A G N I E S Z K A D Ę B I C K A

J U S T Y N A L E N A R T

Ochwat

- przyczyny, objawy, zapobieganie

Ochwat to niezakaźne, aseptyczne, rozlane zapalenie tworzywa kopytowego

przebiegające z dużą ilością wysięku i martwicą blaszek kopytowych.

Tym objawia się choroba systemowa całego końskiego organizmu,

zaburzająca funkcję także innych narządów.

Leczenie ochwatu wymaga współpracy lekarza weterynarii z

kowalem/podkuwaczem.

Wcześnie wykryty jest niemal w 100% wyleczalny, zaniedbanie ochwatu

prowadzi do stanu przewlekłego choroby, czasem do śmierci konia.

Co to jest ochwat?



Pokarmowy – przedawkowanie węglowodanów poprzez spożycie nadmiernej

ilość zboża. Ilość węglowodanów niezbędna do wywołania ochwatu jest różna w

zależności od właściwości bakterii zasiedlający przewód pokarmowy konia. Duża

ilość węglowodanów powoduje wzrost populacji bakterii produkujących kwas

mlekowy, co powoduje silne zakwaszenie jelita ślepego. To prowadzi do rozwoju

bakterii wytwarzających endotoksyny, które wchłaniają się do układu krwionośnego.



Poporodowy – ochwat jako następstwo ciężkiego porodu lub zatrzymania

łożyska po porodzie. Rozkład gnilny łożyska i zapalenie macicy powodują powstanie

endotoksyn.

Czynniki wywołujące chorobę:



Mechaniczny – do ochwatu dochodzi u koni zmuszanych do forsownych

i długotrwałych marszów po twardej nawierzchni oraz u koni często

odciążających jedną z kończyn (np. podczas leczenia złamań).

Czynniki wywołujące chorobę:



Sterydy – mogą wywołać ochwat, ponieważ zwiększają skurcz naczyń

włosowatych i potęgują efekty zakrzepicy wewnątrznaczyniowej.



Czynniki o nieznanej etiologii – np. nie wiadomo dlaczego ochwat

powstaje po napiciu się przez rozgrzanego konia dużej ilości zimnej wody.



Schorzenia kolkowe i liczne choroby bakteryjne, przy których

występuje produkcja endotoksyn, również mogą zakończyć się ochwatem.

Czynniki wywołujące chorobę:



Powikłania – przy niektórych chorobach tła zakaźnego, np. zapaleniu płuc,

influenzie czy po przebytym porodzie, może stanowić powikłania.



Alergia - stwierdzono również, że ochwat jest chorobą alergiczną, ale

dotychczas nie wykryto czynnika uczuleniowego czy zespołu tych czynników.

Czynniki wywołujące chorobę:



Toksyczny – duża ilość toksyn, oprócz uszkadzania narządów (wątroba/nerki) powoduje

zwiększenie przepływu krwi tętnicami palcowymi i otwarcie połączeń tętniczo-żylnych
(anastomoz). Jednoczenie zmniejszeniu ulega przesączenie krwi przez najmniejsze z naczyń –
naczynia włosowate – w kopycie. To prowadzi do niedokrwienia i martwicy blaszek kopyta.

Mechanizmem zmian w naczyniach sterują hormony uwolnione pod wpływem endotoksyn i
kwasicy organizmu. Dodatkowo przesączanie przez naczynia włosowate utrudnione jest przez
liczne zakrzepy tworzące się wewnątrz naczyń i żył odprowadzających krew z kopyta. To przyczynia
się do gromadzenia się nadmiernej ilości płynu wewnątrz puszki kopytowej.

Czynniki wywołujące chorobę:

1 – kość kopytowa, 2 – strzałka gąbczasta, 3 – ścięgno
prostownika wspólnego palców, 4 - ścięgno zginacza
głębokiego palców

Płyn ten zwiększa ciśnienie
w puszce kopytowej, która,
stanowiąc zamknięte
naczynie, nie może się
rozciągnąć – to potęguje
ból. Dodatkowo duża ilość
płynu powoduje odklejenie
puszki kopytowej od kości
kopytowej co odgrywa
istotną rolę w deformacji
kopyta.

Kość kopyta stanowi
miejsce końcowego
przyczepu ścięgna zginacza
głębokiego. Napięcie tego
ścięgna powoduje
podciąganie kości
kopytowej ku górze.

1 – miejsce gromadzenia się płynu

W zdrowym kopycie
przeciwdziała temu
napięcie ścięgna
prostownika palców oraz
puszka kopytowa ściśle
dopasowująca się do
kształtu kopyta.

Pojawienie się wysięku
prowadzi do odklejenia się
puszki kopytowej od
kości, a słabe ścięgno
prostownika nie
równoważy działania
silnego ścięgna zginacza
głębokiego. W ten sposób
ścięgno to powoduje
rotację kości kopytowej, a
zatem przód kości kieruje
się stromo w stronę
podeszwy.

W następstwie dochodzi
do wypchnięcia
podeszwy, zapadniecia
się koronki i przedniej
ściany kopyta. W
ciężkich przypadkach
kość kopytowa może
przebić podeszwę.



gorące i bolesne kopyta (nawet ponad 30

o

C),



temperatura ciała podnosi się do 39

o

C,



widoczna kulawizna,



charakterystyczna postawa odciążająca,



obrzęk koronek,



chód dwutaktowy,



unikanie ruchu przez konia.

Objawy to m.in.:

Postawa
odciążająca

Koń podstawia tylne
nogi pod kłodę by
odciążyć przednie nogi
dotknięte ochwatem.

Postawa
odciążająca
cztery kończyny

Kuc walijski z
nawracającym
ochwatem, początkowo
dotknięte przednie
nogi, nawrót choroby
dotknął wszystkie
cztery.
Odpowiednie
postępowanie
spowodowało całkowite
wyleczenie.



bolesność,



kulawiznę,



oddzielenie rogu listewkowego od listewek tworzywa

ściennego przez wysięk zapalny,



przemieszczenie kości kopytowej,



deformację puszki kopytowej,



zzucie puszki kopytowej (ochwat toksyczny).

Ochwat powoduje:

Zmiany
poochwatowe:

1. Zmiana kształtu ścian
puszki rogowej

2. Poszerzenie linii
białej

3. Uwypuklenie
podeszwy

4. Rotacja kości
kopytowej

Zzucie puszki
kopytowej:

Całkowite oddzielenie
puszki od tworzywa
kopytowego –
spowodowane
najczęściej ochwatem
toksycznym.

I – faza rozwoju choroby - zapoczątkowane zostaje oddzielanie się blaszek warstwy

wewnętrznej puszki kopytowej od tworzywa kopytowego; trwa od 8-12 do 30-40 godzin.

II – faza ostra - trwa od pierwszych objawów bolesności kopyta do przemieszczenia

się kości kopytowej wewnątrz puszki kopytowej; trwa kilka dni.

III – faza przewlekła - następuje po fazie ostrej, o ile nie doszło do wyleczenia konia

lub jego eutanazji; może trwać nieokreśloną długość czasu; widoczne są objawy

bolesności, kulawizna, przemieszczenie kości kopytowej wewnątrz puszki kopytowej.

Fazy ochwatu:



zlikwidowanie przyczyny ochwatu,



zapobieganie dalszego działania endotoksyn,



ochrona podeszwy przed deformacją,



eliminacja bólu i stanu zapalnego,



kontrola prawidłowego działania serca i układu krążenia.

Cele leczenia:



ograniczyć skarmianie koni świeżym ziarnem,



nie poić koni zgrzanych i spoconych,



nie można oziębiać konia przez przetrzymywanie go bez pracy w niskich

temperaturach otoczenia,



usunąć czynniki wywołujące chorobę (np. zmniejszyć dawkę

węglowodanów, usunąć zalegające łożysko w macicy),

Jak zapobiegać i leczyć?



gdy zauważymy pierwsze objawy, należy zacząć chłodzić kopyta (umieszczenie konia na

stanowisku z dużą ilością miękkiej ściółki i robienie okładów z zimnej wody lub lodu,
wstawienie kopyt do wiaderek z wodą lub wstawienie konia do basenu/sadzawki), ograniczenie
podawania wody do nie więcej niż 1/3 normalnej porcji oraz zaprzestanie podawania pasz
soczystych i objętościowych,



jeśli przyczyną ochwatu jest przekarmienie węglowodanami, podaje się koniowi sondą do

żołądka ok. 4 litry oleju parafinowego, żeby zapobiec dalszemu wchłanianiu się endotoksyn z
jelit,



podać leki przeciwzapalne i przeciwbólowe (Finadyna, Fenylbutazon - przeciwbólowo,

aspiryna i heparyna by poprawić przepływ krwi, acepromazyna lub DMSO na rozszerzenie
naczyń krwionośnych),

Jak zapobiegać i leczyć?



nawiązać współpracę z kowalem: założenie podkowy sercowatej,

klinowatych wkładek pod piętki, zastosować metodę zdjęcia części ściany

przedniej kopyta i podkuć podkową podwiniętą,



stosowanie metody dr Strasser (zapobieganie i leczenie),



w przypadku ochwatu nawracającego – kontrola radiologiczna,



w przypadku przebicia podeszwy przez kość kopytową leczenie może być

nieskuteczne – rozważyć eutanazję.

Jak zapobiegać i leczyć?

W oczekiwaniu
na lekarza

Po zauważeniu objawów
ochwatu należy szybko
schłodzić kopyta!!

Zdjęcie części
ściany przedniej
kopyta

Zdjęcie części ściany puszki
zmniejsza ból, a sama ściana
odtwarza się w ciągu kilku
miesięcy.
W celu ułatwienia narastania
nowego rogu zgodnie z
przebiegiem listewek tworzywa
na kości kopytowej usuwa się
róg na całej szerokości ściany
przedniej. Rozpoczyna się od
1/3 długości ściany poniżej
krawędzi koronowej i
pozostawia pasek ok. 1 cm
ponad brzegiem podstawy.

Kopyto powinno być podkute
podkowa podwiniętą, w której
uniesiony przodek sięga połowy
poszerzonej linii białej.

Podkowa
sercowata

Tego typu podkowa chroni
strzałkę i puszkę w
najmniejszym stopniu
zaburzając przepływ krwi
przez kopyto. Część
podpierająca strzałkę musi
się kończyć ok. 9mm
przed końcem grota
strzałki. Wtedy uzyskuje
się najlepsze podparcie
kości kopytowej
zapobiegające jej rotacji.

Wkładki pod
piętki

W ostrej postaci ochwatu
stosuje się specjalne
wkładki klinowe, których
zadaniem jest uniesienie
piętek, ścian wyporowych i
przedkątnych i odciążenie
zrotowanej kości
kopytowej, co zmniejsza
ból w kopycie, a
jednocześnie ma
zapobiegać dalszej rotacji
kości. W trakcie leczenia
wkładki te są stopniowo
usuwane.

Kopyto
poochwatowe
charakteryzuje się:



wklęsłą przednią ścianą

puszki kopytowej,



płaską lub wypukłą

podeszwą,



rozszerzoną linią białą,



widocznymi

pierścieniami
rozszerzającymi się ku
tyłowi,



wygiętą przednią częścią

krawędzi podeszwowej,
która traci kontakt z
podłożem.



E. Rokicki, T. Kolbuszewski, „Wybrane zagadnienia z medycyny

weterynaryjnej”, Fundacja ROZWÓJ SGGW, Warszawa 1997.



R. Kolstrung, P. Silmanowicz, A. Stachurska, „Pielęgnacja i podkuwanie

kopyt koni”, PWRiL, Warszawa 2004.



P. Golonka, „Ochwat”, Koń Polski, 5/2002.

Bibliografia:

Dziękujemy za uwagę.