PRAWA DZIECKA
"Twoje dzieci nie są twoimi dziećmi, one przychodzą przez ciebie, ale nie z ciebie, chociaż są z tobą, ale nie należą do ciebie. Ty dajesz im swoją miłość, ale nie swoje myśli ponieważ one mają myśli własne. Możesz dać przytułek ich ciałom, ale nie ich duszom, ponieważ domem ich dusz jest jest dzień jutrzejszy. Możesz starać się upodobnić do nich, ale nie próbuj ich zmuszać, aby były podobne do ciebie, ponieważ życie nie nie pozostaje przy dniu wczorajszym".
Kahil Gilbran
Dorośli nie mają wątpliwości co do praw własnych, problem pojawia się, gdy trzeba ich przekonać, iż prawa przysługują również dzieciom. Obserwując stosunki panujące w szkołach i wielu rodzinach widzimy, że niekiedy nauczyciele i rodzice zapominają , że dziecko-uczeń też jest człowiekiem i przysługują mu prawa wynikające z samej istoty człowieczeństwa, jak np prawo do godności osobistej, do prywatności, do samostanowienia itp Próbą zmiany takiego podejścia do dzieci jest uchwalona 20 listopada 1989 r. przez ONZ i ratyfikowana przez Polskę Konwencja o Prawach Dziecka. Konwencja o Prawach Dziecka jest umową międzynarodową, której przepisy wiąża państwa strony konwencji j“ ratyfikujace. Jednocześnie konwencja jest uniwersalnym prawnym traktatem międzynarodowym, obligujacym państwa do jej przestrzegania.
Konwencja praw dziecka jest ponadto porozumieniem wzbogacajacym wydatnie miedzynarodową ochronę i promocje praw dziecka, rozwijajac, wzbogacajac i uszczegółowiajac prawa zawarte w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka oraz Paktach Praw Czlowieka. Czyni to, wychodzac z założenia, że dzecko ma wszystkie prawa, jakie przyznane są istocie ludzkiej, ale musi miec także pewne prawa dodatkowe i szczególne wynikające z faktu, że jest ono istotą ludzką, która ze względu na swoje cechy psychofizyczne potrzebuje szczególnej pomocy i ochrony.
Konwencja Praw Dziecka sklada się z trzech zasadniczych czesci zawierajacych 54 artykuly i szereg dodatkowych postanowien. Pierwsza cześć zawiera preambułę oraz 41 artukulów bezpośrednio określających definicję i zakres praw dziecka w kontekście różnorodnych potrzeb i sytuacji. Część druga ujmuje obowiązki ONZ oraz wyspecjalizowanych agend i agencji Narodów Zjednoczonych i państw ratyfikujących konwencję związane z praktyczną realizacją praw zawartych w dokumencie. Trzecia część postanawia, że aktualna Konwencja jest otwartą kodyfikacją praw dzieci na świecie i istnieje możliwość jej uzupełniania bądź rozwijania.
W perambule, zgodnie z zasadami proklamowanymi przez ONZ, uznającymi poszanowanie praw człowieka, jego równości, odrębności i wolności oraz prawa do życia w pokoju; potwierdza się fakt, że dziecko ze względu na swą niedojrzałość psychofizyczną potrzebuje specjalnej opieki i ochrony. Odwołując się do Deklaracji Praw Człowieka oraz Międzynarodowej Konwencji Praw Człowieka postanawia się, że z praw zawartych w Konwencji korzysta każde dziecko niezależnie od rasy, koloru skóry, płci, języka, narodowości, urodzenia, religii, poglądów i przekonań politycznych, statusu spolecznego i materialnego. Kładzie się specjalny nacisk na podstawowa opieke i ochrone oraz odpowiedzialność rodziny i panstwa za jej realizacje, podkreslajac potrzebe prawnej ochrony przed i po urodzeniu. Preambula propaguje poszanowanie tradycji oraz wartości kulturowych społeczeństwa, z którego dziecko pochodzi, a takze kluczowa role miedzynarodowej kooperacji w okreslaniu i realizowaniu praw dzieci (..)
Konwencja określa definicję dziecka, jako osoby poniżej 18 roku życia pozostajacej pod specjalną ochrona prawa do osiągniecia pelnoletniości. Art. 2-5 obejmują zasadę, że wszystkie dzieci bez wyjątku korzystają z praw, a państwo ma obowiązek chronić je przed wszelkimi formami dyskryminacji. Wszystkie dzialania dotyczace dziecka podporzadkowane są idei " najlepszego interesu dziecka " i panstwo nie tylko przestrzega prawa zawarte w Konwencji, ale także je promuje i bierze pełną odpowiedzialność za ich realizację. Jest zoobowiazane do respektowania praw i obowiazków rodziny w zabezpieczaniu potrzeb rozwojowych dziecka oraz do zapewnienia zastepczej opieki w przypadku zaniedbań rodziców lub innych osób odpowiedzialnych za dziecko.
Zgodnie z Konwencja dziecko ma niezaprzeczalne prawo do życia, nazwiska, obywatelstwa, narodowości oraz prawo do życia w rodzinie, jeśli jest to zgodne z "jego najlepszym interesem", prawo do wzmacniania kontaktów z obojgiem rodziców w przypadku seperacji. Artukul 10 gwarantuje prawo dziecku i jego rodzicom do opuszczenia kraju i wyboru miejsca zamieszkania zgodnego z ich wolą i prawo do ponownego połaczenia rodziny z powodu jej rozbicia z przyczyn migracyjnych.
Konwencja daje dziecku prawo do wyrażania swych pogladów oraz brania pod uwagę opini dziecka w sprawach bezpośrednio go dotyczacych, prawo do wolności ekspresji, poszukiwań, uzyskiwania informacji, propagowania wlasnych ideii i sądów w formie ustnej, pisanej, artystycznej lub innej; prawo do wolnosci spotkań, zrzeszania się, gromadzenia , jeśli nie gwałci to praw innych ludzi i jest zgodne z poprzadkiem, zdrowiem oraz moralami spolecznymi. Artykul 14 i 16 określa prawo dziecka do wolności myśli, wyznania i manifestowania wiary, która jest traktowana jako sprawa osobista oraz prawo do ochrony przed ingrencją w prywatność rodziny, domu, korespondencji.
Państwo musi respektować wolę rodziców w ukierunkowaniu praktyk religijnych i zwyczajów zgodnych z ich przekonaniami i możliwościami dziecka. “odstawową odpowiedzialność za opiekę i wychowanie dziecka ponoszą obydwoje rodzice, a państwo ma wspomagac rpdzinę w realizacji tego zadanias, tworząc system instytucji i urządzeń uzupełniąjacych rodzinę w jej funkcjach ( rodzice pracujący ). Państwo zobligowane jest do ochrony dziecka przed wszelkimi formami fizycznego lub psychicznego znęcania się, demoralizacji, wykorzystania ( również seksualnegoi ), złego traktowania przez rodziców lub inne osoby odpowiedzialne za dziecko.
Prawa dziecka zawarte w Konwencji Praw Dziecka są traktowane jako standarty legislacyjne w prawie narodowym ( państwowym ) oraz instrumentem regulacji praw dziecka na świecie. Ich przestrzeganie wiąże się z ratyfikacją dokumentu przez jak największą liczbą państw, pokojowym współistnieniem oraz współpracą i pomocą międzynarodową na różnych płaszczyznach dzialalnosci ochronnej.
Konwencja Praw Dziecka jest dokumentem prawnomiedzynarodowym stanowiacym kapitalne osiągnięcie na plaszczyźnie ochrony dziecka. Precyzuje ona w sposób jednoznaczny wszystkie prawa, wynikające z praw przysługujących jako człowiekowi, a także dodatkowe uprawnienia związane z jego specyficznymi potrzebami jako jednostki " specjalnej troski" z tytułu niedojrzalosci psychicznej i spolecznej. Konwencja nie jest końcem problemów dziecka, funkcjonuje jedynie jako narzędzie działań ochronnych, które skłaniają rządy do poważnego analizowania możliwości w tym zakresie, uznania i rozumienia praw dziecka. Ponadto ma służyć jako "przewodnik" w rozpoznawaniu specyficznych potrzeb, problemów i sytuacji dziecka oraz podstawą niepodważalnych argumentów dla promowania i realizacji wlaściwych akcji na rzecz dzieci.
Według Opracowania:
ANDRZEJ SZULC
LITERATURA:
- Teresa Bach -Olasik, Prawa dziecka-prawa ucznia, w : Nowa Szkoła, 3/94, s. 156-162
- Marian Balcerek, Prawa dziecka, PWN, Warszawa, 1986
- Dziecko i jego prawa, prac. zbior. pod red. Elżbiety Czyż, Warszawa, 1992
- Konwencja o Prawach Dziecka, w : Dziecko i jego prawa, Warszawa, 1992.