Aneta Izabela Tywoniuk-Małysz
Szkoła Podstawowa w Łaszczowie
Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji Zamościu

dr hab. Tomasz Frołowicz
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku

PODSTAWA PROGRAMOWA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

(projekt roboczy, 14 stycznia 2004 r.)

WSTĘP

Wychowanie fizyczne jest przedmiotem obowiązkowym na wszystkich etapach kształcenia realizo-

wanym w wymiarze 3 godzin tygodniowo w pierwszym etapie kształcenia, 4 godzin – w drugimi

i trzecim oraz 3 godzin – w czwartym. Zajęcia wychowania fizycznego powinny wspierać rozwój

psychofizyczny uczniów oraz sprzyjać tworzeniu powszechnego obyczaju troski o ciało, w szczegól-

ności aktywności fizycznej w okresie nauki szkolnej oraz po jej zakończeniu.

Cele i treść oraz wzory wymagań dla każdego etapu kształcenia zostały podzielone na warstwy.

Kryterium podziału stanowią ugruntowane społecznie wartości: zdrowia, aktywnego wypoczynku,

urody i sportu. Podział ma charakter formalny i w czasie zajęć możliwe jest łączenie treści z różnych

warstw, pod warunkiem utrzymania pierwszeństwa troski o zdrowie i potrzeby aktywnego wypoczyn-

ku. Z tego też względu cele, treść i wzory wymagań dotyczące aktywności zdrowotnej i rekreacyjnej

stanowią dominującą część podstawy programowej wychowania fizycznego.

Wszystkie cele, treść i wzory wymagań są możliwe do realizacji w ramach części obligatoryjnych

zajęć z wychowania fizycznego. Cele, treść i odpowiadające im wzory wymagań, realizowane w cza-

sie pozostałych zajęć obligatoryjnych (realizowanych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji

Narodowej i Sportu z dnia 9 grudnia 2003 r. w sprawie dopuszczalnych form realizacji czwartej go-

dziny obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego

1

) powinny być określane w każdej szkole w

przygotowanych lub wybranych programach nauczania (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji

Narodowej i Sportu z dnia 5 lutego 2004 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów

wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia), z u-

względnieniem potrzeb uczniów i ich rodziców (opiekunów), warunków szkoły oraz tradycji lokal-

nych. Wskazane jest organizowanie w każdej szkole dodatkowych zajęć wychowania fizycznego,

adresowanych do uczniów posiadających szczególne potrzeby, zwłaszcza zdrowotne bądź deklarują-

cych specjalne zainteresowania, w tym sportowe i turystyczne.

1

W chwili obecnej zapisy tego rozporządzenia stanowią nieco inaczej, jednak Ministerstwo Edukacji Naro-

dowej i Sportu zapowiadało jego zmianę.

2

W każdej szkole uczniowie muszą mieć warunki do rozwoju dyspozycji osobowościowych oraz

sprawności fizycznej, niezbędnych do uczestniczenia w kulturze fizycznej. Nakłada to na szkołę m.in.

obowiązek prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w sali sportowej lub w specjalnie przygotowa-

nym pomieszczeniu zastępczym bądź na boisku szkolnym, przy czym za szczególnie pożądane uznaje

się prowadzenie zajęć ruchowych poza budynkiem szkolnym. Oznacza to również, iż każda szkoła

musi zapewnić urządzenia (zgodnie z art. 67, ust. 1 ustawy o systemie oświaty z dnia 7 września 1991

r.) oraz sprzęt sportowy niezbędny do zdobycia przez uczniów umiejętności i wiedzy oraz rozwinięcia

sprawności wynikającej z celów i treści kształcenia, w szczególności zapisanych we wzorach wyma-

gań. Zajęcia wychowania fizycznego powinny być planowane, organizowane i realizowane z

uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa (w szczególności określonych w rozporządzeniu Ministra

Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w pu-

blicznych i niepublicznych szkołach i placówkach).

Podstawa programowa wychowania fizycznego została zapisana z zachowaniem zasady kumula-

tywności. Oznacza to, iż treść kształcenia przewidzianą dla etapu wcześniejszego należy uważać za

dopuszczalną, a wzory wymagań za obowiązujące na etapie następnym.

3

I ETAP EDUKACJI

WSTĘP

Podstawa programowa wychowania fizycznego dla I etapu edukacji określa cele i treść obowiązko-

wych zajęć ruchowych, prowadzonych w wymiarze trzech godzin tygodniowo. Wychowanie fizyczne

w tym etapie powinno wspierać rozwój psychofizyczny oraz stymulować aktywność fizyczną uczniów

poprzez ćwiczenia, zabawy i gry ruchowe. Przewidziane w podstawie wzory wymagań należy trakto-

wać jako jedną z miar psychofizycznego rozwoju uczniów.

Optymalnym rozwiązaniem jest prowadzenie zajęć ruchowych w planie zajęć każdego dnia nauki

szkolnej. Jednorazowe zajęcia ruchowe nie powinny być krótsze niż 30 minut i nie powinny być pro-

wadzone w sali lekcyjnej. Zajęcia powinny odbywać się w różnorodnych warunkach (m.in. w sali

sportowej i w terenie). Specyfika wychowania fizycznego wymaga nie tylko odpowiedniego miejsca i

środków dydaktycznych, ale również właściwego przygotowania uczniów i nauczyciela (m.in. ubioru i

obuwia umożliwiającego współudział w grach i zabawach, a także pomoc, ochronę i demonstrację w

czasie ćwiczeń). Z tego względu zajęcia wychowania fizycznego powinny być wyodrębnione w planie

tak, aby uczniowie i rodzice (opiekunowie) wiedzieli, kiedy i gdzie się one odbywają, oraz by mogli

właściwie się przygotować do nich. Szczególną rolę w tym etapie edukacji pełnią zajęcia stwarzające

okazję do aktywności rodzinnej – dzieci i rodziców (opiekunów). Przygotowując lub wybierając pro-

gram nauczania należy pamiętać, aby treści wychowania fizycznego były wystarczająco urozmaicone,

tak aby dzieci o odmiennych możliwościach i zainteresowaniach miały okazję do satysfakcjonującej

aktywności i osiągnięć. Zajęcia wychowania fizycznego mogą być prowadzone przez nauczyciela

kształcenia zintegrowanego lub wychowania fizycznego.

CELE KSZTAŁCENIA

W dziedzinie aktywności zdrowotnej:

1. Potrzeba aktywności fizycznej o każdej porze roku i w różnych warunkach atmosferycznych,

2. Zdolność wysiłkowa organizmu, w szczególności wydolność, wytrzymałość i siła mięśniowa

oraz gibkość, a także odporność na bodźce środowiskowe (temperaturę, wilgotność, wiatr) dzię-

ki zahartowaniu organizmu,

3. Nawyk prawidłowej postawy ciała w różnych sytuacjach życiowych,

4. Znajomość własnego organizmu: nazw części ciała oraz narządów budujących układy krążenia i

oddychania,

4

5. Umiejętności gimnastyczne i lekkoatletyczne rozwijające naturalne formy ruchu: bieg, skok,

rzut, czworakowanie, przetaczanie i wspinanie,

6. Znajomość zasad bezpieczeństwa podczas zabaw ruchowych prowadzonych w różnych warun-

kach oraz wiadomości pozwalające na unikanie sytuacji groźnych dla zdrowia.

W dziedzinie aktywności rekreacyjnej:

7. Umiejętności i wiadomości umożliwiające podejmowanie indywidualnie i w grupie rówieśniczej

różnych form aktywnego wypoczynku opartego na zabawach i grach ruchowych oraz mini-grach

sportowych.

W dziedzinie aktywności estetyczno-tanecznej:

8. Umiejętność ruchowej ekspresji przy muzyce.

W dziedzinie aktywności sportowej:

9. Umiejętności i wiadomości przygotowujące do udziału w sportowych formach aktywności z po-

szanowaniem ustanowionych reguł.

TREŚĆ KSZTAŁCENIA

Związana z wartościami zdrowia

1. Zabawy i gry lekkoatletyczne i gimnastyczne, podstawowe umiejętności ruchowe z zakresu

gimnastyki i lekkoatletyki:

a. pozycje wyjściowe do ćwiczeń: postawa, stanie jednonóż, siady (skrzyżny, klęczny, prosty,

rozkroczny, skulony), klęki (prosty, podparty), leżenia (przodem, tyłem, przewrotne, prze-

rzutne), podpory (przodem, tyłem, przysiad podparty),

b. ustawienia do ćwiczeń: w rozsypce, w szeregu, w dwuszeregu, w rzędzie, w dwurzędzie, na

obwodzie koła oraz marsz w parach i rzędem,

c. ćwiczenia kształtujące bez użycia przyborów oraz z lekkimi przyborami: piłkami, woreczka-

mi, szarfami, krążkami, skakankami,

d. ćwiczenia, zabawy i gry rozwijające wydolność organizmu oraz zwiększające zahartowanie,

prowadzone w różnych warunkach terenowych oraz w odmiennych porach roku,

e. ćwiczenia, zabawy i gry rozwijające siłę i wytrzymałość mięśni posturalnych bez przyborów i

z lekkimi przyborami, zwiększające gibkość oraz wspierające kształtowanie nawyku prawi-

dłowej postawy,

f. ćwiczenia i zabawy rozwijające umiejętność przewrotu w przód z miejsca i z marszu, przewro-

tu w tył oraz bezpiecznego upadania,

5

g. ćwiczenia, zabawy i gry rozwijające umiejętność skoków z miejsca, z marszu i z biegu nad ni-

skimi przeszkodami, w tym skoku zawrotnego, skoków wzwyż i w dal sposobem naturalnym,

skoków przez skakankę,

h. ćwiczenia i zabawy rozwijające umiejętność wspięcia na drabinki przyścienne oraz inne niskie

przeszkody,

i. ćwiczenia i zabawy rozwijające zdolność równowagi, w tym przejścia po listwie odwróconej

ławeczki,

j. tory przeszkód naturalne i budowane wg pomysłów nauczyciela i uczniów.

2. Kontrola sprawności fizycznej i postawy ciała:

a. kontrola sprawności fizycznej powiązanej ze zdrowiem: wydolności, siły i wytrzymałości

mięśni posturalnych oraz gibkości, samodzielna kontrola pojedynczych przejawów własnej

sprawności,

b. kontrola postawy ciała, zasady „prostego trzymania się”, przyjmowanie prawidłowej postawy

ciała podczas ćwiczeń, zabaw i gier,

c. kontrola wysokości i masy ciała.

3. Higiena osobista:

a. konieczne zabiegi higieniczne: mycie rąk przed jedzeniem i po skorzystaniu z toalety, co-

dzienne mycie całego ciała, codzienna zmiana bielizny, higiena jamy ustnej.

4. Bezpieczna zabawa:

a. zasady bezpiecznej zabawy w szkole, w domu, na placu zabaw,

b. zasady bezpiecznej zabawy na śniegu i lodzie,

c. zasady bezpiecznej zabawy nad wodą i w wodzie, na pływalni i nad otwartymi zbiornikami

wodnymi,

d. zasady bezpiecznej zabawy z wykorzystaniem przyborów (piłki, laski gimnastycznej, skakan-

ki) i przyrządów (drabinek, materacy, ławeczek gimnastycznych),

e. przepisy ruchu drogowego ważne dla pieszych, bezpieczna droga do szkoły.

Związana z wartościami rekreacji

5. Zabawy i gry ruchowe, mini-gry sportowe:

a. różne ustawienia, pozycje wyjściowe podczas ćwiczeń, zajęć i gier ruchowych.

b. zabawy i gry orientacyjno-porządkowe.

c. zabawy i gry bieżne.

d. marsze i marszobiegi z pokonywaniem przeszkód.

e. ćwiczenia, zabawy i gry terenowe.

f. marsze i marszobiegi ułatwiające poznanie okolicy oraz ukształtowania terenu w różnych wa-

runkach atmosferycznych.

g. zabawy i gry na czworakach.

6

h. zabawy i tory przeszkód z elementami pełzania i czworakowania.

i. ćwiczenia i zabawy zwinnościowe z elementami przetaczania, przewrotów, skłonów i skręto-

skłonów.

j. zabawy i gry z mocowaniem. Podnoszenie, przenoszenie, dźwiganie i przeciąganie.

k. zabawy i gry rzutne.

l. ćwiczenia i zabawy z użyciem przyborów typowych i nietypowych.

ł. zabawy skoczne.

m. zabawy ze śpiewem.

n. wyścigi na wesoło.

o. zabawy i gry ruchowe rozpowszechnione w regionie.

p. zabawy i gry podejmowane przez uczniów w ramach samodzielnej aktywności ruchowej w

różnych porach roku.

q. rywalizacja indywidualna i zespołowa w zabawach i grach ruchowych.

r. zabawy i gry ruchowe w czasie przerw śródlekcyjnych i międzylekcyjnych.

s. zasady współdziałania podczas zabaw i gier.

t. ćwiczenia, zabawy i gry przygotowujące do udziału w mini-grach sportowych.

u. mini-piłka siatkowa; ćwiczenia, zabawy i gry rozwijające umiejętność odbicia oburącz górne-

go i dolnego balonami oraz lekkimi piłkami.

w. mini-piłka ręczna; ćwiczenia, zabawy i gry rozwijające umiejętność chwytów i rzutów piłki

jednorącz i oburącz, rzutu do celu oraz kozłowania piłki w miejscu.

x. mini-koszykówka; ćwiczenia, zabawy i gry rozwijające umiejętność podania i chwytu piłki

oburącz, rzutu do celu (obręczy, koła, kosza), kozłowania piłki w miejscu.

y. mini-piłka nożna; ćwiczenia, zabawy i gry rozwijające umiejętność prowadzenia piłki w mar-

szu i biegu, przyjęcia i zatrzymania piłki, strzału na bramkę.

z. przepisy mini-gier sportowych.

6. Zabawy zimą:

a. podstawowe zasady bezpieczeństwa w czasie zajęć na śniegu i lodzie oraz odpowiedni dobór

ubioru do zabaw zimą na świeżym powietrzu,

b. zabawy na śniegu (toczenie kul śniegowych, lepienie figur),

c. rzuty na odległość i do celu śnieżkami,

d. zabawy i gry ruchowe na śniegu,

e. zabawy na ślizgawce, ślizgi na butach,

f. zabawy z sankami,

g. kierowanie sankami, zjazdy pojedyncze ze stoku na wprost.

7

Związana z wartościami estetyczno-tanecznymi

7. Ruch w rytmie i przy muzyce oraz zabawy ze śpiewem i przy muzyce:

a. ćwiczenia rytmiczne przy muzyce lub bez muzyki.

b. rytmiczny marsz, bieg, podskok i cwał.

c. reagowanie ruchem na zmiany tempa i dynamiki w muzyce.

d. improwizacja ruchowa przy muzyce.

e. realizowanie ruchem tematów rytmicznych w metrum parzystym i trójdzielnym.

f. zabawy ze śpiewem.

g. przedstawianie ruchem nastroju i treści pozamuzycznych w słuchanym utworze.

h. ilustracja ruchowa znanych piosenek.

i. podstawowe kroki krakowiaka indywidualnie.

j. podstawowe kroki polki indywidualnie.

k. elementy tańca regionalnego.

l. zasady zachowania się w czasie zabaw tanecznych.

Związane z wartościami sportu

8. Zabawy i gry ruchowe z wyeksponowaną rywalizacją:

a. konieczność respektowania reguł i podporządkowania się decyzjom sędziego w czasie wyści-

gów rzędów i gier drużynowych,

b. zasady zachowania się w sytuacji zwycięstwa i porażki, podczas rywalizacji indywidualnej i

zespołowej.

WZORY WYMAGAŃ

Związane z wartościami zdrowia

1. wykonać bez zatrzymania test Coopera,

2. wykonać przewrót w przód z miejsca i z marszu,

3. wykonać z marszu lub z biegu skok zawrotny nad niską przeszkodą,

4. przejść po listwie odwróconej ławeczki gimnastycznej, wykonując dodatkowe ćwiczenie (przy-

siad, obrót, podskok),

5. wykonać 10 przeskoków przez skakankę,

6. przeskoczyć z rozbiegu i odbicia jednonóż przeszkodę o niewielkiej wysokości,

7. nazwać części swojego ciała,

8. znać niebezpieczeństwa mogące pojawić się w czasie zabaw na sali sportowej, boisku, na śniegu

i lodzie oraz nad wodą,

9. wybrać bezpieczne miejsce do ćwiczeń oraz zabaw i gier ruchowych,

8

10. bezpiecznie poruszać się w ruchu ulicznym,

11. wybrać właściwy strój do ćwiczeń ruchowych na powietrzu w różnych porach roku,

12. wymienić konieczne zabiegi higieniczne (mycie rąk przed jedzeniem i po skorzystaniu z toalety,

codzienne mycie całego ciała, codzienna zmiana bielizny, higiena jamy ustnej),

Związane z wartościami rekreacji

13. określić reguły poznanych zabaw i gier ruchowych,

14. przeprowadzić w gronie rówieśników znaną zabawę ruchową,

15. rzucić piłką o ścianę z odległości min. 2 m i chwycić ją w ręce,

16. kozłować piłką w marszu ze zmianą kierunku ruchu,

17. odbijać nad sobą balon lub lekką piłkę,

18. wrzucić piłkę do kosza (na mniejszej wysokości),

19. wiedzieć w jaki sposób zdobywa się punkty w koszykówce, piłce siatkowej, piłce ręcznej, w pił-

ce nożnej,

20. wziąć udział w dwóch mini-grach sportowych spośród: mini-piłki nożnej, mini-koszykówki, mi-

ni-piłki ręcznej i mini-piłki siatkowej,

21. rozpoznać najpopularniejsze gry sportowe z piłką,

22. zjechać na sankach z górki o niewielkiej wysokości.

Związane z wartościami estetyczno-tanecznymi

23. zilustrować ruchem znaną piosenkę,

24. przedstawić ruchem rytm muzyki,

25. odtworzyć ruchem nastrój usłyszanej muzyki,

26. zademonstrować przy muzyce podstawowy krok taneczny krakowiaka i polki (indywidualnie).

Związane z wartościami sportu

27. wziąć udział w zabawie i grze zgodnie z regułami,

28. wziąć udział w klasowych zawodach sportowych,

29. znać wyróżniających się uczniów-sportowców ze swojej szkoły.

9

II ETAP EDUKACJI

WSTĘP

Podstawa programowa wychowania fizycznego dla II etapu edukacji określa cele i treści trzech z czte-

rech obowiązkowych godzin wychowania fizycznego w tygodniu. Czwarta godzina (realizowana

zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 grudnia 2003 r. w sprawie

dopuszczalnych form realizacji czwartej godziny obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego),

umożliwia poszerzenie celów i treści kształcenia. Wszystkie zajęcia łącznie powinny wspierać rozwój

fizyczny oraz rozwój dyspozycji uczniów, przygotowując ich do uczestnictwa w kulturze fizycznej.

Przewidziane w podstawie wzory wymagań należy traktować jako wskaźniki rozwoju dyspozycji

uczniów, przy czym umiejętności i wiadomości związane z troską o zdrowie i aktywnym wypoczyn-

kiem należy uważać za szczególnie ważne. Przygotowując lub wybierając program wychowania fi-

zycznego należy rozwinąć, zgodnie z lokalnymi tradycjami i możliwościami, ofertę gier rekreacyjnych

i sportowych. W czasie zajęć tanecznych wskazana jest koedukacja.

CELE KSZTAŁCENIA

W dziedzinie aktywności zdrowotnej:

1. Potrzeba aktywności fizycznej o każdej porze roku i w różnych warunkach atmosferycznych,

2. Zdolność wysiłkowa organizmu, w szczególności wydolność, wytrzymałość i siła mięśniowa

oraz gibkość, a także odporność na bodźce środowiskowe (temperaturę, wilgotność, wiatr) dzię-

ki zahartowaniu organizmu,

3. Wiedza na temat prawidłowej postawy ciała oraz przyzwyczajenie do „prostego trzymania się”

w różnych sytuacjach życiowych,

4. Znajomość własnego organizmu: funkcjonowanie układów krążenia i oddychania oraz aparatu

ruchu,

5. Znajomość zasad bezpieczeństwa podczas uprawiania dostępnych dyscyplin sportowych i form

aktywnego wypoczynku.

W dziedzinie aktywności rekreacyjnej:

6. Umiejętności i wiadomości pozwalające na udział w dostępnych formach aktywnego wypoczyn-

ku, opartego na grach rekreacyjnych oraz sportowych.

10

W dziedzinie aktywności estetyczno-tanecznej:

7. Umiejętności wykonania prostych kroków i figur tańców regionalnych i towarzyskich,

8. Umiejętności wykonania prostych ćwiczeń kształtujących przy muzyce oraz prostych układów

gimnastycznych przy muzyce z przyborem.

W dziedzinie aktywności sportowej:

9. Umiejętności i wiadomości przygotowujące do pełnienia różnych ról w sportowych formach ak-

tywności: zawodnika, sędziego, kibica, organizatora,

10. Zrozumienie zasady czystej gry jako koniecznego standardu etycznego działalności sportowej,

11. Wiadomości o osiągnięciach sportowych mieszkańców własnej miejscowości, regionu.

TREŚĆ KSZTAŁCENIA

Związana z wartościami zdrowia

1. Lekka atletyka: biegi, skoki, rzuty, hartowanie:

a. marszobiegi, biegi ciągłe w stałym i zmiennym tempie, w urozmaiconym terenie, a także inne

dostępne długotrwałe i cykliczne formy ruchu rozwijające wydolność, bez rywalizacji,

b. obserwacja zmian w funkcjonowaniu układu krążeniowo – oddechowego pod wypływem wy-

siłku fizycznego, znaczenie aktywności ruchowej dla wydolności i zahartowania organizmu.

c. ćwiczenia orientacji w terenie oraz marsze i biegi na orientację.

d. ćwiczenia, zabawy i gry rozwijające umiejętność skoku w dal z odbicia ze strefy, oraz skoku

przez przeszkody będące w ruchu.

e. ćwiczenia, zabawy i gry rozwijające umiejętność rzutu z miejsca i z krótkiego rozbiegu prawą

i lewą ręką lekkim przyborem na odległość, w tym piłeczką palantową.

2. Gimnastyka: ćwiczenia kształtujące umiejętności utylitarne:

a. ćwiczenia wzmacniające mięśnie wykonywane indywidualnie i z partnerem z wykorzystaniem

oporu masy ciała własnego lub współćwiczącego.

b. stretching oraz ćwiczenia zamachowe zwiększające gibkość.

c. ćwiczenia wspierające nawyk prawidłowej postawy w staniu, siedzeniu i leżeniu oraz w czasie

wykonywania różnych codziennych czynności.

d. ćwiczenia rozwijające umiejętność prawidłowego podnoszenia i noszenia różnych przedmio-

tów.

e. zestawy ćwiczeń kształtujących, możliwych do samodzielnego wykonywania w domu, przy-

gotowane wg inwencji nauczyciela i uczniów.

f. ćwiczenia i zabawy w zwisie, rozwijające umiejętności wspinania na linę na niewielką wyso-

kość oraz umiejętność wymyku i odmyku na drążku na niskiej wysokości.

g. ćwiczenia, zabawy i gry rozwijające umiejętność stania na rękach oraz przerzutu bokiem.

11

ćwiczenia, zabawy i gry rozwijające umiejętność skoku z rozbiegu przez wyższe przeszkody.

h. układy ćwiczeń zwinnościowo-akrobatycznych oraz ćwiczeń z przyborem (piłką, skakanką,

obręczą) wg inwencji nauczyciela i uczniów.

i. zasady asekuracji i samoasekuracji w czasie wykonywania ćwiczeń gimnastycznych.

3. Kontrola sprawności fizycznej i postawy ciała:

a. sposoby samooceny sprawności fizycznej powiązanej ze zdrowiem: wydolności, siły i wy-

trzymałości mięśni posturalnych oraz gibkości, pomiar sprawności fizycznej rówieśników.

b. autokorekta postawy ciała. Przyjmowanie prawidłowej postawy ciała w różnych sytuacjach

życia codziennego.

c. samodzielna kontrola wysokości i masy ciała.

4. Higiena osobista i otoczenia:

a. znaczenie podstawowych zabiegów higienicznych: mycia rąk przed jedzeniem i po skorzysta-

niu z toalety, codziennego mycia całego ciała, codziennej zmiany bielizny, higieny jamy ust-

nej.

b. wzorzec czystości w czasie i po wysiłku fizycznym, w kontekście zajęć na sali, boisku i pły-

walni.

c. dobór stroju do ćwiczeń fizycznych w różnych warunkach i w różnych porach roku.

d. znaczenie dla zdrowia człowieka czystości środowiska życia.

e. zdrowotno-higieniczne znaczenie wietrzenia, wentylacji i klimatyzacji pomieszczeń.

5. Bezpieczna aktywność fizyczna:

a. zasady dyscypliny w czasie zajęć ruchowych.

b. dobór ćwiczeń odpowiednich do wieku i rozwoju fizycznego ćwiczącego.

c. podstawy bezpiecznego korzystania z obiektów sportowych: boiska sportowego, sali sporto-

wej, siłowni, pływalni.

d. bezpieczne miejsca do ćwiczeń i zabaw w okolicy domu i szkoły.

e. znaczenie asekuracji i samoasekuracji podczas ćwiczeń fizycznych.

f. zasady bezpieczeństwa podczas rywalizacji sportowej.

g. bezpieczny zjazd na sankach.

h. znaczenie porządku w miejscu ćwiczeń: na sali i boisku sportowym.

i. ochrona przed nadmiernym nasłonecznieniem i nadmiernie niską temperaturą.

j. opatrywanie otarć, zadrapań, skaleczeń.

k. zawartość apteczki pierwszej pomocy.

Związana z wartościami rekreacji

6. Gry rekreacyjne:

a. ćwiczenia, zabawy i gry rozwijające umiejętności niezbędne do podejmowania aktywności fi-

zycznej w wolnym czasie, w tym dwa ognie usportowione i cztery ognie.

12

b. ćwiczenia i zabawy rozwijające umiejętność gry w badmintona: podbijanie, odbicia w miejscu

i w ruchu, podstawowe zasady gry pojedynczej.

c. ćwiczenia i zabawy rozwijające umiejętność gry w tenis stołowy: trzymanie rakiety, porusza-

nie się przy stole, uderzenia, serw, podstawowe zasady gry pojedynczej.

d. ćwiczenia i zabawy rozwijające umiejętność gry w ringo: rzut i chwyt kółka, podstawowe za-

sady gry.

e. wprowadzenie piłki do gry rzutem jednorącz z krótkiego rozbiegu oraz chwyt jednorącz lub

oburącz piłki palantowej w grze w „Kwadrant”.

7. Uproszczone gry sportowe:

a. podstawowe przepisy zespołowych gier sportowych.

b. koszykówka; ćwiczenia, zabawy i gry kształtujące umiejętności: poruszania się z piłką i bez

po boisku, kozłowania piłki prawą i lewą ręką w miejscu i w ruchu, podania, chwytu i rzutu

do kosza, gry w obronie, gry uproszczonej.

c. piłka ręczna; ćwiczenia, zabawy i gry kształtujące umiejętności: poruszania się z piłką i bez po

boisku, kozłowania piłki prawą i lewą ręką w miejscu i w ruchu, podania i chwytu w miejscu i

w ruchu, rzutu na bramkę jednorącz z miejsca i biegu, gry w obronie, gry bramkarza, gry

uproszczonej.

d. piłka siatkowa; ćwiczenia, zabawy i gry kształtujące umiejętności: przyjmowania prawidłowej

postawy siatkarskiej, odbicia piłki oburącz sposobem dolnym i górnym, wykonania zagrywki

dolnej, gry w małych zespołach (dwójkowych, trójkowych).

e. piłka nożna; ćwiczenia, zabawy i gry kształtujące umiejętności: prowadzenie piłki w marszu i

w biegu, przyjęcia i podania piłki, strzału na bramkę, gry w obronie, gry bramkarza, gry

uproszczonej (chłopcy).

8. Wypoczynek zimą:

a. zabawy i gry na śniegu.

b. atletyka terenowa na śniegu.

c. zjazd na sankach ze zmianą kierunku i omijaniem przeszkód.

Związana z wartościami estetyczno-tanecznymi

9. Taniec:

a. ćwiczenia rytmiczne z przyborem przy muzyce lub bez muzyki.

b. łączenie różnych form ruchu w określonym rytmie.

c. dostosowanie własnych ruchów do rytmu ruchów partnera w marszu i w biegu.

d. proste kroki i figury tańca narodowego, w tym polonez.

e. proste kroki i figury tańca towarzyskiego, w tym walc angielski lub wiedeński, cha-cha i rock

and roll.

f. proste układy tańca regionalnego charakterystycznego dla właściwego regionu kraju.

13

g. proste kroki i figury tańca współczesnego (hip-hop, dance, breakdance).

10. Ćwiczenia kształtujące przy muzyce:

a. ćwiczenia kształtujące przy muzyce.

b. proste układy ćwiczeń przy muzyce z zastosowaniem różnych form ruchu, elementów rytmiki,

ćwiczeń gimnastycznych,

c. proste układy gimnastyczne przy muzyce z przyborem (piłka, obręcz, skakanka).

Związana z wartościami sportu

11. Zawody sportowe, obowiązki zawodnika, sędziego i kibica:

a. program i regulamin klasowych zawodów sportowych,

b. obowiązki zawodnika w trakcie zawodów sportowych,

c. obowiązki sędziego w trakcie zawodów sportowych,

d. obowiązki kibica w trakcie zawodów sportowych, zasady kibicowania,

e. wybitni sportowcy z regionu.

12. Czysta gra jako konieczny standard etyczny:

a. treść kodeksu czystej gry: szacunek dla rywala, respektowanie przepisów, podporządkowanie

się decyzjom sędziego, podziękowanie za wspólną grę.

WZORY WYMAGAŃ

Związane z wartościami zdrowia

1. znać niezbędną dawkę aktywności fizycznej (5×20×140 dla dziecka i 3×30×130 dla dorosłego),

2. zademonstrować po jednym ćwiczeniu kształtującym wybrane zdolności motoryczne, w tym

wzmacniające siłę (przede wszystkim mięśni: brzucha i grzbietu oraz kończyn górnych i dol-

nych), rozwijające gibkość, zwiększające wytrzymałość oraz ułatwiające utrzymywanie prawi-

dłowej postawy,

3. znać czynniki hartujące organizm,

4. udzielić pomocy przedmedycznej osobie, która doznała nadmiernego nasłonecznienia, wychło-

dzenia organizmu, otarcia, zadrapania lub skręcenia.

5. zastosować zasady asekuracji i samoasekuracji podczas ćwiczeń,

6. zademonstrować ergonomiczne podnoszenie, przenoszenie i noszenie różnych przedmiotów na

odległość o różnej wielkości i ciężarze,

7. stosować zasady higieny osobistej przed, w czasie i po wysiłku fizycznym.

Związane z wartościami rekreacji

8. zastosować przepisy gier rekreacyjnych i sportowych niezbędne do przeprowadzenia gry w for-

mie uproszczonej,

14

9. zastosować w czasie gry elementy techniki gier rekreacyjnych: badmintona (uderzenia lotki gór-

ne i dolne), tenisa stołowego (uderzenia piłeczki i serwu), ringo (rzutu i chwytu kółka ringo),

kwadranta (chwyt i rzut piłki palantowej oburącz lub jednorącz),

10 zorganizować w różnych warunkach grę rekreacyjną lub sportową w gronie rówieśników,

11. zastosować w czasie gry niezbędne elementy techniki gier zespołowych: piłki siatkowej (za-

grywka sposobem dolnym z odległości min. 4 m, odbicie sposobem górnym do partnera i nad

siatką), koszykówki (kozłowanie w biegu ze zmianą kierunku ruchu, podanie i chwyt oburącz,

rzut do kosza z miejsca lub z biegu), piłki ręcznej (kozłowanie w biegu ze zmianą kierunku ru-

chu, podanie jednorącz półgórne i chwyt oburącz, rzut do bramki z biegu), piłki nożnej (prowa-

dzenie piłki nogą, podanie i przyjęcie piłki, strzał do bramki z miejsca – chłopcy),

12. zjechać na sankach utrzymując zaplanowany kierunek i zatrzymując się w wybranym miejscu.

Związane z wartościami estetyczno-tanecznymi

13. wykonać improwizację ruchową do dowolnie wybranej muzyki,

14. nazwać jeden taniec regionalny i zademonstrować podstawowy krok,

15. zademonstrować krok poloneza,

16. znać zasady organizacji i zachowania się w czasie balu, zabawy tanecznej i dyskoteki.

Związane z wartościami sportu

17. uczestniczyć w sportowych rozgrywkach klasowych w roli zawodnika i kibica,

18. wyjaśnić dlaczego należy przestrzegać w trakcie rywalizacji sportowej ustalonych reguł,

19. opisać prawidłowe zachowanie kibica sportowego,

20. znać najwybitniejszych sportowców ze swojej miejscowości i regionu.

15

III ETAP EDUKACJI – gimnazjum

WSTĘP

Podstawa programowa wychowania fizycznego dla III etapu edukacji określa cele i treści dwóch z

czterech obowiązkowych godzin wychowania fizycznego w tygodniu. Trzecia i czwarta godzina (re-

alizowana zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 grudnia 2003 r.

w sprawie dopuszczalnych form realizacji czwartej godziny obowiązkowych zajęć wychowania fi-

zycznego

– w chwili obecnej zapisy tego rozporządzenia stanowią nieco inaczej, jednak Ministerstwo

Edukacji Narodowej i Sportu zapowiadało zmianę rozporządzenia

), umożliwiają poszerzenie celów i

treści kształcenia. Wszystkie zajęcia łącznie powinny rozwijać zdolność do samodzielnego uczestnic-

twa w kulturze fizycznej, a w szczególności do działań na rzecz sprawności, zdrowia i aktywnego

wypoczynku. Przewidziane w podstawie wzory wymagań należy traktować jako wskaźniki rozwoju

dyspozycji uczniów pozwalających im pełnić nie tylko rolę uczestnika różnorodnie motywowanej

aktywności fizycznej (ze szczególnie akcentowaną motywacją zdrowotną i rekreacyjną), ale również

inicjatora, współorganizatora ćwiczeń i gier. Przygotowując lub wybierając program wychowania

fizycznego należy uwzględnić stopniowe usamodzielnianie uczniów, a planując organizację zajęć

należy stworzyć uczniom okazję do faktycznego (dostosowanego do ich potrzeb, warunków szkoły i

lokalnych tradycji) wyboru form aktywności. W czasie zajęć tanecznych wskazana jest koedukacja.

CELE KSZTAŁCENIA

W dziedzinie aktywności zdrowotnej:

1. Potrzeba aktywności fizycznej o każdej porze roku i w różnych warunkach atmosferycznych,

2. Zdolność wysiłkowa organizmu, w szczególności wydolność, wytrzymałość i siła mięśniowa

oraz gibkość, a także odporność na bodźce środowiskowe (temperaturę, wilgotność, wiatr) dzię-

ki zahartowaniu organizmu,

3. Znajomość własnego organizmu: znaczenia układów krążenia i oddychania oraz aparatu ruchu w

kontekście zdrowia i sprawności,

4. Wiedza na temat możliwości wpływu na sprawność fizyczną i postawę ciała poprzez ćwiczenia

fizyczne,

5. Znajomość sposobów kontroli aktywności i sprawności fizycznej,

6. Umiejętności i wiadomości związane z prostymi technikami relaksacji,

16

7. Umiejętność postępowania w sytuacjach groźnych dla zdrowia i życia oraz udzielania pomocy

przedmedycznej.

W dziedzinie aktywności rekreacyjnej:

8. Umiejętności i wiadomości pozwalające na organizowanie i udział w dostępnych formach ak-

tywnego wypoczynku, opartego na grach rekreacyjnych oraz sportowych,

9. Zdolność współdecydowania o podejmowanych formach aktywnego wypoczynku.

W dziedzinie aktywności estetyczno-tanecznej:

10. Umiejętności i wiadomości pozwalające na udział w balach, zabawach tanecznych, dyskote-

kach, w tym umiejętność wykonania prostych układów tanecznych,

11. Udolność wyrażania uczuć i emocji za pomocą postawy, mimiki, gestu i ruchu ciała.

W dziedzinie aktywności sportowej:

12. Umiejętności i wiadomości przygotowujące do pełnienia różnych ról w sportowych formach

aktywności: zawodnika, sędziego, kibica, organizatora,

13. Zrozumienie zasady czystej gry jako powinności etycznej sportowca i kibica wobec innych

uczestników działalności sportowej,

14. Wiadomości o osiągnięciach sportowych Polaków, w tym wybitnych olimpijczyków.

TREŚĆ KSZTAŁCENIA

Związana z wartościami zdrowia

1. Wpływ wysiłku na organizm, metody kształtowania wytrzymałości, siły mięśniowej oraz

gibkości:

a. wpływ aktywności fizycznej na zdrowie człowieka.

b. sposoby kształtowania wydolności.

c. sposoby kształtowania siły i wytrzymałości mięśni.

d. sposoby kształtowania gibkości, w tym gibkości kręgosłupa.

e. znaczenie i sposoby przygotowania organizmu do intensywnego wysiłku fizycznego.

f. prawo treningu (superkompensacja) oraz jego znaczenie dla rozwoju organizmu.

g. związek natężenia wysiłku z funkcją układu krążenia oraz układu oddechowego.

h. ocena intensywności wysiłku na podstawie częstotliwości skurczów serca (tj. tętna).

i. wysiłki wytrzymałościowe jako trening układu krążenia i oddechowego oraz profilaktyka nie-

których chorób cywilizacyjnych: miażdżycy, otyłości, nerwic.

j. planowanie treningu wytrzymałości.

k. siła mięśni grzbietu i brzucha oraz gibkość jako profilaktyka bólów kręgosłupa.

17

l. planowanie treningu siły mięśni posturalnych oraz gibkości.

2. Samokontrola aktywności i sprawności fizycznej oraz postawy ciała:

a. pojęcia związane z wysiłkiem fizycznym: wysiłek aerobowy, dług tlenowy, objętość i inten-

sywność wysiłku fizycznego, zdolność motoryczna, wydolność i sprawność fizyczna.

b. norma aktywności fizycznej dzieci, młodzieży i dorosłych.

c. samoocena objętości i intensywności aktywności fizycznej.

d. samokontrola rozwoju fizycznego poprzez pomiar wysokości i masy ciała.

e. samokontrola sprawności fizycznej powiązanej ze zdrowiem: wydolności, siły i wytrzymało-

ści mięśni posturalnych oraz gibkości.

f. samokontrola innych przejawów sprawności: skoczności, zwinności, szybkości.

g. najczęstsze wady postawy ciała.

h. współtworzenie programów aktywności fizycznej dostosowanych do indywidualnych potrzeb.

3. Higiena osobista w okresie dojrzewania

a. higieniczne konsekwencje zmian zachodzących w organizmie w okresie dojrzewania.

4. Pierwsza pomoc w różnych sytuacjach życiowych

a. zachowanie się oraz wzywanie pomocy w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia, telefony

alarmowe: pogotowia, straży pożarnej i policji.

b. zakres pomocy przedmedycznej, której może udzielać osoba niepełnoletnia: badanie funkcji

życiowych (tętna, oddechu), ochrona poszkodowanych lub zagrożonych.

c. pomoc w przypadku skręcenia, zwichnięcia, złamania, utraty przytomności.

5. Relaksacja i ćwiczenia oddechowe

a. wpływ stresu na człowieka oraz sposoby kontroli napięcia psychicznego: aktywność fizyczna,

relaksacja.

b. proste techniki relaksacyjne.

c. ćwiczenia oddechowe.

6. Rytm dobowy i sen

a. przemienność pracy i wypoczynku w cyklu dobowym.

b. niezbędna dawka snu człowieka w różnym wieku.

c. aktywność ruchowa w planie dnia i tygodnia człowieka w różnym wieku i w różnych porach

roku.

Związana z wartościami rekreacji

7. Gry rekreacyjne

a. prawo aktywnego wypoczynku (zasada przemienności pracy i wypoczynku)

b. wykorzystanie w praktyce wiedzy i umiejętności niezbędnych do podejmowania indywidual-

nej lub zespołowej aktywności fizycznej w wolnym czasie (przygotowanie i wybór miejsca do

gry, systemy rozgrywek, sędziowanie).

18

c. gry terenowe i biegi na orientację.

d. ćwiczenia, zabawy i gry doskonalące umiejętność gry w badmintona: serw, uderzenia (for-

hendowe i bekhendowe), zasady gry deblowej.

e. ćwiczenia, zabawy i gry doskonalące umiejętność gry w tenisa stołowego: serw, uderzenia

(forhendowe i bekhendowe), zasady gry deblowej.

f. ćwiczenia, zabawy i gry doskonalące umiejętność gry w ringo. Systemy rozgrywek, punkto-

wanie, sędziowanie.

g. wprowadzenie piłki do gry wybiciem kijem w grze w „kwadrant”.

8. Gry sportowe

a. współpraca i podporządkowanie się regułom działania w zespole podczas zespołowych gier

sportowych.

b. podstawowe przepisy gier sportowych.

c. pełnienie przez ucznia roli organizatora i sędziego w rozgrywkach międzyklasowych lub

szkolnych w zespołowych grach sportowych.

d. koszykówka; ćwiczenia i gry kształtujące umiejętności techniczne i taktyczne: zatrzymania,

obrotu, zwodu, obrony „każdy swego”, gry właściwej.

e. piłka ręczna; ćwiczenia i gry kształtujące umiejętności techniczne i taktyczne: zwodów, krycia

„każdy swego”, gry właściwej.

f. piłka siatkowa; ćwiczenia i gry rozwijające umiejętności techniczne i taktyczne: odbicia obu-

rącz górnego i dolnego, zagrywki sposobem górnym, rozegrania „na trzy”, wystawienia, zbi-

cia i odbioru piłki, ustawienia zawodników na boisku w ataku i obronie, gry właściwej.

g. piłka nożna; ćwiczenia i gry kształtujące umiejętności techniczne i taktyczne: żonglerki, zwo-

dów, krycia „każdy swego”, gry właściwej (chłopcy).

Związana z wartościami estetyczno-tanecznymi

9. Taniec

a. proste układy tańców narodowych w parach, w tym polonez, według inwencji ucznia i na-

uczyciela.

b. proste układy tańców towarzyskich w parach, w tym walc angielski lub wiedeński, cha-cha i

rock and roll, według inwencji ucznia i nauczyciela.

c. proste układy tańca współczesnego (hip-hop, dance, breakdance), według inwencji ucznia i

nauczyciela.

d. obowiązki organizatora i uczestnika balu, zabawy tanecznej oraz dyskoteki.

10. Gimnastyka artystyczna, aerobik i fitness

a. elementy gimnastyki artystycznej bez przyborów (dziewczęta).

b. elementy gimnastyki artystycznej z przyborami: piłką, skakanką, obręczą (dziewczęta).

19

c. aerobik, fitness wraz z odmianami jako systemy treningu kondycyjnego i poprawiającego

harmonię ruchów.

11. Uroda: budowa ciała i ruch

a. ćwiczenia redukujące nadmiar tkanki tłuszczowej.

b. mowa ciała – wyrażanie uczuć i emocji mimiką, gestem, postawą i ruchem ciała.

Związana z wartościami sportu

12. Idea olimpijska

a. nowożytna historia ruchu olimpijskiego.

b. symbolika olimpijska: flaga olimpijska, znicz olimpijski, ślubowanie olimpijskie, idea pokoju.

c. wydarzenia ostatnich letnich i zimowych igrzysk olimpijskich.

d. polscy wybitni olimpijczycy.

13. Czysta gra jako powinność moralna

a. treść kodeksu czystej gry: niewykorzystywanie przewagi losowej, minimalizacja cierpienia

rywala.

b. polscy sportowcy wyróżnieni nagrodami za stosowanie reguł czystej gry.

WZORY WYMAGAŃ

Związane z wartościami zdrowia

1. znać prawo treningu (superkompensacji),

2. zademonstrować trzy ćwiczenia kształtujące wybrane zdolności motoryczne, w tym wzmacnia-

jące siłę (przede wszystkim mięśni brzucha i grzbietu oraz kończyn górnych i dolnych), rozwija-

jące gibkość, zwiększające wytrzymałość (wydolność) oraz ułatwiające utrzymywanie prawi-

dłowej postawy,

3. wyjaśnić, w jaki sposób aktywność ruchowa wpływa na funkcjonowanie układu ruchu, krążenia

i oddechowego,

4. zastosować proste techniki relaksacji,

5. zastosować wybrany przez siebie zestaw prób do oceny wytrzymałości, siły i gibkości,

6. wskazać niebezpieczeństwa mogące pojawić się w czasie uprawiania niektórych sportów,

7. udzielić pomocy przedmedycznej osobie, która doznała skręcenia, zwichnięcia, złamania, utraty

przytomności,

8. znać najczęstsze wady postawy.

Związane z wartościami rekreacji

9. znać prawo aktywnego wypoczynku (zasadę przemienności pracy i wypoczynku),

10. wykazać wartość aktywności fizycznej na świeżym powietrzu,

20

11. zaplanować szkolne rozgrywki sportowe wg systemu pucharowego i „każdy z każdym”,

12. pełnić rolę organizatora, zawodnika sędziego lub kibica w ramach szkolnych zawodów sporto-

wych,

13. zastosować przepisy gier rekreacyjnych i sportowych niezbędne do zorganizowania i przepro-

wadzenia gry,

14. zastosować w trakcie gry elementy techniki i taktyki gier zespołowych: piłki siatkowej (odbicie

oburącz górne i dolne, zagrywka sposobem górnym, ustawienie zawodników na boisku w ataku i

obronie), koszykówki (zatrzymania, obroty, obrona „każdy swego”), piłki ręcznej (krycie „każdy

swego”), piłki nożnej (krycie „każdy swego” – chłopcy),

15. zastosować w trakcie gry elementy techniki i taktyki gier: badmintona (uderzenie lotki forhen-

dem i bekhendem, serwis, gra podwójna), tenisa stołowego (uderzenie forhendem i bekhendem,

serwis, gra podwójna), ringo (zagrywka, gra podwójna), kwadrant (wprowadzenie piłki palanto-

wej do gry wybiciem),

Związane z wartościami estetyczno-tanecznymi

16. zatańczyć w parze prosty układ tańca narodowego lub towarzyskiego,

17. zademonstrować prosty układ ćwiczeń kształtujących przy muzyce,

18. wykonać ćwiczenia redukujące nadmiar tkanki tłuszczowej,

19. wyrazić emocje i uczucia za pomocą mimiki, gestu, postawy i ruchu ciała,

Związane z wartościami sportu

20. wyjaśnić, jakie powinności wobec innych sportowców nakłada na zawodnika kodeks czystej

gry,

21. wiedzieć, gdzie odbyły się ostatnie letnie i zimowe Igrzyska Olimpijskie,

22. wyjaśnić, co symbolizuje flaga i znicz olimpijski

23. opisać osiągnięcia wybitnych polskich olimpijczyków,

24. wyjaśnić dlaczego w trakcie kibicowania należy zachować bezstronność oraz życzliwość dla

wszystkich zawodników.

21

IV ETAP EDUKACJI

WSTĘP

Podstawa programowa wychowania fizycznego dla IV etapu edukacji określa cele i treści jednej z

trzech obowiązkowych godzin wychowania fizycznego w tygodniu. Druga i trzecia godzina (realizo-

wana zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 grudnia 2003 r. w

sprawie dopuszczalnych form realizacji czwartej godziny obowiązkowych zajęć wychowania fizycz-

nego – w chwili obecnej zapisy tego rozporządzenia stanowią nieco inaczej, jednak Ministerstwo

Edukacji Narodowej i Sportu zapowiadało zmianę rozporządzenia), umożliwiają poszerzania celów i

treści podstawy programowej. Wszystkie zajęcia łącznie powinny rozwijać i utrwalać dyspozycje sa-

modzielnego uczestnika kultury fizycznej, zdolnego do dokonywania świadomych wyborów, w szcze-

gólności związanych ze zdrowiem i aktywnym wypoczynkiem. Przewidziane w podstawie wzory

wymagań należy traktować jako wskaźniki takich zdolności. Przygotowując lub wybierając program

wychowania fizycznego oraz planując organizację zajęć należy pamiętać, iż na tym etapie edukacji

dominującą rolą powinny pełnić zajęcia fakultatywne, umożliwiające uczniom wchodzenie we

wszystkie podstawowe role związane z uczestnictwem w kulturze fizycznej (inicjatora, organizatora,

uczestnika, oceniającego efekty). Dzięki temu uczniowie, korzystając ze wsparcia nauczyciela (dorad-

cy i konsultanta), będą mogli rozwijać dotychczas zdobyte sprawności, umiejętności i wiadomości.

CELE KSZTAŁCENIA

W dziedzinie aktywności zdrowotnej:

1. Potrzeba aktywności fizycznej o każdej porze roku i w różnych warunkach atmosferycznych,

2. Zdolność wysiłkowa organizmu, w szczególności wydolność, wytrzymałość i siła mięśniowa,

gibkość oraz względna szczupłości ciała, a także odporność na bodźce środowiskowe (tempera-

turę, wilgotność, wiatr) dzięki zahartowaniu organizmu,

3. Wiedza na temat możliwości wpływu na sprawność fizyczna i postawę ciała poprzez ćwiczenia

fizyczne,

4. Umiejętność kontrolowania aktywności i sprawności fizycznej,

5. Wiedza i umiejętności niezbędne do planowania aktywności fizycznej dostosowanej do wła-

snych potrzeb.

22

W dziedzinie aktywności rekreacyjnej:

6. Zainteresowanie „sportami całego życia”, w szczególności rodzinnymi formami aktywnego wy-

poczynku,

7. Zdolność dostosowania form aktywnego wypoczynku do specyficznych rodzajów zmęczenia,

8. Wiedza i umiejętności potrzebne do organizacji stanowiska pracy siedzącej, stojącej i w ruchu,

zgodnie z właściwościami fizycznymi człowieka oraz w zgodzie z potrzebami zdrowotnymi.

W dziedzinie aktywności sportowej:

9. Zdolność krytycznej analizy współczesnego sportu, w tym ruchu olimpijskiego.

TREŚĆ KSZTAŁCENIA

Związana z wartościami zdrowia

1. Zdrowy styl życia, a w szczególności trening zdrowotny oraz krytyczne korzystanie z tech-

nologii zdrowotnych:

a. planowanie aktywności fizycznej dostosowanej do indywidualnych potrzeb i preferencji.

b. samodzielne przygotowanie organizmu do wysiłku (rozgrzewka).

c. choroby cywilizacyjne uwarunkowane zjawiskiem niedostatku ruchu.

d. aktywność fizyczna i dieta jako warunki utrzymania właściwej masy ciała.

e. żywienie w kontekście różnych rodzajów wysiłku fizycznego.

f. krytyczna analiza nowych trendów mody w zakresie zdrowego stylu życia, w tym aktywności

fizycznej i odżywiania.

g. zagrożenia dla zdrowia i sprawności wynikające ze stosowania substancji psychoaktywnych:

nikotyny, alkoholu, narkotyków.

h. zdrowotne konsekwencje stosowania środków farmakologicznych zwiększających efekty tre-

ningowe, w tym intensyfikujących przyrost masy mięśniowej.

2. Samokontrola aktywności i sprawności fizycznej oraz postawy ciała

a. samoocena objętości i intensywności aktywności fizycznej na tle indywidualnych potrzeb i

norm zdrowotnych.

b. samoocena sprawności fizycznej na tle indywidualnych potrzeb i norm zdrowotnych.

c. samoocena względnej szczupłości ciała za pomocą wskaźnika wzrostowo-wagowego (BMI)

na tle indywidualnych potrzeb i norm zdrowotnych).

d. aktywność fizyczna, sprawność fizyczna i zdrowie współczesnych Polaków.

e. formułowanie indywidualnych programów aktywności fizycznej.

3. Higiena osobista w rodzinie (dorośli i dzieci)

a. organizacja zabiegów higienicznych w rodzinie.

b. potrzeby higieniczne małych dzieci.

23

Związana z wartościami rekreacji

4. Ergonomia pracy oraz wypoczynek w kontekście pracy

a. zasady ergonomicznej (zgodnej z właściwościami fizycznymi oraz potrzebami zdrowotnymi

człowieka) organizacji stanowiska pracy siedzącej, stojącej i w ruchu; pozycje ciała odciąża-

jące kręgosłup.

b. aktywne formy wypoczynku w sytuacji zmęczenia umysłowego (psychicznego) możliwe do

zastosowania w szkole, w pracy i w domu.

c. aktywne formy wypoczynku w sytuacji zmęczenia fizycznego możliwe do zastosowania w

szkole, w pracy i w domu.

d. aktywność fizyczna jako sposób zapobiegania chorobom zawodowym.

Związana z wartościami sportu

5. Krytyczny odbiór sportu:

a. komercjalizacja sportu, w tym ruchu olimpijskiego.

b. związek sportu profesjonalnego i sportu dla wszystkich ze zdrowiem, w tym etyczny i biolo-

giczny problem dopingu.

c. konstruktywna i destruktywna rola kibiców, w tym zachowania agresywne.

WZORY WYMAGAŃ

Związane z wartościami zdrowia

1. wiedzieć na czym polega zdrowy styl życia,

2. opracować program aktywności fizycznej dostosowany do własnych potrzeb,

3. przygotować organizm do wysiłku fizycznego (przeprowadzić rozgrzewkę),

4. wyliczyć własny wskaźnik wagowo-wzrostowy (BMI) i wyjaśnić jego znacznie dla zdrowia,

5. wskazać najgroźniejsze choroby cywilizacyjne uwarunkowane zjawiskiem niedostatku ruchu.

Związane z wartościami rekreacji

6. dostosować znane formy aktywnego wypoczynku do różnych rodzajów pracy zawodowej,

7. wymienić rodzaje i przyczyny chorób zawodowych,

8. zaprojektować własne stanowisko pracy z uwzględnieniem zasad ergonomii pracy i wypoczynku

(zgodnie z właściwościami fizycznymi z potrzebami zdrowotnymi człowieka),

9. zastosować ćwiczenia kształtujące, kompensacyjne i korekcyjne w celu przeciwdziałania nega-

tywnym biologicznym skutkom wykonywania pracy.

Związane z wartościami sportu

10. wymienić przykłady i określić skutki komercjalizacji sportu,

24

11. wyjaśnić relację między zdrowiem a sportem profesjonalnym i sportem dla wszystkich,

12. opisać etyczne i biologiczne konsekwencje stosowania środków dopingujących,

13. wymienić przykłady destrukcyjnego i konstruktywnego zachowania się kibiców sportowych.