polityka ekonomiczna polski1 , Polityka ekonomiczna Polski


Polityka ekonomiczna Polski.

Polityka gospodarcza jako działalność jest to działanie państwa określające cele gospodarcze I środki ich realizacji oraz organizuje te środki w procesie gospodarowania.

Działanie polityczne gospodarcze podmiotu są ograniczone przez inne podmioty, wobec których państwo nie ma pełne dyspozycji.

Jest to działanie nie w pełni zdeterminowane, zostawia możliwość wyboru.

Nauka polityka gosp. - opisuje I wyjaśnia jak jest I co jest, usiłuje powiedzieć jak być powinno, jest nauką normatywną. Co zrobić jak być powinno - nauka aplikacyjna.

Nie ma teorii polityki gospodarczej.

Co daje ta wiedza.

Informację o celach , zrozumienie decyzji może pozwolić na przewidywanie skutków.

Obszary działania polityki gospodarczej jako działalności.

  1. wersja max - ustrój - pełny liberalizm nie ma miejsca na działania państwa.

  2. Wersja - pełna centralizacja w socjaliźmie, tam nie ma miejsca na politykę gospodarczą.

Polityka gospodarcza występuje wtedy gdy mamy do czynienia z gospodarką rynkową.

Podmioty wobec których państwo nie ma pełnej dyspozycji: przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe, biurokracja wewnętrzna, zagranica, natura

Główne zasady I kierunki

To co jest na bieżąco w polityce społeczno gospodarczej oparte jest na doktrynach społeczno-ekonomicznych.

Doktryna - zespół poglądów I wartości oraz ideologii sił społecznych:

Na bazie tych doktryn buduje się programy, z nich wyrasta ustrój .

Ustrój zawiera:

zdecentralizowane - konkurencja-rynek

scentralizowane - planowany

0x08 graphic

KOLEKTYW

0x08 graphic
- -

0x08 graphic

+ -

JUGOSŁAWIA ZSRR

0x08 graphic

USA III RZESZA

+ +

INDYWIDUALNA + -

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

RYNEK PLAN CENTRALNY

Rynek działa dobrze, gdy jest własność prywatna (++).

Polska ma system, w którym rola państwa jest elementem regulacji przez plan.

Państwo istnieje jako podmiot polityczno gospodarczy:

Argumenty za interwencjonizmem.

W gospodarce rynkowej nie istnieją mechanizmy, które regulują równowagę rynkową

Argumenty przeciw interwencjonizmowi

Potrzeba polityki gospodarczej wynika z ograniczoności mechanizmów rynkowych w rozwiązywaniu problemów społeczno-ekonomicznych.

Ograniczoność - przyczyny:

  1. wady samego mechanizmu rynkowego - dążenie do monopolu (monopolotropizm)

  2. na rynku brak jest podmiotu, który miałby preferencje działania dla dobra wspólnego, jedynie państwo. Istnieje dobro wspólne

Cele polityki Gospodarczej

Cele gospodarcze są to pożądane I zamierzone stany gospodarki narodowej w postaci wielkości, struktury relacji I procesów.

Środki są to zasoby I strumienie wielkości, które mogą być włączone do procesów produkcji.

Metody PG - uporządkowane sposoby gromadzenia środków I ich aktywizacji I doboru.

Cele PG - 4 cele „kwadrat magiczny”

  1. pełne zatrudnienie

  2. stabilizacja cen

  3. bilans płatniczy

  4. wzrost gospodarczy

  5. zrównoważenie finansów państwa - wynika on z poprzednich.

Środki:

Zasoby są punktowe

Strumienie przedziałowe

Dziedziny PG

  1. polityka makroekonomiczna

działania - polityka pieniężna I budżetowo-fiskalna

  1. polityka mikroekonomiczna

wg sektorów: polityka wzrostu gospodarczego

Podział polityki wg instrumentów:

Układ sektorowy połączony z układem instrumentalnym tworzy macierz

0x08 graphic

LP.

Sektory

Instrumenty

PRZEMYSŁ

ROLNICTWO

HANDEL

TRANSPORT

GOSPOD.

KOMUN.

I MIESZK.

1

Polityka pieniężna

1/1

2/1

3/1

4/1

5/1

2

Polityka kredytowa

2/1

2/2

2/3

3

Polityka podatkowa

4

Polityka celna

2/4

5/4

5

Polityka zatrudnienia

6

Polityka inwestycyjna

Polityka transformacji społeczno - gospodarcza w Polsce

Przed laty był system centralnego planowania:

Zalety:

Wady:

Gospodarka centralna była nieefektywna

Gospodarka tuż przed rokiem 89 jakoś funkcjonowała

23.12.89 r ustawa o działalności gospodarczej (możliwość podjęcia I prowadzenia działalności gospodarczej, zatrudnienie wolne)

Zmiany polityczne pozwoliły na pełną reformę gospodarczą p. 89 roku.

12.10.89 roku ogłoszono Program Gospodarczy - Program Stabilizacji I zmian systemowych.

Zmianom systemowym przeszkadzały zmiany stabilizacyjne.

Zmiany stabilizacyjne:

VII 109,5 VIII 139 IX 134 X 155 w 89 roku

Uwolnione ceny produktów rolnych, uwolnione były również płace (pełna indeksacja). Nastąpiła gonitwa między płacami a cenami, całe II półrocze 89 roku.

Uwolnienia płac domagał się Ryszard Bugaj

Program gospodarczy został przygotowany prze MFW

Pod koniec XII 89 roku uchwalono poszczególne ustawy. Zaczęły działać od 1 stycznia 90 roku.

Stabilizacja:

Sposoby stabilizacji:

Konflikt między efektywnością ekonomiczną a sprawiedliwością społeczną - wygrywa efektywność

Proces transformacji od 1-10-90 do grudnia 92 r

  1. Ceny po pierwszym szoku spadną do poziomu 1% miesięcznie

90 I 196,0

II 123,8

III 104

IV 107,5

V 104,6

VI 103,4

VII 103,6

VIII 101,8

IX 104,6

X 105,7

XI 104,9

XII 105

Ceny - za rok 90 zamiast 190 wskaźnik 350, niejednakowo rosły

Żywność 317

Nieżywność 368

Usługi 535

Rolnicy byli tą grupą, która najbardziej odczuła wzrost cen.

Płace miały wzrosnąć o 1/5 (tj ok. 15-16 %)

Wzrosły:

realne spadły o ponad 25% w pierwszym kwartale.

Przedsiębiorstwa nie miały pieniędzy na wzrost płac. Były obłożone dywidendą.

Brak pieniądza na rynku spadek popytu w efekcie spadek produkcji (podaż). Przychody ze sprzedaży:

01 spadek 32 %, utrzymywała się na tym poziomie do czerwca w lipcu spadła I utrzymywała się do końca roku na tym samym poziomie.

Skutki - ludność zubożała (płace , oszczędności malały)

Produkcja

XII/89 8 mld zł

I/90 5,174 mld zł

12/89 utrzymanie poziomu

I/90

12/89 12,5 mld

01/90 11 mld

12/89 85 tys ton

01/90 82 tyś

12/89 60 tyś ton

01/90 48 tyś ton

90 48 mln gigawatów

- przewozy ładunków 89 81-78

czarnorynkowy (wolny rynek) II poł 89 roku 5700 zł, 7300, 9500, 8100, 6880,, 7400, średnio ok. 7000/usd

90 rok oficjalnie 9000 zł

Zatrudnienie I bezrobocie:

Wprowadzono ustawę o zatrudnieniu., przewidziano, że będzie bezrobocie - stworzono fundusz pracy, 400 tyś na koniec 90 roku.

Faktycznie na koniec 90 roku było 1120000 osób bezrobotnych.

Spożycie:

Spadło z 9 mld w cenach stałych do 6 mld zł. Program przewidywał deficyt w handlu zagranicznym.

HZ w 1990 pojawiło się dodatnie saldo handlowe I utrzymywały się przez cały rok.

Budżet - deficyt - program przewidywał

1990 - wykazywał nadspodziewane nadwyżki na koniec roku 2,5 mld.

Podsumowanie.

Skutki uboczne:

Po ograniczeniu importu, ceny krajowe wzrosły, kurs dolara się utrzymywał,, nie było już tak korzystnego eksportu, towary zaczęły napływać do kraju, ale w pewnych dziedzinach.

Import w tych branżach uderzył w sposób drastyczny.

Spadek rzemiosła

Nadprodukcja w rolnictwie - gwałtownie spadły dochody rolników

Zmiany w podziale dochodu pomiędzy różne grupy społeczne.

Budżet

Budżet - plan finansowy dochodów I wydatków państwa. Jest to z jednej strony kolektor (zbiornik) dochodów państwa I rozdzielenia wydatków

Ważna jest wielkość budżetu, którą określany przez większa wartość jaką jest PKB.

Poziom budżetu do PKB jest różny w różnych krajach. W Polsce początkowo więcej szło do budżetu, od kilku lat obniżka udziału budżetu w PKB.

LP

Kraj

1890

1929

1955

1960

1975

1980

1985

1995

1

Szwecja

-

8%

-

31%

-

-

62%

-

2

USA

7,1%

10%

26%

30%

35%

37%

36%

23%

3

Wlk Bryt

9%

24%

32%

35%

44%

47%

49%

42%

4

Niemcy

13%

31%

30%

32%

44%

49%

48%

34%

5

Francja

15%

19%

33%

35%

41%

50%

48%

46%

6

Szwajc

11%

-

-

25%

33%

35%

-

-

7

Japonia

-

-

21%

-

27%

33%

-

-

Proces wzrostu udziału budżetu w PKB

Są próby ograniczenia - udziału budżetu w PKB 95 %

Dania 56%

Belgia 52%

Hiszpania 40,2%

Węgry 31%

Kanada 27%

Ściąganie pieniędzy do budżetu

Podatki - ich udział w budżecie rośnie Polska 85 %

Wcześniej ważne pozycje miały cła, ale w związku z liberalizacją handlu ich udział znacznie spadł

Główna funkcja budżetu do rozdzielanie wydatków.

Zbieranie dochodów do funkcja fiskalna budżetu.

Funkcje budżetu:

  1. alokacyjna - budżet kieruje ogromne sumy pieniędzy na różne dziedziny

  2. redystrybucyjna - ponowny rozdział dochodu pomiędzy poszczególne podmioty gospodarcze.

Zróżnicowanie podatków - pierwszy etap redystrybucji

II to transfery budżetowe w zakresie socjalnym: renty, emerytury, ubezpieczenia.

Finansuje niektóre usługi socjalne I kulturalne, np. szkolnictwo podstawowe

  1. Stabilizacyjna - popyt (zwiększać lub ograniczać) tworzony na rynku przez państwo stabilizująco lub stymulująco wpływa na gospodarkę

Budżet jest neutralny, zrównoważony kiedy wydatki I dochody są sobie równe. Ogromna większość krajów w niezrównoważonym budżecie (nadwyżka lub deficyt).

W większości jest to przerost wydatków - deficyt budżetowy.

POPYT , pobudzenie w konsekwencji podaż gdy są moce produkcyjne.

Kiedy gospodarka nie może odpowiedzieć na zwiększy popyt to wtedy działa inflacyjnie.

Nadwyżka - popyt maleje, niedobra kiedy prowadzi do recesji.

Pieniądze na pokrycie deficytu budżetowego:

Budżet może pożyczyć pieniądze na pokrycie deficytu:

Budżet

Budżet - plan finansów państwa, kolektor z jednej strony dochodów I rozdzielnik wydatkó.

Funkcje:

  1. alokacyjna - rozmieszczenie dochodów

  2. redystrybucyjna - jednym zabiera, drugim daje

  3. stabilizacja - łagodzi wahania koniunktury

  4. fiskalna - dostarcza środki finansowe na potrzeby państwa.

Instytucja, która działa na minus, obok minusa, I ponad minus rynkiem bo:

  1. rynek ma wady

  2. istnieją dobra, których rynek nie umie rozdzielić:

Decyzja co do konsumpcji lub produkcji jednym podmiotom wpływa na produkcję I konsumpcję drugim podmiotom gospodarczym, ale nie poprzez ceny, czyli nie przez mechanizm rynkowy, czyli potrzeba decyzji pozarynkowej

Budżet składa się z:

Ich natura jest inna. Są wyrażone w pieniądzu, ale droga do określenia dochodów budżetowych I wydatki budżetu jest inna.

Dochody budżetu są co roku prognozowane (bo wynikają z procesów rynkowych) ile ich wpłynie.

Wydatki budżetu - państwo ma gestię władzy, imperialną, są zaplanowane.

Konstruowanie budżetu - podobnie jak plan centralny w socjaliźmie.

W I połowie roku podejmuje się prace nad planem roku następnego.

Ministerstwo Finansów - 2 agendy

Wydatki mają charakter obligatoryjny (nie można wydać więcej)

Inne komórki:

Ustala się wśród ministerstw.

  1. działy księgowe ministrowie koordynatorzy działów budżetowych

  2. działy księgowe ministrowie dysponenci części działów budżetowych

Projekt analizuje Sejm w komisjach (gł. Komisja Finansów I budżetu państwa - dyskutują nad budżetem w częściach).

Strona rządowa + opozycja - wprowadzenie korekt

Na rok 2000 budżetowe wydatki opiewają na nie więcej 154 mld PLN

Dochody 141 mld PLN

Przedstawienie budżetu w sejmie w listopadzie. W RP jeżeli parlament odrzuci projekt budżetu to przy następnym odrzuceniu prezydent może rozwiązać parlament.

Budżet Polski

Budżet deficytowy - wynik ujemny

Najlepiej gdy wynik jest „0”

Rezerwa budżetowa ogólnie 100 mln PLN

Rząd musi przewidzieć PKB I wzrost inflacji (5.7 % rocznie), żeby określić pewne liczby, np. wzrost emerytur.

Jeżeli zostanie zakłócona któraś z liczb, to liczby pozostałe nie zostaną zachowane.

106 wzrost nominalny

106,3 wzrost realny = 2% spadek realnych emerytur.

Przeciętne wynagrodzenie ok. 1800 PLN

Struktura dochodów I wydatków (uzasadnienie ustawy budżetowej)

Dochody 141b MLD PLN

  1. źródła podatkowe - 132 mld tzn. 93,6 % - cło 4,5 mld PLN

  2. Dochody niepodatkowe - dochody jednostek budżetowych 5 mld PLN

Bank Centralny wpływy 2,5 MLN PLN

Podatki mają znaczenie ogólnogospodarcze, również dla części niebudżetowej (rynkowej) jako rodzaje podatku.

Podatki: 1o zbieranie pieniędzy z rynku = zmniejszenie dochodów podmiotów gospodarczych, czyli zmniejszenie ich dochodów na konsumpcję I oszczędności.

2o nie wszystkie podatki uderzają z tą samą siłą

  1. podatki pośrednie nie ograniczają bezpośrednio dochodów j.w., ale działają gdy podmioty rynkowe dokonują wydatków. Płacą z reguły średniozamożni I biedni (podatek nie dotyczy wszystkich)

  2. podatki bezośrednie w zależności od podmiotu

Podatek od osób prawnych = jego stawka podatku nie zmienia się

Kwota podatku rośnie

Stopa podatkowa rośnie proporcjonalnie - podatek liniowy

Osoba prawna

0x08 graphic
0x08 graphic
Linia podatku

2o Stopa opod

1o Kwota opod

0x08 graphic
0x08 graphic
stopa podatku

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

10 20 30 40

podstawa opodatkowania

Osoby fizyczne - podatek progresywny

0x08 graphic
0x08 graphic
Kwota rośnie bardziej niż proporcjonalnie

1) kwota

0x08 graphic
0x08 graphic

2) stawka

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

10 20 30 40 50 Podstawa opodatk.

Stopa ulega zmianie wraz ze wzrostem dochodów (podstawa opodatkowania) Gdy stopa rosnąca to kwota rośnie bardziej niż proporcjonalnie.

Gzie I ile wyznaczyć progi.

Za: sprawiedliwe społ., żeby ludzie mający większe dochody płacili większe podatki, bo stanowi to dla nich mniejsze obciążenie

Przeciw: zabieranie zamożnym jest niesprawiedliwe, bo karze się ich zapobiegliwość

Podatek majątkowy - niewielki w RP ma mieć charakter katastrofalny

Wydatki - odwrotnie niż podatki

1 % Transfery budżetowe - gospodarstwa domowe, renty, emerytury, redystrybucja , ponowne rozdzielnictwo

Budżet I polityka fiskalna

Jak się zmienia struktura podatków?

Mamy trzy grupy podatków:

  1. pośrednie

  2. bezpośrednie od przedsiębiorstw

  3. bezpośrednie od osób fizycznych

98 rok 99 rok 2000 rok

pośr 53,3 66

bezp. Od przed. 12,3 11

bezp od os fiz 28,9 19,5

Wzrost udziałów I kwot bezwzględnych podatków pośrednich I spadek bezpośrednich.

Cło.

98 rok 2000 rok

doch z ceł 5 % 3,2 % /całość dochodów

Coraz bardziej rozszerza się klauzula wolnego handlu, obniżają się w związku z tym bariery celne, wysycha to źródło dochodów. Rzutuje to na całość gospodarki.

Podatki pośrednie - są łatwe do ściągania, nie budzą bezpośredniego protestu

Świat. Tendencje takie jak u nas występują już od lat 80-tych. Udział podatków pośrednich wzrastał, bezpośrednich malał, od przedsiębiorstw znikomy.

Podatek pośredni wchodzi do ceny, jest cenotwórczy. Podatki nakłada się wg tzw. Zdolności podatkowej. Zasada korzyści podatkowej - na tych, którzy korzystają szczególnie z tych usług, które są opodatkowane.

Ustalanie dot. Polityki budżetowej w ogóle:

Budżet może być duży lub mały w stosunku do PKB.

PKB pełni w stosunku do budżetu 2 funkcje:

  1. jest funduszem, który zasila dochody budżetowe I a zatem I wydatków

  2. duży PKB kreuje popyt na usługi budżetowe, dostarcza potrzeb które mogą być zaspokojone tylko przez budżet.

Udział budżetu w dochodzie (PKB) narodowym w okresie transformacji

dochody

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

52,2

47,5

49,9

43,5

46,5

40,9

42,6

45,4

44,7

44,2

44

42,5

Tendencja malejąca

Wydatki

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

51,5

48,2

48,8

46,1

44,2

42,98

47,2

47,4

46,4

46,4

45,5

43,8

MF dąży do zmniejszenia dochodów I okrojenia wydatków

0x08 graphic
Budżet Wydatki PKB

Świat 70 rok 90 rok

USA 31,07 37

Japonia 19 30,7

Niemcy 38,6 45,8

Francja 38,5 50,2

Włochy 24,2 53,2

Deficyt budżetowy - w przypadku gdy wydatki są większe od dochodów. Jeżeli deficyt jest umiarkowanej wielkości I odpowiednio finansowany nie musi doprowadzić do inflacji.

Źródła pokrycia deficytu

  1. monetaryzacja deficytu - budżet wystawia do BC papier dłużny I pożycza budżetowi pieniądze - dodrukowuje pieniądze, zwiększa się ich ilość w obiegu

  2. nie stwarzać nowych pieniędzy tylko pożyczyć - wziąć pieniądze które są w obiegu - od ludności I banków komercyjnych poprzez zakup przez nich obligacji państwowych. Nie stwarza niebezpieczeństwa inflacji

  3. pożyczka z zagranicy - może spowodować inflację - jest więcej pieniędzy na rynku, jeżeli nie ma relacji podażowej, ale mniejsze niebezpieczeństwo bo można importować.

Finansowanie deficytu z pożyczek powoduje narastanie długu publicznego. Mierzy się go stosunkiem do PKB (wysoki lub niski)

Wielkość deficytu budżetowego w stosunku do PKB %

Kraj

70 rok w %

95 rok w %

USA

1,4

2,2

Japonia

1,6

1,5

Niemcy

0,2

1,9

Francja

0,9

6,4

Włochy

3,5

9,0

Wlk Brytania

2,5

5,3

Grecja

2,5

21,3

Polska

0,7

2,6

Założenia na rok 2000 1,78 %

Dług publiczny w stosunku do PKB

Kraj

91 rok w %

99 rok w %

USA

56

Przekracza

PKB

Japonia

63

Niemcy

47

Włochy

103

Belgia

131

Irlandia

113

Holandia

59

Polska

40-45

Koszty obsługi długu publicznego ponosi budżet.

Pułapka zadłużenia sytuacja w której trzeba zaciągnąć nowe długi na pokrycie starych długów.

W najbliższym czasie w Polsce:

Polityka pieniężna

Polityka pieniężna - regulowanie podaży pieniądza krajowego w celu utrzymania stabilizacji cen I w celu wspierania rozwoju gospodarczego.

Zmiana ilości pieniądza na rynku powoduje:

  1. skutki na podaż na rynku

  2. skutki na popyt na rynku - zwiększenie, groźba inflacji.

0x08 graphic
Zwiększenie podaży pieniądza zwiększenie popytu towarów

0x08 graphic
0x08 graphic
Zmniejszenie podaży pieniądza ograniczenie popytu zmniejszenie wzrostu gosp.

Politykę pieniężną prowadzi Narodowy Bank Centralny.

Założenia polityki pieniężnej - jaka będzie prowadzona polityka

Bank Centralny prowadzi politykę restrykcyjną.

Lekceważy wzrost gospodarczy.

Chodzi też o relację BC a rząd.

W USA, Niemcy I niektóre kraje banki centralne są niezależne.

Wlk. Bryt, Francja I inne - dwa ośrodki władzy.

BC powinien współpracować z rządem.

Jak było I jest w założeniach polityki pieniężnej:

Instrumenty stosowane w polityce pieniężnej.

Restrykcyjna polityka pieniężna, ograniczenie podaży pieniądza. Dwa odniesienia polit. Pieniężnej, ceny I PKB.

Zwolennicy. Ograniczenie przede wszystkim wpływu pieniądza na ceny - inflacyjny - ilość stała pieniądza w proporcji do PKB (Im większy PKB tym większy popyt na pieniądz). Pieniądz neutralny wobec PKB, aktywny wobec cen.

Keynns - pieniądz musi być w stosunku do PKB, aktywny, neutralny wobec cen.

Narzędzia, instrumenty:

  1. instrument cenowy - rynkowy:

  1. stopa procentowa od kredytów - działa z opóźnieniem, sposób małodokładny, nieprecyzyjny

BC podnosi stopę procentową zmniejszenie popytu na kredyty, zahamowanie cen jednak zmiana stopy % może nie wpłynąć w żaden sposób na zmianę jego decyzji. Jeżeli jest inflacja (wzrost) to podniesienie stopy kredytu jest rekompensowane przez wzrost cen producentów.

  1. ograniczenie zdolności do wrzucania pieniędzy na rynek w tych miejscach, gdzie się to dokonuje.

Miejsca, banki komercyjne - ograniczenie zdolności kredytowej - mają pieniądze od depozytariuszy - przekazywanie części depozytów na rezerwy BC wyznacza poziom rezerwy obowiązkowej bankom komercyjnym. Jest to manipulowanie stopą rezerwy obowiązkowej.

  1. BC gra z bankami komercyjnymi I ludnością przez emisję swoich papierów dłużnych - pożycza pieniądze. BC ma możliwość zwiększania lub powiększenie ilości papierów dłużnych.

Zasila rynek w pieniądz, skupuje obligacje lub emituje obligacje by ściągnąć pieniądz (absorbuje) Jest to metoda operacje otwartego rynku. Są dla banku kosztowne.

Trudności stosowania tych instrumentów:

BC nie ma dobrych sposobów na regulowanie podaży pieniądza. Narzędzia BC są nikłe.

Jakie elementy podaży pieniądza mogą sygnalizować wzrost cen?

Cele operacji BC

Różne rodzaje pieniądza: gotówka, rezerwowy, zagraniczny.

Na jaki segment BC musi zwracać uwagę I jakim segmentem sterować.

Cel operacji

Wielkość, którą musi BC monitorować - codziennie, na którą ma wpływ, która jest związana z poziomem cen bezpośrednio

Funkcje Banku Centralnego:

  1. emisja pieniądza

  2. sprawuje nadzór nad bankami komercyjnymi, prawny nadzór, w razie zagrożenia płynności działania prewencyjne

  3. refinansuje kredyty banków komercyjnych - mogą zwrócić się do BC z prośbą o pożyczkę.

  4. BC jest skarbcem dla lokat depozytów rezerwowych

  5. Kasjer budżetu - dochody budżetu wpływają do banku centralnego.

  6. BC prowadzi politykę pieniężną

  7. BC prowadzi politykę kursową - spada złotówka USD rośnie - BC rzuca je na rynek

Banki Komercyjne

  1. gromadzenie wkładów

  2. udzielanie kredytów

INFLACJA

Def. (od strony objawów)

Inflacja jest to stały wzrost przeciętnego wzrostu cen rynkowych postępujących w miarę upływu czasu.

Wzrost chwilowy - to nie ma inflacji.

Podstawowe problemy wzrostu inflacji tkwią w jej przyczynach.

Mechanizm (przyczyny) inflacji.

Ceny towarów rosną a cena pieniądza maleje (nierównowaga pieniędzy podażą a popytem pieniądza, podaż>popytu).

Równanie Fischera

0x08 graphic
0x08 graphic

Podaż popyt na pieniądz

0x08 graphic
M. * V = T * P.

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

ILOŚĆ SZYBKOŚĆ WOLUMEN CENA

PIENIĄDZA OBIEGU TOWARÓW

PIENIĄDZA

0x08 graphic

CZĘSTOŚĆ SPOTYKANIA SIĘ PIENIĄDZA

Z TOWAREM W OKREŚLONYM CZASIE

0x08 graphic

T * P

0x08 graphic
M. =

V

Zwiększenie podaży pieniądza polega na zwiększeniu M. V

Zwiększenie T = zwiększenie popytu na pieniądz, zwiększenie popytu transakcyjnego

Zwiększenie P. = zwiększenie popytu na pieniądz, zwiększenie popytu transakcyjnego

Jak mierzymy inflację (narzędzia)

Stosunkiem cen w danym okresie bieżącym do poziomu tych cen w okresie poprzednim.

C * t1

C * t0

Jeżeli tak zanalizujemy ogół cen w danym okresie na danym rynku do ogółu w poprzednim okresie to mamy stopę inflacji.

Pomiary comiesięczne - GUS, koniunktury w marcu w stosunku do lutego

Obserwatorzy obserwują ceny codzienne w stałych reprezentatywnych miejscach.

Ogół towarów dzielimy na 4 grupy:

  1. żywność I nopoje bezalkoholowe

  2. alkohol I tytoń

  3. towary nieżywnościowe

  4. usługi

Do obserwacji dokładniejszy - 12 grup

  1. żywność I napoje bezalkoholowe

  2. alkohol I tytoń

  3. odzież I obuwie

  4. użytkowanie mieszkań I energia

  5. wyposażenie mieszkań I gospodarstw domowych

  6. wydatki na zdrowie

  7. usługi I łączność

  8. rekreacja I kultura

  9. edukacja

  10. restauracja I hotele

  11. inne I usługi

Dobór towarów musi reprezentować jak największy popyt w danej grupie.

Przed przystąpieniem do wyliczeń trzeba mieć pogląd w jakim stopniu - waga - nabywany jest dany towar.

Co roku GUS obserwuje strukturę popytu w tych grupach I stwierdza, że ta struktura się zmienia, wskutek czego następują zmiany w ocenie wagi danego towaru.

Rodzaje inflalcji:

Z punktu widzenia form przejawiania się inflacji..

  1. Otwarta (cenowa) - I objawia się we wzroście cen (jak w definicji) mech. Gosp - relacja podazy I popytu muszą znajdować odbicie w cenach. Ceny muszą być wolne.

  2. Tłumiona (kolejkowa, zasobowa) - pieniądze stwarzające popyt na towar nie mogę znaleźć pokrycia, bo towar nie drożeje, ale towaru nie ma w drodze swobodnego zakupu. Następuje nawis inflacyjny w wyniku powstawania przymusowych oszczędności.

Występuje to nie tylko w socjaliźmie, ale także czasem w gospodarce rynkowej.

Z punktu widzenia tempa:

  1. do 8 % miesięcznie I do 10 % rocznie - inflacja pełzająca 98 I 99 Polska

  2. inflacja krocząca - inflacja dwucyfrowa do 2,5 % miesięcznie I do 35 % rocznie - 2000r Polska 10,5 %

  3. do 6 % miesięcznie I 100 % rocznie, inflacja galopująca

  4. hiperinflacja powyżej 6 % miesięcznie I 100 % rocznie

Przyczyny inflacji - ekonomiści nie są zgodni - 2 szkoły:

  1. Są dwa rodzaje przyczyn

  1. rosną koszty wytwarzania towarów - koszty rosną bo zewnętrzne czynniki poza pieniężne rosną (teoria kosztowa)

  1. rośnie popyt na towary - bo rośnie ilość (podaż) pieniądza I podaż nie nadąża za popytem I trzeba to kompensować wzrostem cen - popytowa teoria inflacji

Każde zwiększenie podaży pieniądza, które wykracza poza wzrost PKB zwiększa impuls inf.

Inflacja popytowa - najpierw rośnie ilość pieniądza (M. lub V) I przenosi się to na prawą stronę równania

Kierunek działania inf. popyt

0x08 graphic

M. * V = T * P

Strzałka idzie od zwiększenia podaży pieniądza do podaży towarów, które uderza w cenę.

Inflacja kosztowa

0x08 graphic
0x08 graphic
M. * V = T * P. K

0x08 graphic
0x08 graphic

INFLACJA KOSZTOWA

ΔK - wzrost kosztów (dokonujący się na zewnątrz) idzie na cenę, ceny rosną I powinien się przenieść na stronę pieniężną, bo jeżeli ceny rosną bez impulsu pieniądza to nominalnie pieniądz zostaje bez zmian a relacja wartości maleja.

Inflacja kosztowa wysysa pieniądz z rynku (odwrotnie niż popytowa)

Trzeba więcej pieniędzy, żeby utrzymać tę samą wielkość obrotów.

ΔK przyczyny:

Krajowe

Przyczyny inflacji popytowej

Inflacja jest jak pożar

Przyczyny: nie są pieniądzem, bo pieniądze biorą tylko udział bo jest inflacja pieniądza. Forma zjawiska nie jest równoznaczna z przyczyną. Inne działania przeciw inflacji popytowej, a inne kosztowe

Inflacja kosztowo - podażowa

Badamy strukturę produkcji

Inflacja popytowo - pieniężna

Główny cel polityki pieniężnej NBP jest cel antyinflacyjny. Np. w 2000r inflacja 5.7 % - to Rada Polityki Pieniężnej (monetaryści) bo wszystko co zagraża traktują jako inflację popytową, czyli „duszą” budżet I kredyty I podnoszą stopę % (w połowie XI I w I)

Ale była to inflacja kosztowa bo (inflacja przestała spadać od III 99 , a zaczęła rosnąć w VIII 99 r) przyczyny były:

  1. wzrost cen oleju opałowego I benzyny

  2. zakumulowanie spadku cen żywności

Więc trzeba było dodać pieniądze, bo inflacja kosztowa wysysa pieniądze z rynku.

A działanie było inf. Popytowej.

Podniesienie stopy kredytu było „zabójcze” (artykuł w końcu XI, „Nasz Dziennik” - „Wyższymi stopami % do niższej stopy życiowej”).

Prof. Belka - podniesienie stopy % spowodowało, to że polski rynek papierów wartościowych stał się bardziej atrakcyjny dla zagranicznych inwestorów , którzy masowo zaczęli kupować te papiery - zaczęli kupować obligacje za złotówki, czyli wzrost wartości złotówki, czyli hamulec dla eksporterów, czyli wzrost deficytu w handlu zagranicznym.

Skutki inflacji:

  1. Faza - nie antycypowana - rosną ceny towarów ale jest iluzja pieniądza - mimo rosnących cen towarów jest spokój

  2. Faza - ludzie zaczynają upominać się o rekompensaty - antycypowalna.

Skutki inflacji

  1. inflacja nieuprzedzona (nie antycypowane) następuje wzrost ceny towarów, przedsiębiorstwa mają wyższe dochody, uzyskują rentę inflacyjną. Na to zjawisko nie reagują koszty. Strefa budżetowa - spadek dochodów realnych. Przedsiębiorstwa mniej płacą wyższe podatki, budżet zyskuje rentę inflacyjną. Następuje początkowo wzrost inwesty. Przedsięb. I ożywienie gosp.

Zjawiska dodatnie są zakłócane. Popyt nie może być zaspokajany z krajowej produkcji - wzrost importu a efekt deficytowy w handlu zagranicznym - obniżenie kursu własnej waluty, towary importowane ceny rosną. Zaczyna słabnąc iluzja inflacyjna.

Podmioty mające środki produkcji m.in. ludzie - waloryzacja środków.

Inflacja wchodzi w fazę antycypowaną - indeksacja (wzrost) płac. Nierównomierność podwyżek płac I cen. Wzrost kosztów przedsiębiorstw., słabnie skłonność do oszczędzanja.

Oszczędzanie zaczyna być nieopłacalne - rośnie szybkość obiegu (więcej kupują)

0x08 graphic

M. * V = T * P

0x08 graphic

0x08 graphic

Rośnie podaż

pieniądza

Pieniądz traci na wartości. Rośnie udział aktywów rzeczowych ludności.

Strata - zmiana aktywów pieniężnych na rzeczowe przy inflacji.

Zachęta do oszczędzania - kredyt drożeje.

Spadają kursy akcji na giełdach.

Nie jednakowo zwyżka cen powoduje błędy alokacyjne, nie wiadomo w co lokować.

Zaburzenia społeczne w podziale dochodów

Na inflacji tracą wierzyciele, a zyskują dłużnicy.

Wierzytelności są w wartości nominalnej, pożyczka była w wielkości realnej, a oddaje w nominalnej.

Z punktu widzenia formy pojawiania się

  1. inflacja otwarta - ceny są wolne, zwyżka cen

  2. inflacja tłumiona - ceny nie są wolne - nierównowaga.

Między popytem a towarem przejawiała się w braku towaru

Inflacja kolejkowa - oszczędności przymusowe - nawis inflacyjny.

Skutki inflacji z punktu widzenia budżetu.

Jeżeli następuje wzrost inflacji, większy niż w ustawie budżetowej, spowoduje wzrost dochodów budżetu. Po stronie wydatków, które sa w nominale, nie ma zmian - nadwyżka budżetowa.

Wzrost % kredytów - wzrost % obligacji państwowych.

Wzrost kosztów długu publicznego - wzrost wydatków.

Zmniejszenie inflacji, większe niż ustawowo - spadek dochodów budżetowych, wydatki pozostają minimalne - deficyt budżetowy.

Koszt obsługi długu - spadek, wzrost rezerw.

Wzrost cen oznacza spadek realnej podaży pieniądza, a w związku z tym spadek dochodów I popytu.

Planowana na 2000 rok inflacja 5.7 %

0x08 graphic
105,7 : 103,0 = 102,6

I-III 2000

104,6 x 10,3 = 107,7 taka będzie na koniec roku wg prof. Kurowskiego.

Inflacja od IV - XII - nie może przekroczyć 0,3 %.

Stratę poniosą: sfera budżetowa, emeryci, renciści dostaną nominalne po rewaloryzacji więcej, ale realnie mniej.

POLITYKA RYNKU PRACY

Praca jest towarem

Rynek pracy - całokształt procesów kupna I sprzedaży na którym przedmiotem podaży I popytu jest praca.

Popyt I podaż na pracę musi kształtować się tak samo jak przy innych towarach.

0x08 graphic
0x08 graphic
S podaż pracy

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
W2

Płaca

(cena)

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
równowaga

Wielkość

Płac (W)

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

W1

D popyt na pracę

0x08 graphic

Z1 Z2 Liczba zatr. Z1 Z2 zatrudnienie(ilość)

Podaż pracy - pracownicy (pracobiorcy)

Jeżeli praca droga to zatrudnia pracodawca niewielu pracowników.

Gdy podaż pracy zrówna się z popytem na pracę I odwrotnie zaistnieje stan równowagi.

Wielkością alternatywną dla podjęcia pracy jest czas wolny.

Przy płacy W1 powstaje luka, deficyt między podażą a popytem

W2 - pracownicy są chętni do pracy a pracobiorcy zatrudniają mniej pracowników - konkurencja pracowników doprowadza do obniżki do punktu równowagi.

Równowaga zapewnia pełne zatrudnienie dla tych, którzy godzą się na płacę w tym punkcie.

Zwiększenie płacy musi spowodowac zmniejszenie zatrudnienia.

Spadek płacy powoduje zwiększenie zatrudnienia.

Polityka zatrudnienia to polityka gospod. W tym zakresie oddziaływania państwa na rynek pracy pod kątem potrzeb gospodarczych I godzenia interesów pracowników I pracodawców.

Głównym celem p.z. jest dążenie do utrzymania zatrudnienia możliwie pełnego I racjonalnego (bez bezrobocia I żeby nie było pozorne).

Ukryte bezrobocie jest wtedy, gdy zmniejszenie liczby pracowników nie powoduje zmniejszenia produkcji

ΔP

0x08 graphic
Δ prod na ostatnią jedn. Δ pracy = 0 = 0

ΔL

Jawne bezrobocie - gorsze

Bezrobocie - bezrobotny - człowiek, który:

  1. chce pracować za płacę jaka jest na rynku

  2. jest zdolny do pracy

  3. poszukuje pracy

Polityka zatrudnienia - jak państwo ma reagować na bezrobocie.

Różne przyczyny bezrobocia:

Wielkość bezrobocia - oblicza się stopa bezrobocia.

Udział bezrobotnych w liczbie osób zawodowo czynnych

Liczba bezrobotnych

0x08 graphic
= stopa bezrobocia

Zasoby siły roboczej

Jeżeli bezrobocie frykcyjne nie przekracza 4 % to jest sytuacja normalna, prawie pełne zatrudnienie. Ci bezrobotni są krótkotrwale bezrobotni.

Bezrobocie strukturalne - zmienia się struktura popytu na towary, które wytwarzali pracownicy. Zmiana struktury zakładów produkcyjnych, wypadają z produkcji.

Bezrobocie technologiczne - gwałtowny postęp prod. powoduje że praca zastępowana przez maszyny

Bezrobocie koniunkturalne - popyt na pracę jest popytem wtórnym na produkty, które ta praca wytwarza - kryzys koniunkturalny, popyt na prod. maleje w rezultacie na pracę

Bezrobocie incydentalne - zwiększające potencjalną podaż wynikające z procesów demograficznych przy niezmienionej płacy

Bezrobocie klasyczne - płacowe, chętni do pracy nie chcą jej podjąć przy danej płacy

Bezrobocie transformacyjne -zmiana ustroju gosp. Przedsięb, które miały ukryte bezrobocie stoją w sytuacji, że albo zmniejszą koszty albo bankructwo.

W 90 roku gwałtowny wzrost bezrobocia o 1 mln osób.

Polityka rynku pracy

Sposoby na prowadzenie polityki zatrudnienia - przeciwdziałanie bezrobociu:

  1. podejście liberalne. Nie działa bezpośrednio w żaden sposób, wykorzystać ewent. Fakt, że popyt na pracę rośnie kiedy płaca spada.

0x08 graphic
S podaż parcy

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Płaca

0x08 graphic

0x08 graphic

D popyt na pracę

0x08 graphic

Zatrudnienie

  1. podejście keynsowskie. Zwiększony popyt na pracę, jeżeli całą krzywą popytu przesuwamy w prawo I do góry ale trzeba podnieść płacę

U nas stosowane jest podejście liberalne.

Inny podział: zakładają interwencjonizm państwa:

  1. aktywna forma działania

  1. polityka makroekonomiczna - działanie przez instrumenty makroekonomiczne stosowane dla całego rynku, np. zwiększenie popytu globalnego, zwiększenie wydatków budżetowych - pobudza popyt, poprawia koniunkturę. Działanie monetarne - pieniężne - zwiększamy podaż pieniądza by zwiększyć popyt na produkty - zwiększamy popyt na pracę.

  2. Polityka mikroekonomiczna - bardzo skuteczna

  1. tworzenie nowych miejsc pracy przez roboty publiczne (budowa infrastruktury) - wymagają dodatkowych pieniędzy z budżetu

  2. subsydiowanie płac - dopłata państwa - zmniejszenie podatków, obciążeń, dla tych którrzy tworzą nowe miejsca pracy

  3. szkolenie zawodowe

  4. zwiększyć , usprawnić informacje między wolnymi miejscami pracy, a bezrobotnymi

  1. pasywna forma działania - stosować wobec bezrobotnych pomoc socjalną w postaci zasiłków. Dwa cele:

Metody działania na podaż pracy:

  1. zmniejszenie zasobu siły roboczej - zmniejszyć stopień aktywności zawodowej kobiet (głupota) wbrew konstytucji RP

  2. zatrzymać część roczników wchodzących na rynek przed podjęciem pracy - wydłużyć okres nauki (szkolnictwo wyższe)

  3. zmniejszenie czasu pracy

  4. uelastycznienie rynku pracy - dobra dla pracodawców, np. rozluźnienie kodeksu pracy (niższa płaca minimalna dla absolwentów, co ma zwiększyć popyt na absolwentów)

liberalizacja zwolnień grupowych, bardziej elastyczny czas pracy, mniejsza płaca za godziny nadliczbowe, umowy o pracę na zastępstwo, krótszy okres wypowiedzenia, możliwość rozwiązania umowy o pracę z osobami na urlopie dłuższym niż miesiąc, skrócenie okresu zawiadamiania związków zawodowych o zwolnieniach grupowych

1993 rok 38,4 mln osób, osoby w wieku produkcyjnym 22,3

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

zawod

owo

0x08 graphic
czynni

0x08 graphic
0x08 graphic
1,73 mln

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

Przemysł 3,3 mln

Rolnictwo 0,3 mln

Rynek pracy - 12,3 mln

0x08 graphic
Przesunięcia

Współczynnik aktywności zawodowej - stosunek zawodowo czynnych do osób w wieku produkcyjnym

17,3

0x08 graphic
=

22,7

Stopa bezrobocia - stosunek bezrobotnych do zawodowo czynnych

2,6

0x08 graphic
= = 15,5 %

17,3

Bezrobocie na świecie:

LP

KRAJ

%

1

Hiszpania

22

2

Belgia

14

3

Niemcy

10

4

Włochy

12

5

Francja

12

6

Chiny

200 milionów

7

Czechy

2,5

8

Rosja

Ok. 10 - wtórne

Popyt na pracę jest popytem pośrednim wynikającym z popytu na produkty które ta praca wykonuje. Zwiększenie popytu globalnego przez zwiększenie podaży pieniądza. Zwiększenie podaży pieniądza może doprowadzić do inflacji, jeśli będzie wzrost szybszy niż podaż towarów.

Związek między inflacją a bezrobociem.

Polityka państwa dąży do zmniejszenia bezrobocia, to prowadzi polityka liberalna pieniądza może doprowadzić do inflacji.

Zależność między inflacją, a bezrobociem odwrotna co wyraża się krzywą o nachyleniu ujemnym (krzywa Philipsa)

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

Nie można prowadzić jednocześnie polityki pełnego zatrudnienia I niskiej inflacji (kwadrat magiczny)

Inflacja:

Inflacja która może pobudzić zwiększenie zatrudnienia I zmniejszenie bezrobocia to popytowo - pieniężna - zwiększanie popytu

W 73/74 roku okazało się że w gospodarce światowej wystąpiła inflacja, która nie doprowadziła do zwiększenia zatrudnienia a powiększała bezrobocie nawet zaangażowano krzywą Philipsa.

Inflacja ta wzięła się ze zwiększenia cen ropy naftowej wskutek wojny izraelsko - arabskiej.

Arabowie zawiązali kartel w celu zwiększenia 4 krotnie cen ropy naftowej, a za nią wszystkich produktów. Była to inflacja kosztowo - podażowa. Nie można było oczekiwać po niej wzrostu zatrudnienia. Druga faza inflacji popytowo - pieniężnej antycypowana, która przeradza się w inflację kosztowo - podażową.

Krzywa Philipsa działa w pierwszym etapie inflacji popytowo - pieniężnej.

Monetaryści: duszą inflację, zmniejsza podaż pieniądza, przez co popyt globalny - wzrost bezrobocia.

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Zwiększenie ceny I zwiększenie podaży jeśli przechodzi w kosztowo - podażową

Postulaty pracodawców:

Atak na krzywą Philipsa - ochrona pieniądza.

HANDEL ZAGRANICZNY

Handel zagraniczny - odpłatna wymiana towarów I usług pomiędzy podmiotami, które mają swoją siedzibę poza granicą państwa.

Handel Zagraniczny:

  1. sprzedaż (wywóz) eksport

  2. zakup (przywóz) import

Handel Zagraniczny wynika z międzynarodowego podziału pracy

Międzynarodowy podział pracy:

Polityka handlowa - świadoma działalność państwa w kształtowaniu stosunków gosp. Tego państwa z otoczeniem.

Kształtowanie:

Handel zagraniczny przynosi korzyści:

  1. proste (absolutne)

importujemy towar tańszy niż ten w kraju. Eksportujemy towar, który jest u nas tańszy niż za granicą

  1. relatywne (względne)

wynikają z różnic stosunkowych kosztów wytwarzania - zasada kosztów komperatywnych

2 kraje A I B , kraj pierwszy produkuje oba towary po niższych kosztach

Różnice między tymi towarami w obu krajach nie są jednokrotne

Np. kraj 1 towar A 10 razy taniej niż w B

Towar B 2 razy taniej niż w B

Postanawia przerzucić moce produkcyjne z towaru B na towar A I A bierze towar z drugiego kraju.

Koszty komperatywne

Import:

  1. niezbędny - to taki którego nie może zastąpić produkcją krajową

  2. substytucyjny - ze względu na koszty wytwarzania

ze względu na towary:

Ocena handlu zagranicznego wyraża się w 3 typach polit:

  1. polityka wolnego handlu

Państwo rezygnuje z oddziaływania, zapewnia swobodny dostęp do rynków krajowych zagranicznym towarom I krajowym do rynków zagranicznych. Usuwa ograniczenia ilościowe, celne, dewizowe. Opiera się o teorię wolnego handlu - następuje maxymalizacja korzyśi z handlu, równość korzyści dla każdego kraju.

  1. polityka protekcjonistyczna

trzeba handel poddać ograniczeniom.

Działania państwa:

  1. popieranie eksportu

  2. ochrona rynku wewnętrznego

Podstawa teza: że korzyści z wolnego handlu są nierówne, słabsze kraje utrzymuje się z niższej produkcji technologii (surowce, rolnictwo)

  1. polityka autarkiczna

dążenie do samowystarczalności gospodarki dobrego kraju, import tylko niezbędny, eksport do sfinansowania importu niezbędnego.

Przyczyny protekcjonizmu:

Przeciw protekcjonizmowi - argumenty:

24

A

S

NO

Ś

Ć

REGULACJA

PODAŻ

POPYT NA PIENIĄDZ

Zawodowo bierne 5,0 mln

W wieku

Przedrod.

11,0

5,1 wiek poprod

Bezrobotni

2.6 mln

(rolinictwo) 3.3 mln

pracujący na własny rachunek

5,0 mln

Zatrudnieni (pracownicy najemni)

9,7 mln

I

N

F

L

A

C

J

A

BEZROBOCIE

Związek między inflacją a bezrobociem.

Wyższa inflacja

Zmniejszy bezrobocie

Większe bezrobocie

Mniejsza inflacja

Krzywa podaży

Ceny

Podaż towarów

Działania krzywjej Philipsa



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Polityka ekonomiczna Polski (27 stron) QFAH6YXV77Y335PWMG2JGNNYFMNRDHSQSUR723Y
polityka ekonomiczna polski zagadnienia (12 stron) irdag7hf43wz7rztlzao5gbup3zapabeezw6f2y IRDAG7H
Polskie klastry i polityka klastrowa, Uniwersytet Ekonomiczny JG, Praca magisterska
Cztery fale polskiej emigracji do Wielkiej Brytanii, Stosunki międzynarodowe, Geografia polityczna i
Akcesja Polski do strefy euro Analiza krytyczna, UEK - Ekonomia, Polityka gospodarcza
polityka ekonomiczna Polski 2, makroekonomia
Polityka ekonomiczna Polski
Spoleczno ekonomiczne uwarunkowania somatyczne stanu zdrowia ludnosci Polski
192 Glowne kierunki polskiej polityki zagranicznejid 18465 ppt
ekonomika przedsiebiorczosci 14 Polityka antymonopolowa
Polityka gospodarcza Polski w pierwszych dekadach XXI wieku W Michna Rozdział XVII
12 Zagraniczna polityka kulturalna Polski
POLITYKA PIENIEZNA, ROK 2, Ekonomia
Działalność gospodarcza gminy, Ekonomia- studia, Polityka społeczna

więcej podobnych podstron