Zabezpieczenia kredytowe

Każdy kredyt udzielony przez bank jest obciążony ryzykiem jego niezwrócenia.

W celu minimalizacji ryzyka kredytowego, banki udzielają kredytów tylko klientom posiadającym zdolność kredytową.

Fakt, że w obliczu niestabilnych warunków gospodarowania można utracić zdolność płatniczą, jest dla banku wystarczającym argumentem do żądania od kredytobiorców dodatkowych zabezpieczeń.

Zabezpieczenia te są instrumentami zaspokojenia roszczeń, w przypadku utraty przez zdolności klienta do spłaty kredytu.

PODZIAŁ ZABEZPIECZEŃ KREDYTOWYCH

Zabezpieczenia kredytowe:

1. zabezpieczenia materialne

- kaucja

- blokada środków pieniężnych na rachunkach bankowych

- przewłaszczenia rzeczy ruchomych

2. zabezpieczenia prawne

- poręczenie wekslowe

- poręczenie wg prawa cywilnego

- przelew wierzytelności

- hipoteka

- zastaw

Zabezpieczenia materialne polega na przekazaniu bankowi w zamian za uzyskany kredy ekwiwalentnej sumy pieniężnej lub innych praw majątkowych. Zabezpieczeniem tym jest posiadany przez kredytobiorcę majątek, którego łatwe upłynnienie zapewnia bankowi możliwość szybkiego wycofania udzielonego kredytu. Ryzyko kredytowe zostaje przeniesione na określone wartości materialne będące w posiadaniu kredytobiorcy (nie na osobę trzecią).

Zabezpieczenia prawne ma na celu uzyskanie przez bank możliwości ciągnięcia swoich wierzytelności od osób trzecich (np. poręczycieli) lub zapewnienie bankowi uprzywilejowanej pozycji w stosunku do innych wierzycieli przy dochodzeniu roszczeń z majątku kredytobiorcy.

Zabezpieczenia kredytowe:

1. zabezpieczenia osobiste - charakteryzują się odpowiedzialnością osobistą (cywilną) osoby dającej zabezpieczenie, a więc całym majątkiem.

2. Zabezpieczenia rzeczowe - Ogranicza odpowiedzialność osoby dającej zabezpieczenie do poszczególnych składników jej majątku.

Do zabezpieczeń osobistych należą:

• poręczenia wg prawa cywilnego,

• weksel własny in blanco,

• poręczenie wekslowe (awal),

• gwarancja bankowa,

• przelew wierzytelności na zabezpieczenia,

• przystąpienie do długu kredytowego,

• pełnomocnictwo,

• ubezpieczenie kredytu.

Wśród zabezpieczeń rzeczowych warto wyróżnić w szczególności:

• zastaw ogólny,

• zastaw rejestrowy,

• zastaw na prawach wg Kodeksu cywilnego,

• przewłaszczenie na zabezpieczenia,

• kaucja,

• blokada środków na rachunku bankowym,

• hipoteka.

Kryteria wyboru zabezpieczeń kredytowych przez bank

Do najważniejszych czynników ustalania formy zabezpieczenia kredytu branych pod uwagę przez bank należą:

• rodzaj i wysokość kredytu,

• termin i sposób zapłaty,

• znajomość kredytobiorcy (dotyczy głównie przedsiębiorstw) i określenie stopnia jego rzetelności,

• sytuacja ekonomiczno-finansowa klienta i związane z nią ryzyko,

• status prawny kredytobiorcy.

• cechy danego zabezpieczenia, możliwość jego realnej kontroli oraz dochodzenia roszczeń w odniesieniu do określonej jego formy,

• wielkość zabezpieczeń i różnorodność ich formy,

• przewidywany nakład pracy banku oraz koszt zabezpieczenia,

• możliwość uwzględnienia danego rodzaju zabezpieczenia przy tworzeniu rezerw celowych,

• zobowiązania finansowe kredytobiorcy.

Cechy charakterystyczne zabezpieczeń kredytowych

- płynność zabezpieczenia, czyli łatwość zbycia na wolnym rynku przez bank w razie potrzeby,

- stosunkowo prosta konstrukcja prawna,

- fakt zarejestrowania w przypadku zabezpieczeń rzeczowych,

- wartość i łatwość wyceny zabezpieczeń,

- łatwe do obciążenia i niezbyt kosztowne,

- zewnętrzny charakter zabezpieczenia (oznacza to, że zabezpieczenie dostarczane jest przez osobę trzecią, przez co jego wartość staje się niezależna od losów kredytobiorcy).

Poręczenie (najczęściej stosowana forma zabezpieczenia kredytu)

Poręka jest umową, w której poręczyciel zobowiązuje się wobec banku, że spłaci kredyt łącznie z odsetkami i innymi kosztami w sytuacji, gdyby kredytobiorca nie spłacił go w wyznaczonym terminie. Oświadczenie to składane jest w formie pisemnej. Natomiast poręczycielami może być zarówno osoba fizyczna jak i prawna.

Akcesoryjność

Jest cechą charakterystyczną poręczenia, czyli służy ono zabezpieczeniu innej wierzytelności. Od ważności tej wierzytelności uzależniona jest ważność poręczenia.

Natomiast jakakolwiek czynność prawna dokonana pomiędzy kredytobiorcą a bankiem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela. Należy pamiętać, że poręczyciel odpowiada także za wszystkie świadczenia oboczne banku, będące związane z kredytem, za który poręczył (np.: odsetki).

W przypadku, gdy kredyt jest poręczany przez kilku poręczycieli, to odpowiadają oni względem banku i siebie solidarnie. Może zaistnieć sytuacja, gdy każdy z poręczycieli bierze odpowiedzialność za ściśle określoną część kredytu i tym samym odpowiada względem banku do kwoty, którą on poręczył. Bank może kazać spłacić więcej temu który gwarantuje najszybszą spłatę kredytu.

Przedmiotem poręczenia może być zatem:

- całość kredytu

- oznaczona część kredytu (wtedy bank może żądać od poręczyciela spłaty do wysokości tego poręczenia)

Rodzaje poręczeń

- terminowe

- bezterminowe

Poręczenia terminowe to takie w których poręczyciel zobowiązuje się do spłaty kredytu w sytuacji gdyby kredytobiorca nie zrobił tego w ciągu okresu wyznaczonego w umowie. Czyli poręczyciel ogranicza swoją odpowiedzialność do wyznaczonego terminu.

Poręczenia bezterminowe to takie w których okres ten nie jest oznaczony. Można je odwołać tylko wtedy jeśli zostało udzielone za dług przyszły i tylko przed jego powstaniem (czyli przed zawarciem umowy kredytu)

Bank nie może przyjmować poręczeń generalnych, co oznacza „za wszelkie kredyty już udzielone

i mające być udzielone w przyszłości” dlatego, że oświadczenie poręczyciela powinno określać dług, który zabezpiecza.

Jeśli kredytobiorca nie spłaca swojego zobowiązania w określonym terminie to informowany jest o tym przez bank poręczyciel i wówczas poręczyciel staje się obok kredytobiorcy równoważnym dłużnikiem wobec banku.

PORĘCZENIE WYGASA W NASTĘPUJĄCYCH PRZYPADKACH:

-wraz ze spłatą kredytu z odsetkami i prowizją,

-wskutek umorzenia kredytu,

-wraz z przejęciem zobowiązania kredytobiorcy przez inną osobę, jeżeli poręczyciel nie wyrazi zgody na dalsze trwanie poręczenia,

-z upływem terminu przedawnienia,

-z upływem okresu oznaczonego w umowie poręczenia terminowego,

-z chwilą odwołania poręczenia za dług przyszły, przed powstaniem długu.

Gdy poręczyciel umrze porękę przejmują na siebie jego spadkobiercy chyba że zrzekli oni się tego spadku.

Weksel in blanco

Inaczej nazywany jest wekslem niezupełnym, gwarancyjnym albo kaucyjnym. Rzadko jest przyjmowany jako jedyne zabezpieczenie spłaty wierzytelności, a wierzytelności nim zabezpieczane powinny mieć charakter krótkoterminowy. Zazwyczaj jest zabezpieczeniem gdy dłużnik jest bardzo dobrze znany banku i jego ogólna sytuacja finansowo-ekonomiczna nie budzi zastrzeżeń.

Dokument ten musi zawierać co najmniej podpis wystawcy, nie określa się w nim sumy jaka ma być zapłacona przez jego wystawcę, a także daty płatności.

Kiedy wystawca weksla w chwili podpisania blankietu wekslowego umieszcza na nim miejsce wystawienia, to ważne jest, żeby była to miejscowość w Polsce. Jest to ważne, ponieważ wg miejsca wystawienia ocenia się jakiego państwa prawo należy zastosować do danego zobowiązania wekslowego.

Weksel in blanco może zabezpieczać:

- całą kwotę wierzytelności banku z odsetkami i innymi kosztami włącznie

- część wierzytelności banku w wysokości określonej w deklaracji

- tylko odsetki i inne koszty banku

Zaletą weksla jako zabezpieczenia kredytu jest abstrakcyjny charakter, co oznacza, że podpisanie się na wekslu stanowi samoistne źródło obowiązku zapłacenia sumy wekslowej.

Przykład: Urzędowy blankiet wekslowy do sumy wekslowej nie przekraczającej 5.000 -obowiązywał do 1 stycznia 2007

Ważne było wtedy zamieszczenie na wekslu znaczków skarbowych. Od jej wysokości zależała możliwa do wpisania wysokość długu wekslowego. Im wyższa opłata tym wyższa kwota. W tym przykładzie można wystawić weksel na max 5 000zł. Można było w US dokupić znaczki. Można było kserować ale trzeba było pamiętać o wniesieniu opłaty skarbowej. Nie ma nagłówka weksel bo było to w treści. Gdyby była różnica między kwotą zapisaną słownie a cyfrą to obowiązuje słowna, a jak dwa razy cyfra to ta mniejsza.

Wzór blankietu weksla obecnie obowiązującego

Forma zbliżona do urzędowego. Wyraz „weksel” musi być umieszczony w tekście! Nie ma obowiązku wnoszenia opłaty skarbowej.

Należy pamiętać, że w momencie składania takiego weksla nie powinien on zawierać określenia sumy wekslowej i terminu jej płatności. Dzieje się tak dlatego, że w momencie składania weksla w banku ani bank ani kredytobiorca nie znają kwoty, na jaką weksel zostanie wystawiony, a także terminu płatności ponieważ nie wiadomo kiedy bank podejmie dochodzenie roszczenia z weksla.

Deklaracja wekslowa

Jest to dokument dotyczący wypłacenia weksla, który stwierdza treść porozumienia pomiędzy wystawcą weksla a bankiem.

Deklaracja wekslowa powinna zawierać:

-w jakich okolicznościach bank ma prawo wypełnić weksel

-jaką kwotę bank może wpisać na wekslu

-jaki termin płatności może być umieszczony na wekslu

W momencie wypełnia przez bank brakujących elementów w wekslu in blanco (zgodnie z przyjętą deklaracją wekslową) traci on charakter weksla niezupełnego i podlega zwykłej procedurze wekslowej, a więc może być indosowany, dyskontowany a także może być podstawą postępowania egzekucyjnego.

Należy dodać, że o wypełnieniu weksla przez bank musi zostać powiadomiony jego wystawca, musi być on poinformowany przez bank o wysokości sumy wekslowej a także o terminie płatności.

Kiedy całość kredytu/pożyczki zostanie spłacona łącznie z odsetkami i innymi należnościami bank musi zwrócić weksel wystawcy wraz z deklaracją wekslową.

Brak deklaracji nie unieważnia weksla in blanco.

Deklaracja wekslowa jest jednostronne oświadczenie woli wystawcy weksla. Bank nie ma obowiązku wypełnić weksla zgodnie z deklaracją. Natomiast porozumienie wekslowe obowiązuje bank bo porozumienie ma znamiona umowy czyli obowiązuje obie strony.

Poręczenie wekslowe (awal)

Jako zabezpieczenie spłaty kredytu bank może przyjąć weksel in blanco z poręczeniem (awalem). Należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że poręczenie wekslowe zabezpiecza zapłatę weksla, a nie wierzytelność, która była podstawą do wystawienia weksla.

Poręczyciel poprzez umieszczenie na wekslu hasła „poręczam”, „awal” lub o podobnym znaczeniu, a także złożeniu podpisu zobowiązuje się solidarnie wraz osobami podpisanymi na wekslu do zapłaty całości lub części sumy wekslowej, w sytuacji gdyby osoba, za którą poręczenie zostało udzielone, nie wykupiła weksla. Należy dodać, że jest możliwe poręczenie kilku osób.

Poręczycielami mogą być:

-osoby fizyczne

-osoby prawne

-podmioty nie mające osobowości prawnej, ale posiadające zdolność prawną

Poręczenie powinno określać, za kogo zostało udzielone, natomiast gdy nie ma takiej informacji, przyjmuje się, że zostało udzielone za wystawcę.

Wystawca może się wykręcić od odpowiedzialności. Poręczyciel weksla nie ma jak się wymigać od spłaty weksla.

Poręczyciel wekslowy odpowiada:

-samoistnie, czyli jego zobowiązanie jest ważne chociażby zobowiązanie za które poręcza, było nieważne

-akcesoryjnie, czyli razem z innymi dłużnikami wekslowymi

GWARANCJA BANKOWA

Jest to pisemne zobowiązanie banku do spłaty kredytu wraz z odsetkami i innymi jego kosztami, na wypadek gdyby kredytobiorca nie wywiązał się z tego zobowiązania w terminie.

List gwarancyjny

Precyzuje warunki, od których uzależniona jest wypłata z gwarancji, jej warunki oraz okres ważności. Treść gwarancji powinna zawierać określone elementy, np. nazwy stron, które zawarły umowę kredytu, określenie wysokości zobowiązania banku gwaranta.

Banki jako zabezpieczenie spłaty kredytów przyjmują bezwarunkowo i nieodwołalnie gwarancje bankowe. Zobowiązanie gwaranta ma charakter nie akcesoryjny, samodzielny i niezawisły. Cechy gwarancji:

-nieważność umowy kredytowej nie powoduje nieważności gwarancji ;

-zakres zobowiązania banku-gwaranta nie jest automatycznie wyznaczany przez zakres zobowiązania dłużnika ;

-bankowi, który udzielił gwarancji, nie przysługuje prawo podniesienia przeciwko kredytodawcy jakichkolwiek zarzutów przysługujących kredytobiorcy, którego zobowiązanie obejmuje ta gwarancja.

Zanim bank udzieli gwarancji, będzie wymagał od zleceniodawcy (kredytobiorcy), aby dał własne zabezpieczenie bankowi, jak również dostarczył analizę ekonomiczną uzasadniającą możliwości spłaty kredytu.

Gwarancja bankowa jest jednym z najpewniejszych zabezpieczeń prawnych spłaty kredytu. Główną zaletą jest osoba gwaranta (banku), jego pozycja na rynku, prestiż, sytuacja finansowa i stabilność.

Banki nie zawsze przyjmują gwarancję innego banku. Procedura udzielenia gwarancji jest podobna do procedury kredytowej. Czyli nie przyjmują jej bo istnieje ryzyko że po zakończonym kredycie konkurent przechwyci klienta.

PRZELEW WIERZYTELNOŚCI NA ZABEZPIECZENIE

Jest to umowa pomiędzy kredytobiorcą, a bankiem, na mocy której następuje przeniesienie na bank prawa do otrzymania konkretnej kwoty od dłużnika kredytobiorcy, przysługującej kredytobiorcy, np. z tytułu dostarczonych towarów.

Do powstania skutków prawnych przelewu nie jest potrzebna zgoda dłużnika.

Kredytobiorca nie odpowiada za wypłacalność dłużnika wierzytelności w chwili przelewu (chyba, że taką odpowiedzialność na siebie przyjął), a także po jego dokonaniu.

Zmusza to bank do przeprowadzenia oceny sytuacji ekonomicznej dłużnika.

W umowie przelewu kredytobiorca zobowiązuje się powiadomić o przelewie dłużnika i dostarczyć bankowi potwierdzone powiadomienia

W praktyce bankowej stosuje się dwa rodzaje przelewów (cesji):

-przelew konkretnie oznaczonej wierzytelności lub kilku;

-tzw. przelew globalny, gdzie dłużnik kredytobiorcy przelewa na bank wiele swoich wierzytelności już istniejących bądź przyszłych.

Banki nie przyjmują wierzytelności przedawnionych, obciążonych ograniczonym prawem rzeczowym (hipoteka, zastaw), spornych oraz takich, których dłużnicy są zagrożeni upadłością i niewypłacalnością, bądź likwidacją.

PRZYSTĄPIENIE DO DŁUGU KREDYTOWEGO

Do długu kredytobiorcy może przystąpić osoba trzecia, np. inne przedsiębiorstwo.

Następuje poprzez umowę między bankiem, a nowym dłużnikiem lub umowę pomiędzy kredytobiorcą, a podmiotem przystępującym do długu.

Przystępujący do długu odpowiada wobec banku tak samo jak kredytobiorca. (solidarnie)

Przystąpienie do długu może stanowić zabezpieczenie wszelkich wierzytelności banku, pod warunkiem, że dług istnieje. Nie może ono stanowić zabezpieczenia awalu, wierzytelności przyszłych lub warunkowych, np. gwarancji

Przed wyrażeniem zgody na przystąpienie osoby trzeciej do długu, bank sprawdza jej sytuację finansową i gospodarczą.

PRZEJĘCIE DŁUGU (niekiedy przystąpienie do długu przyjmuje tą formę)

Jest to wstąpienie osoby trzeciej w sytuację prawną kredytobiorcy i równoczesne zwolnienie z długu dotychczasowego dłużnika. Warunkiem koniecznym przejęcia długu jest zgoda kredytobiorcy w formie pisemnej oraz zgoda banku.

Z przejęciem długu mamy do czynienia , gdy dochodzi do przekształcenia dłużnika, np.:

-poprzez fuzje podmiotów gospodarczych;

-podział podmiotu gospodarczego na kilka odrębnych podmiotów;

-zmianę formy prawnej kredytobiorcy;

-przejęcie dotychczasowej działalności przez inną osobę.

W każdym przypadku zmiany dłużnika bank dokładnie bada zdolność kredytową podmiotu, który chce przejąć dług

PEŁNOMOCNICTWO

Udzielane jest przez samego kredytobiorcę, poręczyciela kredytu lub inną osobę trzecią i dotyczyć może :

-rachunku oszczędnościowego

-rachunku bieżącego

-lokat terminowych.

Jako zabezpieczenie wierzytelności banku pełnomocnictwo stosowane jest często do:

-potrącenia kwoty niespłaconego długu z rachunku bankowego, w przypadku gdy bankiem prowadzącym rachunek bankowy jest bank wierzyciel;

-pobrania, czyli wypłacenia kwoty niespłaconego długu z rachunku bankowego, w przypadku gdy bankiem prowadzącym rachunek bankowy jest inny bank niż bank wierzyciel.

Cechy charakterystyczne pełnomocnictwa:

-powinno być udzielane jako nieodwołalne (nie wygasa wraz ze śmiercią posiadacza rachunku);

-może być udzielone jako terminowe, zgodnie jednak z terminem spłaty kredytu,

-powinno uprawniać bank do pobierania z rachunku bankowego środków w wysokości odpowiadającej kwocie niespłaconego kredytu wraz z prowizją i odsetkami,

-powinno być potwierdzone, lub w inny sposób przyjęte przez bank prowadzący rachunek;

-powinno zawierać zobowiązanie posiadacza rachunku do nie ustanawiania dalszych pełnomocników do dysponowania tym samym rachunkiem do czasu wygaśnięcia pełnomocnictwa udzielonego bankowi.

-Spłata kredytu powoduje konieczność zwrotu przez bank pełnomocnictwa udzielonego przez posiadacza rachunku

Ubezpieczenie kredytu

Poprzez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia bankowi określonego w umowie odszkodowania za szkody poniesione przez bank, spowodowane niespłaceniem kredytu z powodu zaistnienia zdarzeń określonych w umowie ubezpieczenia np. nieuzasadniona zwłoka w spłacie kredytu

Ubezpieczenie kredytu jest połączeniem dwóch bardzo skomplikowanych usług finansowych - usługi bankowej oraz usługi ubezpieczeniowej

Banki traktują umowę ubezpieczenia jako formę zabezpieczenia spłaty kredytu - w niektórych sytuacjach jest to zabezpieczenie dodatkowe a w innych jedyne

Ubezpieczenie nie jest obowiązkowym zabezpieczeniem kredytu. Jeżeli więc klient nie jest przekonany, że ubezpieczenie jest dla niego odpowiednie, może wybrać produkt bankowy bez ubezpieczenia lub skorzystać z oferty innego banku, ewentualnie zawrzeć inną umowę ubezpieczenia

Najczęściej spotykane ubezpieczenia kredytu

-Ubezpieczenie na wypadek śmierci

-Ubezpieczenie na wypadek trwałego inwalidztwa

-Ubezpieczenie na wypadek utraty pracy

-Ubezpieczenie na wypadek niezdolności do pracy

-Ubezpieczenie pomostowe

-Ubezpieczenie nieruchomości

Wypłata świadczeń z tytułu ubezpieczenia odbywa się tylko w określonych sytuacjach np. ubezpieczenie od utraty pracy gwarantowane jest tak naprawdę tylko wtedy gdy zwolnieni zostajemy z winy pracodawcy.

Tylko w przypadku śmierci dłużnika całość aktualnego zadłużenia zostanie za niego spłacona -w pozostałych przypadkach w umowie jest określone ile max rat zostanie spłaconych przez towarzystwo ubezpieczeniowe (ING BŚ 6 rat, PKO BP 12rat- zaciągnięty kredyt gotówkowy 10000 na 36msc)

Porównanie wybranych kredytów gotówkowych:

Wykupując ubezpieczenie dostajemy pozornie tańszy kredyt ponieważ banki obniżają oprocentowanie nominalne. Niestety składka wykupionego ubezpieczenia powiększa nam kwotę kredytu (oprócz tego, że spłacamy kredyt płacimy również za ubezpieczenie)

ZASTAW

zastaw jest jedną z najczęściej stosowanych przez banki form zabezpieczenia kredytu. Można ustanowić na rzecz banku zastaw na zbywalnych rzeczach ruchomych na mocy którego bank będzie mógł dochodzić zaspokojenia roszczeń z tych rzeczy bez względu na to czyją stały się własnością.

Zastaw - Są to prawa, które polegają na ograniczeniu prawa właściciela do zastawionej rzeczy, ustanawiane w celu zabezpieczenia spłaty kredytu

Zastaw może być ustanowiony na rzeczy ruchomej lub na prawach, nie może dotyczyć nieruchomości

Strony stosunku zastawu

-Bank (zastawnik)- wierzyciel, którego wierzytelność została zabezpieczona

-Kredytobiorca (zastawca)- dłużnik, na którego rzeczy został ustanowiony zastaw

Ustanowienie zastawu

-Zawarcie pisemnej umowy pomiędzy bankiem a właścicielem rzeczy, będącej przedmiotem zastawu

-Fizyczne wydanie rzeczy bankowi lub osobie trzeciej (przechowawcy), na którą zgodziły się strony umowy

Rodzaje zastawów

-ogólny

-rejestrowy

-na prawach

Zastaw ogólny

Rzeczy będące przedmiotem zastawu powinny być oznaczone w sposób umożliwiający ich odróżnienie od innych rzeczy tego samego rodzaju

Może być ustanowiony jedynie na rzeczach łatwo zbywalnych, a w szczególności:

- przedmioty wartościowe

- maszyny, urządzenia i pojazdy mechaniczne

- towary złożone w przedsiębiorstwach składowych

Przedmiot zastawu zostaje wydany bankowi lub osobie trzeciej, na którą zgodziły się obie strony

Jeżeli przedmiot zastawu jest w posiadaniu banku, kredyt taki nazywa się kredytem lombardowym

Zastaw rejestrowy

zastaw ten może dotyczyć rzeczy ruchomych a także praw majątkowych jeśli są one zbywalne. Różni się od zastawu ogólnego tym że przedmiot może zostać w posiadaniu kredytobiorcy. Do ustanowienia jest potrzebna umowa zawarta pomiędzy zastawcą a zastawnikiem sporządzona na piśmie oraz wpis do Centralnego rejestru zastawów. W sytuacji gdy banki nie dysponują odpowiednimi miejscami gdzie miałyby przechowywać przedmioty objęte zastawem instytucja zastawu rejestracyjnego uwalnia je od tego problemu. Jednak zastawca korzystając z rzeczy musi o nią dbać oraz umożliwić zastawnikowi w wyznaczonym przez niego terminie jej zbadanie. Wygaśnięcie zastawu następuje z chwilą spłacenia kredytu oraz wykreślenia tego zastawu z rejestru.

Zastaw rejestrowy

Przedmiot zastawu pozostaje w użytkowaniu dłużnika bądź osoby trzeciej

Powstaje z chwilą wpisania umowy do rejestru (CRZ)

Rzeczy objęte tym zastawem mogą być za zgodą banku zastępowane innymi rzeczami ruchomymi,

W przypadku ustanowienia zastawu na pojeździe mechanicznym podlegającym rejestracji zastaw zostaje odnotowany w dowodzie rejestracyjnym.

Zastawem rejestrowym można obciążyć:

- Rzeczy oznaczone co do tożsamości

- Rzeczy oznaczone co do gatunku

- Zbiór rzeczy ruchomych lub praw stanowiących całość gospodarczą

- Wierzytelność

- Prawa na dobrach materialnych

- Prawa z papierów wartościowych

- Rzeczy lub prawa, które zastawca nabędzie dopiero w przyszłości

Zastaw na prawach

Można ustanowić zastaw na prawach o ile są one zbywalne. Nie można jednak obciążyć zastawem praw które dopiero powstaną w przyszłości. Ustanowienie zastawne następuje na mocy umowy pomiędzy bankiem a właścicielem dokumentu potwierdzającego prawo na którym ma być ustanowiony zastaw oraz po wydaniu tego dokumentu bankowi.

Umowa o ustanowieniu zastawu powinna być zawarta na piśmie z tzw. datą pewną tj urzędowo poświadczoną np. przez notariusza. Zastaw wygasa wraz z zapłatą przez dłużnika całości kredytu wraz z odsetkami. Następuje wówczas wykreślenie zastawu z rejestru zastawów

Zastaw na prawach według KC

Przedmiotem zastawu może być każde prawo, o ile jest zbywalne i o ile istnieje w chwili ustanowienia zastawu

Umowie zastawu towarzyszy wydanie odpowiedniego dokumentu bankowi

Powinien być zawsze zawarty na piśmie z datą pewną, tj. urzędowo poświadczoną.

Zastaw na prawach może być ustanowiony na :

- Wierzytelności, w tym na wierzytelności z rachunku bankowego

- Papierach wartościowych (akcje, obligacje, weksle)

- Wkładach oszczędnościowych i lokatach terminowych

-Udziałach w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

-Prawach w zakresie wynalazczości

Wygaśnięcie zastawu

Zastaw wygasa w przypadku:

-Spłaty lub umorzenia kredytu

-Zrzeczenia się zastawu przez bank

-Nabycia przez bank własności rzeczy obciążonej zastawem

-Sprzedaży rzeczy obciążanej zastawem w toku postępowania egzekucyjnego

PRZEWŁASZCZENIE NA ZABEZPIECZENIE

Ten rodzaj zabezpieczenia polega na przeniesieniu przez dłużnika na bank prawa własności rzeczy ruchomej, z równoczesnym zobowiązaniem banku do korzystania z nabytego prawa własności tylko w sposób określony w umowie oraz do przeniesienia własności rzeczy z powrotem na zbywcę po całkowitej spłacie kredytu.

Przed zawarciem umowy dokonywana jest wycena przewłaszczanych rzeczy lub papierów wartościowych.

Przewłaszczający ma prawo zbywać przewłaszczone rzeczy, zastępując je jednocześnie rzeczami tego samego gatunku, jakości i wartości.

Bank zezwala na bezpłatne używanie rzeczy, bez jego zgodny nie można jednak oddać rzeczy osobie trzeciej do użytkowania.

Gdy kredyt wraz z odsetkami i prowizją zostanie spłacony w wyznaczonym terminie, przeniesienie własności traci moc i przewłaszczający stanie się właścicielem tej rzeczy.

Przedmiotem przewłaszczenia mogą być:

-Maszyny

-Urządzenia

-Pojazdy mechaniczne ( z polską rejestracją)

-Surowce

-Półfabrykaty

-Towary przeznaczone do sprzedaży

-Wyroby gotowe

KAUCJA

W umowie kaucji kredytobiorca zobowiązuje się przelać określoną kwotę na rachunek banku, który zobowiązuje się , że zwróci tę kwotę po spłacie kredytu przez kredytobiorcę.

W umowie kaucji powinien być oznaczony przedmiot kaucji poprzez wskazanie jego wartości w przypadku środków pieniężnych zaś w przypadku papierów wartościowych ich rodzaj, wartość, numery, serie i inne oznaczenia.

Bank może przyjąć kaucję w postaci:

-Środków pieniężnych

-Papiery wartościowe na okaziciela ( np. bony oszczędnościowe i lokacyjne)

-Rzeczy oznaczone co do gatunku (np. sztabki złota)

Środki pieniężne składane są na wyodrębnionym rachunku, zaś ich oprocentowanie zbliżone jest do stopy dla środków a vista.

Kaucja jest silniejszym zabezpieczeniem niż zastaw czy blokada środków na rachunku bankowym, gdyż przedmiot kaucji przechodzi na własność banku.

BLOKADA ŚRODKÓW NA RACHUNKU BANKOWYM

Bank dokonuje blokady na pisemne zlecenie właściciela rachunku, który dołącza pisemne upoważnienie dla banku, uprawniające do pobrania z zablokowanego rachunku wymaganej wierzytelności.

Blokadę można ustanowić w banku udzielającym kredyt, jak również w innych bankach.

Blokadę ustanawia kredytobiorca lub osoba trzecia jako nieodwołalną blokadę środków zgromadzonych na rachunkach bankowych złotowych i walutowych:

-oszczędnościowych,

-oszczędnościowo

-rozliczeniowych,

-związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą

-lokatach terminowych

-depozytów

WADY

Gdy posiadacz rachunku ma dodatkowo innych wierzycieli, których wierzytelność jest wymagalna wcześniej od zabezpieczonego blokadą kredytu, mają oni pierwszeństwo przy windykacji należności.

HIPOTEKA

Hipoteka zalicza się do najczęstszych i najodpowiedniejszych form zabezpieczenia długoterminowych kredytów inwestycyjnych ze względu na wysoką wartość nieruchomości oraz fakt że w długim okresie nieruchomości zyskują na wartości.

Bank żąda zawsze odpisu z księgi dla nieruchomości, na której ustanowiona zostanie hipoteka. Dzięki temu może zorientować się, kto jest właścicielem oraz czy nieruchomość nie jest obciążona innymi prawami rzeczowymi.

Hipoteka powstaje przez zawarcie umowy i dokonanie odpowiedniego wpisu hipotecznego w księdze wieczystej.

Przedmiotem hipoteki może być:

-Cała nieruchomość

-Ułamkowa część nieruchomości

-Użytkowanie wieczyste

-Ograniczone prawo rzeczowe

*Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego

*Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

*Prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej

-Wierzytelność zabezpieczona hipoteką

Rodzaje hipoteki:

A. Hipoteka zwykła - jej podstawą jest umowa stron oraz wpis do księgi wieczystej nieruchomości. Zabezpiecza ona zwrot konkretnego kredytu o ustalonej wysokości.

B. Hipoteka kaucyjna - zabezpiecza transakcje kredytowe polegające na przyznaniu limitu zadłużenia ( o nieustalonej ściśle wysokości)

Obydwa powyższe rodzaje hipotek ustanawiane są na koszt kredytobiorcy.

C. Hipoteka przymusowa - ustanawiana jest na koszt kredytodawcy, w sytuacji gdy dłużnik zalega ze spłatą kredytu, a dotychczasowe zabezpieczenie jest niewystarczające. Dotyczy tylko nieruchomości dłużnika.

D. Hipoteka morska - stanowi zabezpieczenie kredytów inwestycyjnych przeznaczonych zwykle na budowę statków. Wpis do rejestrów okrętów

E. Hipoteka ustawowa-zabezpiecza wierzytelności Skarbu Państwa z tytułu podatków, ceł lub składek na ubezpieczenia społeczne. Nie musi być uwidoczniona w księdze wieczystej. W przypadku tej hipoteki Skarb Państwa ma pierwszeństwo przed bankiem przy ściąganiu wierzytelności.

F. Hipoteka łączna - obciąża kilka nieruchomości w ten sposób, że wierzyciel może żądać zaspokojenia się z dowolnej nieruchomości spośród obciążonych, wedle własnego wyboru. Celem hipoteki łącznej jest ułatwienie i obniżenie kosztów ustanawiania zabezpieczenia pojedynczej wierzytelności na większej liczbie nieruchomości należących do jednej bądź większej ilości osób. Hipoteka łączna może być jednocześnie hipoteką kaucyjną bądź przymusową.

Hipoteka wygasa w następujących przypadkach:

-Spłata kredytu zabezpieczonego tą hipoteką

-Umorzenie kredytu zabezpieczonego hipoteką

-Przejęcie przez bank na własność zabezpieczonej nieruchomości

-Zrzeczenie się hipoteki

-Wykreślenie z księgi wieczystej

ZALETY

Bank może dochodzić swoich roszczeń z danej nieruchomości bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości.

WADY

Dla kredytobiorcy: Wysokie koszty ustanowienia hipoteki

Dla banku: Długotrwałe czynności związane z egzekwowaniem wierzytelności zabezpieczonej hipoteką

Ryzyko zabezpieczeń

W praktyce bankowej przeprowadza się oceny ryzyka przyjętych zabezpieczeń poprzez wydzielenie klas lub poziomów zabezpieczeń.

Zabezpieczenia pokrywające 100% wartości kredytu są dla banku bezpieczne i łatwo zbywalne (np. gwarancje Skarbu Państwa).

Rodzaje ryzyka zabezpieczeń

• ryzyko pewne (prawne??)

• ryzyko ekonomiczno-techniczne np. błędna wycena wartości (operat szacunkowy sporządza rzeczoznawca majątkowy, metody wyceny wpływają na wartość wyceny)

Wartości skorygowane zabezpieczeń

Stosując określony rodzaj zabezpieczeń banki przyjmują z reguły ich wartość skorygowaną o specjalne współczynniki.

Każde zabezpieczenie posiada bowiem określoną wartość rynkową oraz obarczone jest ryzykiem możliwości dochodzenia przez bank swoich roszczeń.

Wartość skorygowaną zabezpieczenia oblicza się wg wzoru:

Ws = Wr * k

gdzie:

Ws - wartość skorygowana zabezpieczenia

Wr - wartość rzeczywista (wyceniona)

k - współczynnik korygujący

---