorem i systemem kanałów [9]

Rys. 20.

Uproszczony schemat centrali klimatyzacyjnej: 1 – chłodnica, 2 – nagrzewnica, 3 – filtr, 4 – tłumik,
5 – wentylator [9]

Przykłady rozwiązań nowoczesnych instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych HVAC

można znaleźć, np. na stronie www.teknotherm.pl [14].

Znaki na kadłubach statków

Na poszyciu zewnętrznym kadłuba każdego statku znajdują się następujące znaki –

rysunek 21:
–

zanurzenia,

–

wolnej burty zwany znakiem Plimsolla,

–

gruszki dziobowej oraz steru strumieniowego, jeżeli w takie jest wyposażony statek,
i napisy:

–

z nazwą statku,

–

z nazwą portu macierzystego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Otwory na poszyciu i anody cynkowe

Poszycie kadłuba statku posiada otwory dla umieszczenia armatury dennej i burtowej

niezbędnej do pobierania wody z morza i wydalania wody oraz nieczystości za burtę. Otwory
te muszą być wzmocnione znormalizowanymi kołnierzami, które spawa się już podczas
prefabrykacji – patrz rozdział 4.1.

Anody cynkowe chronią konstrukcję statku przed niszczącym działaniem korozji

elektrolitycznej występującej w wodzie morskiej. Przykładowy sposób rozmieszczenia
cynkowych anod antykorozyjnych pokazano na rysunku 22.

Rys. 22. Przykład rozmieszczenia anod cynkowych [10]

Uchwyty do demontażu i malowania

Na poszyciu kadłuba montuje się uchwyty do zawieszania urządzeń podnośnych

używanych  przy  demontażu  śruby  i  steru  oraz  uchwyty  ułatwiające  proces  konserwacji
i malowania  poszycia  statku.  Rodzaj  i  rozmieszczenie  uchwytów  określa  konstruktor.
Uchwyty  do  malowania  kadłuba  mocuje  się  zazwyczaj  w  odstępach  co  piąty wręg  na części
dziobowej i rufowej, symetrycznie po obu burtach.

Szersze omawianie tematyki rozdziału 4.2 przekracza ramy niniejszego poradnika.

Wiadomości na te tematy powinieneś poszerzyć na zajęciach lekcyjnych i w oparciu
o literaturę uzupełniającą zaproponowaną w rozdziale 6.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jaki element ślusarskiego wyposażenia kadłuba nazywamy fundamentem?
2.   Jaka jest technologia prefabrykacji fundamentu silnika głównego?
3.   Jakie znasz urządzenia komunikacyjne na statku?
4.   Jaka jest różnica między gretingiem a podłogą?
5.   Jakie są najważniejsze instalacje rurociągów kadłubowych?
6.   Jakie są zadania instalacji: zęzowej i balastowej na statku?
7.   Jakie jest zadanie instalacji zaopatrzenia wodnego statku?
8.   Jakie jest zadanie instalacji sanitarnej i ściekowej statku?
9.   Jaka jest różnica między instalacją wentylacyjną i klimatyzacyjną?
10.  Jakie znaki, napisy i uchwyty umieszcza się na zewnętrznym poszyciu kadłuba statku?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ technologiczną kolejność montażu elementów, podczas prefabrykacji fundamentu

silnika głównego.

Pozycja / Operacja

Kolejność technologiczna

1. Montaż węzłówek bocznych

2. Spawanie węzłówek z płytą

3. Montaż płyty w oprzyrządowaniu w pozycji odwróconej

4. Montaż (sczepianie) poprzecznic fundamentowych

5. Montaż (sczepianie) wzdłużników fundamentowych

6. Spawanie poprzecznic do płyty

7. Spawanie wzdłużników do płyty

8. Spawanie usztywnień fundamentu między sobą

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w poradniku i literaturze oraz przypomnieć sobie informacje dotyczące

prefabrykacji fundamentów silników głównych,

2)  przeanalizować operacje związane z prefabrykacją fundamentów,
3)  uzupełnić prawą kolumnę tabeli, wpisując numery operacji w kolejności technologicznej,
4)  porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Określ materiał, sposób montażu oraz dopuszczalne obciążenie robocze gretingów

i podłóg w siłowni statku.

Materiał na:

Sposób montażu

DOR

greting

podłogę

gretingu

podłogi

gretingu

podłogi

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) w oparciu o poradnik i literaturę uzupełniającą przypomnieć sobie wiadomości na temat

gretingów i podłóg,

2) uzupełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Określ wymagane parametry i materiał urządzeń komunikacyjnych, wybierając je

z poniższych danych i wpisując do tabeli.

Minimalna szerokość: 200, 400, 600 mm,
Maksymalny kąt pochylenia: 45, 60, 90

Materiał stopni: greting, blacha ryflowana, pręt kwadratowy.

Urządzenie

komunikacyjne

Minimalna

szerokość

Maksymalny kąt

pochylenia

Materiał

na stopnie

Schodnia

Drabina

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) w oparciu o poradnik i literaturę uzupełniającą przypomnieć sobie wiadomości na temat

urządzeń komunikacyjnych na statku,

2) uzupełnić tabelę zgodnie z poleceniem,
3) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 4

Wybierz z poniższego wykazu i wypisz na oddzielnej liście instalacje rurociągów

kadłubowych:

–

instalacja zęzowa,

–

instalacja chłodzenia silnika głównego,

–

instalacja oleju smarnego,

–

instalacja balastowa,

–

rurociągi wlewowe, odpowietrzające i pomiarowe,

–

instalacja pary i wody zasilającej kotły pomocnicze,

–

instalacje zaopatrzenia wodnego,

–

instalacje sanitarne (kanalizacyjne) i ściekowe,

–

instalacje gaśnicze (wodne, gazowe, pianowe) i wykrywcze,

–

instalacja zasilania silników paliwem,

–

instalacje ładunkowe zbiornikowców i ogrzewania zbiorników,

–

instalacje wentylacji i klimatyzacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  w oparciu o poradnik i literaturę uzupełniającą przypomnieć sobie wiadomości na temat
2)  instalacji rurociągów kadłubowych,
3)  sporządzić listę wybierając z wykazu instalacje rurociągów kadłubowych,
4)  porównać swoją listę z wynikami kolegów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 5

Wypisz nazwy i cechy elementów instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w poradniku i literaturze oraz przypomnieć sobie informacje dotyczące budowy

instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych,

2) przeanalizować rysunki: a, b, i c oraz określić przeznaczenie pokazanych urządzeń,
3) wypisać nazwy urządzeń, system w którym występują oraz ich przeznaczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić operacje technologiczne prefabrykacji fundamentu?



2) rozróżnić gretingi i podłogi na statku?



3) rozróżnić urządzenia komunikacyjne na statku?



4) scharakteryzować parametry schodni w siłowni okrętowej?



5) rozróżnić instalacje rurociągów kadłubowych?



6) określić przeznaczenie poszczególnych instalacji kadłubowych?



7) określić zadanie i budowę instalacji wentylacyjnej?



8) określić zadanie i budowę instalacji klimatyzacyjnej?



9) rozróżnić litery i cyfry na zewnętrznym poszyciu kadłuba?



10) określić rozmieszczenie anod cynkowych i uchwytów na kadłubie?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Montaż ślusarskiego wyposażenia kadłuba statku

4.3.1. Materiał nauczania

Temat jest niezwykle obszerny, ze względu na ogromną ilość i różnorodność

wyposażenia montowanego w kadłubie okrętowym. W związku z tym przedstawione zostaną
tylko prace wykonywane przez monterów kadłubowych przy wyposażeniu przedstawionym
w rozdziale 4.2.

Montaż fundamentów

Fundament silnika głównego ustawia się według osi linii wałów wytyczonej struną

stalową,  której  długość  można  ograniczyć  tylko  do  długości  fundamentu  dla  uniknięcia
nadmiernego  zwisu.  Jeżeli  fundament  jest  szeroki,  można  zastosować  dwie  listwy
pomocnicze,  ustawione  w  płaszczyźnie  poprzecznej  górną  krawędzią  na  wysokości  osi  linii
wałów  –  rysunek  23.  Na  listwach  tych  należy  zaznaczyć  oś  wału  i  położenie  dźwigarów
fundamentowych [2].

Rys. 23. Montaż fundamentu silnika głównego [2]

Na dnie wewnętrznym trasuje się linie spawania fundamentu, odmierzając wszystkie

odległości  poprzeczne  od  osi  linii  wałów,  a  odległości  wzdłużne  od  środka  łożyska
oporowego. Naniesienie tych linii znacznie ułatwia dalszy montaz. Należy zwrócić uwagę na
to,  aby  elementy  fundamentu  znajdowały  się  w  tej  samej  płaszczyźnie  poprzecznej  co
elementy konstrukcji dennej. Po dokładnym ustawieniu wzdłużnym i poprzecznym odpala się
zapas  technologiczny,  wyrównaje  krawędzie,  montuje  na  dnie  i  spawa.  Spawanie  wykonuje
się  zgodnie  z  instrukcją  (rozpoczynając  od  spoin  najdłuższych  oraz  stosując  metodę
odcinkowo-wsteczną)  dla  ograniczenia  naprężeń  i  odkształceń  spawalniczych.  Należy
zwrócić uwagę na to, aby fundament nie posiadał zwichrowań ani wzdłużnej strzałki ugięcia,
co mogłoby w dużym stopniu utrudnić montaż silnika.

Fundamenty łożysk linii wałów ustawia się według osi wałów, mierząc ich odległość od

środka łożyska oporowego [2].

Urządzenia pokładowe posiadają z reguły fundamenty dostarczane przez producenta wraz

z urządzeniem, które jest do niego przykręcone. W tym przypadku montaż ogranicza się do
wytrasowania położenia urządzeń, odpalenia naddatków, spawania fundamentu do pokładu
oraz przyspawania (o ile są konieczne) wzmocnień podpokładowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Urządzenia pomocnicze siłowni podobnie jak pompy, montuje się na mocnych

i sztywnych  fundamentach  tak,  aby  zapewnić  dostęp  do  obsługi  i  przeglądów.  Fundamenty
mocuje się do elementów konstrukcyjnych kadłuba, takich jak wręgi, dno podwójne, pokłady
itp.  Fundament  winien  być  jak  najlżejszy,  czyli  należy  unikać  przewymiarowania
fundamentów,  tak  aby  nie  zwiększać  ciężaru  całkowitego  statku.  Pompa  winna  być
zamocowana  na  fundamencie  w  taki  sposób,  aby  wykluczyć  możliwość  odkręcenia  się
nakrętek  śrub  mocujących  np.  w  wyniku  drgań.  Pompy  poziome  powinny  być  ustawiane
równolegle do PS. Przykłady typowych fundamentów pomp okrętowych przedstawia rysunek
24.  Pompa  może  być  zamontowana  na  fundamencie  bezpośrednio,  lub  na  podkładkach:
sztywnych (stalowych względnie z tworzywa chemoutwardzalnego) albo elastycznych.

Rys. 24. Fundamenty pomp: a) śrubowej pionowej na dnie podwójnym, b) hydroforowej na grodzi [7]

Montaż gretingów i podłóg

Montaż konstrukcji nośnych podłóg i gretingów polega na wyznaczeniu położenia ich

elementów, odpaleniu nierówności i naddatków materiału pozostawionych na końcach stójek
i wsporników, dopasowaniu i sczepieniu, a następnie spawaniu. Stójki i wsporniki łączy się
wzdłużnikami, poprzeczkami i kątownikami wspierającymi. Sposób połączenia wspornika
z kątownikiem wspierającym pokazuje rysunek 25.

Rys. 25. Połączenie wspornika i kątownika wspierającego: a) konstrukcja stała, b) rozbieralna [10]

gród

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Konstruktor określa w dokumentacji rozstaw wsporników, przekroje wzdłużników

i poprzeczek,  oraz  ich  maksymalny  rozstaw.  Nie  wolno  samowolnie  zmieniać  tych
parametrów.  Jeżeli  z  sytuacji  na  statku  wynika,  że  znormalizowana  krata  gretingowa  nie
mieści  się,  należy  ją  przyciąć  (odpalić  nadmiar)  i  zakończyć  jej  krawędź  bednarką,  jak  to
pokazano na rysunku 26.

Rys. 26. Zakończenie krat gretingów po obcięciu: Rys. 27. Wzajemne zamocowanie krat gretingów:

1 – bednarka [10]

1 – śruba M10, 2-nakrętka M10 [10]

Przy układaniu krat gretingów należy zwrócić uwagę na ich estetykę, to znaczy tak

rozkładać  kraty,  aby  przebieg  płaskowników  w  nich  na  większych  przestrzeniach  był
jednolicie  ciągły.  Często  armator  wymaga,  aby  kraty  były  ocynkowane,  dlatego  przed
montażem  należy  w  warsztacie  usunąć  odkształcenia  powstałe  przy  cynkowaniu.  Kraty
zamocowuje  się  wzajemnie  między  sobą  –  rysunek  27  oraz  do  konstrukcji  nośnej
i kątowników  obramowujących.  Gdy  zachodzi  potrzeba  schodzenia  pod  greting  w  czasie
eksploatacji statku, wykonuje się w nim klapy zejściowe otwierane na zawiasach.

Podobnie wykonuje się montaż podłóg. Najpierw montuje się i spawa stójki, a następnie

wiązania  konstrukcji  nośnej.  Odległość  stójek  od  włazów  należy  ustalać  tak,  aby  było
zapewnione  dogodne  dojście  do  otwierania  i zamykania  włazów.  Stójki  podłogi  montuje się
do konstrukcji  dna  z pewnym  wyprzedzeniem tak, aby  służyły  jako elementy konstrukcji do
mocowania  rurociągów  zlokalizowanych  pod  podłogą.  W  miejscach,  do  których  ma  być
zapewniony dostęp dla umożliwienia demontażu instalacji lub urządzeń zlokalizowanych pod
podłogą,  wykonuje  się  rozbieralną  konstrukcję  podłogi,  skręcaną  na  śruby.  Płyty  podłogi
z blachy  żeberkowej  (ryflowanej)  przycina  się  na  określony  wymiar  na  gilotynie,
odpowiednio  je  numerując.  Dostarczone  na  statek  płyty  rozkłada  się  na  uprzednio
wyznaczone,  ponumerowane  miejsca,  przy  czym  niektóre  z  nich  wymagają  dopasowania  –
dopalenia  według  miejsca.  Płyty  wokół  mechanizmów  i  rurociągów  należy  odpowiednio
dopalić,  oszlifować  i  obramować  bednarką. Na  końcu wykonuje  się  wiercenie,  rozwiercanie
i gwintowanie  otworów oraz  przykręca płyty  podłogowe  wkrętami  do  konstrukcji  wsporczej
[10].

Montaż schodni

Urządzenia komunikacyjne statku (w tym schodnie) należy montować możliwie

w najwcześniejszej  fazie  budowy  kadłuba,  gdy  tylko  zostaną  ukończone  prace  kadłubowe
w danym  rejonie  statku,  aby  mogli  z  nich  korzystać  pracownicy  zatrudnieni  na  nim  i  to
jeszcze  przed  wodowaniem.  Przy  montażu  urządzeń  komunikacyjnych  wymaga  się
stosowania  szczególnych  środków  ostrożności,  zabezpieczających  ludzi  przebywających  na
statku.  Każde  urządzenie  komunikacyjne  niesprawne  lub  nieukończone  powinno  być
oznakowane  i  zabezpieczone tak,  aby wyraźnie  było wiadomo, że  nie  jest ono dopuszczone
do normalnego użytkowania. W czasie gdy schodnia jest zdjęta, zejście należy zabezpieczyć
łańcuchami  lub  dwoma  poprzeczkami:  jedna  umieszczoną  na  wysokości  500  mm,  a  drugą
1100 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schodnie montuje się tak, aby górny stopień znajdował się na poziomie pokładu

(podłogi), jak to pokazano na rysunku 28.

Rys. 28.

Przykład zamocowania schodni: 1 – schodnia, 2 – rura, 3 – kątownik,
4 – przekładka z tkaniny, 5 – śruba z nakrętką [10]

Sam montaż schodni jest stosunkowo prosty, gdyż polega na przykręceniu jej śrubami do

uchwytów  w  dolnej  i  górnej  części.  Między  częściami  stalowymi  łączonymi  na  śruby
umieszcza  się  przekładki  z  tkaniny  nasączonej  farbą  przeciwkorozyjną.  Po  zamontowaniu
schodni  należy  natychmiast  montować  poręcze  i  w  pełni  kończyć  spawanie,  równocześnie
sprawdzając  niezawodność  zamocowań.  Nie wolno pozostawiać  barier  lub  poręczy  w  stanie
zamontowanym,  a  nie  pospawanym.  Po  spawaniu  na  gotowo  należy  próbować,  czy  są
dostatecznie  wytrzymałe,  przez  silne  i  krótkie  uderzenie  dłonią.  Gdy  stwierdzi  się
niedopuszczalną wibrację, należy wykonać odpowiednie usztywnienia.

Montaż instalacji rurociągów kadłubowych

Zasadniczy montaż i próby instalacji rurociągowych w stoczni wykonują monterzy

rurociągów. Główne zadania monterów kadłubowych w tym zakresie, polegają na:
–

wykonaniu zbrojenia kadłuba w elementy potrzebne do montażu rurociągów i armatury,
przede wszystkim na etapie prefabrykacji sekcji, co zostało omówione w poprzednim
rozdziale,

–

zamontowaniu w sekcjach dennych odcinków rur, głównie balastowych, przechodzących
przez tzw. tunel rurowy zlokalizowany w PS,
Odcinki rurociągów montuje się głównie na dwóch rodzajach uchwytów: typu D2 i typu

E, które pokazano na rysunku 29.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 29. Uchwyty rurarskie: a) typu D2, b) typu E

Przy montażu uchwytów należy pamiętać, że można je spawać do usztywnień, natomiast

nie wolno do zewnętrznego poszycia kadłuba, do grodzi wodoszczelnych i  ścian zbiorników
(wyjątkowo  na  krążkach).  Dużą  rolę  w  wyposażeniu  rurociągowym  kadłuba  współczesnego
statku  odgrywają  tzw.  bloki  (moduły)  wyposażeniowe.  Jest  to  zespół  rur  wraz  z  armaturą
i urządzeniami  montowany  na  wspólnym  fundamencie  i  wstawiany  na  statek  w  określone
miejsce,  zgodnie  z  planem  montażowym.  W  ten  sposób  prefabrykuje  się  na  hali  bardziej
złożone  fragmenty  instalacji,  takie  jak  np.  blok  pomp  kotłowych,  blok  wyparownika  itp.
Przykład rurarskiego bloku wyposażeniowego pokazano na rysunku 30.

Rys. 30. Wyposażeniowy blok montażowy rurociągów [9]

Ogólne zasady montażu rurociągów
–

prace montażowe należy wykonywać wg rysunków zwanych planami montażowymi,

–

w przypadkach budzących wątpliwości co do przebiegu instalacji, należy korzystać
z modelu siłowni, lub rysunków w przestrzennych 3D,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

rurociągi należy prowadzić równolegle lub prostopadle do głównych płaszczyzn
bazowych, takich jak: PS, PP, PO itp.,

–

najpierw montuje się mechanizmy, urządzenia, bloki wyposażeniowe, a następnie rury,

–

w pierwszej kolejności montuje się rury o największych średnicach, rozpoczynając od
dna ku górze,

–

zaczynamy montaż od odcinków I kategorii z armaturą, a następnie II i III kategorii,

–

nie należy prowadzić rur nad urządzeniami elektrycznymi: tablicami, prądnicami itp.,

–

gorących rurociągów nie należy montować w pobliżu kabli elektrycznych,

–

należy zachować technologiczność montażu, tzn. pamiętać, aby rury nie utrudniały
demontażu urządzeń i nie zasłaniały dróg transportowych.

Montaż i próby rurociągów na statku
1. Transport – poziomy i pionowy. W przypadku stosowania pojemników należy na górze

ułożyć odcinki, które będą montowane w pierwszej kolejności,

2. Montaż odcinków do uchwytów wg zasad ogólnych,
3. Skręcanie kołnierzy lub złączek, a w tym:

–

usunięcie zaślepek z zachowaniem czystości,

–

poprawny montaż uszczelek i skręcenie śrub.

4. Odbiór montażu przez KJ, a w tym:,

–

rozmieszczenia, kompletności i zgodności z dokumentacją,

–

jakość prac, czystość i oznaczenia,

–

technologiczność montażu, kompletność atestów i dokumentacji zdawczej,

–

tabliczki informacyjne i zdalne sterowania.

5. Próby szczelności, a w tym:

–

odłączenie instalacji od urządzeń i zbiorników,

–

zamknięcie armatury końcowej lub założenie zaślepek,

–

montaż zaworu odpowietrzającego w najwyższym i spustowego w najniższym
punkcie instalacji,

–

napełnienie rurociągu wodą przy otwartym zaworze odpowietrzającym,

–

wytworzenie pompą przenośną ciśnienia próbnego zgodnie z instrukcją,

–

kontrola spadku ciśnienia na manometrze, oględziny instalacji i usunięcie
ewentualnych przecieków,

–

spuszczenie wody po próbie, demontaż zaślepek i podłączenie instalacji do urządzeń
i zbiorników. W okresie zimowym do wody należy dodawać środki zapobiegające
zamarzaniu, np. solanka, glikole itp.

6. Próby instalacji w działaniu łącznie z urządzeniami, a w tym kontrola szczelności złącz

i dławic, zamocowań, drgań, działania armatury itp.

Montaż instalacji wentylacji i klimatyzacji
Technologia montażu układu wentylacyjnego i klimatyzacyjnego jest następująca:
– trasowanie rozmieszczenia uchwytów kanałowych i fundamentów wentylatorów,
– montaż

sprefabrykowanych

odcinków

instalacji

wentylacyjnej

uchwytach

z uszczelnieniem i skręceniem połączeń między odcinkami, na podstawie planów
montażowych,

–  montaż wentylatorów promieniowych i osiowych na fundamentach,
–  podłączenie instalacji elektrycznej do wentylatorów,
–  montaż centrali klimatyzacyjnej w wyznaczonym pomieszczeniu zgodnie z dokumentacją,
–  podłączenie instalacji elektrycznej i kanałowej,
–  próby  instalacji  wentylacyjnych  i  klimatyzacyjnych  polegają  na  sprawdzeniu  działania

wentylatorów w ruchu, z ewentualnym pomiarem krotności wymian powietrza

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w pomieszczeniach i regulacji. W przypadku instalacji klimatyzacyjnych sprawdza się
działanie całego systemu z pomiarem parametrów obrobionego powietrza, takich jak:
temperatura,

wilgotność,

ciśnienie,

wydajność

wentylatorów,

praca

centrali

klimatyzacyjnej, układy regulacji automatycznej itp.

Montaż znaków na kadłubach statków

Dokładną rzeczywistą wysokość cyfr-znaków umiejscowionych na krzywiźnie poszycia

ustala się w traserni, dopasowując je do zaoblenia burty – rysunek 31.

Rys. 31. Rzeczywista wysokość cyfr na zaoblonej Rys. 32. Znak wolnej burty wymagany przez PRS [13]

części burty [10]

Znaki w postaci liter i cyfr wykonuje się najczęściej jako:

–

wycinane z blachy stalowej, przyspawane do poszycia kadłuba spoiną ciągłą i malowane,

–

spawane elektrodą w sposób ciągły i malowane,

–

spawane punktowo i malowane,

–

znaczone punktakiem i malowane.
Litery i cyfry wszystkich rodzajów po wykonaniu maluje się farbą wodoodporną białą

lub żółtą na statkach o ciemnej barwie poszycia, albo czarną o barwie poszycia jasnej.

Znaki wolnej burty wykonuje się dla lewej i prawej burty, wycinając je z blachy

o grubości 4 mm, z tym, że znaki dla drugiej burty wykonuje się według lustrzanego odbicia
znaków dla burty pierwszej. Znak wolnej burty wymagany przepisami PRS pokazano na
rysunku 32. Napisy nazwy statku i portu macierzystego wykonuje się tą samą techniką,
stosując liternictwo według normy [10].

Montaż armatury dennej oraz burtowej, krat kingstonowych i anod cynkowych

Armaturę denną montuje się do kołnierzy wzmacniających na skrzyni kingstonowej,

a wewnątrz skrzyni montowane sa anody zabezpieczające konstrukcję przed wzmożonym
działaniem korozji.

Armaturę burtową montuje się do otworów w poszyciu kadłuba, które muszą być

odpowiednio uzbrojone, co opisano w poprzednim rozdziale.

Kratę kingstonową wykonuje się jako konstrukcję stalową, spawaną i ocynkowaną oraz

mocuje jak na rysunku 33.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uchwyty powinny być wykonane i przyspawane bardzo starannie. Po przyspawaniu

poddaje  się  je  próbie  obciążenia  według  wskazań  dokumentacji.  Uchwyty  demontażowe
obciąża  się  ciężarem  1,25  DOR  (DOR  –  dopuszczalne  obciążenie  robocze)  przez  okres
0,5 godziny. Pomyślne wykonanie prób obciążenia potwierdza się w sporządzanym protokóle
odbioru.  Wielkość  dopuszczalnego  obciążenia  roboczego  dla  poszczególnych  uchwytów,
określa się liczbą wykonaną punktakiem, lub przez naspawanie cienką elektrodą.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jaka jest technologia montażu fundamentu silnika głównego?
2.   Jak wykonuje się konstrukcję nośną gretingów?
3.   Jak wykonuje się kraty gretingowe i płyty podłogowe?
4.   Jak zabezpiecza się zejście gdy montaż schodni nie jest zakończony?
5.   Jakie operacje wykonuje się przy montażu schodni?
6.   Jakie uchwyty stosuje się przy montażu instalacji rurociągów kadłubowych?
7.   Jakie  znaczenie  mają  moduły  wyposażeniowe  rurociągów  w  procesie  wyposażania

statku?

8.   Jakie operacje wykonuje się przy montażu instalacji wentylacyjnej?
9.   Jakie znaki montuje się na zewnętrznym poszyciu kadłuba statku?
10.  Jak montuje się cynkowe anody antykorozyjne na kadłubie?
11.  Jakie rodzaje uchwytów są montowane do poszycia kadłuba?
12.  Jakim próbom poddaje się uchwyty demontażowe i jak oznacza się ich DOR?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj montaż wybranych zamocowań

mechanizmów, np. montaż fundamentów silnika głównego lub mechanizmów pomocniczych
siłowni, wykorzystując przy montażu dokumentację techniczną i stosując podczas pracy
przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną i stoczniowymi instrukcjami technologicznymi

oraz wymaganiami przepisów BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska dla
danego rodzaju prac, przy wykonaniu których będziesz współuczestniczył,

2) wziąć wspólnie z pracownikami stoczni udział w instruktażu stanowiskowym

i wykonywaniu operacji montażowych podczas prefabrykacji, na pochylni lub doku,

3) sporządzić sprawozdanie z praktyki zawierające: wykaz wykonywanych operacji

technologicznych, wykaz użytych instrukcji technologicznych i rysunków, wykaz
wymagań BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska związanych z wykonywanym
zakresem prac.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

papier formatu A4, przybory do pisania,

–

instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne,

–

stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj montaż wybranych gretingów lub podłóg,

np. w siłowni statku lub na pokładzie, wykorzystując przy montażu dokumentację techniczną
i stosując podczas pracy przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną i stoczniowymi instrukcjami technologicznymi

oraz wymaganiami przepisów BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska dla
danego rodzaju prac, przy wykonaniu których będziesz współuczestniczył,

2) wziąć wspólnie z pracownikami stoczni udział w instruktażu stanowiskowym

i wykonywaniu operacji montażowych podczas prefabrykacji, na pochylni lub doku,

3) sporządzić sprawozdanie z praktyki zawierające: wykaz wykonywanych operacji

technologicznych, wykaz użytych instrukcji technologicznych i rysunków, wykaz
wymagań BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska związanych z wykonywanym
zakresem prac.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–  papier formatu A4,
–  przybory do pisania,
–  instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne,
–  stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska.

Ćwiczenie 3

W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj montaż wybranych schodni, np. w siłowni

statku lub na pokładzie, wykorzystując przy montażu dokumentację techniczną i stosując
podczas pracy przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną i stoczniowymi instrukcjami technologicznymi

oraz wymaganiami przepisów BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska dla
danego rodzaju prac, przy wykonaniu których będziesz współuczestniczył,

2) wziąć wspólnie z pracownikami stoczni udział w instruktażu stanowiskowym

i wykonywaniu operacji montażowych podczas prefabrykacji, na pochylni lub doku,

3) sporządzić sprawozdanie z praktyki zawierające: wykaz wykonywanych operacji

technologicznych, wykaz użytych instrukcji technologicznych i rysunków, wykaz
wymagań BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska związanych z wykonywanym
zakresem prac.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

papier formatu A4,

–

przybory do pisania,

–

instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne,

–

stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj montaż wybranych elementów zbrojenia

kadłuba, np. montaż kołnierzy wzmacniających do montażu armatury dennej lub burtowej,
wykorzystując przy montażu dokumentację techniczną i stosując podczas pracy przepisy
BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną i stoczniowymi instrukcjami technologicznymi

oraz wymaganiami przepisów BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska dla
danego rodzaju prac, przy wykonaniu których będziesz współuczestniczył,

2) wziąć wspólnie z pracownikami stoczni udział w instruktażu stanowiskowym

i wykonywaniu operacji montażowych podczas prefabrykacji, na pochylni lub doku,

3) sporządzić sprawozdanie z praktyki zawierające: wykaz wykonywanych operacji

technologicznych, wykaz użytych instrukcji technologicznych i rysunków, wykaz
wymagań BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska związanych z wykonywanym
zakresem prac.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

papier formatu A4,

–

przybory do pisania,

–

instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne,

–

stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska.

Ćwiczenie 5

W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj montaż wybranych odcinków instalacji

rurociągów kadłubowych, np. montaż odcinków rur balastowych w sekcji lub odcinków
instalacji zęzowej, wykorzystując przy montażu dokumentację techniczną i stosując podczas
pracy przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną i stoczniowymi instrukcjami technologicznymi

oraz wymaganiami przepisów BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska dla
danego rodzaju prac, przy wykonaniu których będziesz współuczestniczył,

2) wziąć wspólnie z pracownikami stoczni udział w instruktażu stanowiskowym

i wykonywaniu operacji montażowych podczas prefabrykacji, na pochylni lub doku,

3) sporządzić sprawozdanie z praktyki zawierające: wykaz wykonywanych operacji

technologicznych, wykaz użytych instrukcji technologicznych i rysunków, wykaz
wymagań BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska związanych z wykonywanym
zakresem prac.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

papier formatu A4,

–

przybory do pisania,

–

instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne,

–

stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 6

W trakcie zajęć na terenie stoczni wykonaj montaż wybranych elementów ślusarskiego

wyposażenia kadłuba statku, np. montaż znaków, anod cynkowych lub uchwytów na poszyciu
zewnętrznym kadłuba, wykorzystując przy montażu dokumentację techniczną i stosując
podczas pracy przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną i stoczniowymi instrukcjami technologicznymi

oraz wymaganiami przepisów BHP, przeciwpożarowych i ochrony środowiska dla
danego rodzaju prac, przy wykonaniu których będziesz współuczestniczył,

2) wziąć wspólnie z pracownikami stoczni udział w instruktażu stanowiskowym

i wykonywaniu operacji montażowych na pochylni lub doku,

3) sporządzić sprawozdanie z praktyki zawierające: wykaz wykonywanych operacji

technologicznych z określeniem kolejności ich wykonywania, wykaz użytych instrukcji
technologicznych i rysunków, wykaz wymagań BHP, przeciwpożarowych i ochrony
środowiska związanych z wykonywanym zakresem prac.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

papier formatu A4,

–

przybory do pisania,

–

instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne,

–

stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozróżnić rodzaje zamocowań mechanizmów na statku?



2) rozróżnić gretingi i podłogi na statku?



3) określić podobieństwa i różnice w montażu gretingów i podłóg?



4) określić technologię montażu schodni w siłowni i na pokładzie?



5) wykonać montaż odcinków instalacji rurociągów kadłubowych?



6) rozróżnić rodzaje uchwytów do montażu rurociągów?



7) skorzystać z dokumentacji technicznej dotyczącej montażu

ślusarskiego wyposażenia kadłuba?



8) ustalić kolejność operacji montażu ślusarskiego wyposażenia

kadłuba?



9) rozróżnić rodzaje instalacji rurociągów kadłubowych?



10) zastosować przepisy BHP, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska podczas montowania elementów zbrojenia kadłuba?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Fundamenty na których będą montowane pompy poziome należy umieszczać w siłowni

a)  równolegle do PS.
b)  prostopadle do PS.
c)  równolegle do grodzi.
d)  w dowolny sposób, zależnie od miejsca które jest do dyspozycji.

2. Na pokazanym obok fundamencie

można zamontować
w siłowni
a)  silnik pomocniczy.
b)  chłodnicę płytową.
c)  pompę pionową.
d)  silnik główny.

3. Zespół oznaczonych krzyżykami prostokątów

na schemacie systemu balastowego obok, to
a)  regulatory poziomu balastów.
b)  filtry wody balastowej.
c)  osadniki systemu balastowego.
d)  skrzynie zaworowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Do ślusarskiego wyposażenia kadłuba nie należą

a)  wiatrochrony dziobowe.
b)  przejścia grodziowe.
c)  uchwyty demontażowe na poszyciu zewnętrznym.
d)  osadniki instalacji zęzowej.

5. Hydranty stanowią wyposażenie instalacji pożarowej

a) proszkowej.
b) CO

c) parowej.
d) wodnej.

6. Rysunek obok przedstawia

a)  zasuwy kingstonowe.
b)  burtowe zawory wylewowe.
c)  zawory bezpieczeństwa kotła.
d)  zawory hydrantowe.

7. Elementami zbrojenia kadłuba są

a)  zawory denne.
b)  fundament silnika głównego.
c)  odcinki rurociągów balastowych.
d)  uchwyty odcinków rurociągów balastowych.

8. Elementy zbrojenia kadłuba montuje się

a)  już podczas prefabrykacji wstępnej.
b)  dopiero podczas prefabrykacji sekcji.
c)  dopiero podczas prefabrykacji bloków.
d)  dopiero podczas montażu kadłuba na pochylni.

9. Do typowych prac wyposażeniowych na pochylni należy

a)  przegląd rewizyjny urządzeń i mechanizmów.
b)  wykonywanie prac izolacyjno-stolarskich.
c)  montaż wentylacji.
d)  wyposażanie statku w części zamienne.

10. Kotły pomocnicze montuje się w siłowni podczas wyposażania

a)  na etapie prefabrykacji.
b)  na pochylni.
c)  po wodowaniu.
d)  przed próbami morskimi statku.

11. Zamieszczony obok rysunek przedstawia

a)  technologię trasowania zapasu montażowego.
b)  montaż fundamentu silnika głównego.
c)  kolejność montażu elementów fundamentu.
d)  kolejność spawania fundamentu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. DOR podłogi poza siłownią główną wynosi

a) 2 [kN/m

b) 3 [kN/m

c) 4 [kN/m

d) 5 [kN/m

13. Kąt pochylenia schodów głównych na statku, nie może przekraczać

a) 45

b) 55

c) 60

d) 90

14. Urządzenie na rysunku obok, to

a)  głowica stosowana w klimatyzacji naturalnej.
b)  głowica nawiewowa wentylacji naturalnej.
c)  głowica wyciągowa wentylacji naturalnej.
d)  głowica nawiewowa wentylacji sztucznej.

15. Schodnie należy montować tak, aby ich pierwszy górny stopień znajdował się

a)  nieco powyżej poziomu pokładu.
b)  nieco poniżej poziomu pokładu.
c)  na poziomie pokładu.
d)  w pozycji określonej na podstawie doświadczenia montera.

16. Rurociąg pomiarowy (sondażowy) montuje się

a)  w najwyższym punkcie zbiornika.
b)  w najniższym punkcie zbiornika.
c)  w środkowym punkcie zbiornika.
d)  w miejscu najdogodniejszym do zamocowania.

17. Obciążenie próbne uchwytów demontażowych na zewnętrznym poszyciu kadłuba wynosi

a)  DOR.
b)  1,25 DOR.
c)  1,50 DOR.
d)  1,75 DOR.

18. Znak Plimsolla montuje się

a)  na dziobie.
b)  na rufie.
c)  na śródokręciu na jednej z burt.
d)  na śródokręciu na obu burtach.

19. Rysunek obok przedstawia

a)  montaż chłodnic na fundamencie.
b)  montaż armatury burtowej.
c)  zbrojenie skrzyni kingstonowej.
d)  blok wyposażeniowy rurociągów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Montowanie elementów zbrojenia kadłuba

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Doerffer J.: Technologia wyposażania statków. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1975
2. Doerffer J.: Technologia budowy kadłubów okrętowych. Wydawnictwo Morskie,

Gdańsk 1967

3. Domański Z, Danielewicz J.: Rysunek techniczny maszynowy i okrętowy. Wydawnictwo

Morskie, Gdańsk 1982

4.  Michalski R.: Siłownie okrętowe. Wydawnictwo Uczelniane PS, Szczecin 1987
5.  Misiur L.: Spawanie gazowe i elektryczne. WSi P, Warszawa 1991
6.  Orszulok W, Wiewiórski S.: Wyposażenie pokładowe statku handlowego. Wydawnictwo

Morskie, Gdańsk 1982

7. Palasik L.: Monter kadłubowy. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1969
8. Perepeczko A.: Okrętowe pompy, sprężarki i wentylatory. Wydawnictwo Morskie,

Gdańsk 1976

9.  Szarejko J, Roguski R.: Zarys Budowy Okrętu. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1974
10.  Szarejko J.: Poradnik ślusarza okrętowego. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1977
11.  Śledziewski E, Augustyn J.: Konstrukcje spawane. WSiP, Warszawa 1992
12.  Wewiórski S.: Wyposażenie kadłuba okrętowego. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1971
13.  Przepisy  Budowy  i  Klasyfikacji  Statków  Morskich  Polskiego  Rejestru  Statków,

Gdańsk 2007

14. Zasoby Internetu: www.teknotherm.pl.
15. Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki,

sporządzona w Londynie 2 listopada 1973 wraz z Protokołem uzupełniającym
podpisanym w Londynie 17 lutego 1978 – MARPOL 1973/78 (Dz. U. z 1987r, Nr 17,
poz.101)

16. Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu, sporządzona

w Londynie 1 listopada 1974 (Dz. U. z 1984 r., Nr 61, poz.318 i 319) wraz z Protokołem
uzupełniającym sporządzonym w Londynie 17 lutego 1978 – SOLAS 1974/78 (Dz. U.
z 1984 Nr 61, poz. 320 i 321 oraz z 1986r Nr 35,poz.177)

17. Międzynarodowa konwencja o liniach ładunkowych, sporządzona w Londynie 5 kwietnia

1966 r. (Dz. U. z 1969, Nr 33, poz. 282)

18. Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zderzeniom na morzu, sporządzona

w Londynie 20 październik a 1972 – COLREG 1972 (Dz. U. z 1977 r., Nr 15, poz.61 i 62
oraz z 1984 r. Nr 23, poz. 106)

19. Ustawa o bezpieczeństwie morskim z 9 listopada 2000 r. (Dz. U. z 2000 r., Nr 109,

poz.1156)

20. Ustawa o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki z 16 marca 1995 r. (Dz. U.

z 1995, Nr 47, poz. 243).