2012-05-07

1

Cukrzyca typu LADA i

MODY

Wojasińska Małgorzata

Cukrzyca typu

LADA

(Latent Autoimmune Diabetes in

Adults)

Termin LADA wprowadził Zimmet w 1995 roku. W

literaturze spotyka się czasem także inne określenia tego

typu cukrzycy:

 Wolno postępująca cukrzyca insulinozależna

(slowly

progressive IDDM)

 Utajona cukrzyca typu 1

(latent type 1 diabetes)

 Cukrzyca młodych dorosłych

(youth-onset diabetes of

maturity)

 Cukrzyca typu 1 o późnym początku

(late onset type 1

diabetes)

 Cukrzyca insulinoniezależna immunologicznie dodatnia

(antibody-positive NIDDM)

Definicja i obraz kliniczny

• Cukrzyca typu LADA jest szczególną formą cukrzycy typu

1, której początek przypada na wiek dorosły

• Występuje w niej przewlekły proces autoimmunologiczny

prowadzący do zniszczenia wysp trzustkowych

• Dynamika procesu przebiega wolniej niż w typowej

cukrzycy typu 1, jednak z upływem czasu zaburzenia
sekrecji insuliny pogłębiają się, co powoduje rozwój
choroby

Immunologia i podłoże molekularne

Klasyczne przypadki cukrzycy typu 1 i LADA łączy

autoimmunologiczna etiologia choroby. Rozpoznanie cukrzycy

o podłożu autoimmunologicznym opiera się na stwierdzeniu

obecności autoprzeciwciał skierowanych przeciwko komórkom

ß wysp trzustkowych. Najważniejsze z nich to p/ciała

skierowane przeciw:

-

antygenom cytoplazmatycznym wysp trzustkowych

(ICA,

islet cells antibodies)

-

dekarboksylazie kwasu glutaminowego

(GADA, glutamic

acid decarboxylase antibodies)

-

insulinie

(IAA, insulin autoantibodies)

-

fosfatazie tyrozynowej

(ICA512/IA2A)

Kolejnym etapem diagnostyki cukrzycy

autoimmunologicznej są badania genetyczne, które
jednak wykonuje się o wiele rzadziej niż oznaczenia
przeciwciał, ponieważ

- allele potencjalnie predysponujące do zachorowania na

cukrzycę autoimmunologiczną występują stosunkowo
często w populacji ogólnej

- koszt analiz molekularnych jest stosunkowo wysoki

2012-05-07

2

Czynniki predysponujące

Czynniki

immunologiczne

Czynniki

genetyczne

Czynniki

metaboliczne

GADA

DR2

Insulinooporność

IAA

DR3

Mała rezerwa

peptydu C

ICA

DR4

IA-2

Promotor insuliny

Receptor CTLA-4

Fosfataza

tyrozyny białkowej

Podstawowe cechy kliniczne i

laboratoryjne

• Zachorowanie powyżej 30. roku życia
• Brak otyłości
• Obecnośd autoprzeciwciał typowych dla

cukrzycy typu 1

• Niskie stężenie peptydu C
• Początkowo dobra odpowiedź na

postępowanie dietetyczne i leki doustne

• Szybka progresja do klinicznej

insulinozależności

Cukrzyca typu

MODY

(Maturity Onset Diabetes of the

Young)

• Forma monogenowa cukrzycy typu 2
• Dziedziczona autosomalnie dominująco
• Dotyka głównie ludzi młodych
• Nie występują p/ciała charakterystyczne dla

cukrzycy typu 1

• Brak otyłości
• Chory posiada bogaty w cukrzyce wywiad

rodzinny

• Mutacje genów w tym typie cukrzycy dotyczą ilości

wydzielanego hormonu, więc nie wszyscy chorzy
muszą stosowad insulinoterapię lub środki doustne,
bywa, że wystarczy odpowiednia dieta i wysiłek
fizyczny

• Ze względu na

miejsce mutacji

występuje sześd

odmian cukrzycy typu MODY, które różnią się przede
wszystkim wiekiem w jakim się manifestują,
intensywnością i opornością na doustne środki

2012-05-07

3

MODY 1

• Mutacja dotyczy genu

HNF4α

na chromosomie 20 i jest

bardzo rzadka (stanowi 5% przypadków)

• Związek kodowany przez HNF4α, czyli hepatocytowy czynnik

jądrowy, kontroluje ekspresję innych czynników mających
wpływ na ilośd wydzielanej insuliny

• Wpływa także na wczesny rozwój trzustki, nerek, wątroby i

jelit oraz komórek β wysp trzustkowych

• Choroba ujawnia się w drugiej lub trzeciej dekadzie życia i

większośd chorych przez wiele lat zażywa doustnie tylko
pochodne sulfonylomocznika zanim rozpocznie
insulinoterapię

MODY 2

• Spowodowana jest mutacją genu

GCK

dla glukokinazy

zlokalizowanego na chromosomie 7

• Glukokinaza nie tylko reguluje metabolizm glukozy w

komórkach, ale wpływa też na sekrecję insuliny z komórek
beta wysp trzustkowych

• W tym typie MODY hiperglikemia jest bardzo specyficzna; nie

występuje ona z pierwotnego braku insuliny ale żeby
aktywowad glukokinazę która z kolei aktywuje trzustkę do
wydzielania insuliny

• Jeśli chodzi o leczenie, zazwyczaj wystarczają dieta dla

cukrzyków i dwiczenia, rzadko stosuje się inne formy terapii

• Rozpoznanie następuje albo zaraz po urodzeniu –

hiperglikemia noworodków lub we wczesnym dzieciostwie

MODY 3

• Mutacja genu

TCF1

na chromosomie 12, gen ten koduje

związek HNF1-α (hepatocytowy czynnik jądrowy 1α) który jest
czynnikiem transkrypcyjnym

• Obok postępującego niedoboru insuliny występuje obniżony

próg nerkowy dla glukozy, co oznacza, że więcej glukozy niż w
przypadku cukrzycy typu 1 jest wydalane z moczem

• MODY 3 jest najczęstszą postacią tej cukrzycy (65%)
• Diagnozowana jest w drugiej lub trzeciej dekadzie,

początkowo leczenie polega na stosowaniu i diety i wysiłku
fizycznym, następnie doustnie pochodne sulfonylomocznika
na które MODY 3 jest wrażliwe

MODY 4

• Mutacja genu

IPF-1

na chromosomie 13

• Jest to istotny czynnik transkrypcyjny ze szczególnym

znaczeniem dla rozwoju embrionalnego trzustki

• U dorosłych wpływa na ekspresję genów związanych

związanych z wydzielaniem insuliny, glukokinazy,
somatostatyny i transporterów insulinoniezależnych GLUT-2

• MODY 4 jest niezmiernie rzadki i nie wykryto aby ta mutacja

manifestowała się w innym niż trzustka miejscu

MODY 5

• Mutacja genu

TCF2

na chromosomie 17

• Związek kodowany przez ten gen to HNF1-β (hepatocytowy

czynnik jądrowy 1β)

• Jest to najrzadsza forma cukrzycy MODY
• HNF1-β, podobnie jak HNF1-α ulega ekspresji nie tylko w

trzustce ale i w nerkach, towarzyszące MODY 5 schorzenia
nerek i trzustki także należą do najpoważniejszych ze
wszystkich typów MODY

• Wady układu moczowo-płciowego dotyczą głównie

niedorozwoju nerek i towarzyszących im torbieli

• Oprócz zmian anatomicznych zaburzona zostaje też funkcja

nerek: spadek filtracji kłębuszkowej i białkomocz

MODY 6

• Mutacja genu

NEUROD1/BETA2

na chromosomie 2

• NEUROD1 ulega ekspresji w OUN oraz części endokrynnej

trzustki, reguluje transkrypcję genu insuliny

• Mutacja manifestuje się tylko przez cukrzycę, która ujawnia

się w czwartej – szóstej dekadzie życia i wymaga
insulinoterapii

• Na świecie zdiagnozowano zaledwie kilka przypadków tej

choroby

2012-05-07

4

Bibliografia

• Joanna Bobrek, Maciej T. Małecki „

Cukrzyca

typu LADA: wybrane aspekty patofizjologiczne
i kliniczne

”

• Małgorzata Myśliwiec „

Cukrzyca u dzieci –

etiopatogeneza, diagnostyka i terapia

”

• http://abccukrzyca.pl