ZAGANIENIA NA EGZAMIN:
Zjawiska, które wpływają na kształt planety.
Ocena oddziaływania na środowisko jako narzędzie istotne w planowaniu przestrzennym.
Polityka ekologiczna, zasady oraz ustawodawstwo.
Procesy urbanizacyjne
Podejście UE do ochrony środowiska, ustawodawstwo unijne, dyrektywy.
Zjawiska, które wpływają na kształt planety.
Procesy, które kształtują powierzchnię Ziemi: endogeniczne - deformuje, egzogeniczne, antropogeniczne.
Procesy endogeniczne-procesy geologiczne wywołane energią wnętrza Ziemi, która wpływa na rozmieszczenie i przebieg plutonizmu, wulkanizmu, procesów sejsmicznych, lądotwórczych, górotwórczych. Powodują przemieszczanie materii w skorupie ziemskiej i górnym płaszczu ziemi. Procesy endogeniczne to:
procesy orograficzne-powstawanie gór fałdowych,
ruchy orogeniczne (górotwórcze) powodują powstawanie pasm górskich, proces trwającym mln lat. Powstają na skutek poruszania się płyt tektonicznych. Skały budujące góry fałdowe powstawały wielkich podłużnych obniżeniach wypełnianych materiałem osadowym, który składa się z ułożonych na przemian piaskowców, margli i łupków. Płyty litosfery, nachodząc na siebie, zamykają głębokie, wypełnione osadami geosynkliny, co powoduje ich sfałdowanie i wyciskanie do góry zgromadzonego materiału osadowego. Z niego oraz z intruzji magmowych powstają góry fałdowe.
wulkanizm-ogół zjawisk związanych z wydobywaniem się magmy na powierzchnię Ziemi. Wulkanizm przebiega szybciej, niż większość procesów geologicznych. Są bardzo zróżnicowane - od gwałtownego wybuchu, do spokojnego wylewu lawy. Polega na wylewaniu magmy na powierzchnię i jej zastyganiu. Typy wulkanów: tarczowe, szczelinowe, stożkowe. Podział wulkanów ze względu na aktywność: czynne, drzemiące lub uśpione, wygasłe. Procesy wulkaniczne - lawa wylewa się na zewnątrz. Procesy plutoniczne-dzieje się wewnątrz, lawa wylewa się i zastyga wewnątrz.
zjawiska sejsmiczne - brak równowagi.
ruchy izostatyczne-następstwo zlodowaceń, zwł. na obszarze Europy Płn, m.in. Polski. Są to powolne, długotrwałe, pionowe ruchy skorupy ziemskiej spowodowane brakiem równowagi grawitacyjnej między skorupą ziemską a plastyczną stenosferą. Zachodzą na obszarach gdzie zmienił się pionowy naciska na powierzchnię litosfery.
ruchy wielkopromienne (neotektoniczne)-związane z podskorupowymi przemieszczeniami magmy lub z bocznymi naciskami.
to ruchy skorupy ziemskiej, które powodują deformację skorupy ziemskiej.
Egzogenika - dąży m.in. do wyrównania powierzchni.
Proces egzogeniczny-proces geologiczny wpływający na obraz powierzchni Ziemi, wywołany czynnikami zewn. (egzogenicznymi). Ze wzgl. na charakter procesy geologiczne wywołane czynnikami zewn. dzieli się na: niszczące i twórcze. Do niszczących procesów zaliczamy: wietrzenie, denudację, erozję, eksfoliację, ruchy masowe np. soliflukcja, spełzywanie, osuwanie, obrywanie, a do procesów twórczych: akumulację, depozycję, diagenezę.
Trzy grupy procesów egzogenicznych:
1) Wietrzenie: skał, mechaniczne (fizyczne), biologiczne.
Wietrzenie - rozpad i rozkład skał pod wpływem czynników zewnętrznych. Wietrzenie-niszczenie postaci fizycznej lub zmiana układu chemicznego skał w taki sposób, żeby powstała zwietrzelina. następuje na skutek energii słonecznej, powietrza wody i organizmów żywych. Efekty wietrzenia fizycznego: gołoborza i łuszczenie skał. Efekty wietrzenia chemicznego: rozpuszczanie skał i procesy krasowe.
Rozpad (fizyczny):
rozpad blokowy (dezintegracja blokowa) - woda zmieniając swój stan skupienia z ciekłego na stały zwiększa swą objętość,
rozpad granularny (ziarnisty) - każdy minerał posiada własne cechy fizyczne i chemiczne, różną temperaturą kurczliwością,
łuszczenie (eksfoliacja) - rozsypywanie się skał na płaty.
2) Erozja - proces wywołany przez czynniki termiczno - wodne, prowadzi do niszczenia powierzchni ziemi, związany z procesami akumulacji; niszczące działanie wody, lodu lub powietrza na podłoże. Powoduje żłobienie i rozcinanie powierzchni skorupy ziemskiej.
Wiatr bierze się z różnic termicznych, wyrównywania ciśnienia.
erozje eoliczne,
korozja (ścieranie),
deflacja (wywiewanie) - proces wywiewania materiały przez wiatr, w zależności od siły wiatru wywiewane są coraz większe kawałki (elementy). Wydmy powstają pod wpływem deflacji (wydmy śródlądowe - występują np. w Słowińskim Parku Narodowym, wydmy pustynne),
erozja wodna: erozja wodna gleby, erozja wodna fluwialna powodowana jest wodą płynącą w ciekach, jest następstwem bazy erozyjnej.
Denudacja - zachodzi na skutek ruchów masowych, takich jak osuwanie obrywanie, czy spełzywanie spowodowanych grawitacją.
Cykl geologiczny - od orogenezy do akumulacji Peneplena - prawierównia
3) Abrazja - erozja morska.
Fale morskie wykonują ruch turbulencyjny.
erozja: kriogeniczna - lodowa erozja
erozja niwalna - śnieżna erozja
Morena:
1. Materiał skalny składający się z przemieszanych frakcji różnej wielkości (bloki skalne, głazy, żwiry, piaski, pyły) transportowanych i osadzanych przez lodowiec, pochodzących głównie z niszczenia jego podłoża, ze zboczy wznoszących się ponad powierzchnię lodowca jak również przynoszonych przez lawiny i wiatr.
2. Forma ukształtowania powierzchni Ziemi o charakterze akumulacyjnym - wzniesienie (różnego rodzaju pagórki, pagóry, wzgórza, ciągi wzgórz, wały itp.) utworzone z materiału skalnego osadzonego przez lodowiec lub przemieszczonego pod jego naciskiem.
Morena czołowa, końcowa - rodzaj moreny powstającej wzdłuż czoła lodowca lub lądolodu w czasie stagnacji w okresie jego etapowego zaniku. Morena czołowa-lasy dębowe, częściej jest las. Zbudowana jest z gliny zwałowej, ma ona charakter wału, garbu, wzgórza lub ciągu wzgórz, często o znacznych rozmiarach, powstającego w wyniku:
wyciśnięcia utworów podłoża przez czoło lodowca (morena czołowa wyciśnięta, morena czołowa wyciśnięcia);
spiętrzenia osadów przedpola lodowca wskutek zdzierania utworów przedpola i podłoża lodowca, a następnie ich pchnięcia (sfałdowania i nasunięcia na siebie) spowodowanego przez postępowy ruch mas lodu (morena czołowa spiętrzona).
Morena boczna: 1. Materiał skalny transportowany przez lodowiec, przymarznięty do boków jęzora lodowcowego. 2. Wyraźny wał występujący wzdłuż bocznej krawędzi jęzora lodowcowego, częściowo położona na lodowcu lub sam wał pozostały po ustąpieniu lodowca. Budują ją okruchy skalne pochodzące z niszczenia otaczających lodowiec zboczy górskich. W wyniku połączenia moren bocznych może utworzyć się morena środkowa.
Morena denna-morena, której materiał skalny, pochodzący z niszczenia (zdzierania) podłoża i materiału wytopionego z lodowca, transportowany jest przez lodowiec w jego dolnej części (stopa lodowca). Po stopnieniu lodowca następuje odsłonięcie moreny dennej w postaci lekko falistych równin. Jest to forma powstała wskutek działania procesów budujących. Morena denna - glina, wytwarzają się najlepsze gleby brunatne lub brunatno ziemne.
Morena ablacyjna-materiał skalny zgromadzony na powierzchni lodu lodowcowego wskutek wytapiania moreny powierzchniowej lub wewnętrznej.
Morena powierzchniowa-określenie materiału skalnego transportowanego przez lodowiec w jego górnej, powierzchniowej partii. Stanowi go zwietrzelina pochodząca z otaczających stoków górskich, materiał naniesiony przez wiatr, lawiny itp. oraz wyniesiony z spągowej warstwy lodowca. W strefie jęzora lodowcowego może nastąpić zmieszanie materiału skalnego moreny powierzchniowej z materiałem moreny wewnętrznej. W wyniku wytapiania moreny powierzchniowej tworzy się morena ablacyjna.
Morena wewnętrzna-określenie całości materiału skalnego niesionego wewnątrz lodu lodowcowego. Stanowi go głównie zwietrzelina skalna z otaczających lodowiec zboczy, która dostaje się tam w obrębie pola firnowego lub wprost na trasie ruchu z jego powierzchni. Penetruje ona w głąb lodowca poprzez szczeliny i wtapianie. Materiał może pochodzić również z podłoża, po którym porusza się lodowiec, do jego wnętrza dostaje się wzdłuż powierzchni ślizgowych w lodowcu. W wyniku wytapiania moreny wewnętrznej może tworzyć się morena ablacyjna.
Sandr - rozległy, bardzo płaski stożek napływowy zbudowany ze żwirów i piasków osadzonych i wypłukanych przez wody pochodzące z topnienia lądolodu. Powstaje podczas recesji lub postoju lądolodu na jego przedpolu. Przykłady pól sandrowych w Polsce można zobaczyć w rejonie np. Borów Tucholskich czy Bełchatowa. Powstaje w wyniku działalności akumulacyjnej wód roztopowych. Sandr - powierzchnia piaszczysta, rosną w sposób naturalny, głównie bory sosnowe, lasy iglaste.
Ozy - formy terenu w obszarach młodoglacjalnych, powstające w szczelinach i kanałach lądolodu w jego strefie czołowej dzięki akumulacji materiału (piaski i żwiry) niesionego przez wody lodowcowe. Ozy tworzą wydłużone, niekiedy silnie kręte wały o długości od kilkuset m do kilkudziesięciu km, szerokości od kilkudziesięciu do stukilkudziesięciu m, wysokości od kilku do blisko 100 m. Przebieg oz odpowiada w ogólnych zarysach kierunkowi przesuwania się lodowca. Ozy są często spotykaną formą rzeźby w północnej Polsce.
Kemy - powstały w jaskiniach lodowcowych, formy terenu w obszarach młodoglacjalnych, powstające w trakcie wycofywania się lądolodu z terenów nizinnych, na skutek osadzania w szczelinach topniejącego lodowca materiału przynoszonego przez potoki roztopowe. Kemy mają kształt grzęd, wałów lub pagórów zbudowanych z warstwowanych piasków, żwirków lub mułków.
Zlodowacenie (okres glacjalny) - okres, w czasie którego znaczne obszary Ziemi pokryte są lądolodem. W czasie plejstocenu klimat ulegał znacznym wahaniom, po fali zimna następowało ocieplenie. Wyróżnia się zlodowacenia europejskie (w tys. lat temu):
zlodowacenia Sanu I, zlodowacenia Sanu II (kiedyś krakowskie), zlodowacenia Wisły - młodsze, zlodowacenia Odry - młodsze, zlodowacenia Bałtyckie najlepiej zachowane
Mady, gleby aluwialne, czarne ziemie pobagienne, ziemie murszowe - niewiele nadają się do użytku.
Ocena oddziaływania na środowisko jako narzędzie istotne w planowaniu przestrzennym.
Ocena oddziaływania na środowisko należy do najważniejszych i najszybciej rozwijających się prewencyjnych instrumentów ochrony środowiska w świecie. System oddziaływania na środowisko:
jest instrumentem służącym realizacji zasad ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego przez stosowanie zwłaszcza zasad prewencji i przezorności,
cel - rozpoznanie szkodliwego wpływu ustaleń projektów strategicznych oraz planowanych przedsięwzięć na środowisko oraz jego zminimalizowanie,
jest procedurą z obowiązującym udziałem społeczeństwa,
ustalenia OOŚ o procesie decyzyjnym zapewniają równorzędne traktowanie aspektów ochrony środowiska z aspektami społecznymi, ekonomicznymi oraz innymi uwarunkowaniami.
W dzisiejszym życiu coś musi być za coś. Przekształcamy środowisko tak, że skutki bardzo często są nieodwracalne. Odciskanie na środowisko przyrodnicze będzie coraz silniejsze.
Źródła prawa OOŚ:
Krajowego:
Ust. z dn. 03.10.2008 o udostępnianiu informacji i środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227 ze zm.) - obowiązuje od 15.11.2008 r. - podstawa do przeprowadzania postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ),
Ust. o ochronie przyrody,
Ust. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (podstawa do wydawania decyzji lokalizacyjnych),
Ust. Prawo budowlane (podstawa do wydawania pozwolenia na budowę),
Ust. o szczególnych zasadach przygotowywania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowych),
Ust. Prawo wodne,
Ust. Prawo geologiczne i górnicze,
Ust. o lasach,
Ust. o ochronie gruntów rolnych i leśnych,
Ust. o odpadach z dn. 27.06.1997 r. (Dz. U. Nr 96, poz. 592),
Ust. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji w zakresie lotnisk użytku publicznego.
Wspólnotowego:
Dyrektywa Rady 85/337/EWG w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska znowelizowane Dyrektywą Rady 97/11/WE i Dyrektywą Rady 2003/95/WE,
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/EC w sprawie oceny oddziaływania prawnych planów i programów na środowisko,
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/EC w sprawie oceny oddziaływania prawnych planów i programów na środowisko,
Dyrektywa Rady 92/43/EWG o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz ……. fauny i flory z 1992 r. (zmieniona Dyrektywą 97/62/EWG).
Konsekwencją transpozycji do polskiego prawodawstwa Dyrektywy 2001/42/EC i Dyrektywy siedliskowej jest obligatoryjnie poddawane strategicznej oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji projektów, dokumentów, tj. polityk strategii planów i programów.
Międzynarodowego:
Konsekwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym sporządzona w Espoo dn. 25.02.1991 r.
Umowa między rządem RP a rządem Republiki Federalnej Niemiec o realizacji Konwencji Espoo.
Regulują procedurę w zakresie oceny oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym dla planowanych przedsięwzięć.
Protokół w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko z 2003 r. do Koncepcji z Espoo - zatwierdzony przez Wspólnotę 12.11.2009 r. Brak ratyfikacji przez Polskę.
Reguluje procedurę w zakresie oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym dla projektów dokumentów strategicznych.
Procedury transgraniczne przeprowadzone dla:
realizacji projektów polityk, strategii planów lub programów, w których mowa w art. 46 i 47 „Ustawy o udostępnianiu informacji …” (dokumenty sektorowe) - planowanych przez stronę polską mogących oddziaływać transgraniczne na inne państwo (RP - strona pochodzenia) oraz planowanych przez państwa sąsiednie, mogących oddziaływać transgranicznie na terytorium Polski (RP - strona narażenia),
realizacji przedsięwzięć planowanych przez stronę polską (grupa I, tj. mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko i grupa II, tj. mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko) objętych decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach oraz mogących oddziaływać transgranicznie na inne państwo (RP - strona pochodzenia),
realizacji przedsięwzięć planowanych przez inne państwo, mogących oddziaływać transgranicznie na terytorium Polski (RP - strona narażenia).
Poszczególne etapy postępowania transgranicznego:
Jeżeli będzie negatywna opinia sąsiadów to może nastąpić zrezygnowanie z przedsięwzięcia lub obecne postępowanie będzie takie by w dużej ilości zlikwidować negatywne oddziaływanie.
W miarę rozwoju cywilizacyjnego, rozbudowywaniu się sieci osadniczej, wzrostu gęstości sieci infrastruktury powierzchniowej i liniowej oraz presji innych form oddziaływania człowieka na środowisko, zmniejsza się powierzchnia obszarów cennych przyrodniczo, areałów leśnych, torfowych i bagiennych, następuje ich coraz silniejsza fragmentacja. Rośliny i zwierzęta mające swe siedliska w warunkach pierwotnej przyrody zostały w wyniku działalności człowieka zmuszone do życia na oddzielnych od siebie i kurczących się obszarach, co jest bezpośrednią przyczyną zmniejszania się potencjału biotycznego środowiska oraz jego różnorodności biologicznej. W warunkach pierwotnych oraz słabej antropopresji, osobniki gatunków zasiedlających rozległe tereny mogły się rozwijać na przestrzeni tysięcy kilometrów, dzisiaj są one oddzielane barierami tworzonymi przez człowieka, często bardzo trudnymi do ich przekroczenia.
Odbudowanie i utrzymanie ciągłości systemu przyrodniczego kraju winno stać jednym z nadrzędnych celów Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju w zakresie funkcjonowania środowiska poprawy jakości życia człowieka i ochrony najcenniejszych walorów przyrodniczych i krajobrazowych kraju. Obecnie w Polsce istnieje już ponad 6000 areałów leśnych o powierzchni 5 ha lub mniejszej. Coraz więcej gatunków flory i fauny jest zagrożonych wyginięciem.
Cel KPZK w zakresie funkcjonowania korytarzy ekologicznych w Polsce-odtworzenie i zachowanie spójności przestrzeni przyrodniczej kraju.
Zakładane cele odtworzenia i zachowania spójności przestrzeni przyrodniczej możliwe są do osiągnięcia przez:
wyznaczenie i ochronę korytarzy ekologicznych,
jednoznaczne zdefiniowanie zakresu przestrzennego KSOCH z włączeniem do niego obszarów ochrony siedlisk (SOO) w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000,
włączenie do przyrodniczego systemu przyrodniczego przyrodniczych systemów obszarów zurbanizowanych.
Dla poprawnego funkcjonowania środowiska przyrodniczego powinny być uwzględnione w KPZK trzy główne lądowe korytarze ekologiczne o znaczeniu ponadkrajowym: bałtycko - pojezierny, wyżynny i górski, mające połączenia południkowe poprzez doliny głównych rzek Polski. Sieć głównych korytarzy winna być następnie uzupełniona o system korytarzy ekologicznych mających znaczenie krajowe, a obejmujących: północny, północno - centralny, południowo - centralny, zachodni, wschodni, południowy, karpacki. Sieć ta powinna być jeszcze uzupełniona o połączenie doliną dolnej Wisły z Bałtykiem.
Korytarze winny obejmować obszary o najmniej przekształconej strukturze środowiska przyrodniczego i zawierać jak najwięcej powierzchni z roślinnością leśną, torfową, bagienną, itd. Winny też tworzyć spójną sieć. W celu spełnienia zakładanych celów przyrodniczych, krajowy system korytarzy ekologicznych winien być powiązany z systemem kontynentalnym. Naturalnymi ogniwami wiążącymi nasz system z europejskim są parki narodowe położone na granicy kraju oraz transgraniczne rezerwaty biosfery. Sieć korytarzy ekologicznych pozostaje w przestrzennym konflikcie z rozwojem sieci infrastruktury transportowej bardzo istotnym z pkt widzenia rozwoju gospodarczego kraju.
Bardzo istotny problemem dla prawidłowego funkcjonowania systemu przyrodniczego i jego spójności to bariery urbanistyczne-obszary o zwartej zabudowie miejskiej lub gęstej zabudowie rozproszonej, ale występującej w granicach korytarzy ekologicznych. Jednym z zadań KPZK winno być dążenie do minimalizowania negatywnych skutków urbanizacji na system przyrodniczych. Osiągnąć to można przez:
planowanie rozwoju obszarów miejskich w jak najmniejszej kolizji z systemem przyrodniczym oraz monitorowanie procesów urbanizacyjnych w obszarach otwartych,
włączenie obszarów przyrodniczo cennych a położonych w miastach do krajowego systemu przyrodniczego, szczególnie jeżeli obszary te pełnią lub mogą pełnić funkcje korytarzy ekologicznych.
Perspektywa czasowa KPZK (do 2033 r.) nakłada obowiązek odbudowania, udrożnienia i ochrony przyrodniczego systemu przyrodniczego kraju.
Polityka ekologiczna, zasady oraz ustawodawstwo.
Ekologiczne problemy polskiej przestrzeni na początku XXI w.
Problemy optymalnego wykorzystania zasobów środowiska przyrodniczego oraz ochrony jego najcenniejszych fragmentów obok problematyki społecznej i gospodarczej stanowią podstawy przestrzennego zagospodarowania Unii Europejskiej, zgodnie z koncepcją zrównoważonego rozwoju.
Bardzo ważna jest wielofunkcyjność:
funkcja ontologiczna jest najważniejszą funkcją pełnioną przez środowisko,
funkcja krajobrazotwórcza. Krajobraz - odzwierciedlenie tego co w środowisku zachodzi,
funkcja ekologiczna. Środowisko broni się. Występuje samoregulacja. Może występować luka i jeśli zajdzie w niej ingerencja to środowisko nie będzie w stanie się obronić,
wartość ekonomiczna.
Jedna z zasadniczych elementów polityki europejskiej.
Uwarunkowania prawne międzynarodowe:
Paneuropejska Strategia Różnorodności Biologicznej i Krajobrazu (1995),
Europejska Perspektywa Rozwoju Przestrzennego (1999),
Europejska Konwencja Krajobrazowa (2000),
Europejska Strategia Zrównoważonego Rozwoju (2001).
Rozwój sustensywny (używana definicja przez ekonomistów) zamienny z zrównoważonym rozwojem.
Krajowe dokumenty:
Konstytucja RP, RP dąży do ochrony środowiska kierując się zrównoważonym rozwojem,
Prawo ochrony środowiska z dn. 20 czerwca 2001 r.,
Ustawa o ochronie przyrody z 2004 r. Dz. U. z 2004 r. nr 92 poz. 880,
Polityka ekologiczna Państwa zapewniająca bezpieczeństwo ekologiczne obecnemu i przyszłym pokoleniom.
1. Wody. Podstawowy problem gospodarki wodnej w naszym kraju-bardzo małe zasoby wody. Zasoby wód podziemnych w 35 % stanowią zapasy zalegające w głęboki warstwach geologicznych. Zasoby wód powierzchniowych określone jako średni odpływ w czasie 1 roku wahały się w latach 1991 - 2004 od 39,4 do 70,4 km³. W ostat. dekadzie XX w. średni zapas wód powierzchniowych kształtował się na poziomie 54,2 km³ na rok. 1 mieszkaniec-1390 m³/rok. Na jakość wód w rzekach w Polsce ma wpływ wiele czynników, które należą uwarunkowania naturalne: warunki klimatyczne, hydrologiczne, zdolność samooczyszczania i presje antropogeniczne. O jakości wód w rzekach Polski decydują odprowadzane, niedostatecznie oczyszczone ścieki komunalne i zrzut zasolonych wód dołowych z przemysłu wydobywczego głównie z kopalń węgla kamiennego. Rejony koncentracji przemysłu i główne źródła niebezpiecznych zanieczyszczeń są zlokalizowane w górnych częściach głównych dorzeczy. W przypadku rzek w żadnym z 1544 punktów pomiarowo-kontrolnych nie stwierdzono istnienie wód i klasy czystości, w 34 punktach (2%) wody spełniały wymagania II klasy, w 548 (36%) III klasy, w 662 (43%) IV klasy, w 300 punktach (19%) wody V klasy.
2. Gleba. Od 98,5% do 99,6% ogólnej powierzchni gleb klasyfikuje się w grupie zanieczyszczeń O lub 1 z uwagi na zawartość podstawowych metali ciężkich (ołowiu, cynku, miedzi, niklu, kadmu). Regiony o dominującym naturalnym odczynie gleby-odczyn gleby: obojętny, kwaśny lub bardzo kwaśny. Potencjalne zagrożenia gleb erozją wodną
3. Lasy. 30% lesistość Polski - następstwo dwóch elementarnych procesów historycznych: związany z wylesianiem, struktura agrarna była fatalna w porównaniu z państwem niemieckim. Silniejsze uszkodzenia drzewostanów mają państwa: Włochy, Bułgaria, Czechy, Ukraina. Zaobserwowano w ostat. latach znaczącą poprawę zdrowotności polskich lasów. Udział drzew uszkodzonych będących w klasach defloracji od 2 do 4 w całkowitym drzewostanie zmniejszył się z 52,6% w 1995 r. do 30,6% w 2006 r. Lepsza zdrowotność wynika z lepszego stanu sanitarnego powietrza nad Polską od 1990 r. Eliminacja wielu przedsiębiorstw przemysłowych emitujących zanieczyszczenia do atmosfery i intensyfikacja inwestycji związanych z ochroną atmosfery spowodowały, że zmniejszyła się emisja pyłów w ciągu ostat. 15 lat.
4. Różnorodność biologiczna. W Polsce jest bardzo duża zwł. w okresie biocenoz leśnych. W Polsce występuje ok. 10 tys. gatunków glonów, 4 tys. gatunków grzybów, 1,5 tys. gatunków porostów, 0,7 tys. gatunków mchów oraz ponad 2,3 tys. gatunków roślin naczyniowych. Fauna bezkręgowców liczy ok. 33 tys. gatunków, kręgowców blisko 0,6 tys. świat ptaków to 418 gatunków, świat ssaków 84 tys. gatunków, 18 tys. gatunków płazów.
5. Obszary chronione.
23 parki narodowe - 3,17 tys. km²,
120 parków krajobrazowych - 25,16 tys. km²,
449 obszarów chronionego krajobrazu - 70, 44 tys. km² - ponoć się już zmieniły,
1395 rezerwatów przyrody - 1,65 tys. km² - ponoć się już zmieniły,
6421 - użytki ekologiczne,
115 stanowisk dok.
6. NATURA 2000 Dyrektywy Rady 79/409 EWG z 02.04.1979 r. o ochronie dzikich ptaków. Dyrektywa Rady 92/43 EWG z 21.05. 1992 r. w sprawie ochrony naturalnych i półnaturalnych siedlisk fauny i flory. Decyzja Komisji Europejskiej 97/266 z 18.12.1996 r. W ramach sieci Natura 2000 do końca października 2008 r. wyznaczono 141 obszarów specjalnej ochrony ptaków (050) i 363 specjalne obszary ochrony siedlisk (500), które zajmowały łącznie ok. 19% powierzchni kraju.
Problematyka ekologiczna w zarządzaniu regionem
Problemy optymalnego wykorzystania zasobów środowiska przyrodniczego oraz ochrony jego najcenniejszych fragmentów, obok problematyki społecznej i gospodarczej stanowią podstawy zarządzania regionami w UE, zgodnie z koncepcją zrównoważonego rozwoju. Trzeba stosować kompromis w 3 aspektach (sferach): społecznych, gospodarczych, środowiskowych.
Przestrzeń środowiska - bardzo istotny problem.
Rozwój sustensywny (używana definicja przez ekonomistów) zamienny z zrównoważonym rozwojem.
Polityka ekologiczna obejmuje działania regulujące współzależność między społeczeństwem a środowiskiem przyrodniczym mające na celu zapewnić rozwój gospodarczy państwa nie zagrażający zdrowiu człowieka z zachowaniem walorów środowiska tak by pozostawały one dobrem przyszłych pokoleń.
Rozwój polityki ekologicznej jako samodzielnej polityki problemowej:
1972 r.-użycie terminu w Deklaracji Sztokholmskiej,
1987 r.-dopisywanie do Traktatu Rzymskiego rozdz. VII pt. „Środowisko” - konferencja w Maastricht, Jednolity Akt Europejski,
1988 r.-dyrektywa w sprawie ochrony środowiska,
1990 r.-uznanie przepisów dotyczących ochrony środowiska, najważniejsze dla rozwoju społecznego - szczyt w Dublinie,
1991 r.-powstanie spójnego systemu decyzyjnego dla polityki ekologicznej i ogólnej polityki gospodarczej,
1993 r.-powołanie Europejskiej Agencji do spraw Środowiska Naturalnego z siedzibą w Kopenhadze,
1994 r.-Komisja Europejska powołuje Ogólne Forum Konsultacyjne do spraw Środowiska,
1997 r.-zasady trwałego i harmonijnego rozwoju gospodarczego jako celu UE.
Katechizm w polityce ekologicznej:
państwa UE powinny wspierać ochronę środowiska w skali międzynarodowej i globalnej,
ochrona środowiska jest obowiązkiem każdego, konieczna jest edukacja w tym zakresie,
środki ochrony środowiska powinny być stosowane odpowiednio od rodzaju zanieczyszczenia, potrzebnego działania oraz obszaru geograficznego, który mają chronić,
krajowe programy dotyczące środowiska powinny być koordynowane na podstawie wspólnych długoterminowych programów, a krajowa polityka ekologiczna - harmonizowana w ramach Wspólnot Europejskich.
Założenia polityki ekologicznej UE:
lepiej zapobiegać niż leczyć,
należy uwzględniać skutki oddziaływania na środowisko w możliwie najwcześniejszym stadium podejmowania decyzji,
trzeba unikać eksploatowania przyrody powodującego znaczne naruszenie równowagi ekologicznej,
należy podnieść poziom wiedzy naukowej, by umożliwić podejmowanie właściwych działań,
koszty zapobiegania i usuwania szkód ekologicznych powinien ponosić sprawca zanieczyszczeń,
działania w jednym państwie członkowskim nie powinny powodować pogorszenia stanu środowiska w innym,
polityka ekologiczna państw członkowskich w zakresie ochrony środowiska musi uwzględniać interesy państw rozwijających się; państwa biedniejsze zawsze są narażone na nieuczciwość państw bogatszych.
Zakres działań w zarządzeniu regionem w kontekście polityki ekologicznej:
polityka energetyczna w kontekście optymalizacji wykorzystywania źródeł energii przez wzrost udziału odnawialnych surowców energetycznych,
efekty ekologiczno-ekonomiczne obniża wodochłonności, energochłonności i materiałochłonności (TMR) w generowaniu produktu krajowego brutto,
potencjał środowiska jako czynnik rozwoju działalności rolniczej i pozarolniczych form aktywności społecznej, jak np. turystyka i rekreacja,
gospodarka wodna łącznie z gospodarką ściekową,
gospodarka odpadami,
polityka transportowa w aspekcie minimalizowania negatywnego wpływu na środowisko przyrodnicze i pogarszanie się warunków życia społeczności lokalnej,
redukcja zanieczyszczeń komunalnych, przemysłowych i komunikacyjnych,
ochrona najcenniejszych zasobów środowiska przyrodniczego oraz krajobrazowych w kontekście konserwatorskim, zgodnie z obowiązującym prawem, ale też z kierunkami rozwoju regionu przez podnoszenie jego atrakcyjności lokalizacyjnej, szczególnie dla budownictwa mieszkaniowego i infrastruktury technicznej.
Zasoby przyrody-elementy przyrody mające znaczenie dla bytowania i gospodarki człowieka. Zasoby przyrody dzielimy na niewyczerpalne i wyczerpalne, a te natomiast na odnawialne (żywe zasoby przyrody, takie jak: rośliny i zwierzęta) i nieodnawialne (surowce mineralne, gleby). Ochrona zasobów przyrody powinna polegać na rozsądnym i oszczędnym ich użytkowaniu.
Zasoby odnawialne - np. woda. Parująca znad mórz woda transportowana jest atmosferą w kierunku lądu, gdzie spada w postaci deszczu lub śniegu i z powrotem przemieszcza się ku morzu. Odnawialnym zasobem może być dobrze uprawiana gleba. Podobnie, właściwie zarządzane lasy zabezpieczają stałe dostawy drewna.
Nieodnawialne zasoby przyrody tworzyły się wiele mln lat. Powstają tak powoli, że z perspektywy długości ludzkiego życia ich zapasy są wyczerpywane. Do surowców nieodnawialnych należą m.in. paliwa kopalne (węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny). Wydobyte z wnętrza ziemi są spalane i zamieniane na energię lub są surowcem do produkcji różnych tworzyw, np. plastiku i farb, nie nadających się do powtórnego przetworzenia. Za nieodnawialne uważa się też metale. W ciągu ostat. 20 lat ludzie stali się bardziej świadomi ogromnego marnotrawstwa surowców naturalnych. Inne nieodnawialne zasoby to surowce skalne.
Zasoby dzielą się na: materię żywą, materię nieożywioną, oraz energię. Materia żywa: cały dostępny człowiekowi świat żywych roślin, zwierząt oraz pozostałych organizmów (wirusy, bakterie itd.). Materii nieożywiona: substancje we wszelkich formach materii, więc w postaci gazowej, ciekłej lub stałej, a zwł. powietrze, wody, minerały oraz substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Zasoby naturalne w postaci energii: wszelkie przejawy energii dostępne człowiekowi, a zwł. energia wód wynikająca z grawitacji (rzeki, wodospady), wpływu Księżyca (pływy) oraz kondensacji pary wodnej (opady), energia geotermalna, ciepło i światło ze Słońca.
Inny podział zasobów naturalnych wykorzystywanych w przemyśle:
Polityka transportowa - pod wielką presją następuje coraz większy rozwój. Umiera pokolenie, które nie używały samochodów, natomiast pojawia się kolejne, które od razu po uzyskaniu prawa jazdy posiada samochód. Samochód w domu jest rzeczą oczywistą i konieczną. Problem, który musi być rozwiązany globalnie.
Tereny cenne pod wzgl. przyrodniczym z jednej strony stanowią barierę dla wprowadzenia nowych inwestycji szczególnie o charakterze liniowym (szlaki komunikacyjne) i przestrzennym (rozwój jednostek osadniczych) z drugiej strony obszaru przez funkcje turystyczne czy rekreacyjne można postrzegać jako stymulator rozwoju lokalnego i regionalnego.
Krajobraz-termin wieloznaczny, stosowany w różnych dziedzinach nauki. W języku potocznym "krajobraz" używany jest na określenie widoku. Najogólniej za krajobraz uważa się ogół cech przyrodniczych i antropogenicznych wyróżniających określony teren, zespół typowych cech danego terenu. Wg Armanda, krajobraz jest synonimem terytorialnego (środowisko lądowe) lub akwatorialnego (środowisko wodne) kompleksu terytorialnego. Zonneveld traktuje krajobraz jako przestrzenny i materialny wymiar rzeczywistości ziemskiej i definiuje jako "kompleksowy system składający się z form rzeźby i wód, roślinności i gleb, skał i atmosfery". Kondracki i Richling definiują krajobraz jako "część epigeosfery, stanowiącą złożony przestrzenie geokompleks o swoistej strukturze i wewnętrznych powiązaniach". W definicji Gordona podkreślany jest fakt niejednorodności: "krajobraz stanowi heterogeniczny fragment terenu, złożony z powiązanych wzajemnie ekosystemów". W ekologii krajobraz może być zdefiniowany jako "fizjocenoza, zbiór przestrzenny ekosystemów o zbliżonej strukturze zewnętrznej (ekosystemy leśne, łąkowe, wodne), które połączone są procesem obiegu materii i przepływu energii, a także oddziaływaniem antropogenicznym". Jednakże taka definicja nie odróżnia krajobrazu od ekosystemu. Dodatkowo w krajobrazie występują obok siebie różne ekosystemy.
Cechy krajobrazu
zajmuje wycinek przestrzeni i można go przedstawić na mapie,
charakteryzuje się swoista fizjonomią, która można przestawić w formie graficznej,
jest systemem dynamicznym. Jego sposób funkcjonowania uzależniony jest od części składowych oraz powiązań między nimi jak i dominujących procesów.
podlega zmianom (ewolucja krajobrazu), każdy krajobraz ma swoja historię jak i podlega zmianom sezonowym.
Krajobraz charakteryzuje się pewną ziarnistością i niejednorodnością. Mówimy też o hierarchii układów ekologicznych.. Układem naturalnie wyodrębnionym może być żywiciel w stosunku do pasożyta, wyspa siedliskowa, drobny zbiornik, zadrzewienie śródpolne, wyspa oceaniczna. Układy takie cechuje różny stopień wyodrębnienia z otoczenia. Organizmy żywe są przystosowane do różnych czynników środowiskowych. Nie ma jednak organizmu, który byłby przystosowany maksymalnie do wszystkiego. Są jednocześnie takie oddziaływania abiotyczne, które niszczą wszystkie organizmy. Są to lokalne katastrofy (pożar, wybuch wulkanu).
Funkcje środowiska przyrodniczego
środowisko geograficzne
(geosfera, geosystem)
środowisko przyrodnicze środowisko antropogeniczne
(naturalne) (społeczno - ekonomiczno - kulturowe)
elementy przyrody elementy przyrody człowiek jako człowiek jako kreator
nieożywionej ożywionej element środowiska zagospodarowania
(abiotyczne) (biotyczne) środowiska
- litosfera - biosfera - socjosfera - technosfera
- epigeosfera - noosfera - kulturosfera
- pedosfera
- atmosfera
- hydrosfera
- kriosfera
wizualizacja bogactw i jakości wizualizacja bogactw i jakości
środowiska fizycznego środowiska społeczno - kulturowego
krajobraz krajobraz krajobraz krajobraz
pierwotny naturalny kulturowy zdewastowany
Krajobraz wielofunkcyjny
Typy krajobrazu. W zależności od stanu i stopnia zniszczenia rozróżnia się krajobrazy:
pierwotne, które wykazują zdolność do samoregulacji, a ich równowaga biologiczna nie jest zachwiana przez człowieka,
naturalne, które wykazują częściową zdolność do samoregulacji, jednak nie zawierają istotnych elementów przestrzennych wprowadzonych w wyniku działalności człowieka,
kulturowe, które wykazują zachwianą zdolność samoregulacji i wymagają ochrony; znajdują się pod wpływem intensywnej działalności człowieka,
W Polsce i Europie dominują krajobrazy kulturowe, ale coraz więcej obszarów jest zdewastowanych, uległych degradacji.
Obszary funkcjonalne o różnym użytkowaniu
Krajobraz pierwotny-kształtujący się pod wpływem oddziaływania procesów zachodzących w systemie środowiska przyrodniczego. Ulega naturalnej ewolucji, zmiany mają charakter ciągły, bo uwarunkowane są przez funkcjonowanie globalnego systemu środowiska będącego pod wpływem procesów endogenicznych zachodzących pod wpływem energii wnętrza ziemi i egzogenicznych powodowanych siłami kosmosu.
Krajobraz naturalny-kształtujący się pod determinującym wpływem systemu środowiska przyrodniczego, przy bardzo ograniczonym wpływie systemu środowiska antropogenicznego. Oddziaływanie systemu środowiska antropogenicznego jest najczęściej pośrednie przez wpływ energii i materii wytwórczej przez człowieka do systemu krajobrazu. Procesy wpływające na krajobraz naturalny mają być bezpośrednie, ale ich efekty nie powinny zaburzać funkcjonowania systemu środowiska przyrodniczego jak też jego właściwości.
Krajobraz kulturowy-kształtujący się pod wpływem oddziaływania zjawisk i procesów zachodzących w systemie środowiska przyrodniczego i antropogenicznego. Uwarunkowania rozwoju krajobrazu kulturowego występują w stanie równoważonego oddziaływania systemów, przyrodniczego i antropogenicznego. Stan ten pozwala na wykorzystanie potencjały przyrodniczego przez człowieka i świadome kształtowanie krajobrazu, którego efektem winno być osiągnięcie ładu przestrzennego i zrównoważonego i trwałego rozwoju. Krajobraz kulturowy jest wynikiem procesów i zjawisk zachodzących w megasystemie środowiska geograficznego od momentu pojawienia się systemu antropogenicznego, czyli zawiera on w sobie efekty działalności od jednej do wielu grup kulturowych i nakładania elementów kulturowych różnego wieku.
Krajobraz zdewastowany-powstały w wyniku procesów i zjawisk zachodzących w megasystemie środowiska geograficznego pod wpływem systemu środowiska antropogenicznego, w wyniku których zaburzone zostało funkcjonowanie systemu środowiska przyrodniczego oraz został ograniczony lub uniemożliwiony wpływ zjawisk przyrodniczych na kształtowanie się krajobrazu. Przywrócenie zdolności funkcjonalnych krajobrazu wymaga świadomego i ukierunkowanego oddziaływania systemu antropogenicznego w megasystemie środowiska geograficznego, którego celem jest wygenerowanie procesów kreujących krajobraz. Jego struktura jest efektem potencjału intelektualnego człowieka i jego możliwości technicznych. Człowiek przeobrażając krajobraz zdewastowany w krajobraz kulturowy musi pamiętać o rozwiązaniach zgodnych ze strukturą asocjacji jednostek przestrzennych, charakterystycznych dla danego regionu geograficznego.
W wyniku złożonych zależności między systemami środowiska przyrodniczego i antropogenicznego w megasystemie środowiska geograficznego kształtującymi strukturę przestrzenną powstają swoista zależność dla danego terenu mozaika asocjacji jednostek krajobrazowych. Mozaika ta nawiązuje do zróżnicowanego sposobu użytkowania ziemi, determinowanego czynnikami generowanymi w systemie środowiska przyrodniczego (abiotycznymi oraz biotycznymi) i w systemie środowiska antropogenicznego. Antropogeniczne oddziaływanie na system środowiska geograficznego może wynikać z wewnątrzspołecznych uwarunkowań (poziom rozwoju społecznego, demograficznego, osadniczego) i zewnętrznych (system polityczny, uwarunkowania makroekonomiczne, religijne itd.).
Systemowe ujmowanie środowiska w analizie przestrzennej krajobrazu jest pożyteczne podejście badawcze, szczególnie przydatnym w poznaniu zasobów, fizjonomii i struktury krajobrazu, będących efektem przebiegu zjawisk i procesów powstałych w wyniku wzajemnego oddziaływania jakie zachodzi między poszczególnymi komponentami systemu środowiska przyrodniczego i antropogenicznego.
Systemowe ujęcie badań środowiska geograficznego umożliwia precyzyjną typologię krajobrazu wg kryterium intensywności oddziaływania systemu środowiska człowieka na system środowiska przyrodniczego oraz możliwości zdefiniowania poszczególnych typów krajobrazu: jak krajobraz pierwotny, naturalny, kulturowy czy też zdewastowany. Uzyskana w ten sposób typologia jednostek krajobrazowych oraz analiza ich przestrzennego zróżnicowania pozwala też na bardziej precyzyjne określenie potencjału przyrodniczego, jak społeczno - kulturowego regionów, co następnie ułatwia dokonywanie diagnozy i predykcji zmian wielofunkcyjności krajobrazu oraz wskazanie kierunków i modeli jego rozwoju.
Coraz częściej poszukuje się miar pozwalających na kwantyfikację siły oddziaływania czynnika antropogenicznego na system środowiska przyrodniczego przez określanie wskaźników antropizacji krajobrazu i konstrukcję modeli ekologiczno - ekonomicznych. Pozwalają one na bardziej precyzyjną ocenę wpływu człowieka na system przyrodniczy, stanowiącą jednocześnie bardzo cenną charakterystykę jednostek krajobrazowych. Narzędzia jakościowej i ilościowej oceny wzajemnego oddziaływania systemów w obrębie megasystemu środowiska geograficznego mogą być wykorzystane m.in. w kształtowaniu i kreowaniu funkcji krajobrazu, które w znacznym stopniu są następstwem naszej ingerencji w systemie środowiska przyrodniczego. Umożliwiają jednocześnie wskazać kierunki i siłę tej ingerencji.
W miarę rozwoju cywilizacyjnego, rozbudowywaniu się sieci osadniczej, wzrostu gęstości sieci infrastruktury powierzchniowej i liniowej oraz presji innych form oddziaływania człowieka na środowisko, zmniejsza się powierzchnia obszarów cennych przyrodniczo, areałów leśnych, torfowych i bagiennych, następuje ich coraz silniejsza fragmentacja. Odbudowanie i utrzymanie ciągłości systemu przyrodniczego kraju winno stać jednym z nadrzędnych celów Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK) w zakresie funkcjonowania środowiska, poprawy jakości życia człowieka i ochrony najcenniejszych walorów przyrodniczych i krajobrazowych kraju. W Polsce istnieje ponad 6000 areałów leśnych o pow. 5 ha lub mniejszej. Coraz więcej gatunków flory i fauny jest zagrożonych wyginięciem.
Cel KPZK w zakresie funkcjonowania korytarzy ekologicznych w Polsce-odtworzenie i zachowanie spójności przestrzeni przyrodniczej kraju.
Zakładane cele odtworzenia i zachowania spójności przestrzeni przyrodniczej możliwe są do osiągnięcia poprzez:
wyznaczenie i ochronę korytarzy ekologicznych,
jednoznaczne zdefiniowanie zakresu przestrzennego KSOCH z włączeniem do niego obszarów ochrony siedlisk (SOO) w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000,
włączenie do przyrodniczego systemu przyrodniczego przyrodniczych systemów obszarów zurbanizowanych.
Korytarz ekologiczny to obszar umożliwiający migrację roślin, zwierząt lub grzybów. Korytarz ekologiczny stanowi nową kategorię umożliwiającą poprawne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi środowiska. Jego ochrona wynika z Dyrektywy Siedliskowej, która nakłada taki obowiązek nie tylko na ochronę obszarów Natura 2000, ale wymaga zapewnienia spójności sieci Natura 2000 przez ochronę korytarzy ekologicznych łączących te obszary.
Dla poprawnego funkcjonowania środowiska przyrodniczego winny być uwzględnione w KPZK trzy główne lądowe korytarze ekologiczne o znaczeniu ponadkrajowym: bałtycko-pojezierny, wyżynny i górski, mające połączenia południkowe przez doliny głównych rzek Polski. Sieć głównych korytarzy winna być uzupełniona o system korytarzy ekologicznych mających znaczenie krajowe, a obejmujących: północny, północno - centralny, południowo - centralny, zachodni, wschodni, południowy, karpacki. Sieć ta powinna być jeszcze uzupełniona o połączenie doliną dolnej Wisły z Bałtykiem.
Korytarze winny obejmować obszary o najmniej przekształconej strukturze środowiska przyrodniczego i zawierać jak najwięcej powierzchni z roślinnością leśną, torfową, bagienną, itd. Winny też tworzyć spójną sieć. Polegać one powinny m.in. na zalesianiu lub zadrzewianiu terenów wyznaczonych jako korytarze ekologiczne. W woj. mazowieckim czy łódzkim, gdzie średnia lesistość jest niższa o blisko 8 - 9 % od średniej krajowej, znajdują się obszary uznane za korytarze ekologiczne, które winny być objęte programem zalesiania. Podobne problemy występują w płn-wsch. Polsce m.in. w woj. warmińsko - mazurskim, gdzie lesistość wyznaczonych korytarzy jest bardzo niska i wynosi poniżej 30 %. Najlepsza sytuacja pod tym wzgl. jest w woj. podkarpackim, dolnośląskim, lubuskim, i zachodniopomorskim, na obszarze którego lesistość większości wyznaczonych korytarzy waha się od 70 do 100 %.
W celu spełnienia zakładanych celów przyrodniczych, krajowy system korytarzy ekologicznych winien być powiązany z systemem kontynentalnym. Naturalnymi ogniwami wiążącymi nasz system z europejskim są parki narodowe położone na granicy kraju (PN Ujście Warty, Karkonoski PN, Tatrzański PN, Białowieski PN) oraz transgraniczne rezerwaty biosfery (Karkonoski, Tatrzański, Karpaty Wschodnie, Poleski), które bardzo często mają określone połączenie z przebiegiem już istniejących lub projektowanych korytarzy ekologicznych w krajach sąsiadujących z Polską.
Sieć korytarzy ekologicznych, bardzo istotna z punktu widzenia funkcjonowania środowiska przyrodniczego, pozostaje w przestrzennym konflikcie z rozwojem sieci infrastruktury transportowej bardzo istotnym z punktu widzenia rozwoju gospodarczego kraju. Dlatego też, zdaniem instrumentów polityki przestrzennej, w tym również KPZK, jest poszukiwanie rozwiązań optymalnych dla ochrony środowiska i rozwoju przestrzennego oraz gospodarczego kraju oraz rozwiązywania konfliktów na przecięciach sieci korytarzy z siecią liniowych obiektów infrastruktury (np. przez budowę przejść dla zwierząt pod i nad drogami i liniami kolejowymi, jak i wskazania konieczności wariantowych rozwiązań i wyboru najmniej niekorzystnych z punktu widzenia środowiska), ochrona najbardziej newralgicznych i zagrożonych odcinków korytarzy ekologicznych przed zabudową ciągłą.
Kolejnym bardzo istotnym problemem dla prawidłowego funkcjonowania systemu przyrodniczego i jego spójności są bariery urbanistyczne- obszary o zwartej zabudowie miejskiej lub gęstej zabudowie rozproszonej, ale występującej w granicach korytarzy ekologicznych. Jednym z zadań KPZK winno być dążenie do minimalizowania negatywnych skutków urbanizacji na system przyrodniczych. Osiągnąć to można przez:
planowanie rozwoju obszarów miejskich w jak najmniejszej kolizji z systemem przyrodniczym oraz monitorowanie procesów urbanizacyjnych w obszarach otwartych,
włączenie obszarów przyrodniczo cennych a położonych w miastach do krajowego systemu przyrodniczego, szczególnie jeżeli obszary te pełnią lub mogą pełnić funkcje korytarzy ekologicznych.
Perspektywa czasowa KPZK (do 2033 r.) nakłada na nas obowiązek odbudowania, udrożnienia i ochrony przyrodniczego systemu przyrodniczego kraju.
Procesy urbanizacyjne
Miasto - historycznie ukształtowana jednostka osadnicza charakteryzująca się dużą intensywnością zabudowy, małą ilością terenów rolniczych, ludnością pracującą poza rolnictwem prowadzącą specyficzny miejski styl życia. W różnych państwach kryteria miejskości są różne, najczęściej to kryteria ludnościowe lub prawno-administracyjne (prawa miejskie).
Funkcje miast: egzogeniczne (funkcje skierowane na zewnątrz miasta - przemysł, turystyka, handel morski itp.) i funkcje endogeniczne miasta (funkcje miasta skierowane do wewnątrz - administracja miejska, część handlu).
Funkcje egzogeniczne dzielą się na:
funkcje centralne-usługi, handel i drobna wytwórczość skierowane do ściśle określonego, zdefiniowanego i na ogół leżącego wokół miasta zaplecza,
funkcje wyspecjalizowane-o zasięgu zmiennym, często trudnym do zdefiniowania, niehierarchicznym: działalność przemysłu, turystyka itp.
funkcje mieszane - oba wspomniane typy nakładają się na siebie.
Układy lokalizacyjne miast wg funkcji miasta:
układ ośrodków centralnych,
układ ośrodków wyspecjalizowanych,
układ systemów sieci,
układ miast - wrót.
Funkcje miast zależą od przeważającej funkcji i infrastruktury z tym związanej. Miasta o funkcji:
transportowa kolejowa - każde miasto posiadające dworzec kolejowy o większym znaczeniu
Obszary użytkowane rolniczo w Polsce: łąki, pastwiska, sady, grunty orne.
58 % obszaru kraju zajmują łąki, pastwiska, sady i grunty orne (przeważają grunty orne - 40 % powierzchni kraju).
17 % obszaru kraju zajmują łąki, pastwiska i sady.
13 % obszaru kraju to pozostałe struktury użytkowania, w których dominują obszary zurbanizowane - miejskie
+ infrastruktura miejska
+ nieużytki (ponad 2% powierzchni kraju) - nieużytki dzielone ze względu na powstanie to: naturalne i antropogeniczne.
Wskaźniki rozwoju przestrzennego: często udział ludności w całkowitej zaludnienie miasta.
Struktura funkcjonalno-przestrzenna każdego miasta kształtowała się historycznie w oparciu o naturalne warunki topograficzne terenu. Średniowieczne miasto zamykały mury obronne i w zasadzie to one ograniczały jego rozwój. Z upływam czasu coraz częściej po zewnętrznej stronie miejskich murów powstawały podgrodzia i całe dzielnice. Żywiołowy rozwój miast rozpoczął się w XIX wieku. Wpływ na to głównie miała rewolucja przemysłowa.
Czynniki lokalizacji miast: szlaki handlowe (przeważnie) przeważnie usytuowane wzdłuż wody.
Skok historyczny - rozwój przemysłu ok. XIX w. Czynnik który spowodował szybki rozwój miast to przemysł. Miasto potrzebowało dużego potencjału gospodarczego. Na wsiach struktura agrarna stała się dość niewygodna. Ludzie zaczęli poszukiwać pracy w miastach. Tego typu procesy powodowały silną urbanizację - rozwój obszarów miejskich. XIX w - okres największego rozwoju miast.
Formy lokalizacji przemysłu:
na pocz. dominowała forma wymuszona - przemysł głównie lokalizowano gdzie były zasoby, surowce mineralne (przeważnie rudy żelaza, węgiel). Wymuszone, bo zasobów nie da się przesunąć, trzeba lokować tam gdzie te zasoby występują. Rozwój pewnych obszarów charakteryzujący się tym co było w ziemi. Forma ta zapoczątkowana została w XIX w.
lokalizacja związana - nie jest wymuszana, ale jest związana z surowcem, zasobem, który można przewozić. Forma ta charakterystyczna jest dla terenów rolniczych, na których występują surowce naturalne.
lokalizacja występująca w społeczeństwie oparta jest na wiedzy. Jest to lokalizacja swobodna, czyli inne czynniki mogą decydować o lokalizacji niż złoża naturalne i mineralne. Obecnie bardzo potrzebny jest potencjał intelektualny.
Współczesne procesy urbanizacyjne powodują żywiołowe rozlewanie się miasta w różnych kierunkach. Miasto wypełza poza swoje granice administracyjne, pokonuje dzięki rozwojowi inżynierii przeszkody terenowe, wchłania przedmieścia. Dzięki rozwojowi komunikacji, tkanka miejska bagatelizuje odległości. Zanikają naturalne zakończenia struktur urbanistycznych. Cenne tereny rekreacyjne i doliny o wybitnych, współcześnie docenianych walorach ekologicznych wchłania zabudowa. Na obrzeżach rosną nowe dzielnice, a w centrach pojawiają masowo pustostany. Miasta polskie są obecnie sceną procesów głębokiej przemiany, wstrząsu gospodarczego, społecznego i przestrzennego. Z jednej strony fakt ten powoduje liberalizacja rynku i znacznie przyspieszony w ostatnich latach rozwój ekonomiczny struktur państw Europy Zachodniej, z drugiej, polityczne otwarcie po 1990 roku zachodu ku państwom Europy Środkowej i Wschodniej, co w znaczny sposób wpłynęło na kształt krajobrazów miejskich państw Europy Wsch.
Na rozrastanie się miast decydujący wpływ mają procesy urbanistyczne. Statystycznym obrazem procesu urbanizacji jest wskaźnik urbanizacji czyli procent ludności miejskiej w ogólnej liczbie ludności państwa czy kontynentu. W skali świata jest on bardzo zróżnicowany i wynosi od kilkunastu procent w krajach afrykańskich do 97% w Belgii. Im wyższy poziom rozwoju gospodarczego państwa, tym więcej ludności zamieszkuje w miastach. Odstępstwem od tej prawidłowości są kraje Ameryki Łacińskiej w których procesy urbanizacyjne rozwinęły się głównie w płaszczyźnie demograficznej.
Urbanizacja-proces rozwoju istniejących miast i powstawania nowych. Zespół przemian ekonomicznych, społecznych, kulturowych i przestrzennych, prowadzących do rozwoju miast i obszarów miejskich, oraz wzrostu liczby ludności miejskiej i jej udziału w liczbie ludności państwa bądź regionu, a także urbanizacja to przemiany w zakresie organizacji osiedli (rozwój budownictwa wielokondygnacyjnego), tworzenie aglomeracji miejskich, przekształcanie się osad miejskich w wiejskie.
Proces urbanizacji rozumiany z punktu widzenia przemian społeczno-kulturowych - rozpowszechnienie się tzw. miejskiego stylu życia (takie przemiany dokonują się w dwojaki sposób: w skutek zmian postaw i zachowań imigrantów ze wsi, oraz przez przenikanie miejskiego stylu życia na obszary niezurbanizowane). W geografii osadnictwa wyróżnia się dwa podstawowe typy ludności: wiejską i miejską.
Etapy urbanizacji:
wstępna urbanizacja - koncentracja ludności w miastach związana z kształtowaniem się sieci miast. Jest to proces powolny w Europie Zachodniej trwał do końca XVIII w. Obecnie występuje w niektórych państwach rozwijających się o kilkunasto procentowym odsetku ludności miejskiej np. Burandii , Nigerii, Tanzani, Pakistan, Wietnam, Nepal, Bangladerz
suburbanizacja - gwałtowna koncentracja ludności w miastach związana z rozwojem przemysłu lub możliwością, znalezienia wyższego poziomu życia. W Europie Zachodniej to zjawisko występowało w XIX w i I pol. XX, obecnie proces ten zachodzi w państwach w pol. Południowo wschodniej Azji. Np. Chiny, Egipt, Tajlandia,
dezurbanizacja - proces stabilizowania się liczby ludności miejskiej lub jej zmniejszanie się na skutek przenoszenia się ludności bogatej , Poza obręb miasta. Obecnie to zjawisko obserwuje się w Europie.
reurbanizacja - zjawisko łączenia się aglomeracji wielko-miejskich wielkomiejskich systemy metropolitarne typu megalopolis oraz silnym rozwojem usług w strefach peryferyjnych peryferyjnych strefach aglomeracji, obecnie proces ten zaznacza się w USA i Japonii
Skutki urbanizacji pozytywne: łatwiejszy dostęp do pracy i możliwość jej wyboru, istnienie instytucji oświatowych, kulturowych, opieki zdrowotnej, finansowych, ubezpieczeniowych, szybkie komunikowanie i przemieszczanie się ludzi, większa ilość sklepów, dostęp do Handlu i usług, dostęp do urzędów, łatwość przemieszczania się, możliwość podwyższenia kwalifikacji, większy komfort życia, dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna
Skutki urbanizacji negatywne: przeludnienie, przestępczość i patologia, bezrobocie, bezdomność, deficyt wody pitnej, degradacja środowiska, głód i obniżenie jakości życia, choroby, zmożona agresja, przeciążenie komunikacji miejskiej, brak wolnych terenów do zagospodarowania prowadzących do wzrostu cen działek, wzrost kosztów budownictwa mieszkaniowego, nienadążanie infrastruktury miast za ich rozwojem przestrzennym, w zakresie transportu, usług i budownictwa mieszkaniowego, niedobór mieszkań w stosunku do potrzeb, wzrost liczby bezrobotnych - powstawanie dzielnic nędzy, pogarszanie się warunków sanitarnych, problem utylizacji i składowania odpadów, zwiększenie hałasu i wibracji, zmniejszenie terenów zielonych.
Pozytywne skutki urbanizacji na wsi: dogodny transport, telefony, wodociągi, gazociągi, dostęp do Internetu.
Negatywne skutki urbanizacji na wsi: zanik folkloru, wyniszczenie środowiska naturalnego.
Proces urbanizacyjny następował bardzo silnie w Europie. W Polsce ruszył zwłaszcza po II w. świat. 30 % stopień urbanizacyjny występował przed II wojną światową. Nie wszystko co wiąże się z przeniesieniem ludzi do miast jest dobrym, pozytywne w procesem urbanizacyjnym.
Sektory, działy gospodarcze: 1. Rolnictwo, 2. Przemysł, 3. Usługi, 4. Hi technology (4 sektor wg Amerykanów).
Rodzaje płaszczyzn:
przestrzenna
demograficzna
ekonomiczna (ludzie w tej płaszczyźnie pracują w drugim i trzecim sektorze: przemysł i usługi)
społeczna - przejmowanie miejskiego sposobu życia.
Procesy urbanizacyjne na świecie mogą przybierać kształt karykaturalny - proces nadurbanizacji (w krajach Ameryki Łacińskiej). Występuje bardzo często tutaj bieda we wsiach, która powoduj, że ludzie emigrują do miasta i tam wegetują w nim, ponieważ nie mają w mieście jak rozwijać się (slumsy).
W krajach rozwijających się nastąpił gwałtowny wzrost liczby miast który przyczynił się do powstania ogromnych dzielnic nędzy (slumsów). W państwach wysoko rozwijających się występuje powolny wzrost liczby mieszkańców, silny rozwój strefy podmiejskiej oraz przenoszenie się ludności poza obszar miasta.
Wskaźnik urbanizacji obecnie w Polsce wynosi ok. 64 % (o 64 % ludności mieszka w mieście i traktuje je jako miejsce bytu, zarobku itp., wiele osób mieszka poza miastem, a samo miasto jest miejscem zarobku).
Aglomeracja w urbanistyce jest to obszar o intensywnej zabudowie, charakteryzujący się również dużym zagęszczeniem ludności przebywającej na danym terenie periodycznie (np. w ciągu dnia) lub stale. Aglomeracje charakteryzują się dużym przepływem osób i towarów oraz znaczną wymianą usług. W brzmieniu bardziej potocznym aglomeracja jest skupiskiem sąsiadujących ze sobą miast i wsi, które stanowią wspólny organizm, poprzez zintegrowanie lub uzupełnianie się rozmaitych form infrastruktury tych miejscowości oraz wzajemne wykorzystywanie potencjałów, którymi te miejscowości dysponują.
Aglomeracje
monocentryczne - z jednym głównym miastem,
megalopolis.
Najprostszy układ to centrum miasta, który spełnia podstawowe funkcje kulturowe, administracyjne i miejsce pracy a obszar wokół dużego miasta - jakieś inne miasta to sypialnie
Obszar metropolitalny - gęsto zaludniony obszar składający się z kilku/kilkunastu miast (miasta-satelity) położonych niedaleko znaczącego centrum miejskiego. Miasta te połączone są więzami funkcjonalnymi i ekonomicznymi. Miasto centralne obszaru metropolitalnego tworzy centrum rozrządowe całego obszaru, przez które przebiegają wszystkie linie komunikacyjne. Obszar metropolitalny jest głównym, wielofunkcyjnym ośrodkiem danego regionu, w którym skupiają się funkcje ekonomiczne, naukowe i kulturalne. Granice obszaru metropolitalnego mogą przekraczać granice jednostek administracyjnych czy państw. We współczesnym świecie, w krajach rozwiniętych, kontakty między regionami następują właśnie przez ich obszary metropolitalne, które pozostają ze sobą w powiązaniach komunikacyjnych i instytucjonalnych. Rozwijające się obszary metropolitalne tworzą rozległe, gęsto zaludnione i wysoko zurbanizowane obszary zwane megalopolis.
Metropolie - duże miasto, które stanowi centrum gospodarcze i kulturalne większego obszaru
Urban sprawl - rozlewanie się miast, urbanizacji.
Każde miasto stoi przed zjawiskiem rozrastania się, podziału, rozłamu (fragmentacji). Tereny dotknięte przez czynnik rozrastania się miast nie ustabilizowały się przestrzennie. Były one często kształtowane doraźnie bez jakiejkolwiek wizji rozwoju całkowitej struktury miasta. Oprócz dużych, terenów oswobodzonych przez przemysł, oferujący miastom ogromną możliwość rozwoju, pojawił się bogaty potencjał skromnych rozmiarami terenów przeznaczonych do zainwestowania w ramach uzupełnienia zabudowy miejskiej. Miasta, w procesie przemian chaotyczne rozlewają się bezładną zabudową na peryferia.
Miasta nie rozwijają się obecnie w sposób zaplanowany, przeżywają tzw. proces suburbanizacji (rozlewania się na przedmieścia). Rozlewanie się całej struktury miejskiej na obrzeża zachodzi równocześnie z procesami odnowy miasta. Zjawisko to jest u nas napędzane dwoma czynnikami: cena mieszkania, która na przedmieściach jest ewidentnie niższa niż w centrum miasta, oraz potrzeby klientów.
Obecnie inwestowanie przenosi się masowo na tereny podmiejskie. Tereny zielone ustępują miejsca autostradom, place i skwery parkingom, a nieużytki wypełnia zabudowa centrów handlowo-rozrywkowych. Zanik przestrzeni publicznej miast oraz lekceważenie historycznej przestrzeni miast, starych budynków, elementów infrastruktury, układu architektonicznego.
Procesy urbanizacyjne w poszczególnych rejonach świata, przebiegają z różnym natężeniem. Świadczy o tym bardzo zróżnicowany wskaźnik urbanizacji. Generalnie największe różnice w dynamice procesu i jego formach występują miedzy krajami słabo i wysoko rozwiniętymi. Kraje słabo rozwinięte gospodarczo dzielimy na 3 grupy:
Kraje najsłabiej rozwinięte, gdzie proces urbanizacji dopiero się rozwija -Kraje afrykańskie, oraz niektóre państwa płd i płd-wsch. Azji: Pakistan, Neapol, Bangladesz, Wietnam. W strukturze gospodarki tych pastw dominuje rolnictwo, elektem jest to iż łatwiej znaleźć pracę na wsi niż w mieście. Migracja ze wsi do miast jest powolna. Wskaźnik urbanizacji wynosi 30%.
Państwa, które wkroczyły w fazę suburbanizacji: Indie, Chiny, Egipt, Filipiny. Obszary te charakteryzuje gwałtowny rozwój dużych miast, spowodowany napływem ludności wiejskiej (wynik przeludnienia i eksplozji demograficznej).
Kraje Ameryki Łacińskiej, które określa się jako państwa o urbanizacji pozornej. Brak miejsc pracy na wsi, ludność wiejska, na ogół wykwalifikowana, wędruje do miast, szukając jakiejkolwiek pracy. Pozornie zwiększa się wskaźnik urbanizacji, ale miasta tych krajów nie mają tak rozwiniętego przemysłu i usług, aby mogły zapewnić miejsca stałej pracy napływającej ludności wiejskiej.
Zupełnie inaczej przebiega proces urbanizacji w krajach wysoko rozwiniętych. Główna cecha tego procesu-wyludnianie się regionów metropolitalnych. Z miast ucieka ludność biała, klasy średniej i wyższej, napływa ludność kolorowa głównie czarna, o niższych kwalifikacjach i niższym statusie społeczno - ekonomicznym.
Wysoki wskaźnik urbanizacji często nie jest cechą pozytywną, nie świadczy wcale o dużym poziomie rozwoju kraju. Wielkie miasta borykają się z szeregiem problemów, związanych z nadmierna liczbą ludności: przeludnienie, hałas, zanieczyszczenie, korki, wzrost patologii i przestępczości, problemy z dostępem do wody pitnej i problemy składowania odpadów.
Podstawowy czynnik rozwoju miast: rozwój infrastruktury.
Roczniki wyżowe opływały do miast. Występowała silna migracja ludzi ze wsi do miast. Ludność miejska powodowała rozwój miast istniejących. Niewiele zmieniła się ilość miast w Polsce, powoli ich ilość zwiększała się. Są też przykłady, że miejscowości tracą obecnie status miasta. Rozwój nie jest rozwojowi równy. Rozwój przestrzenny miast powodował wkroczenie urbanizacji również do wsi.
Warunki o spełnienia, aby miejscowość stała się miastem:
2 tys. mieszkańców,
90 % ludności zatrudnionej w sekcji pozarolniczej,
miejski układ urbanistyczny.
Podejście UE do ochrony środowiska, ustawodawstwo unijne, dyrektywy.
Polityka ochrony środowiska naturalnego jest dziś traktowana przez UE jako nieodłączny element polityki na rzecz trwałego i zrównoważonego rozwoju. Dalszy wzrost gospodarczy krajów członkowskich oraz dobro jej mieszkańców wymagają stałej troski o stan środowiska i podejmowania wszelkich, możliwych działań chroniących je przed degradacją. Stan środowiska naturalnego UE zależy od poczynań na jej terenie oraz większym stopniu od działań krajów trzecich. Jest aktywnym członkiem stale rozbudowywanej sieci konwencji, umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ochrony środowiska.
Działania Wspólnoty Europejskiej (ówczesnej EWG) w dziedzinie ochrony środowiska sięgają pocz. lat 70-tych. Nie było wtedy bezpośrednich, traktatowych podstaw do prowadzenia wspólnej polityki w tej dziedzinie. Wiadomo było, że rozwój gospodarczy krajów członkowskich przyczynia się do degradacji środowiska naturalnego w całej Wspólnocie. Pewne działania z zakresu ochrony środowiska i wprowadzane przez poszczególne kraje normy stały się przeszkodą w dalszym rozwoju wzajemnego handlu. Na szczycie w Paryżu, w czerwcu 1972 r., zlecono Komisji Europejskiej przygotowanie programu działań na rzecz ochrony środowiska.
Program na lata 1973-1975, został wkrótce przedstawiony przez Komisję i przyjęty przez Radę. Sformułowane w nim zostały podstawowe zasady w dziedzinie polityki ochrony środowiska WE. Kolejne dwa programy w dziedzinie ochrony środowiska, na lata 1976-1981 oraz 1982-1986, umożliwiły rozszerzenie i skonkretyzowanie pierwszego programu. Podczas pierwszych kilkunastu lat kształtowania polityki ochrony środowiska Wspólnota koncentrowała swoje działania na likwidacji skutków zanieczyszczeń, a uchwalane w tym czasie akty prawne miały charakter głównie zakazów i nakazów.
Sytuacja zmieniła się wraz z przyjęciem programu działań na okres 1987-1992. W Jednolitym Akcie Europejskim z 1987 r. Wspólnota uzyskała legitymizację prawną swych poczynań w dziedzinie ochrony środowiska . Do Traktatu o WE wprowadzono nowy tytuł "Środowisko naturalne". Nastąpiło przejście od działań skierowanych na likwidację skutków zanieczyszczeń do działań zapobiegawczych.
Program "W stronę zrównoważonego rozwoju" obejmował lata 1993-1997 i został przedłużony do 2000 r. Powstał on w czasie, kiedy uświadomiono sobie w pełni uzależnienie trwałego rozwoju gospodarczego od troski i dbałości o środowisko naturalne. Znalazło to swój wyraz w Traktacie z Maastricht. W traktacie wszelkie działania na rzecz środowiska naturalnego są traktowane na równi z podstawowym celem, jakim jest zapewnienie rozwoju gospodarczego Wspólnoty. To podejście zostało potwierdzone i umocnione dzięki Traktatowi Amsterdamskiemu. Zastosowano w piątym programie tzw. podejście horyzontalne, w którym bierze się pod uwagę wszelkie przyczyny zanieczyszczeń. Za priorytetowe dziedziny uznano: zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi, zintegrowane zwalczanie zanieczyszczeń i zapobieganie powstawaniu odpadów, ograniczenie zużycia energii nieodnawialnej, kompleksowe działania na rzecz poprawy środowiska na terenach miejskich, podniesienie poziomu zdrowotności i bezpieczeństwa publicznego, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń ze strony przemysłu i instalacji jądrowych itd. Główną uwagę poświęcono pięciu sektorom wpływającym w istotny sposób na środowisko oraz o zasadniczym znaczeniu dla rozwoju gospodarczego. Za takie sektory uznano: przemysł, energetykę, transport, rolnictwo i turystykę. Wspólnota zacieśniła współpracę na rzecz ochrony środowiska z krajami kandydującymi do członkostwa oraz na forum światowym.
Szósty program "Środowisko 2010: Nasza przyszłość zależy od naszego wyboru", na lata 2001-2010, została opracowana i opublikowana przez Komisję Europejską w styczniu 2001 r. Będzie to program realizowany w okresie, kiedy UE przygotowuje się do rozszerzenia o 12 państw kandydujących. Komisja zaplanowała uznanie za priorytetowe dziedzin: przeciwdziałanie zmianom klimatycznym, ochronę przyrody i bioróżnorodności, dbałość o wpływ środowiska na zdrowie oraz oszczędne wykorzystanie zasobów naturalnych i gospodarki odpadami. Dla uzyskania poprawy sytuacji w tych dziedzinach, proponuje się pięć metod działania: zapewnienie wdrożenia istniejącego prawa ekologicznego, uwzględnianie potrzeb ochrony środowiska we wszystkich sferach wspólnotowej polityki, bliską współpracę z biznesem i konsumentami w celu znalezienia optymalnych rozwiązań, zapewnienie lepszej i łatwiej dostępnej informacji na temat środowiska wszystkim obywatelom Unii oraz rozwinięcie bardziej świadomego podejścia do problemu wykorzystania gruntów.
Powiadomienie o planowaniu przedsięwzięcia
Następne etapy procedury następują tylko w przypadku, gdy strona narażenia wyrazi chęć uczestnictwa w postępowaniu
Potwierdzenie odbioru i deklaracja uczestnictwa
Przekazanie pełnej dokumentacji OOŚ
Udział społeczeństwa strony narażenia
Mogą odbywać się jednocześnie
Konsultacje transgraniczne
Oficjalne stanowisko strony narażenia
Dodatkowo analiza porealizacyjna
Przekazanie decyzji końcowej
krajobraz pierwotny
krajobraz naturalny
krajobraz kulturowy
krajobraz rolniczy
krajobraz urbanistyczno - industrialny
krajobraz zdewastowany
Podmiejskie (otwarte)
Użytkowane rolniczo
Obszary naturalne
Obszary zdegradowane
Zurbanizowane i uprzemysłowione
System środowiska antropogenicznego
System środowiska przyrodniczego
Zewnętrzne uwarunkowania:
ustrój polityczny,
rozwój społeczny,
religia.
Abiotyczne:
litosfera,
epigeosfera,
pedosfera,
atmosfera,
hydrosfera,
kriosfera.
struktura użytkowania ziemi
Funkcjonalna i przestrzenna struktura krajobrazu
Wewnętrzne uwarunkowania:
demografia
typ osadnictwa
edukacja
Biotyczne:
fitosfera
zoosfera
Charakter jednostek krajobrazu
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Marketing terytorialny odp (wykłady), Gospodarka przestrzenna - notatki, Marketing terytorialny
Modele w gospodarce przestrzennej - notatki z wykładów, Gospodarka przestrzenna - notatki, Modele w
Europejska współpraca terytorialna-wykłady, Gospodarka przestrzenna - notatki
Planowanie regionalne i lokalne - wykłady, Gospodarka przestrzenna - notatki, Planowanie regionalne
Kształtowanie i ochrona środowiska (ćwiczenia) - notatki, Gospodarka przestrzenna - notatki, Kształt
odp. 2, Gospodarka przestrzenna - notatki, Polityka regionalna
Wykład 1, Gospodarka Przestrzenna, Gospodarka przestrzenna, Koncepcje zarządzania, bdb notatki z wyk
Teoria systemów - odp, Gospodarka przestrzenna - notatki, Teoria systemów
Marketing terytorialny (wykłady) - notatki, Gospodarka przestrzenna - notatki, Marketing terytorialn
Gospodarka i polityka przestrzenna odp, Gospodarka przestrzenna - notatki, Gospodarka i polityka prz
odp, Gospodarka przestrzenna - notatki, Polityka regionalna
Polityka regionalna (wykłady) - notatki, Gospodarka przestrzenna - notatki, Polityka regionalna
Teoria systemów - wykłady notatki, Gospodarka przestrzenna - notatki, Teoria systemów
Europejska Integracja Regionalna - ściąga, Gospodarka przestrzenna - notatki, Europejska integracja
Planowanie regionalne i lokalne - egzamin, Gospodarka przestrzenna - notatki, Planowanie regionalne
Polityka regionalna - notatki z zajęć, Gospodarka przestrzenna - notatki, Polityka regionalna
polityka gospodarcza test odp, Studia - Gospodarka Przestrzenna, Licencjat, Polityka Gospodarcza i S
Teoria systemów - odp2, Gospodarka przestrzenna - notatki, Teoria systemów
więcej podobnych podstron