plik

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO

NA WYDZIALE LEKARSKIM I

ROK AKADEMICKI 2015/2016

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku

NAZWA PRZEDMIOTU

: Chirurgia Ogólna , Endokrynologiczna i

Gastroenterologiczna

NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot

: Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i Onkologii

Gastroenterologicznej Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w

Poznaniu.

3 . Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę

Adres: ul. Przybyszewskiego 49 60-355 Poznań

Tel. /Fax tel +4861 8691275 fax +4861 8691684

Strona WWW

http://www.3chirurgia.ump.edu.pl/

E-mail

chirurgia@spsk2.pl

Kierownik jednostki

Prof. Dr hab. Michał Drews

5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS

Prof. Dr hab. Michał Drews

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I

z dostępem do

platformy WISUS

do listy studentów

(koordynator przedmiotu) :

Nazwisko: dr hab. n. med. Maciej Biczysko

Tel. kontaktowy tel: 618691122 ; 618691275

Możliwość kontaktu (dni, godz., miejsce) wtorek, czwartek 09.30-12.30

Sekretariat Katedry i Kliniki

E-mail: dydaktykabiczysko@gmail.com

Osoba zastępująca: dr n. med. Urszula Piekarska

E-mail: surszula@ump.edu.pl

Kontakt: tel: 618691122 ; 618691275

Miejsce przedmiotu w programie studiów

Rok: 5

Semestr: 9, 10

Liczba godzin ogółem

liczba pkt.ECTS:

Jednostki uczestniczące w nauczaniu

przedmiotu

Semestr zimowy liczba godzin

Ćwiczenia

kategoria

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej,
Endokrynologicznej i Chirurgii Onkologii
Gastroenterologicznej Uniwersytetu
Medycznego im. K. Marcinkowskiego w
Poznaniu.

Razem:

Jednostki uczestniczące w nauczaniu

przedmiotu

Semestr letni liczba godzin

Ćwiczenia

kategoria

Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej,
Endokrynologicznej i Chirurgii Onkologii
Gastroenterologicznej Uniwersytetu
Medycznego im. K. Marcinkowskiego w
Poznaniu.

Razem:

9 .

Cel nauczania przedmiotu

Treści  kształcenia:  Symptomatologia  –  diagnostyka  i  zasady  kwalifikacji  chorych  do
leczenia operacyjnego w ostrych i przewlekłych chorobach chirurgicznych  – szczególnie
nowotworowych.  Podstawy  i  problemy  współczesnej  transplantologii.  Zasady
rozpoznawania  i  leczenia  schorzeń  narządów  dokrewnych  leczonych  operacyjnie.
Chirurgiczne  postępowanie  ambulatoryjne.  Podstawy  chirurgii  plastycznej  i
rekonstrukcyjnej.

1. Techniki badania chorych: Ćwiczenie badania podmiotowego, przedmiotowego ze
  szczególnym uwzględnieniem badania jamy brzusznej i narządów przewodu
  pokarmowego.
2. Technika badania szczegółowego: Badania: brzucha, tarczycy, „per rectum” i badanie
sutka.
3. Zasady prowadzenia dokumentacji oddziałowej z uwzględnieniem indywidualnych kart
zleceń i codziennych obserwacji lekarskich.
4. Podstawowe zasady techniki szycia chirurgicznego i omówieniem podstawowego
instrumentarium rodzajów igieł, nici i szwów.
5. Podstawowe ćwiczenia techniki mycia chirurgicznego, zakładania fartuchów

operacyjnych i rękawic.
6. Zasady asystowania do zabiegów chirurgicznych w chirurgii przewodu pokarmowego,
  gruczołów dokrewnych w technikach klasycznych i minimalnie inwazyjnych.
7. Badanie chorych w oddziałach i pisanie historii chorób. Co najmniej 1 historia/studenta
  konieczna do zaliczenia ćwiczeń.
8. Ćwiczenie umiejętności diagnostyki różnicowej chorób j. brzusznej i gruczołów
  wydzielania wewnętrznego.

Efekt kształcenia – umiejętności i kompetencje:
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: chirurgicznego badania chorego;

diagnostyki  schorzeń  chirurgicznych;  rozpoznawania  objawów  ostrego  zapalenia
brzucha  u  dzieci  i  dorosłych;  rozpoznawania  wrodzonych  i  nabytych  wad
rozwojowych  przewodu  pokarmowego,  układu  moczowego  oraz  ośrodkowego  układu
nerwowego;  rozpoznawania  i  leczenia  zakażeń  chirurgicznych  miejscowych  i
ogólnych;  postępowania  w  schorzeniach  chirurgicznych  –zwłaszcza  w  przypadkach
nagłych; przygotowywania chorego do operacji oraz monitorowania po operacji.

10.SYLABUS

SYLABUS

Nazwa
przedmiotu/modułu

Chirurgia

Wydział

Lekarski 1

Nazwa kierunku studiów

lekarskie

Poziom kształcenia

magisterski

Forma studiów

dzienne

Język przedmiotu

polski

Rodzaj przedmiotu

Obowiązkowy fakultatywny 

Rok studiów/semestr

I  II  III  IV  V  VI 



1  2  3  4  5  6  7  8  9 
10  11  12 



Liczba godzin zajęć
dydaktycznych z
podziałem na formy
prowadzenia zajęć

90, w tym: 10. - wykłady, 15 - seminaria, 75 – ćwiczenia, 0 – fakultety

Założenia i cele
przedmiotu

Treści  kształcenia:  Symptomatologia  –  diagnostyka  i  zasady  kwalifikacji  chorych  do
leczenia  operacyjnego  w  ostrych  i  przewlekłych  chorobach  chirurgicznych  –  szczególnie
nowotworowych.  Podstawy  i  problemy  współczesnej  transplantologii.  Zasady
rozpoznawania  i  leczenia  schorzeń  narządów  dokrewnych  leczonych  operacyjnie.
Chirurgiczne  postępowanie  ambulatoryjne.  Podstawy  chirurgii  plastycznej  i
rekonstrukcyjnej.

1. Techniki badania chorych: Ćwiczenie badania podmiotowego, przedmiotowego ze
  szczególnym uwzględnieniem badania jamy brzusznej i narządów przewodu
  pokarmowego.
2. Technika badania szczegółowego: Badania: brzucha,  tarczycy, „per rectum” i badanie
sutka.
3. Zasady prowadzenia dokumentacji oddziałowej z uwzględnieniem indywidualnych kart

zleceń i codziennych obserwacji lekarskich.
4. Podstawowe zasady techniki szycia chirurgicznego i omówieniem podstawowego
instrumentarium rodzajów igieł, nici i szwów.
5. Podstawowe ćwiczenia techniki mycia chirurgicznego, zakładania fartuchów
operacyjnych i rękawic. Zasady praktycznego zachowania zasad aseptyki i antyseptyki
na Sali Operacyjnej i Sali Opatrunkowej
6. Zasady asystowania do zabiegów chirurgicznych w chirurgii przewodu pokarmowego,
  gruczołów dokrewnych w technikach klasycznych i minimalnie inwazyjnych.
7. Badanie chorych w oddziałach i pisanie historii chorób. Co najmniej 1 historia/studenta
  konieczna do zaliczenia ćwiczeń.
8. Ćwiczenie umiejętności diagnostyki różnicowej chorób j. brzusznej i gruczołów
  wydzielania wewnętrznego.

Efekt kształcenia – umiejętności i kompetencje:
Efekty  kształcenia  –  umiejętności  i  kompetencje:  chirurgicznego  badania  chorego;
diagnostyki  schorzeń  chirurgicznych;  rozpoznawania  objawów  ostrego  zapalenia
brzucha  u  dzieci  i  dorosłych;  rozpoznawania  wrodzonych  i  nabytych  wad
rozwojowych przewodu pokarmowego, układu moczowego oraz ośrodkowego układu
nerwowego;  rozpoznawania  i  leczenia  zakażeń  chirurgicznych  miejscowych  i
ogólnych;  postępowania  w  schorzeniach  chirurgicznych  –zwłaszcza  w  przypadkach
nagłych; przygotowywania chorego do operacji oraz monitorowania po operacji.

Symbol

efektów

kształcenia

zgodnie ze

standardami

OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

Metody weryfikacji

osiągnięcia

zamierzonych efektów

kształcenia:

WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI

KSZTAŁCENIA)

E W23

E W23 zna uwarunkowania środowiskowe i epidemiologiczne najczęstszych
nowotworów człowieka;

Test

E W24

E W24. zna podstawy wczesnej wykrywalności nowotworów i zasady badań
przesiewowych w onkologii

Test

E W26

E W26 zna zasady terapii skojarzonych w onkologii, algorytmy postępowania
diagnostyczno-leczniczego w najczęściej występujących nowotworach
człowieka

Test

E W37

E W37 zna rodzaje materiałów biologicznych wykorzystywanych w
diagnostyce laboratoryjnej oraz zasady pobierania materiału do badań;

Test

E W07 c

E W07.c zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i

postępowania terapeutycznego w odniesieniu do najczęstszych chorób

wewnętrznych występujących u osób dorosłych oraz ich powikłań: zaburzeń

wodno-elektrolitowych i kwasowo-zasadowych: stanów odwodnienia, stanów

przewodnienia, zaburzeń gospodarki elektrolitowej, kwasicy i zasadowicy

test

E W07d

E W07.d zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i

postępowania terapeutycznego w odniesieniu do najczęstszych chorób

wewnętrznych występujących u osób dorosłych oraz ich powikłań: chorób

układu wydzielania wewnętrznego, w tym chorób: podwzgórza i przysadki,

tarczycy, przytarczyc, kory i rdzenia nadnerczy, jajników i jąder, a także guzów

neuroendokrynnych, zespołów wielogruczołowych, różnych typów cukrzycy i

zespołu metabolicznego: hipoglikemii, otyłości, dyslipidemii,

Test

C W28

C W28. zna definicję i patofizjologię wstrząsu, ze szczególnym

uwzględnieniem różnicowania przyczyn wstrząsu oraz niewydolności

wielonarządowej

Test

F W01.

Test

F W01a.

Test

F W03.

-wazyjnych procedur diagnostyczno-

leczniczych;

Test

F W04.

kontrolowanej sedacji;

Test

F W05.

monitorowaniem pooperacyjnym;

Test

UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI

KSZTAŁCENIA)

F U01.

Obserwacja/Omówienie

F U02.

dziami chirurgicznymi;

Obserwacja/Omówienie

F U03.

do zasad aseptyki i antyseptyki;

Obserwacja/Omówienie

F U04.

, zakłada i zmienia jałowy opatrunek

chirurgiczny;

Obserwacja/Omówienie

F U05.

F U05. zakłada wkłucie obwodowe;

Obserwacja/Omówienie

F U06

F U06 bada sutki, węzły chłonne, gruczoł tarczowy oraz jamę brzuszną w
aspekcie ostrego brzucha, a także wykonuje badanie palcem przez odbyt;

Obserwacja/Omówienie

E U25

E U25 stosuje leczenie żywieniowe (z uwzględnieniem żywienia dojelitowego i
pozajelitowego);

Obserwacja/Omówienie

E U30.f

E U30.f asystuje przy przeprowadzaniu następujących procedur i zabiegów
lekarskich: biopsji cienkoigłowej,

Obserwacja/Omówienie

E U30.d

E U30.d asystuje przy przeprowadzaniu następujących procedur i zabiegów
lekarskich: nakłuciu jamy otrzewnej

Obserwacja/Omówienie

E U30.a

E U30.a asystuje przy przeprowadzaniu następujących procedur i zabiegów
lekarskich: przetaczaniu preparatów krwi i krwiopochodnych

Obserwacja/Omówienie

E U29.g
enemę,

E U29.g asystuje przy przeprowadzaniu następujących procedur i zabiegów
lekarskich: cewnikowanie pęcherza moczowego u kobiet i mężczyzn,
zgłębnikowanie żołądka, płukanie żołądka enemę,

Obserwacja/Omówienie

A U03.

Obserwacja/Omówienie

E U19.

E U19. kwalifikuje pacjenta do leczenia domowego i szpitalnego

Obserwacja/Omówienie

E U01.

E U01. przeprowadza wywiad lekarski z pacjentem dorosłym;

Obserwacja/Omówienie

E U03.

E U03. przeprowadza pełne i ukierunkowane badanie fizykalne;

Obserwacja/Omówienie

E u07.;

;

Obserwacja/Omówienie

E U12.

dorosłych

Obserwacja/Omówienie

E U13.

E U13. ocenia i opisuje stan somatyczny i psychiczny pacjenta;

Obserwacja/Omówienie

E U14.

ycia;

Obserwacja/Omówienie

G W12.

G W12. zna zasady tajemnicy lekarskiej, prowadzenia dokumentacji medycz

, cywilnej i zawodowej lekarza;

Obserwacja/Omówienie

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI

KSZTAŁCENIA)

D W03.

stanem zdrowia

Omówienie

D W04.

cie zaufania w interakcji z

pacjentem

Omówienie

D W06.

lekarza

Omówienie

D W08.

rodziny w procesie leczenia;

Omówienie

D W12.

;

Omówienie

G W05.

ycia;

Omówienie

G W06.

du lekarskiego;

Omówienie

PUNKTY ECTS

TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU:

Tematyka

1. Choroby tarczycy leczone chirurgicznie. Rak tarczycy, Choroba guzkowa tarczycy [wole

koloidowe], Nadczynność tarczycy

2. Choroby przytarczyc. [nadczynność przytarczyc : pierwotna, wtórna, trzeciorzędowa,

niedoczynność przytarczyc pooperacyjna i samoistna,

3. Leczenie chirurgiczne chorób nadnercza. [guzy nadnercza nieczynne hormonalnie i czynne

hormonalnie, zespoły endokrynologiczne związane z chorobami nadnercza, rak pierwotny
kory nadnercza ]

4. Choroby przełyku, przepony i jelita cienkiego leczone operacyjnie. [rak przełyku, achalazja,

GERD, przepukliny przeponowe, guzy NET i GIST j. cienkiego , krezki, niedrożność j.
cienkiego ]

5. Choroby żołądka i dwunastnicy leczone chirurgicznie [rak i stany przedrakowe żołądka,

choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy oraz jej powikłania, ]

6. Rak jelita grubego i odbytnicy. [stany przedrakowe j. grubego, polipy i zespoły

polipowatości, badania przesiewowe w profilaktyce r.j.g. ]

7. Nieswoiste zapalenia jelit i aspekty leczenia chirurgicznego . [ Choroba L- Crohna,

Wrzodziejące zapalenia j. grubego, Colitis indeterminata ]

8. Choroby okołoodbytnicze. [ch. Hemoroidalna, szczelina odbytu, ropień i przetoka

okołoodbytnicza, kłykciny kończyste, rak odbytu, wypadanie odbytu/odbytnicy,
nietrzymanie stolca ]

9. Choroby wątroby leczone operacyjnie. Guzy wątroby [rak wątrobowo komórkowy, rak

cholangiocarcinoma, naczyniaki, gruczolaki, torbiele, przerost guzkowy

10. Choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych leczone chirurgicznie. Kamica żółciowa

i jej powikłania. Rak pęcherzyka żółciowego

11. Choroby trzustki i bańki trzustkowo-dwunastniczej. [rak trzustki, i inne raki okolicy

brodawki Vatera, ostre i przewlekłe zapalenie trzustki, ]

12.  Żywienie w okresie okołooperacyjnym, leczenie żywieniowe.
13.  Otyłość jako choroba cywilizacyjna i sposoby jej leczenia.
14.  Zakażenia w chirurgii, sposoby leczenia i zapobiegania.
15.  Problemy psychologiczne w okresie okołooperacyjnym. [ problemy komunikacji lekarz-

pacjent, sposoby przekazywania informacji n.t stanu zdrowia, sposoby rozmów z tzw.
trudnym pacjentem ]

Forma

(wykłady,seminariu,,

ćwiczenia,

zaj.fakultatywne,

itp…)

LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA:

„Chirurgia. Podręcznik dla studentów” O.J. Garden, A.W. Bradbury, J.L.R.
Forsythe, R.W. Parks Elsevier 2009

„Chirurgia” W. Noszczyk PZWL 2005

„Przypadki

kliniczne

chirurgii”

Michael

Gerstorfer,

Piet

Koeppen,

[red.

wyd.

pol.] Tadeusz Popiela Elsevier Urban & Partner, 2009,

”Chirurgia” B. Jarrell, A. Carabassi seria NMS.

WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU:

Test zaliczeniowy
Zaliczenie omawianych przypadków klinicznych
Zaliczenie prowadzonej dokumentacji medycznej (Historia choroby)
Zaliczenie na podstawie obecności na zajęciach

11.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów

Wykłady - Semestr zimowy

Tematyka wykładów

Imię i nazwisko osoby

prowadzącej zajęcia

Wykład 1.

Wykład 2.

Wykład 3.

Wykład 4.

Wykłady - Semestr letni (wykłady tylko w semestrze letnim!)

Tematyka wykładów

Imię i nazwisko osoby

prowadzącej zajęcia

Wykład 5.

„Chirurgiczne leczenie otyłości”/Guzy
neuroendokrynne przewodu pokarmowego”

Dr hab. n. med.
Maciej Biczysko

Wykład 6.

„Stomia – problemy chirurgiczne i
pielęgnacyjne”

Prof dr. hab. n.
med. Jacek Szmeja

Wykład 7.

„Chirurgia na przełomie stuleci. Perspektywy
rozwoju”

Dr hab. n. med.
Tomasz Kościński

Wykład 8.

„Chirurgia minimalnie inwazyjna i
endoskopia”

Dr hab. n. med.
Stanisław Malinger

Wykład 9.

„Chirurgia Fast-Track / Chirurgia wątroby –
współczesne metody leczenia guzów wątroby”

Dr hab. med.
Przemysław Pyda

Ćwiczenia - Semestr zimowy/letni

Tematyka ćwiczeń

Osoba odpowiedzialna

Ćwiczenie 1.

Chirurgia endokrynologiczna:
Chirurgiczne leczenie chorób przytarczyc.

Fizjologia gospodarki wapniowo-fosforanowej i rola
regulacyjna przytarczyc. Anatomia chirurgiczna
przytarczyc. Pierwotna i wtórna nadczynność
przytarczyc: diagnostyka, różnicowanie, zasady
postępowania pooperacyjnego, techniki lokalizacji.
Stany hiperkalcemii nie związane z patologią
przytarczyc. Przełom hiperkalcemiczny. Patogeneza
wtórnej i trzeciorzędowej nadczynności przytarczyc.
Zasady techniki chirurgicznej stosowanej w chirurgii
tarczycy i przytarczyc.

Dr B. Stawny
Dr J. Paszkowski

Ćwiczenie 2.

Chirurgia endokrynologiczna:
Chirurgiczne leczenie chorób tarczycy.

Rak tarczycy: podziały, klasyfikacje, diagnostyka,
leczenie operacyjne, zasady postępowania. Leczenie
uzupełniające. Wskazania do leczenia operacyjnego
chorób nienowotworowych tarczycy (zapalenia
tarczycy, guzki autonomiczne).Techniki operacyjne z
uwzględnianiem technik minimalnie inwazyjnych w
chirurgii tarczycy. Powikłania po leczeniu
operacyjnym tarczycy rozpoznanie i sposoby
leczenia. Postępowanie okołooperacyjne w wolu
nadczynnym.

Dr Ł. Krokowicz
Dr M. Borejsza-Wysocki

Ćwiczenie 3.

Chirurgia endokrynologiczna:
Chirurgiczne leczenie chorób nadnerczy.

Guzy nadnercza nieczynne hormonalnie:
rozpoznanie, postępowanie, wskazania do leczenia
operacyjnego.
Zespół Cushinga: diagnostyka, różnicowanie, zasady
leczenia operacyjnego, postępowanie
okołooperacyjne. Przełom nadnerczowy,
niedoczynność kory nadnerczy: rozpoznanie, leczenie
Zespół Conna: diagnostyka, różnicowanie przyczyn
nadciśnienia, kryteria rozpoznania, zasady leczenia.
Zespół guza chromochłonnego: zasady rozpoznania,
powikłania, postępowanie przed i śródoperacyjne.
Podstawy technik operacyjnych stosowanych w
chirurgii nadnercza. Techniki minimalnie inwazyjne
w chirurgii nadnerczy

Doc. M. Biczysko
Dr B.Stawny

Ćwiczenie 4.

Chirurgiczne leczenie chorób wątroby.

Podstawy anatomiczne, anatomia chirurgiczna

Doc. P.Pyda
Dr M. Borejsza-Wysocki

(elementy anatomii istotne dla chirurga), podział na
segmenty wg Couinaud, nazewnictwo chirurgiczne.
Leczenie zmian ogniskowych wątroby - cechy zmian
ogniskowych wątroby decydujące o wyborze
postępowania. Sposoby leczenia zmian ogniskowych
wątroby leczenie radykalne a leczenie paliatywne
resekcja , transplantacja wątroby, metody niszczenia
guza (chemioterapia, radioterapia, embolizacja guza.
Resekcja wątroby – zasady ogólne.

Ćwiczenie 5.

Rak i stany przedrakowe żołądka.

Anatomia topograficzna żołądka. Epidemiologia
(czynniki społ.-ekonomiczne, dystrybucja
geograficzna)
Czynniki sprzyjające (dieta, używki, leki, czynniki
środowiskowe) Stany przedrakowe: Zanikowe
zapalenie błony śluzowej żołądka;
Achlorhydria/hypochlorhydria ;Niedokrwistość
złośliwa; Metaplazja jelitowa, Choroba Menetriera;
Polipy gruczolakowate; Kikut żołądka po częściowej
gastrektomi. Czynniki genetyczne, wpływ HP,
proponowany model kancerogenezy.
Umiejscowienie, typy histologiczne i klasyfikacja
Laurena raka żołądka. Obraz kliniczny i
symptomatologia. Diagnostyka różnicowa i badania
dodatkowe w raku żołądka
Leczenie raka żołądka: Leczenie chirurgiczne
(resekcja żołądka, sposoby odtwarzania ciągłości p.
pokarmowego po wycięciu żołądka); Operacje
paliatywne; Chemioterapia. Powikłania leczenia
operacyjnego.

Doc. S.Malinger

Prof. T.Banasiewicz

Ćwiczenie 6.

Choroby okołoodbytnicze.

Choroba hemoroidalna: epidemiologia, patogeneza,
profilaktyka, klasyfikacje, leczenie.
Szczelina odbytu: przyczyny, patogeneza, zasady
leczenia, wskazania do leczenia zabiegowego.
Ropień okołoodbytniczy i przetoka okołoodbytnicza:
epidemiologia, patogeneza, klasyfikacje, zasady
leczenia, wskazania do leczenia operacyjnego. Rak
odbytu: epidemiologia, klasyfikacje, zasady leczenia

Prof. J.Szmeja
Prof. T.Kościński.

Ćwiczenie 7.

Kamica żółciowa i jej powikłania. Rak
pęcherzyka żółciowego.

Epidemiologia, Czynniki ryzyka kamicy żółciowej,
Patogeneza, Symptomatologia k.ż. Obrazy kliniczne-
różnicowanie ostrego i przewlekłego zapalenia
pęcherzyka żółciowego.
Wskazania do leczenia operacyjnego operacyjnego
k.ż. Sposoby leczenia operacyjnego k.ż.. Powikłania
k.ż. – omówienie , sposoby leczenia. Rak pęcherzyka
żółciowego: epidemiologia, objawy, diagnostyka,
sposoby leczenia radykalnego radykalnego
paliatywnego.

Dr U.Skowrońska-Piekarska
Doc. M.Biczysko

Ćwiczenie 8.

Chirurgiczne leczenie chorób trzustki.

Anatomia topograficzna trzustki. Ostre Zapalenie
Trzustki: definicja OZT; epidemiologia,
patofizjologia i etiologia. Objawy OZT. Diagnostyka

Dr. J.Hermann

Dr . W.Meissner

laboratoryjna i badania obrazowe. Przyczyny
hiperamylazemii. OZT – różnicowanie. Powikłania
OZT i wskazania do leczenia operacyjnego.
Farmakoterapia OZT: hamowanie wydzielania
trzustkowego i żołądkowego. Redukcja zapalenia,
walka z bólem i objawami wstrząsu. Skale oceny
przebiegu OZT (Ranson, Glasgow, APACHE II).
Przewlekle zapalenie trzustki: Przyczyny. Leczenie
farmakologiczne i operacyjne (zabiegi endoskopowe,
zabiegi drenażowe, zespolenia omijające). Rak
trzustki. :Epidemiologia, czynniki sprzyjające,
demografia, symptomatologia. Badania dodatkowe i
różnicowanie. Leczenie operacyjne i uzupełniająca
chemioterapia.
Powikłania leczenia chirurgicznego raka trzustki.

Ćwiczenie 9.

Zakażenia w chirurgii jamy brzusznej.

Zakażenia nozokomialne i ich podział- czynniki
ryzyka zakażeń – zakażenia miejsca operowanego –
zapobieganie – antyseptyka i aseptyka, zalecenia
CDC – postępowanie w zakażeniach jamy brzusznej
– problemy bakteriologiczne u chorych
chirurgicznych – ewolucja oporności – zastosowanie
antybiotyków w chirurgii jamy brzusznej-
profilaktyka i leczenie.

Prof. R.Marciniak
Dr. J.Paszkowski

Ćwiczenie 10.

Żywienie dojelitowe i dożylne.

Metabolizm chorych chirurgicznych.

Definicje, wskazania , przeciwwskazania do leczenia
żywieniowego. Kryteria doboru metod leczenia
żywieniowego. Dostęp dożylny i dojelitowy w
leczeniu żywieniowym, pielęgnacja, warunki
użytkowania. Żywienie dożylne systemem „jednego
pojemnika” (AIO). Przewlekłe żywienie dożylne.
Powikłania leczenia żywieniowego.

Dr U.Skowrońska-Piekarska

Dr. K.Matysiak

Ćwiczenie 11.

Postępy w chirurgii przewodu
pokarmowego.

Nowoczesne metody obrazowania. Techniki
videochirurgiczne. Telemedycyna. Roboty w
chirurgii. Chirurgia videoendoskopowa. Chirurgia
endoluminalna.

Dr. K.Matysiak

Prof. R.Marciniak

Ćwiczenie 12.

Chirurgiczne leczenie chorób przełyku,
oraz przepuklin przeponowych.

Rak przełyku: epidemiologia, objawy, ocena stopnia
zaawansowania, sposoby leczenia radykalnego i
paliatywnego.
Przepukliny przeponowe: wrodzone i nabyte.
Choroba refluksowa: klasyfikacje, objawy, wskazania
do leczenia zachowawczego i chirurgicznego.
Kurcz wpustu epidemiologia, patogeneza, objawy,
sposoby leczenia.
Uchyłki przełyku: epidemiologia, klasyfikacje,
sposoby leczenia chirurgicznego

Doc. S.Malinger

Prof. T.Kościński

Ćwiczenie 13.

Nieswoiste zapalenia jelit. Rola i miejsce
leczenia operacyjnego.

Patofizjologia, obraz kliniczny, diagnostyka, leczenie
farmakologiczne, różnicowanie wrzodziejącego
zapalenia jelita grubego oraz choroby L-Crohna. W

Dr J.Hermann
Dr. Ł. Krokowicz

szerszym zakresie analizowane są wskazania do
leczenia operacyjnego w trybie pilnym oraz
planowym. Omówione są techniki leczenia
operacyjnego w/w chorób a także powikłania
wczesne i odległe tego leczenia.

Ćwiczenie 14.

Otyłość i jej chirurgiczne leczenie.

Patogeneza otyłości prostej i wtórnej. Epidemiologia
otyłości jako choroby cywilizacyjnej. Pomiary,
definicje i klasyfikacje stanów/stopni otyłości.
Powikłania/konsekwencje otyłości olbrzymiej.
Sposoby leczenia otyłości. Rola leczenia
chirurgicznego w leczeniu otyłości.

Mgr. B.Kuczyńska

Ćwiczenie 15.

Leczenie przeszczepami narządów.

Problem dawcy
Dawcy zmarli; Dawcy żywi – możliwości pobrania
narządów od dawcy żywego.
Pobranie i wszczepienie nerki: ogólne zasady
pobrania i przechowywania narządu; wszczepienie
narządu
Pobranie i wszczepienie trzustki:wskazania i
przeciwwskazania. Wszczepienie narządowe całej
trzustki lub części trzustki, wszczepienie komórek
wysepkowych
Pobranie i wszczepienie wątroby. Wskazania i
przeciwwskazania. Wszczepienie klasyczne,
wszczepienie typu pigy-back

Doc. P.Pyda
Doc. T.Banasiewicz

Seminaria - Semestr zimowy / letni

Tematyka seminariów

Imię i nazwisko osoby

prowadzącej zajęcia

Seminarium 1.

Chirurgiczne leczenie chorób tarczycy.

Dr n. med. Ł

Krokowicz

Dr n. med. M.
Borejsza-Wysocki

Seminarium 2.

Choroby przytarczyc leczone

chirurgicznie.

Dr n. med.

B.Stawny

Dr n. med.
J.Paszkowski

Seminarium 3.

Nieswoiste zapalenia jelit. Rola i miejsce

leczenia operacyjnego.

Dr med. J.Hermann

Dr med. M.

Borejsza-Wysocki

Seminarium 4.

Chirurgiczne leczenie chorób wątroby.

Dr hab. med.
P.Pyda
Dr med. M.
Borejsza-Wysocki

Seminarium 5.

Rak i stany przedrakowe żołądka.

Dr hab .med.

S.Malinger

Dr hab. med.
T.Banasiewicz

Seminarium 6.

Rak okrężnicy i odbytnicy.

Prof. dr hab. med.
J.Szmeja
Dr n.med.W
Meissner

Seminarium 7.

Choroby okołoodbytnicze i badania

przesiewowe w raku j. grubego.

Prof. dr hab. med.

J.Szmeja

Dr hab.med.
T.Kościński.

Seminarium 8.

Kamica żółciowa i jej powikłania. Rak

pęcherzyka żółciowego.

Dr med.

U.Skowrońska-

Piekarska

Dr hab. med.
M.Biczysko

Seminarium 9.

Chirurgiczne leczenie chorób trzustki.

Dr med. J.Hermann

Dr med.
W.Meissner.

Seminarium 10.

Zakażenia w chirurgii jamy brzusznej.

Prof. dr hab. med.

R.Marciniak

Dr med.
J.Paszkowski

Seminarium 11.

Żywienie parenteralne i enteralne
chorych w okresie okołooperacyjnym.

Dr med.

U.Skowrońska-

Piekarska

Dr med.
K.Matysiak

Seminarium 12.

Postępy w chirurgii przewodu

pokarmowego.

Dr med.

K.Matysiak

Prof.dr hab.
med. R.Marciniak

Seminarium 13.

Chirurgiczne leczenie chorób przełyku,

oraz przepuklin przeponowych.

Dr hab.med.

S.Malinger

Dr hab. med.
T.Kościński

Seminarium 14.

Chirurgiczne leczenie chorób nadnerczy.

Dr hab. med.

M.Biczysko

Dr med. B.Stawny

Seminarium 15.

Leczenie otyłości

mgr. B.Kuczyńska

12.

Organizacja zajęć:

Godziny zajęć 8.00-12.30
Ćwiczenia codziennie przez 3 tyg. Od Poniedziałku do Piątku. Dla 1 grupy dziekańskiej
podzielone na:
Ćwiczenia Kliniczne Na Oddziałach 3 dni/tydz. Pon-Śr 8.00-11.30 [9dni/kurs]
Ćwiczenia Kliniczne – Przypadki 2 dni/tydz. Czw-Pt 8.00-11.30 [5dni/kurs]
Seminaria codziennie Pon-Pt 11.40- 12.30 [15 dni/kurs]
Kolokwium testowe Piątekt ostatniego dnia kursu

Zajęcia kliniczne odbywają się od poniedziałku do piątku w godzinach: (proszę rozpisać

dokładnie godziny każdego dnia tygodnia)

3 tygodnie od Poniedziałku do Piątku od 8.00-12.30

Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej jednostki :

http://www.3chirurgia.ump.edu.pl/

REGULAMIN ZAJĘĆ:

Regulamin ćwiczeń dla studentów V roku Wydziału Lekarskiego.

1. Ćwiczenia odbywają się w Katedrze i Klinice Chirurgii Ogólnej,

Endokrynologicznej i Onkologii Gastroenterologicznej w Szpitalu
Klinicznym Nr 2 przy ulicy Przybyszewskiego 49 w terminach
wyznaczonych przez Dziekanat U.M. od poniedziałku do piątku.

2. Pierwszego dnia ćwiczeń każdej grupy o godzinie 08.00 odbędzie się

krótkie 30 min wprowadzenie na temat organizacji pracy i zajęć w Klinice
oraz zasad współpracy z pozostałym personelem nie zaangażowanym w
nauczanie studentów. Omówione zostaną także szczegółowe zasady
rotacji podgrup w Klinice. Wprowadzenie odbywa się w Sali
Seminaryjnej Kliniki na parterze budynku głównego szpitala obok
szpitalnej kafeterii.

3. Rozkład zajęć każdego dnia od poniedziałku do środy poza ostatnim

dniem jest analogiczny i wygląda następująco:
08.00- 10.30  Ćwiczenia w Oddziałach, Pracowniach, Poradniach i Sali
               Operacyjnej  Kliniki zgodnie ze szczegółowym planem
10.30-10.45     Przerwa
10.45-11.45     Ćwiczenia w Oddziałach
11.45-12.45     Seminarium  (tematyka na stronach powyżej)

W czwartki i piątki każdego tygodnia odbywać się będą ćwiczenia
polegające na omówieniu  przypadków klinicznych. Przypadki zostaną
rozdane studentom do opracowania w pierwszym dniu ćwiczeń . Każdy
student dostanie do omówienia 2-3 przypadków klinicznych, które
powinien przeanalizować, omówić , zaproponować wstępne rozpoznanie
kliniczne, diagnostykę różnicową , możliwe rozpoznania oraz postępowanie
lecznicze wraz z rokowaniem. Sposób przygotowania przypadku to
prezentacja np.  Power Point lub Open Office, rzutnik pisma, schematy
rysowane na tablicy. Zajęcia z omówienia przypadków będą każdorazowo
oceniane a sposób omówienia i przygotowanie studenta będzie jednym z
elementów oceny końcowej.  Omawianie przypadków będzie trwało od
godziny 08.00-11.30 z jedną 15 minutową przerwą o godzinie 09.30- 09.45.
Na omówienie 1 przypadku przeznaczone jest 12-15 minut  razem z
dyskusją.

4. Seminaria w ramach ćwiczeń odbywają się w Sali Seminaryjnej Kliniki.

(Parter obok baru )

5. Ćwiczenia kliniczne odbywają się na oddziałach Kliniki (A-1, A-2, A-3,

Pododdziale Chirurgii Endokrynologicznej) pod opieką przydzielonych
do każdej podgrupy asystentów oraz  Sali Operacyjnej , Ambulatorium,
Pracowni Endoskopii, Salach Opatrunkowych, Poradniach
(Proktologicznej, Chirurgii Gastroenterologicznej, Chirurgii
Endokrynologicznej).
Rotacja studentów przez oddziały  i osoby nauczycieli będą każdorazowo
podawana do wiadomości na tablicy ogłoszeń (obok Sekretariatu Kliniki),
w Sali Seminaryjnej oraz na stronie internetowej Kliniki.

6. Każdy student jest zobowiązany przynieść ze sobą czysty, biały fartuch

lekarski, stetoskop oraz notatnik i długopis w celu sporządzania notatek.
Każdy student ma obowiązek posiadania i przynoszenia podręcznika
chirurgii klinicznej w celu dokształcania i weryfikowania spostrzeżeń i
danych klinicznych.

7. Pierwszego dnia ćwiczeń każda grupa dziekańska będzie podzielona, na

co najmniej 4 podgrupy przypisane do konkretnych asystentów ze
szczegółowym planem rotacji przez oddziały .

8. Każdy student w ciągu cyklu ćwiczeń będzie miał przydzielonego, co

najmniej 1 pacjenta tygodniowo, którego szczegółową historię choroby
musi prowadzić codziennie w czasie ćwiczeń na oddziale , co jest
warunkiem niezbędnym zaliczenia ćwiczeń. Historia choroby jest także

elementem ocenianym a ocena ta ma wpływ na zaliczenie ćwiczeń.

9. Program ostatniego dnia ćwiczeń polega na prezentacji opisywanych

przypadków dyskusji na temat rozpoznania i zastosowanego leczenia. W
tym samym dniu odbędzie się ustne zaliczenie ćwiczeń u wcześniej
wyznaczonych asystentów. Do zaliczenia cyklu ćwiczeń trzeba zaliczyć
pozytywnie prezentację opisywanego przypadku oraz zdać kolokwium na
ocenę, co najmniej dostateczną – (3) (skala 2-5). Sprawdzian jest testowy
polegający na rozwiązaniu testu , który będzie składał się z 30 pytań .
Test jest zaliczony jeżeli student udzieli 19 prawidłowych odpowiedzi.

10. Dopuszcza się maksymalnie opuszczenie do 3 dni ćwiczeniowych w

przypadkach usprawiedliwionych.

11. W przypadku wątpliwości, pytań, problemów należy zwracać się do osób

odpowiedzialnych za organizację ćwiczeń P. dr.dr. Maciej Biczysko,
Urszula Skowrońska-Piekarska, w Sekretariacie Katedry P. Izabela
Bobrowska.

PROGRAM ZAJĘĆ

Zajęcia

mają

przygotować

absolwenta

do:

- diagnostyki różnicowej chorób układu pokarmowego i gruczołów dokrewnych ze
szczególnym uwzględnieniem chorób leczonych metodami operacyjnymi.
-

zasad

prowadzenia

chorych

okresie

przed

pooperacyjnym

- zasad przygotowania chorego do leczenia operacyjnego w trybie ambulatoryjnym
- rozpoznawania powikłań leczenia operacyjnego w krótko i długoterminowym
okresie

opieki

pooperacyjnej

- pracy w zespole na oddziale chirurgicznym, w tym zasad zachowania na Bloku
Operacyjnym Chirurgii i asystowania do zabiegów operacyjnych

PROGRAM NAUCZANIA

Wymagania wstępne: Znajomość anatomii, anatomii patologicznej, histologii i

fizjologii gruczołów dokrewnych: tarczyca, przytarczyce, nadnercze, trzustka.

Znajomość anatomii topograficznej prawidłowej, anatomii patologicznej, histologii i

fizjologii narządów przewodu pokarmowego : przełyk, żołądek, dwunastnica, jelito

cienkie, jelito grube, odbytnica, wątroba, śledziona, trzustka, pęcherzyk żółciowy.

Przygotowanie do zajęć polega na przygotowaniu merytorycznym do seminariów

prowadzonych zgodnie z powyżej spisanym harmonogramem. Na ćwiczeniach

klinicznych student zobowiązany jest posiadać: odpowiedni schludny , skromny

ubiór, czysty fartuch lekarski, buty szpitalne, podręcznik chirurgii, sprzęt do

sporządzania notatek, stetoskop

Wymagania końcowe: zaliczone kolokwium testowe min 19/30 prawidłowych

odpowiedzi, zaliczoną historię choroby zbadanego pacjenta/ów, zaliczone omówienie

co najmniej 2 wirtualnych przypadków klinicznych, wszystkie nieobecności

usprawiedliwione [do 3 dni].

Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny

Egzamin teoretyczny – kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny,
testowy)
Egzamin jest testowy na 6 tym roku studiów i jest organizowany przez Klinikę
Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej UMP w SK-1 ul Długa.

Egzamin praktyczny – kryterium zaliczenia: brak

Zaliczenie – kryterium zaliczenia : zaliczone kolokwium testowe min 19/30
prawidłowych odpowiedzi, zaliczoną historię choroby zbadanego pacjenta/ów, zaliczone
omówienie co najmniej 2 wirtualnych przypadków klinicznych, wszystkie nieobecności
usprawiedliwione [do 3 dni].

14.Literatura:

Zalecana literatura:
1. „Chirurgia. Podręcznik dla studentów” O.J. Garden, A.W. Bradbury, J.L.R.
  Forsythe, R.W. Parks Elsevier 2009
2. „Chirurgia” W. Noszczyk   PZWL 2005
3. „Przypadki kliniczne z chirurgii” Michael Gerstorfer, Piet Koeppen, [red. wyd.
  pol.] Tadeusz Popiela Elsevier Urban & Partner, 2009,

4. ”Chirurgia. Podręcznik dla studentów medycyny”  Jan Fibak (red.) Rok
wydania: 2002 r., Wydawca: PZWL

5. ”Chirurgia” B. Jarrell, A. Carabassi seria NMS.

6. ”Oksfordzki podręcznik chirurgii”
7. ”Podstawy chirurgii” Pod .red. J. Szmidta. Wyd.Med. Praktyczna 2002

15.Studenckie koło naukowe

Opiekun koła: Dr hab. n. med. Maciej Biczysko

Tematyka : Koło naukowe działające przy Katedrze i Klinice Chirurgii Ogólnej,

Endokrynologicznej i Onkologii Gastroenterologicznej UMP im. K.

Marcinkowskiego w Poznaniu zajmuje się problematyką diagnostyki, leczenia

chorób chirurgicznych i naukową analizą danych klinicznych pacjentów leczonych

w Klinice. W ramach prac koła odbywają się spotkania szkoleniowe podczas

których referowane są żywotne problemy światowej chirurgii gastroenterologicznej

i endokrynologicznej. Odbywają się również spotkania robocze w kilkuosobowych

zespołach przygotowujących doniesienia naukowe i prace do referowania w

ramach sympozjów STN lub przygotowywanych do druku w piśmiennictwie

naukowym.

Miejsce spotkań: Sala Konferencyjna Katedry przy Sekretariacie .

16. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora

17. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku
przedmiotów koordynowanych)

UWAGA ; wszystkie tabele i ramki można powiększyć w zależności od potrzeb