5. Ciało jako podstawa tożsamości jednostki.

Perspektywa psychologiczna:

Lata 70-te przyniosły przełom w podejściu do ciała, jako tego co wydaje się ważne.

1. Społeczna psychofizjologia.

Cacioppo, Petty

Ludzie w określonych sytuacjach wykorzystują informacje swojego organizmu do wnioskowania o własnych postawach - pozytywne emocje dają pozytywne postawy, negatywne emocje - negatywne postawy.

Valins

Człowiek wartościuje znaczenia niektórych obiektów, kierując się pośrednimi wskaźnikami, którymi mogą być informacje płynące z własnego organizmu.

2. Psychologia społeczna

Skarżyńska, Kozielecki

Ludzie z większą pewnością tworzą samopisy, samooceny dotyczące wyglądu zewnętrznego, urody, czy zewnętrznych przejawów funkcjonowania organizmu, niż sądy których treścią są wewnętrzne predyspozycje.

Zaskakujące są:

• Wrażenia fantomowe (Simmel) - trwają około 6 miesięcy, dzieci nie mają wrażeń fantomowych;,

• Poczucie depersonalizacji towarzyszące zaburzeniom psychicznym, symptomom histerycznym, neurotycznym, zaburzeniom osobowości i schizofrenii (Epstein, Shontz);

• Postrzeganie ciała przez osoby niewidome (Bennet) - zwracają głównie uwagę na ręce i skórę, osoby widzące na oczy, usta, nos, czyli głównie twarz;

• Zniekształcenie postrzegania dystansu i wielkości części ciała, częste przeszacowanie wielkości (Werner, Wapner,Comall).

Wnioski:

Spostrzeganie swojego ciała i jego części może być zdeterminowane wpływem specyficznych cech osobowości lub wiedzy odnoszącej się do JA.

Prawa percepcji ustępują miejsca schematom poznawczym.

OBRAZ CIAŁA - body - image, Head

To względnie stały model, wzorzec ciała, który modyfikuje wrażenia wywołane przez napływające impulsy motoryczne związane z postawą ciała i lokalizacją, wiążąc je ze świadomością.

SCHEMAT CIAŁA - body- schema, Schidler

To bazowy wzorzec funkcjonujący poza centralną świadomością. Jest jednym z aspektów obrazu ciała zawierającym w sobie uczucia, myśli, pamięć.

Koncepcja Shontz'a

Funkcje obrazu ciała:

• Rejestrator sensoryczny, selekcjonujący i integrujący informacje z narządów zmysłów;

• Instrument działania, dostosowujący owe działanie do struktury ciała;

• Źródło popędów - wyznaczone przez potrzeby o charakterze organicznym;

• Bodziec efektywnego użycia ciała jako instrumentu adaptacji;

• Bodziec dla innych i instrument ekspresji

• Obszar prywatnego życia, jako że ja lokuje się zawsze we własnym ciele.

Poziomy doświadczenia cielesności:

1. Schemat ciała - podstawowa zdolność lokalizowania bodźców z jego powierzchni (hedonistyczny wymiar doświadczenia), dziecko czuje jedność z tymi, którzy się nim opiekują;

2. Ja cielesne - body - self
   Powierzchnia ciała jest postrzegana jako linia oddzielająca JA od NIE -JA (już kilkumiesięczne dziecko)

3. Fantazjowanie na temat własnego ciała - rozstrzyga się orientacja seksualna, ludzie próbują się mierzyć z własnym ciałem

4. Pojęcie ciała - body - koncept,
   Formalna wiedza o ciele przedstawiana przy użyciu konwencjonalnych znaków (słowa, obrazy), uczymy się mówić o ciele, postrzegać ciało, nasz obraz ciała staje się produktem kultury. Dlatego różny był obraz ciała w różnych epokach historycznych.

Wnioski:

• Obraz ciała jest jednością w wielości;

• Doświadczenie ciała jest mniej lub bardziej podstawowe i fundamentalne dla budowania własnego JA (proces liniowy);

• Doświadczenie własnego ciała rozwija się hierarchicznie.

Cielesność jako aspekt tożsamości

Ja empiryczne - W. James

• Ja materialne - ciało, ubiór, rodzina i moje dobra;

• Ja społeczne - przeświadczenie o własnej pozycji, rolach społecznych;

• Ja duchowe - psychiczne właściwości i predyspozycje

Reykowski

Obraz własnej osoby tworzą treści odnoszące się do:

• Wyglądu zewnętrznego człowieka i fizycznych właściwości;

• Własnych umiejętności i zdolności;

• Własnych postaw i potrzeb

• Własnej pozycji wśród innych ludzi

Łukaszewski

Ja realne współtworzą treści:

1. informacje dotyczące normalnych stanów wewnętrznych;

2. informacje dotyczące innych normalnych właściwości podmiotu, takich jak wygląd zewnętrzny, czy właściwości fizyczne, posiadane umiejętności, wrażliwość

Waterbor

Doświadczenia fundamentalne dla pojmowania własnego JA i własnej tożsamości:

1. ciągłość ról społecznych jakie jednostka pełni w życiu;

2. ciągłość procesów wartościowania;

3. ciągłość poczucia własnego ciała;

1. nerwowe sprzężenie zwrotne z poszczególnych części ciała, które dostarczają informacji o stanie organizmu oraz o wrażeniach;

2. doznawane emocje;

3. umysłowe wyobrażenia własnego organizmu.

Koncepcja barierowości Fishera

Poczucie granic ciała

TEZY

1. Ciało zapewnia SELF możliwości wyodrębnienia się z otoczenia oraz zapewnia ochronę przed zagrażającym wpływem środowiska;

2. różnice między intensywnością wrażeń powierzchniowych i wewnętrznych mogą świadczyć o mniej lub bardziej wyraźnym poczuciu granic ciała (związek granic ciała z poczuciem tożsamości).

Wnioski z badań:

• Negatywne informacje o JA zmniejszają poczucie granic własnego ciała;

• Dzieci ze słabszymi granicami własnego ciała, pochodzą z rodzin, w których rodzice byli szczególnie wymagający.

Pojęcie ciała a zależność/niezależność od pola - Witkin

1. Pierwotne źródło wiedzy na temat tożsamości cielesnej to dziecięca percepcja własnego ciała, doświadczanego przez dotyk, manualną eksplorację, obserwację motorycznych i fizycznych funkcji ciała swojego i innych;

2. Efektem jest ważna artykulacja ciała odznaczona do wymiaru styku poznawczego o zależności - niezależności od pola;

3. Stopień zróżnicowania JA przejawia się poczuciem odrębności, a zależność ta jest wprost proporcjonalna;

4. Poczucie odrębności to zdawanie sobie sprawy z własnych uczuć, cech oraz identyfikowania tychże jako odrębnych od potrzeb, uczuć i cech innych ludzi. Stanowi to warunek uformowania dojrzałych form tożsamości.

Wzór osobowości A

Osobowość hiperaktywna, zorientowana na zadanie, hiperracjonalna, wzór lansowany jeszcze niedawn), najczęściej połączony z modelem męskości.

Osoba bez przerwy aktywna, niezwracająca uwagi na bariery własnego ciała, ciało jest podporządkowane celom założonym przez umysł, ciało staje się jedynie narzędziem, niezwracanie na komunikaty płynące z ciała, dotyczące przemęczenia. Wzór osobowości a nie przewiduje niesubordynacji ciała. Występuje nadumieralność na zawała serca - ciało próbuje ratować się przed samozagładą odmawiając posłuszeństwa.

Tak naprawdę bez ciała nie ma JA, nie ma osobowości - odwrócenie koncepcji.

1