Polityka ekonomiczna Polski


Prof. Stefan Kurowski

Tematy:

  1. Pojęcia podstawowe

  2. Proces transformacji społ. Gosp. Polski (od 1990r.)

  3. Budżet i polit. Fiskalna

  4. Polityka pieniężno-kredytowa

  5. Polityka antyinflacyjna

  6. Polityka rynku pracy

  7. Polityka handlu zagran.

  8. Polityka rolna

  9. Polityka regionalna

  10. Polityka przemysłowa i prywatyzacyjna

  11. Polityka integracyjna z UE

4 lub 8 zestawów pytań - po 4 lub 5 pytania

Definicja polityki gosp. Jako działalności

Jest to działanie państwa określające cele gospodarcze i środki realizacji oraz organizujące te środki w procesie gospodarowania.

Działania p.g. charakteryzują się tym, że podmiot tych działań jest ograniczony przez inne podmioty, wobec których państwo nie ma pełnej dyspozycji (nie może kazać).

Jest to działanie nie w pełni zdeterminowane gospodarzo - wybór celów alternatywnych i substytucyjnych.

Polityka gosp. Jako nauka - opisuje i wyjaśnia .

Opisuje (nauka ideograficzna i nowotetyczna) - co, jak.

Jak być powinno - wyjaśnia (nauka normatywna). Określa co zrobić, aby było tak jak być powinno (nauka aplikacyjna - inżynieria).

Nie ma teorii p.g.m, bo jest zbyt skomplikowany przedmiot.

Boulding skonstruował tabelę komplikacji z 9 układami. Min. 3 biologiczne, 8 społeczeństwo, 9 miejsce układ transcendentalny

Wiedza daje:

Obszary działania polityki gospodarczej:

  1. Wersja maksymalna ustrój - pełen liberalizm - nie ma miejsca na działania państwa jako podmiotu p.g.

  1. Wersja - pełna centralizacja - socjalizm - nie ma miejsca na p.g., bo p.g. istnieje, gdy istnieje polityka wolnorynkowa.

Podmioty współistniejące, wobec których państwo nie ma pełnej dyspozycyjności

Jak prowadzić politykę gospodarczą?

Główny kierunek zasady

To co na bieżąco w p.g., to jest oparte na doktrynach społ.-ekoom. I politycznych.

Doktryna - zespół poglądów i wartości oraz ideologia sił społecznych.

Doktryny:

  1. Liberalna

  2. Socjaldemokratyczna

  3. Komunistyczna

  4. Konserwatywna

  5. Katolickie nauki społeczne

Na bazie tych doktryn buduje się programy. Z tych doktryn wyrasta ustrój społeczno - gosp.

Ustrój:

  1. Zawiera zasady własności

  2. Określa motywy działań społ. Gosp.

  3. Określa wzorce zachowań

  4. Określa sposób i zakres regulacji

Ad.1 2 grupy: - ustroje indywidualistyczne

Ad.4 zakres regulacji - zdecentralizowane - realizacja przez rynek

- centralistyczne - realizacja przez plany

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

  1. Własność kolektywna (-)

Rynek (+)

  1. Własność kolektywna (-)

Plan centralny (-)

  1. Własność indywidualna (+)

Plan centralny (-)

  1. Własność indywidualna (+)

Rynek (+)

Rynek działa dobrze, gdy jest własność prywatna

Plan działa dobrze, gdy jest własność kolektywna

My mamy system, gdzie rola państwa jest elementem regulacji przez plan ( wwiększym stopniu państwo w gosp. Niż w USA)

Uzasadnienie dla utrzymania w ustroju społ. Gosp. , gdzie jest miejsce dla polit. Gospodarczej państwa: prezentuje się konieczność istnienia państwa i słabości systemu w pełni rynkowego.

Uzasadnienie istnienia państwa jako podmiotu gospodarczego:

  1. Państwo zaspokaja pewne potrzeby społeczeństwa. Państwo musi w tym celu ponosić koszty, a więc musi ponosić wydatki

  2. Istnieje w procesie społecznym, produkcji tzw. dobra publiczne, które wymykają się działaniom rynku, więc ktoś musi je produkować. One nie mają właściwości, żeby były kupowane na rynku. Te dobra może uzyskać każdy, a nie tylko ten, co je kupił (np. obrona narodowa, bezpieczeństwo i porządek publiczny)

  3. Państwo sprawuje osłonę rynku krajowego przed konkurencją zagraniczną (wyodrębnienie gosp. Narodowej wobec reszty świata)

  4. Państwo może zwalczać monopole działające destrukcyjnie na rynek

  5. Przeciwdziała szkodliwym wahaniom koniunktury

  6. Ochrona środowiska naturalnego i ładu przestrzennego (narzuca przedsiębiorstwom konieczność przestrzegania)

  7. Przeciwdziała rosnącej nierówności dochodów (przez podatki)

  8. Ochrona bezp. I ładu publicznego

  9. Sprawuje ochronę wewnętrzną

Usprawiedliwienie interwencjonizmu państwa:

Argumenty "za"

W gospodarce rynkowej nie istnieją mechanizmy regulujące równowagę rynkową, przeciwdziałające monopolowi, więc interwencjonizm działa stabilizująco.

Świadczenia społeczne działają pozytywnie na DN.

Argumenty "przeciw"

  1. I. Pociąga za sobą nadmierne i rosnące koszty

  2. I. Nie uwzględnia efektów wewnętrznych

  3. I. Zakłóca proces rynkowy, w którym działania rynku prowadzą do optimum.

Potrzeba p.g. państwa wynika z ograniczenia i słabości mechanizmu rynkowego w rozwiązywaniu problemów społ. Ekonom.

Przyczyny ograniczoności rynku:

  1. Wady samego mechanizmu rynkowego (monopolotropizm)

  2. Na rynku brak jest podmiotu (w gosp. Rynkowej), który miałby preferencje do działania na rzecz dobra wspólnego poza państwem/

Cele gospodarcze są to pożądane i zamierzone stany gosp. Narodowej w postaci: wielkości, relacji i procesów (np. równowagi)

Środki - zasoby i strumienie wielkośsci gosp., które mogą być właczone do procesów produkcji.

Metody p.g. - uporządkowane sposoby gromadzenia i aktywizacji tych środków i wykorzystania.

Cele

Kwadratmagiczne (4) magiczne, bo te cele pozostają we wzajemnej sprzeczności, nie mogą być jednocześnie zrealizowane.

  1. 0x08 graphic
    0x08 graphic
    Pełne zatrudnienie

  2. Stabilizacja cen

  3. Bilans płatniczy

  4. Wzrost gospodarczy

  5. Cel uboczny - zrównoważenie finansów państwa

Środki:Zasoby - wartość w danym momencie (punktowe) (f-ka, załoga)

Strumienie - wartość w przedziale czasu (finanse fabryki)

Środki dzielimy ze względu na techn. substytucje:

  1. Rzeczowe (strumienie rzeczywiste, handlowe, infrastruktura)

  2. Finansowe (pieniądze zbierane i wydatkowane po torach przeciwnych)

  3. Osobowe (pracownicy)

  4. Informacyjna (wiedza o nowych metodach produkcji, techniki)

  5. Regul.-org. - tworzenie form instytucjonalnych

Dziedziny p.g. jako działalność i nauka

  1. Polityka makroekonomiczna

  2. Polityka mikroekonomiczna

Ad.I Działy:

  1. Pieniężna

  2. Budżzetowo-fiskalna

Ad.II. Sektory : przemysłowy, rolny, handlowy, komunikacyjny, komunalny, mieszkaniowy, społeczny

Wg problematyki : wzrostu gosp.

Z punktu widzenia instrumentów (narzędzi)

Układ sektorowy połączymy z instrumentacyjnym i tworzymy macierz.

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

Przemysł

Roln.

Handel wewn.

Transport

Gospodarka komunalna i mieszkaniowa

Polityka pieniężna

1/1

2/1

3/1

4/1

5/1

Polityka kredytowa

1/2

2/2

Polityka podatkowa

Polityka celna

2/4

5/4

Polityka zatrudnienia

Polityka inwest.

I cyfra - sektor Iicyfra - instrument

Macierz pozwalająca na to, aby p.g. nadawała się do dalszej analizy.

Program p.g. zależy również od uwarunkowań obiektywnych, które zależą od np. stref klimatycznych, sąsiedztwa, terytorium, powiązań eksp. - imp.

Np. dostęp do morza :

Np. terytorium: - duże ma znaczenie dla infrastruktury Rosja, USA, Brazylia, Australia pojemność obszaru wpływa na polit. Emigracyjną, stwarza zagrożenie dla integralności państwa

ZAPAMIĘTAĆ: definicje, tablice, podmioty częściowo niezależne od państwa, doktryny, kwadrat i pięciokąt magiczny celów, definicje celów i środków.

POLITYKA TRANSFORMACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ W POLSCE

Przedtem był system centralnego planowania:

Zalety:

Wady:

Gospodarka centralna była nieefektywna

Gospodarka tuż przed 89r. jakoś funkcjonowała.

Produkcja stali 16,5 mln

Inwestycje 160 i 191

Prod. Przemysłowa 84 r. 172, 89 197

Płaca realna 70 -100 84-123 89-157

PKB 70 - 100 84 - 152 88-89 177

23.12.1988r. Ustawa o działalności gospodarczej (możliwość podjęcia i prowadzenia działalności gosp., zatrudnianie wolne)

Zmiany polityczne pozwoliły na pełną reformę gospodarczą po 89r.

12.10.89r. ogłoszono Program Gospodarczy - Program stabilizacji i zmian systemowych

Zmiany systemowe przeszkadzały zmiana stabilizacyjna.

Zmiany stabilizacyjne

Wyhamowanie, stłumienie inflacji

VII 109,5 VIII 139 IX 134 X 155 /89

Uwalnianie ceny produktów rolnych, uwolnione były również płace (pełna indeksacja). Nastąpiła gonitwa między płacami a cenami całe półrocze II/89

Uwolnienia płac domagał się Ryszard Bugaj.

Program gosp. Został przygotowany przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy.

Pod koniec grudnia 89r. uchwalono poszczególne ustawy. Zaczęły działać od stycznia 90r.

Stabilizacja

Sposób stabilizacji i ograniczenie strumienia pieniądza płynącego do gosp. -

Kredyty zaciągnięte przed 1.01.1990r. będą wyceniane wg nowej stopy % - złamano prawo lex retro non agit

Zmiany systemowe zderzyły się z działaniam stabilizacyjnymi

Proces transformacji od 1.01.90r. do grudnia 92r.

Ceny po pierwszym szoku spadną do poziomu 1% miesięcznie

90 I. 196,0; II 123,8 III 104 IV 107,5 V 104,6 VI 103,4 VII 103,6

VIII 101,8 IX 104,6 X 105,7 XI 104,9 XII 105

Ceny - za rok 90 zamiast 190 wskaźnik 350 niejednakowo wzrosły

Żywność 317, nieżywność 368, usługi 535

Rolnicy byli tą grupą, która najbardziej odczuła wzrost cen.

Płace miały wzrosnąć o 1/5 (tj. ok.15-16%)

Wzrost płac nominalnych : 01 2% 02 15% 03 40%

Płace realne spadły o ponad 25% w pierwszym kwartale

Przedsiębiorstwa nie miały pieniędzy na wzrost płac. Były obłożone dywidendą.

Brak pieniędzy na rynku spadek popytu, w efekcie spadek produkcji (podaż).

Przychody ze sprzedaży:

01 spadek 32% utrzymywał się na tym poziomie do czerwca, w lipcu spadła i utrzymywała się do końca roku na tym poziomie.

Skutki:

BUDŻET - plan finansów państwa, kolektor z jednej strony dochodów i rozdzielnik wydatków.

Funkcje:

  1. alokacyjna - rozmieszczenie środków

  2. redystrybucyjna - jednym zabiera, drugim daje

  3. stabilizacyjna - łagodzi wahania koniunktury

  4. fiskalna - dostarcza środki finansowe na potrzeby państwa.

Instytucja , która działa na-, obok-, ponad- rynkiem, bo

  1. rynek ma wady

  2. istnieją dobra, których rynek nie może rozdzielać:

Budżet składa się z:

Ich natura jest inna. Są wyrażone w pieniądzu, ale inna droga do określenia dochodów budżetu i wydatków budżetu.

Dochody budżetu są co rokuprognozowane (bo wynikają z procesów rynkowych) ile ich wpłynie.

Wydatki budżetowe - państwo ma gestię władzy, imperialne, są zaplanowane.

Konstruowanie budżetu - podobnie jak plan centralny w socjalizmie. W I połowie roku podejmuje się prace nad planem roku przyszłego.

W Ministerstwie Finansów 2 agendy:

Wydatki mają charakter obligatoryjny (nie można wydać więcej)

Inne komórki:

Projekt analizuje sejm w komisjach (gł. Komisja Finansów i budżetu państwa dyskusją nad budżetem w częściach)

Strona rządowa + opozycja - wprowadzenie korekt.

Na rok 2000 budżet wydatków opiewał na nie więcej niż 154 mld PLN

Dochodów 141 mld PLN

Przedstawienie budżetu w Sejmie w listopadzie.

W RP, jeżeli parlament odrzuci projekt budżetu, to przy następnym odrzuceniu prezydent może rozwiązać parlament.

Budżet Polski

Budżet deficytowy - wynik ujemny

Najlepiej, gdy wynik budżetu jest = 0

Rezerwa budżetowa ogólna 100 mln PLN

Rząd musi przewidzieć PKB i wzrost inflacji (obecnie 5,7% rocznie), żeby określić pewne liczby np. wzrost emerytur.

Jeżeli zostanie zakłócony któraś liczba, to liczby pozostałe nie zostaną zachowane.

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
106 - wzrost nominalny

Przeciętne wynagrodzenie 1800,-

Stale ta sama liczba policji, a ma być to priorytetem.

Struktura dochodów i wydatków (uzasadnienie ustawy budżetowej)

Dochody 141 mld PLN

  1. Źródła podatkowe 13 mld tzn 93,6%, w tym cło 4,5 mld PLN

  2. Dochody niepodatkowe:

Podatki mają znaczenie ogólnogospodarcze, również dla części niebudżetowej (rynkowej), jako rodzaje podatków.

Podatki

  1. Zabranie pieniędzy z rynku = zmniejszenie dochodów podmiotów gospod. Rynkowych, czyli zmniejszenie ich dochodów na konsumpcję i oszczędności

  2. Nie każde podatki uderzają w w/w i nie z taką samą siłą

Podstawa opodatkowania - w podatku dochodu = dochód

Kwota opodatkowania - kwota podat.

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
Kwota

Gospodarstwa domowe mają dochód.

Podatek od osób prawnych - jego stawka nie zmienia się

Jego kwota opodatkowania rośnie

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
Jego stopa podatkowa rośnie proporcjonalnie - podatek liniowy

0x08 graphic

Rys. Osoby prawne

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
Osoby fizyczne - podatek progresywny

Stopa ulega zmianie wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania. Gdy stopa rosnąca, to kwota rośnie bardziej niż proporcjonalnie.

Gdzie i jakie wyznaczyć progi?

Uzasadnienie progresji podatkowej

ZA: sprawiedliwe społecznie, żeby ludzie mający większe dochody płacili większe podatki, bo stanowi to dla nich mniejsze obciążęnie.

PRZECIW: zabieranie zamożnym jest niesprawiedliwe, bo karze się ich zapobiegliwość;

Podatek majątkowy: niewielki w RP ma mieć charakter kastralny.

WYDATKI - odwrotne niż podatki

1. Transfery budżetowe - przekazanie gospodarstwom domowym na renty, emerytury (redystrybucja - ponowne rozdzielnictwo)

SPRAWDZIĆ, CZY JEST DALSZY CIĄG

BUDŻET I POLITYKA FISKALNA 18.03.00

Jak się zmienia struktura podatków?

3 grupy podatków

1998r. 2000r.

0x08 graphic
a. pośrednie

53,3%

66%

0x08 graphic
b. bezpośrednie od osób prawnych

12,3%

10,8%

0x08 graphic
c. bezpośrednie od osób fizycznych

28,9%

19,5%

Spadek udziału w kwotach bezwzględnych podatku bezpośredniego od osób fizycznych i prawnych

Wzrost podatku pośredniego

Cło w 1998r. - 5,1% a w 2000r. 3,2%. (Spadek). To źródło wysycha, bo rozszerza się klauzula "wolnego handlu" - obniżenie barier celnych. To rzutuje na całość gospodarki, bo nie ma barier celnych.

Podatki pośrednie - rozszerza się, bo są łatwe do ściągania ( nie ma dodatkowej administracji) i nie budzą bezpośrednich protestów. Wykorzystanie zdolności ludzi do nominalnego patrzenia na świat. Podatek pośredni wchodzi do ceny, czyli jest cenotwórczy. (VAT i akcyza są cenotwórcze).

Udział podatku pośredniego wzrastał, a bezpośredniego malał - na świecie. U nas 22% i mniej na towary preferencyjne.

Na kogo nakładać podatek?

Zasady:

  1. Należy nakładać wg zdolności podatkowej

  2. Jest niecelowe nakładanie na ...........

  3. Zasada korzyści podatkowej - na tych któ®zy korzystają szczególnie z opodatkowanej usługi.

Ustalenia dotyczące polityki budżetowej w ogóle

Budżet może być duży lub mały. Mierzymy wielkości ekonomiczne w stosunku do PKB. Czyli budżet duży tzn. duży w stosunku do PKB. Relacja do PKB, bo PKB pełni 2 funkcje:

  1. PKB jest funduszem zasilającym dochód budżetowy, a zatem i wydatków

  2. PKB - wzrost kreuje popyt na usługi budżetowe, dostarcza potrzeb, które mogą być zaspokojone przy tej organizacji społecznej przez budżet.

UDZIAŁ BUDŻETU W DN (pytanie - jakie zmiany zachodzą w budżecie w okresie transformacji)

Udział procentowy dochodów w DN brutto

Rok

86

87

88

89

90

91

92

94

95

96

Dochody

52,5

47,5

49,9

43,5

46,5

40,9

42,6

45,4

44,7

44,2

Udział procentowy wydatków w DN brutto

Rok

86

87

88

89

90

91

92

94

95

96

0x08 graphic
Wydatki

51,5

48,2

48,8

46,1

44,2

42,9

47,2

47,4

46,4

46,4

0x08 graphic
Na świecie:

Źródłem wydatków powinny być dochody.

Gdy wydatki są większe od dochodów to wynmikiem tego jest deficyt budżetowy. Deficyt nie musi prowadzić do inflacji a wręcz pomaga, gdy budżet stymuluje gospodarkę - ratuje od recesji.

Deficyt budżetowy - ważne jest z jakich źródeł jest deficyt finansowany.

Źródła:

Własność kolektywna

  1. -, +

Jugosławia za Tity (teraz Chiny - okres przejściowy

  1. -, -

ZSRR

IV. +,+

USA

III. +,-

Trzecia Rzesza (Iplan centralny przy nienaruszonej własności prywatnej

regulacja

Rynek

Plan

Indywidualna

Równowaga gospodarcza

sektory

instrumenty

Wg planu centr.

106,3 - wzrost realny

= 2% spadek realnych emerytur

Podstawa

= stopa opodatkowania

10 20 30 40 Podstawa opodatkow.

  1. Kwota opod.

  2. Stopa opod.

Liniowy podatek

Stopa opodatk.

Kwota rośnie bardziej niż proporcjonalnie

1.Kwota

2. Stopa

10 20 30 40 50 Podst. Opod.

Bo podstawa spadła



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Polityka ekonomiczna Polski (27 stron) QFAH6YXV77Y335PWMG2JGNNYFMNRDHSQSUR723Y
polityka ekonomiczna polski zagadnienia (12 stron) irdag7hf43wz7rztlzao5gbup3zapabeezw6f2y IRDAG7H
polityka ekonomiczna Polski 2, makroekonomia
polityka ekonomiczna polski1 , Polityka ekonomiczna Polski
Cztery fale polskiej emigracji do Wielkiej Brytanii, Stosunki międzynarodowe, Geografia polityczna i
Polityka gospodarcza Polski w pierwszych dekadach XXI wieku W Michna Rozdział XVII
12 Zagraniczna polityka kulturalna Polski
Zagraniczna polityka ekonomiczna
Polityka ekonomiczna2
Polityka migracyjna Polski wersja z 06 04 2011
polityka energetyczna polski do 2030r
Ustrój polityczny Rzeczpospolitej Polskiej – powtórzenie wiadomości.II, WOS - matura, Matura 2015
polityka ochrony 347 rodowiska - Referat, polityka ekonomiczna

więcej podobnych podstron