1. Pojęcie i istota polityki regionalnej (polityka interregionalna i intraregionalna)

Polityka regionalna:

• Całokształt działań państwa oraz występujących w jego imieniu władz centralnych i regionalnych w zakresie świadomego kształtowania procesu rozwoju społecznego i ekonomicznego regionów kraju w ramach ogólnej polityki społeczno - ekonomicznej. /B. Winiarski/ (Celowe działania zmierzające do zaspokojenia potrzeb)

• Działalność zmierzająca do kształtowania poszczególnych regionów i relacji międzyregionalnych zgodnie z celami społeczeństwa jako całości jak również celami lokalnymi

• Przyczynia się do wzmocnienia spójności całej wspólnoty poprzez wyrównanie szans rozwojowych regionów mających słabsze warunki rozwoju.

Ze względu na rolę polityki regionalnej w usuwaniu nierówności regionalnych wyróżnia się dwa podstawowe modele:

1. Wyrównawczy - polega na oddziaływaniu na region najsłabszy w celu podwyższenia poziomu i rozwoju aby doprowadzić do ogólnego rozwoju kraju. Model ten zakłada interwencję państwa, którą należy skierować do regionów najbiedniejszych.

2. Polaryzacyjny - oddziaływanie na regiony najsilniejsze. Podmioty ją realizujące chcą doprowadzić do rozwoju kraju dzięki pobudzającemu oddziaływaniu tych regionów.

Główne rodzaje polityki regionalnej:

1. Polityka interregionalna (polityka władz centralnych, bezpośrednie, międzyregionalne uprawnienia przez rządy) to usystematyzowane oddziaływanie na obszary będące wyodrębnionymi ponadlokalnymi jednostkami terytorialnego podziału administracyjnego kraju (regiony), podejmowane przez rząd centralny oraz jego agendy

2. Polityka intraregionalna (polityka władz centralnych, autonomiczna, wewnątrz regionalna, władz samorządowych, ma tyle ile pozwala polskie prawo i prawo unijne na obszarze regionu) prowadzona przez samorządowe władze regionu, to usystematyzowane oddziaływanie na procesy rozwoju społeczno-gospodarczego zachodzące na obszarze regionu. Organy samorządu terytorialnego jako reprezentant interesów społeczności regionalnych i lokalnych, zgodnie ze swoimi kompetencjami i możliwościami, prowadzą działania regulacyjne o charakterze autonomicznym i komplementarnym w stosunku do rozstrzygnięć rządowych, wykorzystując regionalne oraz lokalne zasoby i możliwości

Formy polityki regionalnej:

1. Wspieranie finansowe regionów względnie najsłabiej rozwiniętych.

2. Wspieranie finansowe regionów, które mają szczególne predyspozycje do samorozwoju oraz intensyfikacji procesów wzrostowych innych regionów zwłaszcza sąsiadujących.

3. Ponoszenie nakładów finansowych na restrukturalizację gospodarczą regionu, które charakteryzują się przewagą przestarzałych i nieefektownych gałęzi przemysłu oraz brakiem alternatywnych miejsc pracy, manufakturę jednej gałęzi.

4. Tworzenie inwestycji publicznych w zakresie wyposażania regionów w infrastrukturę techniczną zwłaszcza transportową oraz energetyczną, a także infrastrukturę społeczną.

5. Planowanie przestrzenne rozumiane jako tworzenie reguł racjonalnego gospodarowania przestrzennego.

6. Łączenie kapitału publicznego z prywatnym podczas planowania i realizacji inwestycji o znaczeniu krajowym.

7. Finansowe i organizacyjne wsparcie w tworzeniu pozarządowych instytucji publicznych służących rozwojowi lokalnemu oraz kojarzeniu partnerów gospodarczych jak również rozwojowi małej przedsiębiorczości (inkubatorów przedsiębiorczości).

8. Finansowanie programów edukacji, szkoleń zawodowych a także innych przedsięwzięć mających na celu zdobycie nowych kwalifikacji zawodowych.

9. Udział w projektach dotyczących promocji regionu w środowiskach kapitału krajowego i zagranicznego.

Cechy charakterystyczne polityki regionalnej:

• Internacjonalizm państwowy

• Tworzenie układów przestrzennych

• Wspieranie nowoczesnego systemu gospodarki (wiedza)

• Wspomaganie małych i średnich przedsiębiorstw

• Promowanie rozwoju bazującego na własnych zasobach (rozwój endogeniczny)

• Wspieranie rozwoju infrastruktury zwiększającej atrakcyjność inwestycyjną regionów

• Kierować środki zgodnie z określonymi zasadami

• Skonkretyzowanie środków na niewielu obszarach kraju o stosunkowo największych potrzebach (określone tematy)

Przedmiotem polityki regionalnej jest region.

2. Przesłanki prowadzenia polityki regionalnej w UE

Polityka regionalna polega na oddziaływaniu na rozwój społeczny i gospodarczy w układzie regionalnym. Podmiotem polityki regionalnej jest państwo i działające w jego imieniu instytucje. Polityka regionalna może być również prowadzona w skali grupy krajów. Przykładem tego typu działań jest polityka regionalna Unii Europejskiej. U źródła polityki regionalnej leżą dysproporcje ekonomiczne społeczne charakteryzujące strukturę regionalną. Przesłanki polityki regionalnej UE wiążą się również z faktem istnienia znaczących dysproporcji regionalnych w tej organizacji.

Konieczność prowadzenia aktywnej polityki regionalnej mającej na celu zmniejszanie dysproporcji pomiędzy regionami krajów członkowskich Unii Europejskiej podkreślono jeszcze przed powołaniem do życia integracji europejskiej w roku 1956 w tzw. raporcie Spaaka.

Kontynuację tej myśli znajdujemy we wstępie do Traktatu rzymskiego, gdzie stwierdzono wyraźnie: Kraje członkowskie będą dążyć do zmniejszania zróżnicowań pomiędzy poszczególnymi regionami i zlikwidowania zacofania najgorzej prosperujących regionów. W chwili powstania EWG najpoważniejsze problemy rozwoju regionalnego miały Włochy. Do chwili tzw. pierwszego rozszerzenia EWG odpowiedzialność za likwidowanie dysproporcji regionalnych spoczywała jednak na krajach członkowskich.

Za początek polityki regionalnej w skali EWG wielu autorów przyjmuje rok 1975, kiedy to zaczął funkcjonować Europejski Fundusz Rozwoju regionalnego, finansujący działania na rzecz rozwoju tzw. regionów problemowych, będących przedmiotem szczególnej troski polityki regionalnej.

Rozwój polityki regionalnej w skali Wspólnoty wiązać należy z:

• Rozszerzeniem integracji europejskiej, a więc ze zwiększeniem jej składu o kraje mające duże dysproporcje w rozwoju regionalnym (Zjednoczone Królestwo, Irlandia, Grecja, Portugalia, Hiszpania oraz wschodnie landy Niemiec),

• Pogłębieniem integracji związanym z utworzeniem jednolitego rynku europejskiego oraz stopniowym tworzeniem unii ekonomicznej, walutowej i politycznej.

Polityce regionalnej Unii Europejskiej przypisywane jest duże znaczenie w dążeniu do osiągnięcia większej spójności ekonomicznej i społecznej.

3. Priorytety polityki regionalnej UE w świetle doktryny neoliberalnej

Priorytety polityki regionalnej - NSRR 2001 - 2006.

Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej:

1. Wzmacnianiu konkurencyjności regionów.

Cele szczegółowe:

a) rozwój infrastruktury o znaczeniu ponadlokalnym,

b) rozwój funkcji metropolitalnych największych aglomeracji i miast,

c) rozwój infrastruktury społeczeństwa informacyjnego.

2. Restrukturyzacja bazy ekonomicznej regionów i tworzenie warunków jej dywersyfikacji.

Cele szczegółowe:

a) stymulowanie lokalizacji inwestycji w regionie oraz wspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw,

b) wspieranie tworzenia i absorpcji innowacji, w tym transferu nowoczesnych technologii,

c) rozwój turystyki, rekreacji i ochrona dziedzictwa kulturowego.

3. Rozwój zasobów ludzkich.

Cele szczegółowe:

a) zatrudnienie i rozwój zasobów ludzkich,

b) podniesienie umiejętności kadr administracji publicznej do programowania i wdrażania polityki spójności oraz rozwijanie partnerstwa.

4. Wsparcie obszarów wymagających aktywizacji i zagrożonych marginalizacją.

Cele szczegółowe:

a) aktywizacja obszarów wiejskich,

b) rewitalizacja bazy ekonomicznej miast,

c) rewitalizacja obszarów wielkomiejskich zagrożonych marginalizacją społeczno-gospodarczą.

5. Rozwój współpracy regionów.

Cele szczegółowe:

a) rozwój współpracy przygranicznej,

b) rozwój współpracy międzynarodowej w zakresie planowania przestrzennego oraz współpracy pomiędzy regionami i jednostkami lokalnymi.

4. Pojęcie regionu i kryteria jego wyodrębnienia

Przedmiotem polityki regionalnej jest region. Region jest to wyodrębniona przestrzeń o specyficznych cechach, określonej strukturze, środowisku geograficznym, zasobach ludzkich i rzeczowych z charakterystycznymi zjawiskami i relacjami przestrzennymi.

Regionem nazywa się obszar będący częścią kraju lub większego terytorium i mający pewne wspólne cechy gospodarcze oraz kulturalne i społeczne, a tym samym spełniający określoną rolę w gospodarce kraju i różniący się od otaczających go obszarów. W Polsce region może obejmować jedno lub kilka województw, a także obszar nie pokrywający się z podziałem administracyjnym. Przyjmuje się umownie, że regionem podstawowym jest województwo, bez względu na ich liczbę i wielkość.

Kryteria wyodrębnienia regionu:

• Administracyjne

• Przyrodnicze

• Historyczne

• Kulturowe

• Wysokorozwinięte

• Niskorozwinięte

• Ludnościowe

• Metropolie

• Ekonomiczne

Cechy regionu:

• Określony obszar geograficzny z zasobami naturalnymi

• Ludzie zamieszkujący dany obszar oraz ich świadomość polityczna i kulturowa oraz umiejętności społeczne i przestrzenne

• Kapitał ludzki

• Potencjał gospodarczy, jego wykorzystanie i konkurencyjność

• Potencjał infrastruktury oraz usługi świadczone przez ten potencjał na rzecz zaspokojenia potrzeb ludności

• Możliwość zatrudnienia ludzi i poziom bezrobocia

• Zasoby majątkowe i pieniężne ludzi: charakter zagrożeń bezpieczeństwa społecznego i socjalnego

• System współżycia ludzi i władzy jednostek społecznych, gospodarczych

Ogólnie rzecz biorąc, wyodrębniamy dwa podstawowe rodzaje regionów:

1. Regiony typu strefowego - regiony na których występuje jednorodność zjawisk przyrodniczych lub gospodarczych.

2. Regiony typu węzłowego - obszary, na których występuje jeden ośrodek produkcyjno - usługowy (biegun wzrostu) oddziałujący silnie na pozostałe (mniejsze) ośrodki osiedleńcze oraz występują między nimi określone ciążenia i powiązania produkcyjne, usługowe i inne.

Typy regionów według Raportów Komisji Europejskiej:

• regiony peryferyjne, w których dominuje rolnictwo o niskim poziomie rozwoju

• inne regiony rolnicze, które nie są peryferyjnie położone

• regiony „osierocone”, tj górnicze z przemysłem włókienniczym czy stronniczym

• „nowe landy” byłego NRD

• regiony przygraniczne

• regiony o niskiej gęstości zaludnienia krajów skandynawskich (zwłaszcza północne obszary)

• regiony konurbacyjne charakteryzujące się wysokim poziomem bezrobocia

Rynek pracy regionu:

• Możliwość zatrudnienia

• Zasoby majątkowe i pieniężne, oszczędności

• System współżycia ludzi

5. Cele polityki regionalnej UE w latach 2000 - 2006

Cele polityki regionalnej w latach 2000 - 2006:

• Cel 1 - wspieranie regionów słabo rozwiniętych. Obejmuje regiony, które mają poniżej 75% PKB per capia średniej Wspólnoty. Włączono francuskie terytoria zamorskie, Wyspy Kanaryjskie, Azory, obszary słabo zaludnione ((poprzedni cel 6) Budżet na lata 2000 - 2006 wynosił 135,6 mld euro

• Cel 2 - wspieranie ekonomicznej rekonstrukcji regionów borykających się z trudnościami strukturalnymi. Do tego celu zalicza się obszary dotknięte upadkiem przemysłu., regiony rolnice przeżywające kryzys oraz dotknięte depresją ośrodki rybołówstwa. Budżet na lata 2000 - 2006 - 21,1 mld euro.

• Cel 3 - dotyczy problemów ujętych dotychczas w ramach celu m.in. środki będą przyznane na:

- edukację i modernizację systemów szkolenia

- dostosowanie do zmian ekonomicznych i społecznych

- efektywną politykę rynku pracy

6. Cele polityki regionalnej UE w latach 2007 - 2013

Cele polityki spójności UE w okresie 2007 - 2013:

1. Konwergencja- w regionach i państwach członkowskich, które w ramach polityki spójności kwalifikują się do uzyskania wsparcia w zakresie nowego celu konwergencji, głównym zadaniem będzie pobudzenie potencjału wzrostu w celu utrzymania i osiągnięcia wysokich stóp wzrostu. Strategie będą skoncentrowane na inwestycjach i usługach publicznych niezbędnych do podniesienia długotrwałej konkurencyjności zwiększenia liczby nowych miejsc pracy i zapewnienia zrównoważonego rozwoju.

2. Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie. W celu zapewnienia najlepszego wykorzystania ograniczonych zasobów finansowych konieczna jest koncentracja na ograniczonej liczbie głównych priorytetów, a zwłaszcza na badaniach, innowacjach dostępności i tworzeniu nowych miejsc pracy, inwestycje w kapitał ludzki. Podnoszenie konkurencyjności i atrakcyjności regionów Unii Europejskiej za pomocą inwestycji w gospodarkę opartą na wiedzy, rozwijanie przedsiębiorczości, badania, współpracę między szkolnictwem wyższym a przedsiębiorstwami, dostęp do infrastruktury transportowej, telekomunikacyjnej itp.

3. Europejska Współpraca Terytorialna

7. Fundusze Strukturalne Unii Europejskiej

Fundusze Strukturalne - najważniejsze:

1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF)

2. Europejski Fundusz Społeczny (EFS)

3. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF)

4. Jednolity Instrument Finansowania Rybołówstwa (FIFG)

Fundusze te wykorzystywane są dla dwóch celów. Podział celów funduszy strukturalnych:

• horyzontalne

• regionalne - wynikające ze specyfiki danych regionalnych.

Fundusze wykorzystywane są do dwóch grup instrumentów:

• krajowe programy

• inicjatywy wspólnotowe

8. Przeznaczenie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF - European Regional Development Fund) (istnieje) powstał w 1975 roku jako reakcja na coraz głębsze rozbieżności w rozwoju regionów (spowodowane kryzysem gospodarczym i przystąpieniem do UE Wielkiej Brytanii i Irlandii). Celem jego działalności jest zmniejszenie dysproporcji w rozwoju pomiędzy regionami UE.

Pomoc dla regionów polega na:

• realizacji inwestycji pozwalających utrzymać lub tworzyć stałe miejsca pracy

• rozwijaniu infrastruktury (np. budowa dróg, sieci telefonicznych)

• wspieranie lokalnych inicjatyw rozwojowych np. organizacji wspierających przepływ nowych technologii lub ułatwiających dostęp do finansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw

• rozwój potencjału lokalnego: małych i średnich przedsiębiorstw

• działalność badawczo-rozwojowa

• inwestycje związane z ochroną środowiska

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego wspierając wybrane regiony współfinansuje realizację celów nr 1 i 2 Polityki Strukturalnej UE. Są to: rozwój i dostosowania strukturalne regionów opóźnionych w rozwoju oraz przekształcenia strukturalne terenów silnie uzależnionych od upadających gałęzi przemysłu.

EFRR przyczynia się do finansowania pomocy mającej na celu wzmocnienia spójności gospodarczej i społecznej w drodze korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych poprzez wspieranie rozwoju oraz dostosowania strukturalnego gospodarek regionalnych w tym przekształcenia upadających regionów przemysłowych i regionów zacofanych w rozwoju jak również wspieranie pracy transgranicznej i międzyregionalnej. Działalność EFRR koncentruje się na następujących dziedzinach:

1. Inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia jak też działalność małych i średnich przedsiębiorców

2. Rentowne inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie lub utrzymanie trwałego zatrudnienia

3. Infrastruktura

4. Rozwój turystyki oraz inwestycje w dziedzinie kultury

5. Ochrona i poprawa stanu środowiska

6. Rozwój społeczeństwa informacyjnego

EFRR wspierany jest w ramach celów PR: konwergencja - umożliwia szeroki zakres działań odzwierciedlający najważniejsze działania z jakimi zmagają się regiony. Ma to na celu umożliwienie regionom zmobilizowanie i modernizacje swoich zasobów w celu wspierania zrównoważonego i zintegrowanego rozwoju gospodarczego oraz wspieranie zatrudnienia na poziomie regionalnym i lokalnym.

Priorytety tematyczne w ramach celów konwergencji:

1. Badanie i rozwój technologiczny, innowacyjność i przedsiębiorczość

2. Społeczeństwo informacyjne

3. Inicjatywy lokalne w zakresie rozwoju

4. Środowisko zapobieganie zagrożeniom

5. Turystyka, kultura, transport, sektor energetyczny, edukacja, infrastruktura ochrony zdrowia, infrastruktura społeczna

W ramach drugiego celu EFRR kieruje swoją pomoc na określone priorytety:

• gospodarka i innowacja oparte na wiedzy,

• działania i inwestycje prewencyjne w zakresie ochrony środowiska i zapobieganie zagrożeniom,

• dostęp do usług transportowych i telekomunikacyjnych pożytku ogólnego o charakterze gospodarczym.

W ramach trzeciego celu Europejska Współpraca terytorialna EFRR skupia swoją pomoc na określonych priorytetach

• Programy transgraniczne

• Programy transnarodowe

• Programy międzyregionalne

9. Wykorzystanie Europejskiego Funduszu Społecznego

Europejski Fundusz Społeczny (EFS - European Social Fund) (istnieje) utworzony w 1960 roku na podstawie Traktatu Rzymskiego z 1957 roku. Jest pierwszym z zastosowanych we Wspólnocie instrumentów polityki strukturalnej. Został powołany do życia na podstawie art. 123 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą (1957). Współfinansuje działania krajów członkowskich UE w dziedzinie polityki zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich. Jego pomoc koncentruje się na najbiedniejszych regionach. Fundusz powinien wspierać działania polegające na zapobieganiu i przeciwdziałaniu bezrobociu, rozwijaniu potencjału kadrowego orz wspomaganiu integracji społecznej.

Finansowanych jest pięć obszarów wsparcia:

• aktywizacja zawodowa bezrobotnych i zagrożonych bezrobociem

• przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu

• kształcenie ustawiczne

• doskonalenie kadr gospodarki i rozwój przedsiębiorczości

• aktywizacja zawodowa kobiet

Wspierane są również rozwiązania systemowe w zakresie zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich np. systemy szkoleń zawodowych i doskonalenia nauczycieli i trenerów. Ponadto EFS finansuje funkcjonowanie inicjatywy EQUAL. Budżet Europejskiego Funduszu Społecznego wynosi na lata 2000-2006 około 60 miliardów euro, co stanowi około 30 procent środków przeznaczonych dla Funduszy Strukturalnych przez Unię Europejską na lata 2000-2006 (jest to razem prawie 195 miliardów euro).

Wsparciu podlegają następujące priorytety:

• Zwiększenie adapcyjności pracowników przedsiębiorstw. Zakłada się, że zostanie to osiągnięte dzięki promowaniu kształcenie przez całe życie oraz szkolenie pracowników OMS małych, średnich przedsiębiorstw, pracowników starszych i legitymujących się niskimi kwalifikacjami. Wśród form wsparcia wymienia się też praktyki zawodowe, kształcenie na odległość oraz przedsiębiorczość i środki na rozpoczęcie działalności.

• Zwiększenie dostępu do zatrudnienia. Stosowanie instrumentów aktywnej polityki rynku pracy ukierunkowanych na zwiększenie dostępu do zatrudnienia oraz pomoc w trwałej integracji z rynkiem pracy dla osób bezrobotnych jak również dla osób poszukujących pracy lub biernych zawodowo. Europejski Fundusz Społeczny przywiązuje szczególną uwagę zapewnienie równowagi i różności kobiet i mężczyzn

• Integracja społeczna dla ponownego wejścia na rynek pracy osób wytyczonych społecznie jak również mniejszości i osób niepełnosprawnych. Wsparcie może też dotyczyć dyskryminacji w pracy jak również dostępu do rynku pracy i wsparcie angażowania przedsiębiorstw i danych społeczności oraz inicjatyw na rzecz zatrudnienia o zasięgu lokalnym wsparciu podlegają inwestycje w kapitał ludzki i w ramach tego priorytetu zakłada się opracowanie i wdrożenie form systemu edukacji jak również systemu szkoleń ukierunkowanych na zaspokajanie potrzeb gospodarki opartej na wiedzy.

• Partnerstwo ma wymiar terytorialny, sektorowy, regionalny, międzysektorowy. Partnerstwo może być rozpatrywane w kontekście projektowania ze strony różnych podmiotów propozycji projektowych a następnie ich realizację

Współfinansowanie wzrasta z 75% do 8% z tego Funduszu.

Pomoc w ramach Funduszu może przybierać formę bezzwrotnych dotacji indywidualnych lub grantów globalnych i dotacji podlegających zwrotowi oraz mikrokredytów, fundusz gwarancyjny oraz zakupu towarów i usług zgodnie z zasadami zamówień publicznych.

Dystrybucja środków odbywa się za pomocą programów operacyjnych, które zawierają listę priorytetów a w nich działań i poddziałań.

W ramach Europejskiego Funduszu Społecznego nie kwalifikują się nie podlega:

1. Podatek VAT

2. Odsetki zadłużenia

3. Zakup mebli i wyposażenia

4. Pojazdów

5. Infrastruktury

6. Nieruchomości i grunty

10. Fundusz Kohezji i jego przeznaczenie

Fundusz Spójności (Kohezji) powstał na mocy traktatu z Maastricht o utworzeniu UE z 07.02.1972 roku. W życie wszedł 01.11.1993 roku. Jest instrumentem finansowanym dzięki któremu niektóre państwa członkowskie otrzymują wsparcie finansowe w celu zmniejszenia również w poziomie rozwoju gospodarczego i społecznego w stosunku do państw Unii. W przeciwieństwie do Funduszy Strukturalnych umożliwia on pozyskiwania wsparcia finansowego i technicznego dla programów i projektów, których skala oddziaływania ma charakter i zakres ogólnokrajowy.

Fundusz ten utworzono z myślą o krajach najbardziej potrzebujących wsparcia, czyli państwa, których dochód narodowy brutto per capita mierzony priorytetem siły nabywczej jest niższy niż 90% średniej wspólnotowej.

Pomoc w ramach Funduszy Spójności skierowana jest na przygotowanie i realizację programów i projektów inwestycyjnych w dwóch sektorach interwencji.

1. Sektor - ochrona środowiska naturalnego

2. Sektor - infrastruktura transportowa

Pomoc jest przeznaczona na finansowanie projektów w dziedzinie ochrony środowiska i inwestycje w infrastrukturę transportową państw, w których poziom PKB na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej dla całej UE. Kryteria spełniły wówczas cztery państwa członkowskie: Grecja, Portugalia, Irlandia i Hiszpania.

Pomoc UE dla sektora środowiska i sektora transportu odzwierciedla filozofię trwałego i zrównoważonego rozwoju. Polega ona na zwiększaniu produktywności i konkurencyjności gospodarki głownie przez rozwój infrastruktury transportowej jednakże nie kosztem środowiska i jego zasobów. Na wsparcie mogą liczyć projekty, których efekt jest odczuwalny.

Pierwsze lata działalności Fundusz Spójności objął cztery państwa członkowskie (Grecja, Hiszpania, Irlandia, Portugalia). Od stycznia 2004 roku Irlandia nie kwalifikuje się. 1 maj 2004 rok - 10 nowych państw członkowskich, które przystąpiły do UE zostały objęte tym funduszem. Od momentu akcesji objęta została funduszem Rumunia i Bułgaria.

W Rozporządzeniu 1083/2006 znalazły się wszystkie zasady stosowane dla Funduszu Spójności i Funduszy Strukturalnych. Najbardziej aktualny akt regulacji.

Uznano, że krajom członkowskim zostaną przekazane kompetencje zatwierdzania większości projektów a zatwierdzenia Komisji Europejskiej zostaną duże projekty. Zniesiony został próg ustalony dla wartości projektu na 10 mln euro zostały zmienione zasady kwalifikowalności projektów.

Objęto Fundusz Spójności zasadą dotyczącą automatycznego anulowania zobowiązań, które nie zostały pokryte wydatkami w odpowiednim terminie.

Główne zadania:

• zapewnienie w UE zrównoważonego wzrostu gospodarczego i postępu socjalnego

• inwestycje w zakresie ochrony środowiska

• infrastruktura transportowa (rozwój sieci korytarzy transeuropejskich)

Cele Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności ma zasięg krajowy, a nie regionalny jak w przypadku funduszy strukturalnych. Celem nadrzędnym funduszu jest wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Unii poprzez finansowanie dużych projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej. Pomoc Unii Europejskiej dla sektora środowiska i sektora transportu odzwierciedla filozofię trwałego i zrównoważonego rozwoju. Polega ona na zwiększaniu produktywności i konkurencyjności gospodarki głównie poprzez rozwój infrastruktury transportowej, lecz zarazem nie kosztem środowiska i jego zasobów, a przez to - kosztem przyszłych pokoleń. Fundusz Spójności współfinansuje przede wszystkim projekty służące rozwojowi infrastruktury publicznej. Pomiędzy projektami z zakresu ochrony środowiska i infrastruktury transportowej musi być zachowana równowaga podziału funduszy, która została ustanowiona na poziomie 50% dla każdego sektora.

Warunki pomocy. Środki Funduszu Spójności są kierowane do państw członkowskich, w których produkt narodowy brutto (PNB) na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej w państwach Unii Europejskiej, oraz w których opracowany został program zmierzający do spełnienia kryteriów konwergencji ustalonych w art. 104 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. W przypadku, gdy kraj członkowski nie dotrzyma programu konwergencji dla unii gospodarczej i walutowej, przyznane fundusze mogą zostać wstrzymane. Projekty finansowane z Funduszu Spójności powinny być zgodne z postanowieniami traktatów, przyjętymi zgodnie z nimi instrumentami oraz politykami wspólnotowymi łącznie z polityką ochrony środowiska, transportową, w dziedzinie sieci transeuropejskich, polityką konkurencji oraz polityką zamówień publicznych.

Alokacje budżetu Funduszu Spójności (Kohezji) na lata 2000 - 2006

Środki finansowe Funduszu Spójności są kierowane do państw członkowskich, w których produkt narodowy brutto (PNB) per capita na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej w państwach Unii Europejskiej, oraz w których opracowany został program zmierzający do spełnienia kryteriów konwergencji ustalonych w art. 104 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

Projekty finansowane z Funduszu Spójności powinny być zgodne z postanowieniami Traktatów, przyjętymi zgodnie z nimi instrumentami oraz politykami wspólnotowymi łącznie z polityką ochrony środowiska, transportową, w dziedzinie sieci transeuropejskich, polityką konkurencji oraz polityką zamówień publicznych.

Finansowanie przedsięwzięć z Funduszu Spójności opiera się na zasadzie współfinansowania. Projekty inwestycyjne ubiegające się o dofinansowanie mogą być wsparte w ramach Funduszu Spójności maksymalnie do wysokości 85 % wydatków publicznych lub innych równoważnych wydatków, włączając w to wydatki jednostek, których działalność jest podjęta w ramach administracyjnych lub prawnych, na mocy których mogą być uważane za równoważne jednostkom publicznym (tzw. wydatków kwalifikowanych). Strona polska musi zagwarantować środki na pozostałe finansowanie, z jednego lub kilku źródeł. W ramach jednego projektu nie można korzystać jednocześnie z Funduszu Spójności oraz funduszy strukturalnych. Pomoc doradcza może być finansowana ze środków Funduszu Spójności w 100%.

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady nr 1164/94/WE przy wyznaczaniu indykatywnej alokacji dla danego kraju brana jest pod uwagę liczba ludności zamieszkała w danym państwie, PNB z uwzględnieniem poprawy krajowego dobrobytu osiągniętego w poprzednim okresie programowania, powierzchnia kraju oraz inne czynniki społeczno ekonomiczne np. deficyt w obszarze infrastruktury transportowej. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady 1164/94/WE przyznane Polsce środki Funduszu Spójności będą w równym stopniu wspierać obydwa obszary priorytetowe.

Zgodnie z postanowieniami Traktatu o Przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej na zobowiązania (commitments) podejmowane przez nowe Państwa Członkowskie w ramach interwencji Funduszu Spójności, Unia Europejska przeznaczyła na lata 2004 - 2006 środki finansowe w wysokości 7,5905 miliarda Euro według cen z 1999 r.

Przydziały zobowiązań dla nowych Państw Członkowskich dla każdego roku w tym okresie powinny wynieść:

Rok	Zobowiązań dla nowych Państw Członkowskich w mln. Euro
2004	2 616,8
2005	2 151,7
2006	2 822,0

Biorąc pod uwagę kryteria stosowane przy wyznaczaniu indykatywnej alokacji oraz wysokość środków finansowych przeznaczonych na zobowiązania w obecnym okresie programowania alokacja dla Polski, określona w Traktacie Akcesyjnym, waha się w przedziale od 45,65 % do 52,72 % całości środków. Oznacza to, iż począwszy od 2004 r. roczne zobowiązania dla Polski będą wahać się w następujących przedziałach (według cen z 1999 r.):

Rok	Przedziały zobowiązań dla Polski w mln Euro	Średnie zobowiązania dla Polski w mln. Euro
2004	1 194,6 - 1 379,6	1 287,1
2005	982,3 - 1 134,4	1 058,3
2006	1 288,2 - 1 487,8	1 388,0

Według cen z 2004 r. powyższe alokacje zmieniają się następująco:

Rok	Przedziały zobowiązań dla Polski w mln Euro	Średnie zobowiązania dla Polski w mln. Euro
2004	1 350,2 - 1 559,3	1 454,8
2005	1 110,2 - 1 282,2	1 196,2
2006	1 456,1 - 1 681,6	1 568,8

Tak więc średnia alokacja dla Polski w latach 2004-2006 wynosi 4219,8 mln Euro.

Dla obecnego okresu programowania Funduszu Spójności (2004-2006) w przyjętej 14 lutego 2003 przez Radę Ministrów Strategii wykorzystania Funduszu Spójności na lata 2004-2006 zostały określone dwa priorytetowe obszary wsparcia - środowisko i transport. Dokument ten jest dostępny na stronie internetowej dawnego Ministerstwa Gospodarki(w dziale Polityka Strukturalna/Fundusz Spójności), zawiera on również pełniejszą charakterystykę Funduszu Spójności, diagnozę obydwu priorytetowych obszarów wsparcia oraz priorytetowe cele, które będą finansowane ze środków pochodzących z Funduszu Spójności.

Od 2000 roku Polska korzysta z Przedakcesyjnego Instrumentu Polityki Strukturalnej (ISPA), który został utworzony na mocy Rozporządzenia Rady nr 1267/99 z 21 czerwca 1999 roku. Z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej, Polska jako państwo członkowskie przestanie być beneficjentem tego instrumentu, kierowanego do państw kandydujących. Wszystkie projekty zatwierdzone do finansowania w ramach ISPA będą kontynuowane w następnych latach jako projekty Funduszu Spójności.

11. Zasady polityki regionalnej UE

Zasady funkcjonowania wspólnej polityki regionalnej Unii Europejskiej, 4 kategorie:

1. Stopniowe rozszerzenie. Zasady generalne: subsydialności, koordynacji, elastyczności.

2. Zasady organizacji polityki regionalnej: programowania, partnerstwa, kompatybilności, spójności.

3. Zasady finansowania polityki rozwoju regionalnego: koncentracji, dodatkowości, komplementarności (uzupełnia się, montażu finansowego).

4. Zasady oceny realizacji programów: monitorowania, oceny, kontroli finansowej.

Zasady generalne odnoszą się do funkcjonowania całej Wspólnoty Europejskiej a nie tylko do korzystania z funduszy strukturalnych:

1. Zasada subsydialności (pomocniczości) - w myśl Traktatu o Unii Europejskiej (z Maastricht) polega na podziale kompetencji (zadań) między Wspólnotami Europejskimi, państwami członkowskimi oraz ich jednostkami. Zgodnie z tą zasadą działania w zakresie rozwoju regionalnego pozostają w gestii państw członkowskich i problemy powinny być rozwiązywane na możliwie najniższym szczeblu. Wynika to z reguły przyjmowania decyzji jak najbliżej Unii. Wyraża się to wzmocnieniem, decentralizacji decyzji i zadań ze szczebla centralnego na poziom regionalny i lokalny charakteryzujący się większą efektywnością i wydajnością. Konsekwencją zasady pomocniczości jest integrowanie przez UE w rozwój regionalny na zasadzie pomocniczości jak również dążenie do precyzyjnego określania kompetencji i adekwatnych Mo możliwości interwencji poszczególnych szczebli władzy.

1. Zasada koordynacji. Zintegrowane wykorzystanie funduszy strukturalnych i innych instrumentów finansowych Wymaga zapewnienia przez UE scharmonizowania działań regionalnych prowadzonych na poziomie wspólnotowym, krajowym, regionalnym i lokalnym. Rolę koordynatora krajowych polityk regionalnych państw członkowskich pełni Komisja Europejska, która za cel stawia zwiększenie ogólnej efektywności i spójności działań.

2. Zasada elastyczności komisja w polityce regionalnej respektuje zróżnicowaną rzeczywistość regionalną oraz specyfikę organizacyjną i instytucjonalną krajów członkowskich, umożliwienie posługiwania się krajem członkowskim wskaźnikami statystycznymi lepiej uwzględniającą krajową specyfikę.

Zasady organizacji polityki regionalnej:

1. Zasada partnerstwa - rozumiana jest bardzo szeroko i oznacza obowiązek współpracy i uzgadniania wszystkich ustaleń na poszczególnych etapach procedury programowania między podmiotami różnego szczebla, czyli organami wspólnotowymi krajowymi, regionalnymi i lokalnymi. Zasada ta zmierza do stworzenia optymalnych warunków do pogłębienia demokracji społecznej i instytucjonalnej, a także tworzenia społeczeństwa obywatelskiego.

2. Zasada programowania - wieloletnie planowanie programowanie. W każdym okresie programowania obowiązuje perspektywa finansowa, czyli średniookresowo. Plan finansowy sporządzany jest na kilka lat, który ustala pewien pułap struktur budżetowych. Celem programowania jest skoncentrowanie wysiłków państw na stabilnych wieloletnich planach rozwojowych, które dążą do osiągnięcia konkretnych efektów w perspektywie średnio i długookresowej.

3. Zasada kompatybilności (zgodności, spójności) -Kompatybilność, zwana inaczej spójnością wiąże się ze zgodnością polityki regionalnej z obowiązującym ustawodawstwem unijnym. Można tu podać przykład ochrony konkurencji, czy zasad związanych z zamówieniami publicznymi itp.. Konieczna jest także zgodność polityki regionalnej z polityką gospodarczą w skali makroekonomicznej. Ważne ze względu na otrzymanie pomocy z UE jest wypracowanie zgodności polityk krajowych z unijnymi, szczególnie w dziedzinach związanych z:

• równouprawnieniem kobiet i mężczyzn,

• ochroną środowiska,

• tworzeniem społeczeństwa informatycznego (e-Europa),

• lokalnymi działaniami.

4. Zasada spójności - dotyczy spójności z polityką ekonomiczną prowadzone przez państwo członkowskie. Związana jest ze zgodnością polityki regionalnej z ustawodawstwem unijnym, z polityką gospodarczą w skali makroekonomicznej. Specjalne znaczenie ma ona w obszarach o szczególnym znaczeniu dla polityki Wspólnoty: równouprawnienia kobiet i mężczyzn, ochrony środowiska, tworzenie społeczeństwa informatycznego i lokalnych działań.

Zasady finansowania polityki rozwoju regionalnego:

1. Zasada koncentracji odgrywa ważną rolę. Polega na skoncentrowaniu wsparcia z funduszy strukturalnych na niewielu precyzyjnie określonych celach i obszarach co ma przyczynić się do wzmocnienia efektów interwencji. Pomoc finansowa w myśl tej zasady przeznaczona jest przede wszystkim dla obszarów znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji.

2. Zasada dodatkowości (współfinansowania) opiera się na założeniu, że środki finansowe (pomocowe) przekazywane przez Komisję Europejską nie zastępują środków krajowych na rozwój regionalny a jedynie uzupełniają wkład danego państwa członkowskiego na ten cel powodując tym samym realizację dodatkowych inwestycji w krajach członkowskich.

3. Zasada komplementarności jest dopełnieniem zasad partnerstwa i dodatkowości. Zgodnie z tą zasadą fundusze strukturalne oraz fundusz spójności stanowią wsparcie uzupełniające w stosunku do działań podejmowanych na poziomach krajowym regionalnym lub lokalnym przyczyniając się w ten sposób do integracji priorytetów wspólnotowych z priorytetami krajów członkowskich

Zasady oceny realizacji programów:

1. Monitorowanie - rolą komitetu monitorującego jest zapewnienie zgodności lub zatwierdzenie wszystkich zmian w programach oraz ocena skuteczności i jakości wykorzystania przeznaczonej pomocy. Działanie instytucji monitorującej obejmuje też przedkładanie Komisji Europejskiej raportów z realizacji Programów Operacyjnych. Wyniki monitoringu umożliwiają wprowadzenie poprawek do Wspólnotowych Ram Wsparcia i do konkretnych działań na etapie realizacji Programów Operacyjnych.

2. Ocena odnosi się do efektów długoterminowych i celem tej zasady jest dążenie do wzmocnienia skuteczności i efektywności programów wdrażających przez władze publiczne. Wprowadzana jest w trzech etapach: cena wstępna, w połowie, ocena końcowa.

3. Zasada kontroli finansowej - celem jest ochrona interesów finansowymi. Komisja Europejska zmusza do używania tej zasady. Zadaniem instytucji odpowiedzialnej za kontrole jest zapobieganie, wykrywanie i korygowanie nieprawidłowości oraz natychmiastowe informowanie Komisji o występowaniu nadużycia. W przypadku niesłusznie wypłaconych pieniędzy w ich kompetencji leży odzyskanie wraz z odsetkami.

12. Rodzaje Inicjatyw Wspólnotowych

Inicjatywy wspólnotowe są instrumentem finansowania polityki regionalne UE. Wspierają działania istotne dla UE jako całości (horyzontalne problemy społeczne i gospodarcze). Inicjonowane są zarządzane przez Komisję Europejską.

Inicjatywy Wspólnotowe 1994 - 2000:

13 programów skoncentrowanych w czterech dziedzinach:

• współpraca przygraniczna, międzynarodowa i międzyregionalna w tym sieci i powiązania instytucjonalne

• rozwój obszarów wiejskich i regiony peryferyjne

• zatrudnienie i rozwój kapitału ludzkiego

• sterowanie zmianami i restrukturyzacją przemysłu

13 Inicjatyw Wspólnotowych:

• INTERREG II

• LEADER II

• REGIS II

• EMPLOYEMENT

• ADAPT

• RECHAR II

• RESIDER II

• KONVER

• RETEX

• Przemysł tekstylny i odzieżowy w Portugalii

• SMES

• URBAN

• PESCA

AGENDA 2000 ograniczyła liczbę Inicjatyw Wspólnotowych z 13 do 4:

• INTERREG III - współpraca ponadgraniczna, transnarodowa i międzyregionalna, mająca na celu popieranie harmonijnego i zrównoważonego rozwoju, przestrzennego planowania europejskiego terytorium.

• URBAN - społeczno - gospodarcza odnowa miast i ich okolic z uwzględnieniem warunków rozwoju zrównoważonego.

• LEADER + - rozwój obszarów wiejskich poprzez zintegrowane programy i współpracę między lokalnymi grupami działania

• EQUAL - zwalczanie wszelkich form dyskryminacji i nierówności szans zwłaszcza na rynku pracy

Inicjatywy Wspólnotowe:

1. Jaspers (Joint Assistance to Support Projects in European Regions) - program UE mający na celu udzielenie pomocy w ramach przygotowania dużych projektów inwestycyjnych w szczególności, gdy dotyczy to sektora transportu i środowiska dla lepszego wykorzystania funduszy strukturalnych. Jest to program pomocy technicznej realizowany wspólnie przez Europejski Bank Inwestycyjny, Komisję Europejską jak też Europejski Bank Odnowy i Rozwoju. Pomoc ta jest oferowana w celu przygotowania dużych projektów inwestycyjnych w sektorze środowiska transportu i innych sektorach, które kwalifikują się do wsparcia EFRR i EFS. Wsparcie to ma charakter doradczy. Przedmiotem wsparcia jest pomoc techniczna w zakresie weryfikacji przygotowanej dokumentacji i analizy kwestii problemowych, doradztwa i wsparcia w rozwiązaniu kwestii istotnych dla przygotowania projektu wsparcia o charakterze horyzontalnych związanych z przygotowaniem dużych projektów jak też poprawy jakości wniosków o dofinansowanie i pomoc techniczną przy określaniu warunków dla konsultantów przygotowujących dokumentację i wsparcia na etapie koncepcyjnym przy dofinansowaniu projektów. Spodziewanym efektem umocnienia Jaspers jest przyspieszeniem procesu decyzyjnego w zakresie przyznawania Funduszy Europejskich na duże projekty i infrastrukturalne.

Za korzystanie z usług ekspertów zatrudnionych w ramach JASPERS beneficjent nie ponosi kosztów finansowych, nie ma obowiązku korzystania z kredytów Europejskiego Banku Inwestycyjnego czy Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.

Beneficjenci i instytucje uczestniczące w monitorowaniu realizacji inicjatywy JASPERS ponoszą jednak koszy związane z organizacją spotkań oraz przekazywaniem dokumentów.

Zasady działania i wybór projektów:

• JASPERS działa w oparciu o coroczne plany działań uzgadniane pomiędzy przedstawicielami JASPERS, Komisji Europejskiej a Ministerstwem Rozwoju Regionalnego. Pierwszy plan działań dla Polski został podpisany w sierpniu 2006 r. i obejmuje on projekty z sektora transportu, energetyki, środowiska i infrastruktury informatycznej.

• Plan działań na 2007 r. zawiera projekty z sektora transportu, środowiska, energetyki, infrastruktury B+R, rekultywacji oraz infrastruktury społecznej przewidziane do realizacji w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej oraz Regionalnych Programów Operacyjnych.

• Projekty do wsparcia w ramach JASPERS zgłaszają instytucje zarządzające programami operacyjnymi we współpracy z instytucjami pośredniczącymi. Zgłaszane projekty powinny  być przewidziane do realizacji tj. wskazane w indykatywnym wykazie dużych projektów dla danego programu operacyjnego.

• Dla każdego projektu konieczne jest wypełnienie fiszki (również w języku angielskim) przedstawiającej zakres projektu, uzasadnienie wyboru oraz proponowany zakres wsparcia inicjatywy JASPERS. 

2. Jessica - wspólne europejskie wsparcie na rzecz trwałych inwestycji w obszarach miejskich. Program Jessica: zapewnia zastosowanie instrumentów inżynierii finansowej do wykorzystania funduszów strukturalnych UE dla rozwoju i odnowy obszarów miejskich. Inicjatywa ta opiera się na utworzeniu funduszu, na którego środki złożą się pieniądze pochodzące z programów operacyjnych oraz pożyczki z Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Banku Rozwoju Rady Europy Jessica została uruchomiona przez Komisję Europejską we współpracy z EBI i CEB.

Cele:

• Wykorzystanie dodatkowyc zasobów kredytowych dla celów finansowania partnerstwa publiczno - prywatnego i innych projektów rozwoju obszarów miejskich w regionach Wspólnoty.

• Dostęp do wiedzy specjalistycznej w zakresie finansowania i zarządzania wyspecjalizowanych instytucji takich jak Europejski Bank Inwestycyjny (CEBI), Bank Rozwoju Rady Europy a także inncyh międzynarodowych instytucji finansowych.

• Stworzenie silniejszych zachęt do pomyślnego założenia przez beneficjentów poprzez połączenie dotacji z kredytami i innymi narzędziami finansowymi

• Zapewnienie długoterminowego zrównoważonego rozwoju przez odnawialność układów Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w funduszach specjalizujących się w inwestycjach obszarów miejskich.

Metody wdrażania inicjatywy Jessica:

• Program Operacyjny

• Fundusz obszarów rozwoju

3. Jeremy

13. Rodzaje Europejskiej Wspólnoty Terytorialnej w latach 2007 - 2013

Rodzaje projektów

Przykładowe typy projektów realizowanych w ramach EWT

• rozwój bazy i oferty turystycznej,

• przedsięwzięcia o charakterze kulturalnym,

• organizacja wspólnych spotkań konferencji, warsztatów służących wymianie doświadczeń oraz nawiązywaniu i rozszerzeniu kontaktów gospodarczych i naukowych,

• transgraniczne działania infrastrukturalne,

• wspieranie rozwoju przedsiębiorczości, podejmowania działalności gospodarczej o charakterze transgranicznym,

• ochrona miejsc i zabytków o szczególnym znaczeniu kulturowym dla regionu,

• transgraniczne projekty naukowe i inne działania w zakresie transportu, planowania przestrzennego na poziomie lokalnym i regionalnym, rozwoju/modernizacji miast

14. Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej 2007 - 2013 w Polsce

W latach 2007-2013 współpraca w wymiarze transgranicznym, transnarodowym i międzyregionalnym będzie realizowana w ramach odrębnego celu polityki spójności Unii Europejskiej - Cel Europejska Współpraca Terytorialna (EWT).

Wyodrębnienie współpracy terytorialnej jako osobnego celu polityki spójności potwierdza duże znaczenie wspólnych przedsięwzięć podejmowanych przez partnerów unijnych. O rosnącym znaczeniu tego typu współpracy świadczy również zwiększenie wysokości środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W latach 2007-2013 na rozwój współpracy terytorialnej z budżetu Unii Europejskiej  przeznaczonych zostanie łącznie 7,75 mld euro.  Polska alokacja na realizację programów w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej wyniesie 557,8 mln euro. Dodatkowe 173,3 mln euro zostanie przeznaczonych przez Polskę na współpracę transgraniczną z państwami nie należącymi do Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP).

Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (European Territorial Cooperation) oraz Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (European Neighbourhood and Partnership Instrument) zastąpią przedsięwzięcia realizowane w ramach Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III 2004-2006.

Komponentom  INTERREG-u III będą odpowiadały trzy typy programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej:

• programy współpracy transgranicznej zastąpią INTERREG III A,

• programy współpracy transnarodowej zastąpią INTERREG III B,

• programy współpracy międzyregionalnej (INTERREG IV C) zastąpią INTERREG III C.

Programy operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej w ramach poszczególnych komponentów będą wdrażane zgodnie z jednolitymi zasadami, wynikającymi z doświadczeń zdobytych w trakcie realizacji programów Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III. Wprowadzenie jednolitych zasad wdrażania przyczyni się do ułatwienia zarządzania samymi programami oraz wspólnymi, międzynarodowymi projektami finansowanymi ze środków EFRR w ramach celu Europejska Współpraca Terytorialna.

Programy współpracy transgranicznej:

• promocja zrównoważonego rozwoju ekonomicznego miast, wsi, obszarów przybrzeżnych,

• rozwój stosunków gospodarczych i współpracy małych i średnich przedsiębiorstw w ramach „struktur sieciowych”

• rozwój turystyki, wspólna ochrona środowiska

• zwiększenie dostępności do sieci transportowo - komunikacyjnych i informatycznych, zasobów wodnych i energetycznych

• rozwój współpracy w dziedzinie edukacji, kultury, ochrona zdrowia

Programy operacyjne współpracy transgranicznej (będą realizować strategiczne priorytety o charakterze ponadnarodowym):

• badania i rozwój poprzez tworzenie naukowych i technologicznych sieci współpracy

• zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi

• zapobieganie katastrofom, ochrona środowiska

• poprawa dostępności regionów

Programy współpracy międzyregionalnej mają przede wszystkim:

• wspierać poprawę efektywności działanie polityki regionalnej poprzez promocję sieci współpracy

• wymianę doświadczeń między regionami z terytorium całej Unii Europejskiej

15. Charakterystyka zasady programowania UE

Zasady polityki regionalnej:

1. Generalne: subsydiarności, koordynacji, elastyczności

2. Organizacji polityki regionalnej: zasada programowania, zasada partnerstwa, zasada kompatybilności, zasada spójności

3. Finansowanie polityki rozwoju regionalnego: zasada koncentracji, zasada dodawalności, zasada komplementarności (uzupełnia się, montażu finansowego)

4. Oceny realizacji programów: zasada monitorowania i oceny programów, zasada kontroli finansowej /I. Pietrzyk/

Zasada programowania:

• wieloletnie planowanie programowanie. W każdym okresie programowania obowiązuje perspektywa finansowa, czyli średniookresowo

• plan finansowy sporządzany jest na kilka lat, który ustala pewien pułap struktur budżetowych

• celem programowania jest skoncentrowanie wysiłków państw na stabilnych wieloletnich planach rozwojowych, które dążą do osiągnięcia konkretnych efektów w perspektywie średnio i długookresowej

• przyjęcie ściśle określonych okresów realizacyjnych dla działań funduszy strukturalnych 2000 - 2006, 2007 - 2013)

• ustalenie procedury przygotowania programów pomocowych dla poszczególnych regionów i obszarów oraz ustanowienie dla nich Ram Wsparcia Wspólnotowego i Jednolitych Dokumentów Programowych

16. Podstawowe dokumenty programowe polityki regionalnej UE w latach 2007 - 2013

Dokumenty programowe:

Zintegrowany Pakiet Wytycznych

Rada Europejska

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Komisja Europejska

Polityka Spójności Wspólna Polityka Rolna Wspólna Polityka

Strategiczne Wytyczne Strategiczne Wytyczne Rybacka

Wspólnoty (SWW) UE dla Polityki Rozwoju

Obszarów Wiejskich

Rzeczpospolita Polska

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Strategia Rozwoju Kraju

2007 - 2015

Krajowy Program Narodowa Strategia Narodowa Strategia Narodowy Plan

Reform Spójności Rozwoju Obszarów Strategiczny dla

2005 - 2008 NSRO Wiejskich Rybołówstwa

Dokumenty programowe:

Strategia Rozwoju Kraju 2007 - 2015

Narodowa Strategia Krajowy Plan strategiczny Strategia Rozwoju

Spójności (NSRO) dla obszarów Wiejskich Rybołówstwa

16 RPO

PO Infrastruktura PO Rozwój Obszarów PO zrównoważony

Krajowy Program i Środowisko Wiejskich Rozwój Sektora

Reform PO Kapitał ludzki Rybołówstwa

PO Innowacyjna gospodarka i Nadbrzeżnych

PO Rozwój Polski Obszarów Rybackich

Krajowy Raport Wschodniej

nt. Zabezpieczenia PO Europejskiej

Społecznego Współpracy Terytorialnej Program inne strategie

i Integracji PO Pomoc techniczna Konwergencji sektorowe, regionalne,

Społecznej przestrzenne i inne

Dokumenty programowe polityki regionalnej w latach 2000 - 2006:

Zgodnie z zasadą programowania środki pochodzące z Funduszy Strukturalnych finansują tylko działania zawarte w wieloletnich programach rozwoju. Wynika stąd konieczność przygotowania tzw dokumentów programowych o horyzoncie 7-letnim.

Podstawowe dokumenty programowe (2000 - 2006):

1. Plan Rozwoju (PR)

2. Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW)

3. Programy Operacyjne (PO)

4. Uzupełnienia Programów Operacyjnych (UPO)

5. Jednolity Dokument Programowy (JDP)

Dokumenty programowe polityki regionalnej w latach 2000 - 2006:

Narodowy Regionalny Plan Rozwoju

Podstawy Wsparcia Wspólnoty

Program Operacyjny Program Operacyjny

uzupełnienie programu uzupełnienie programu

projekt projekt projekt projekt

Schemat programowania w perspektywie finansowej 2007 - 2013:

Komisja STRATEGICZNE

Europejska WYTYCZNE WSPÓLNOTY

kraj NARODOWE STRATEGICZNE

członkowski RAMY ODNIESIENIA

PROGRAM PROGRAM PROGRAM

OPERACYJNY OPERACYJNY OPERACYJNY

PROJEKT PROJEKT PROJEKT PROJEKT PROJEKT PROJEKT

Główne dokumenty strategiczne w okresie programowania 2007-2013:

• Strategia Rozwoju Kraju SRK

• Krajowy Program Reform na lata 2005-2008

• Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia NSRO

17. Cele rozwoju regionalnego Polski zgodnie ze Strategią Rozwoju Kraju 2007 - 2013

Wizja Polski do 2015 roku

Polska - kraj o wysokim poziomie i jakości życia mieszkańców oraz silnej i konkurencyjnej gospodarce, zdolnej do tworzenia nowych miejsc pracy. Przyjęta przez Radę Ministrów 29 listopada 2006 roku.

Cel główny Strategii Rozwoju Kraju 2007 - 2015: podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski poszczególnych obywateli i rodzin.

• poziom życia: wzrost dochodów, dostęp do edukacji i szkolnictwa, zatrudnienie i wydajność pracy, zdrowotność.

• jakość życia: poczucie bezpieczeństwa, dobra infrastruktura techniczna i społeczna, dobry stan środowiska przyrodniczego, udział w życiu demokratycznym, w kulturze, turystyce, wspólnocie lokalnej oraz aktywność w ramach społeczeństwa obywatelskiego.

PKB na mieszkańca według PPS - tys. euro (ceny 2005):

• 2005 - 11,6 - 50 % średniej UE

• 2010 - 14,6 - 57 % średniej UE

• 2015% - 18,6 - 66 % średniej UE

Priorytety Strategii Rozwoju Kraju 2007 - 2015:

1. Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki.

2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej.

3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości.

4. Budowa Zintegrowanej Wspólnoty Społecznej i jej bezpieczeństwa.

5. Rozwój obszarów wiejskich.

6. Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej.

18. Cele i priorytety NSRO 2007 - 2013

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia prezentowane są przez poszczególne kraje członkowskie. Dokument ten powinien zapewnić spójność pomiędzy Wspólnotowym Wsparciem ze środków strukturalnych a Strategicznymi Wytycznymi Wspólnoty, identyfikować powiązania pomiędzy priorytetami Wspólnotowymi a priorytetami krajowymi i regionalnymi ukierunkowanymi na promowanie zrównoważonego rozwoju, a także Narodowym Planem działań na rzecz zatrudnienia. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia powinny zawierać skrócony opis strategii kraju członkowskiego i jej wdrażanie na poziomie operacyjnym.

Strategia powinna określać:

1. Priorytety tematyczne i terytorialne uwzględniając priorytety w zakresie rewitalizacji obszarów miejskich oraz dywersyfikację gospodarki wiejskiej i regionów uzależnionych od rybołówstwa.

2. Dla celu konwergencja - planowanie działania na rzecz wzmocnienia administracji, informacje dotyczące zarządzania funduszami oraz plan ewaluacji.

3. Dla celu konkurencyjności i zatrudnienie w regionach - listę regionów objętych standardowym wsparciem w ramach tego celu.

Dokumenty programowe 2005 - 2006 w Polsce:

1. Narodowy Plan Rozwoju (NPR)

2. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR)

3. Sektorowe Programy Operacyjne (SPO)

19. Zmiany w polityce UE w nowym okresie programowania 2007 - 2013

• Polska w latach 2007 - 2013 otrzyma 5-krotnie więcej środków niż w latach 2004 - 2006

• Ograniczenie liczby funduszy strukturalnych

• Rezygnacja z inicjatyw wspólnotowych EQUAL, INTERREG, LEADER, URBAN

• Trzy cele polityki regionalnej (spójności)

• Podniesienie stopy współfinansowania unijnego

• Kwalifikowalność VAT (nie podlegający zwrotowi)

• Zasada n + 2 (dla lat 2007 - 2010 zasada n + 3)

• Kwalifikowalność mieszkaniowa z IRD

• Jeden program operacyjny - jeden fundusz finansujący

• Nowe zasady programowania (SWW dla spójności NSRO, PO)

20. Scharakteryzuj zasadę N + 2 (N + 3) w wykorzystaniu funduszy europejskich

Reguła n+2

Reguła n+2 jest jedną z podstawowych reguł zarządzania finansowego funduszami pomocowymi Unii Europejskiej. Podstawę prawną tej reguły stanowi art. 31 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1260/1999 z dnia 21 czerwca 1999 r. wprowadzającego ogólne przepisy dotyczące Funduszy Strukturalnych.

Stanowi ona, że jeśli zobowiązanie Komisji ujęte w budżecie wspólnotowym w danym roku (roku n) nie zostanie „wyczerpane” wnioskami o płatność przekazywanymi Komisji przez Instytucję Płatniczą do końca roku n+2, różnica między kwotą zobowiązania a kwotą wniosków o płatność zostanie automatycznie anulowana.

Zobowiązanie Komisji jest równoznaczne z alokacją rocznej transzy środków w budżecie wspólnotowym. Zdarzenie to następuje w roku n oraz w każdym kolejnym roku, który na potrzeby stosowania reguły n+2 staje się kolejnym rokiem n. Dnia 31 grudnia roku n+2 zobowiązanie zostaje anulowane. Oznacza to, że Państwo Członkowskie, które do końca roku n+2 złożyło wnioski o płatność opiewające na kwotę mniejszą niż roczna zobowiązań na rok n, bezpowrotnie traci kwotę różnicy. Anulowanie dotyczy zatem jedynie tej części środków, dla której nie złożono poprawnego wniosku o płatność okresową.

Celem stosowania omawianego zabiegu jest motywowanie Państw Członkowskich do sprawnego wydatkowania alokowanych środków pomocowych.

Pomimo decydującego znaczenia, jakie ma data wniosku o płatność wysłanego przez Instytucję Płatniczą do Komisji, poszczególni projektodawcy nie są zobowiązani do respektowania reguły n+2 w swoich wnioskach o płatność.

Od opisanej reguły istnieją wyjątki, dotyczące ściśle określonych przypadków, kiedy decyzja o anulowaniu środków może zostać wzruszona. Przypadki te omówione zostały poniżej.

Znaczenie reguły n+2 dla projektodawcy

Dla projektodawcy obowiązującym najpóźniejszym terminem złożenia ostatniego wniosku o płatność w projekcie, czyli wniosku o płatność salda końcowego, jest dzień wyznaczony w umowie dofinansowania projektu. W żadnym wypadku termin ten nie może przekroczyć najpóźniejszego dnia roku 2008, który umożliwia zatwierdzenie wydatków przez Instytucję Płatniczą, czyli dnia 31 października 2008 r. Instytucja ta musi przekazać wniosek o płatność sald końcowych wszystkich programów operacyjnych obecnej perspektywy finansowej do Komisji do dnia 31 grudnia 2008 r.

Jednakże sam projektodawca nie jest związany terminem n+2, ponieważ w stosunku do niego Komisja Europejska nie zaciąga zobowiązania.

Znaczenie reguły n+2 dla Instytucji Zarządzającej

Instytucje Zarządzające poszczególnymi programami operacyjnymi zapewniają, aby projektodawcy składali regularnie wnioski o płatności okresowe w realizowanych przez siebie projektach. Obowiązkiem Instytucji Zarządzających jest zatem czuwanie, aby od projektodawców spływała odpowiednia liczba wniosków o płatność opiewających na odpowiednią kwotę w terminie umożliwiającym zatwierdzenie wydatków przez Instytucję Płatniczą i sprostanie przez tę ostatnią wymogom reguły n+2.

W celu spełnienia zadań wymienionych w poprzednim akapicie, Instytucje Zarządzające prowadzą kontrolę postępów realizacji programu operacyjnego oraz kontrolę systemu wdrażania programu operacyjnego. W tym celu Instytucje Zarządzające kontrolują działalność podmiotów odpowiedzialnych za wdrażanie programu oraz procedury stosowanych przez te podmioty.

Data stosowania reguły n+2

Jak już wspomniano, rokiem n+2 jest drugi rok następujący po roku dokonania zobowiązania w budżecie wspólnotowym. Dla programów wielofunduszowych istnieje odrębne zobowiązanie w ramach każdego funduszu.

Komisja zazwyczaj do dnia 31 grudnia wypłaca Państwu Członkowskiemu kwotę, w odniesieniu do której Państwo Członkowskie złożyło wniosek o płatność do dnia 31 października. Kwoty jeszcze nie wypłacone, lecz dla których Państwo Członkowskie złożyło wnioski o płatność przed dniem 31 grudnia będą pomniejszały kwotę mającą ulec anulowaniu. Decydującą czynnością jest fakt złożenia poprawnego wniosku o płatność przez Państwo Członkowskie.

W praktyce, ze względu na wolne od pracy dni na końcu roku, Komisja będzie traktowała jako otrzymane w terminie wnioski, dla których oryginalne dokumenty zostały wysłane do dnia 31 grudnia (decyduje data stempla pocztowego) lub przesłane do Komisji elektronicznie do dnia 31 grudnia.

Kolejne decyzje Komisji

Jeżeli przepisy wymagają, aby Komisja podjęła dalszą decyzję zezwalającą na jakieś działanie lub operację (np.: schemat pomocowy, duży projekt), wówczas zobowiązanie zaciągane jest na pełną roczną transzę programu, włącznie z kwotami, które nie mogą być zrefundowane i które związane są z operacjami i działaniami nadal wymagającymi zatwierdzenia.

Część zobowiązania odpowiadająca powyższym działaniom lub projektom jest traktowana odrębnie w ramach reguły n+2: kwotę, o której mowa pozostawia się otwartą i nie poddaje się jej anulowaniu do końca drugiego roku po podjęciu kolejnej decyzji Komisji. Państwo Członkowskie zobowiązane jest dostarczyć informacji o całkowitym koszcie i planowanym okresie wdrażania omawianego działania.

Przeniesienia pomiędzy funduszami lub programami

Zobowiązania zaciągnięte w latach wcześniejszych

Dla każdego programu istnieje jedno zobowiązanie każdego roku w każdym funduszu. To oznacza, że po zakończeniu roku nie można dokonywać przesunięć pomiędzy zobowiązaniami z różnych funduszy w ramach programu, ani pomiędzy zobowiązaniami z różnych programów. Nie ma jednakże przeszkód prawnych wobec realizowania w jakimkolwiek priorytecie płatności przekraczających środki przydzielone do tego priorytetu w ramach rocznej transzy funduszu, pod warunkiem, że kwota przydzielona do każdego priorytetu na całkowity czas trwania programu nie zostanie przekroczona.

Art. 157 Rozporządzenia Finansowego (1605/2002/WE) przewiduje tylko wyjątkowe powtórne wykorzystanie anulowanych środków dotyczące zobowiązań z wcześniejszych lat. Rozpatrując wnioski o powtórne wykorzystanie anulowanych środków, Komisja zbada zaistnienie siły wyższej, definiowanej jako okoliczności, na które osoba zgłaszająca zaistnienie siły wyższej nie ma wpływu, które są niezwykłe i niemożliwe do przewidzenia i których skutków nie można było uniknąć, pomimo dochowania należytej staranności. Ponadto przepisy o sile wyższej są dopuszczalne tylko w przypadku poważnych reperkusji w odniesieniu do wdrażania pomocy, popartych dowodem bezpośredniego powiązania pomiędzy siłą wyższą a tymi reperkusjami.

Zobowiązania w bieżącym roku budżetowym i w latach przyszłych

Bieżące i przyszłe roczne transze każdego funduszu mogą być zmodyfikowane w ciągu każdego roku budżetowego, z zastrzeżeniem warunków ustanowionych w art. 14 ust. 2 rozporządzenia 1260/1999. Jakiekolwiek zwiększenie środków w transzy na dany rok musi być skompensowane zmniejszeniem w transzy innego programu na ten sam rok, ponieważ roczny pułap wydatków nie może być przekroczony.

Wnioski o zmianę decyzji, która niesie za sobą zmianę zobowiązania na rok bieżący, muszą być przedłożone Komisji przed 30 września tego roku, ponieważ w przeciwnym razie nie będzie dość czasu na wprowadzenie zmian przed końcem roku budżetowego, w szczególności jeżeli zmiana wymaga przeniesienia środków pomiędzy rozdziałami Budżetu Ogólnego WE.

Powiadamianie Państw Członkowskich

Komisja będzie powiadamiać Państwa Członkowskie za pośrednictwem Komitetów Konsultacyjnych lub w czasie rocznych przeglądów przewidzianych na mocy art. 34 ust. 2 rozporządzenia 1260/1999 o ryzyku zastosowania reguły n+2 po otrzymaniu zaktualizowanej prognozy płatności przewidzianej w art.32 ust.7 tego rozporządzenia (od roku 2002 i pod warunkiem, że te prognozy są przedłożone dla każdego programu) i ponownie po 31 października każdego roku.

Wówczas Komisja poinformuje Państwa Członkowskie o procedurach stosowania art. 31 ust.2 oraz wyjaśni wszelkie wątpliwości.

Postępowanie sądowe oraz administracyjna procedura odwoławcza

Automatyczne anulowanie nie będzie stosowane dla tej części zobowiązań, która została zaakceptowana jako odnosząca się do projektów mających skutek zawieszający. Do procedur tych należą procedura sądowa lub administracyjna procedura odwoławcza (zwane dalej „procedurami”).

Przed każdą datą anulowania zgodnie z regułą n+2, Państwo Członkowskie musi dla każdego projektu przedłożyć szacunek kwot spóźnionych płatności, które w innym wypadku byłyby wypłacone do dnia 31 grudnia oraz wyczerpujące informacje i dokumenty potwierdzające fakt, iż w danej sprawie toczy się procedura. Dokumenty potwierdzające powinny w szczególności dostarczać informacji o skutku zawieszającym i oczekiwanym czasie jego trwania.

Zazwyczaj dopuszczane przypadki obejmują procedury, które:

a) opóźniają wdrażanie projektów

Takie skargi są zazwyczaj dopuszczane, jeżeli postępowanie przybrało formę postanowienia sądu lub nakazu administracyjnego, wydanych najpóźniej dnia 31 grudnia roku n+2, których skutki opóźniły (i/lub nadal opóźniają) lub zawiesiły prace.

b) opóźniają płatności w odniesieniu do projektów

Opóźnienia w płatnościach są zwykle rezultatem sporów wynikających z umów. Sporne płatności muszą dotyczyć prac wykonanych i zafakturowanych najpóźniej dnia 31 grudnia roku n+2. Postępowanie musi skutkować zawieszeniem płatności.

c) opóźniają uznanie płatności za kwalifikowalne do współfinansowania przez WE.

Takie opóźnienia mogą być wywołane sporami między władzami Państwa Członkowskiego a beneficjentem końcowym, uniemożliwiającymi uznanie przez te pierwsze wydatków poniesionych przez tego ostatniego za kwalifikowalne. Zaskarżone płatności muszą dotyczyć prac wykonanych i zapłaconych najpóźniej dnia 31 grudnia roku n+2.

Przypadki obejmujące nieprawidłowości

Jeżeli wniosek o płatność zawiera kwoty związane z nieprawidłowościami, nie będzie to miało wpływu na anulowanie n+2, jeżeli Państwo Członkowskie zawrze wydatek w okresowym wniosku o płatność i upewni się, że jest on zgłoszony zgodnie z art. 3 rozporządzenia 1681/94. Kiedy postępowanie zostanie zamknięte, współfinansowanie wspólnotowe jakiejkolwiek kwoty uznanej za niekwalifikowalną lub w inny sposób nieprawidłową musi zostać odzyskane i potraktowane zgodnie z przepisami art. 8 rozporządzenia 438/2001. Każda kwota nieodzyskana będzie potraktowana tak, jak to przewiduje art.5 ust.2 rozporządzenia 1681/94, a decyzja o wszelkich konsekwencjach finansowych będzie podjęta na mocy art. 32 rozporządzenia 1260/1999.

Procedury wszczynane przez Komisję

Zawieszenie płatności

Komisja może zawiesić wszystkie płatności, o które występuje Państwo Członkowskie lub ich część. Tego rodzaju zawieszenie dokonywane jest na mocy art. 38 ust.5 i art. 39 ust. 2 rozporządzenia 1260/1999, lub jeżeli zostaje podjęta decyzja, aby wszcząć postępowanie z art. 226 Traktatu (Chodzi o skargę o naruszenie Traktatu, jaką Komisja może wnieść przeciwko Państwu Członkowskiemu na mocy tego artykułu do Trybunału Sprawiedliwości). Automatyczne anulowanie nie będzie stosowane do tej części zobowiązań, która odpowiada płatnościom będącym przedmiotem takiego zawieszenia i w stosunku do których wnioski pod innymi względami do przyjęcia zostaną przedłożone do dnia 31 grudnia roku n+2. Ta kwota zobowiązania pozostaje otwarta do czasu uchylenia zawieszenia, dokonania płatności związanych z wnioskiem i/lub wydania decyzji o korekcie. Finansowanie programu będzie zmniejszone, jeżeli wydana zostanie decyzja o jakiejkolwiek korekcie finansowej na mocy art. 39 ust.3.

Zawieszenie i zmniejszenie wnioskowanej refundacji

Jeżeli Komisja odrzuciła wniosek o płatność lub zmniejszyła wnioskowaną kwotę, Państwo Członkowskie powinno dostarczyć odpowiedź na wątpliwości Komisji w terminie wyznaczonym na odpowiedź. W takim zakresie, w jakim ta odpowiedź będzie satysfakcjonująca, pierwotny wniosek będzie wówczas uznany za prawidłowy.

Jeżeli skądinąd dopuszczalny wniosek o płatność (Zdefiniowane w art. 32 ust.3 rozporządzenia 1260/1999) jest obniżony przez Komisję poprzez zastosowanie współczynnika współfinansowania określonego dla działań lub priorytetów, kwota obniżki nie będzie anulowana. Ponieważ może to być sytuacja przejściowa, kompensowana późniejszymi płatnościami według niższego współczynnika, pozostawia się otwartą stosowną kwotę zobowiązania i wykorzystuje jeżeli/kiedy średni współczynnik współfinansowania płatności powtórnie osiągnie poziom podany pierwotnie.

Procedury księgowe

Zaliczka będzie obciążała pierwsze zobowiązanie. Zaliczka ta nie musi być usprawiedliwiona płatnościami uiszczonymi przez beneficjentów końcowych aż do czasu zawnioskowania o płatność salda końcowego programu. Jeżeli cała zaliczka lub jej część zostanie odzyskana przez Komisję (Art.32 ust. 2 trzeci akapit), zapłacona zaliczka będzie potraktowana jako pomniejszona o odzyskaną kwotę.

Każda płatność okresowa będzie obciążała najwcześniejsze otwarte zobowiązanie. Będzie tak, nawet jeżeli najwcześniejsze zobowiązanie to takie, które pozostaje otwarte po upływie ostatecznego terminu n+2 z powodu postępowania sądowego.

W każdym dniu, w którym następuje anulowanie n+2, Komisja weźmie całkowitą sumę obciążającą dane zobowiązanie i doda kwoty prawidłowych wniosków o płatność przedłożone przed tym terminem, a także weźmie pod uwagę zaakceptowany skutek postępowania sądowego. Komisja zablokuje całą pozostałą część tego zobowiązania w celu umożliwienia przeprowadzenia anulowania i następnie poinformuje Państwa Członkowskie. Państwo Członkowskie będzie miało 2 miesiące, aby zaskarżyć stanowisko Komisji i dostarczyć koniecznych usprawiedliwień, jeżeli się z nim nie zgadza. Wnioski o płatność przekazywane od dnia 1 stycznia roku n+3 będą obciążały najstarsze ważne (nieanulowane) zobowiązanie. Część zobowiązania, której anulowanie jest przedmiotem zaskarżenia pozostaje zablokowana. Jeżeli Państwo Członkowskie przedstawi Komisji usprawiedliwienia prowadzące do zmniejszenia zablokowanej kwoty, kwota jeszcze nie anulowana będzie odblokowana i znów dostępna, zgodnie z art. 31 ust.2 rozporządzenia 1260/1999 w celu zgłaszania kolejnych wniosków o płatność.

Decyzja Komisji o zmniejszeniu przydzielonych środków finansowych

Anulowanie niesie za sobą zmniejszenie środków przydzielonych w ramach danego programu, a kwota anulowana ostatecznie przepada (z wyjątkiem przypadku dozwolonego powtórnego wykorzystania kwot z wcześniejszych zobowiązań w wyniku działania siły wyższej). Następnie plan finansowy musi być zmieniony nową decyzją Komisji. Państwo Członkowskie będzie musiało przedstawić poprawiony plan finansowy, w którym uwzględniono zmniejszoną transzę na dany rok. W braku takiego poprawionego planu, Komisja zmniejszy proporcjonalnie w transzy na dany rok środki przydzielone na każdy priorytet i każde działanie.

Procedura anulowania

W obecnym stanie prawnym prawdopodobne etapy procedury są następujące:

• 30 kwietnia n+2: ostateczny termin składania prognoz płatności na mocy art. 32 ust.7 rozporządzenia 1260/1999

• Maj n+2: na podstawie otrzymanych prognoz, Komisja informuje Państwa Członkowskie o programach zagrożonych automatycznym anulowaniem zobowiązania.

• 1 października n+2: ostateczny termin przedkładania przez beneficjentów wniosków o płatność, jeżeli ma ona być uiszczona do dnia 31 grudnia n+2

• Początek listopada n+2: na podstawie otrzymanych wniosków o płatność, Komisja informuje Państwa Członkowskie o programach zagrożonych automatycznym anulowaniem zobowiązania.

• 31 grudnia n+2: ostateczny termin, w którym Państwa Członkowskie mogą przesyłać wnioski pocztą i wprowadzenia do systemu obiegu dokumentów (SFC) lub w przypadku plików elektronicznych, pocztą elektroniczną i powiadomienia komisji o operacjach, do których nie stosowałoby się automatycznego anulowania, wraz z odnośnymi przesłankami i wskazówkami (data stosowania, postępowania sądowe i administracyjne)

• Koniec lutego n+3: Komisja powiadomi zainteresowane Państwa Członkowskie o wszystkich zobowiązaniach z roku n, które nie znalazły pokrycia w dokonanych wydatkach lub nie zostały wsparte możliwymi do zaakceptowania wnioskami do dnia 31 grudnia n+2 lub dla których przesłanki dla zastosowania wyjątku na mocy art.31 ust. 2 i 3 nie zostały zaakceptowane. Komisja przyzna Państwom Członkowskim 2 miesiące na zaskarżenie wyliczeń Komisji i na przedstawienie koniecznych usprawiedliwień. Odpowiednie zobowiązania są zablokowane do czasu, aż zostanie dostarczony i uzgodniony poprawiony plan finansowania.

• Koniec kwietnia n+3: Ostateczny termin odpowiedzi Państw Członkowskich i przedstawienia poprawionego planu finansowania.

• Koniec maja n+3: Komisja powiadamia Państwo Członkowskie o kwocie anulowanej, podając przyczyny odmowy w odniesieniu do jakiejkolwiek części odpowiedzi Państwa Członkowskiego. Zmienia także decyzję programową, tak aby wziąć pod uwagę środki finansowe, które mają zostać anulowane, zgodnie z wnioskiem Państwa Członkowskiego lub, w braku takiego wniosku, proporcjonalnie zmniejszając środki na wszystkie priorytety dla danego roku.

21. Wymień główne Programy Operacyjne na lata 2007 - 2013

• Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej

• Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

• Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

• Program Operacyjny Kapitał ludzki

• Program Operacyjny Pomoc Techniczna

22. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007 - 2014 - cele i priorytety

Cel: wspieranie szeroko rozumianej innowacyjności.

Cele szczegółowe:

• zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw

• wzrost konkurencyjności polskiej nauki

• zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym

• zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki na rynku międzynarodowym

• tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy

Priorytety:

1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii (MNiSW) - 13114,3 mln euro

2. Infrastruktura sfery D + R (MNiSW) - 1314,3 mln euro

3. Kapitał dla innowacji (MG) - 340 mln euro

4. Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia (MG) - 3309,7 mln euro

5. Dyfuzja innowacji (MG) - 398,9 mln euro

6. Polska gospodarka na rynku międzynarodowym (MG)

7. Budowa i rozwój społeczeństwa informacyjnego (MSWiA)

23. Priorytety PO Infrastruktura i Środowisko - 2007 - 2013

Cel główny: podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej.

Cele szczegółowe:

• budowa infrastruktury zapewniającej rozwój gospodarczy Polski przy równoczesnym zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego

• zwiększenie dostępności głównych ośrodków gospodarczych w Polsce przez powiązanie ich siecią autostrad i dróg ekspresowych oraz alternatywnych wobec transportu drogowego środków transportu

• zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego Polski przez dywersyfikację dostaw, zmniejszenie energochłonności gospodarki i rozwój odnawialnych źródeł energii

• zwiększenie atrakcyjności Polski

• wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdrowia pracowników

Podział środków UE dostępnych w ramach projektu PO IiŚ:

Transport 71% - 19075 mln euro

Ochrona środowiska 18% - 4750 mln euro

Energetyka 6% - 1706 mln euro

Kultura 2% - 490 mln euro

Zdrowie 1% - 350 mln euro

Szkolnictwo wyższe 2% - 500 mln euro

Dodatkowo dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko przewidziane zostały środki na pomoc techniczną (w sumie 581,3 mln euro).

W ramach programu realizowanych będzie 15 priorytetów:

1. Gospodarka wodno-ściekowa - 3 275,2 mln euro (w tym 2 783,9 mln euro z FS);

2. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi - 1,430,3 mln euro (w tym 1,215,7 mln euro z FS);

3. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska - 655,0 mln euro (w tym 556,8 mln euro z FS);

4. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska - 667,0 mln euro (w tym 200,0 mln euro z EFRR);

5. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych - 105,6 mln euro (w tym 89,9 mln euro z EFRR);

6. Drogowa i lotnicza sieć TEN-T - 10 548,3 mln euro (w tym 8 802,4 mln euro z FS);

7. Transport przyjazny środowisku - 12 062,0 mln euro (w tym 7 676,0 mln euro z FS);

8. Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe - 3 465,3 mln euro (w tym 2 945,5 mln euro z EFRR);

9. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna - 1 403,0 mln euro (w tym 748,0 mln euro z FS);

10. Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii - 1 693,2 mln euro (w tym 974,3 mln euro z EFRR);

11. Kultura i dziedzictwo kulturowe - 576,4 mln euro (w tym 490,0 mln euro z EFRR);

12. Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia - 411,8 mln euro (w tym 350,0 mln euro z EFRR);

13. Infrastruktura szkolnictwa wyższego - 588,2 mln euro (w tym 500,0 mln euro z EFRR);

14. Pomoc techniczna - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - 220,9 mln euro (w tym 187,8 mln euro z EFRR);

15. Pomoc techniczna - Fundusz Spójności - 462,9 mln euro (w tym 393,5 mln euro z FS).

Instytucjami odpowiedzialnymi za wdrażanie poszczególnych priorytetów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (Instytucjami Pośredniczącymi) są:

1. Ministerstwo Środowiska (priorytety I-V);

2. Ministerstwo Infrastruktury (priorytety VI-VIII);

3. Ministerstwo Gospodarki (priorytety IX-X);

4. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (priorytet XI);

5. Ministerstwo Zdrowia (priorytet XII);

6. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (priorytet XIII).

24. Priorytety PO Kapitał ludzki 2007 - 2013

Cel główny: umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich przez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie dla budowy struktur administracyjnych państwa.

Obszary wsparcia:

• budową sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich szczebli

• zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna, rozwój potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw

• zagadnienia związane z rozwojem zasobów ludzkich na terenach wiejskich

• promocja zdrowia zasobów pracy

Priorytety na szczeblu centralnym (30% alokacji środków):

• zatrudnienie i integracja społeczna

• rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw

• wysoka jakość edukacji odpowiadająca wymogom rynku pracy

• dobre państwo

• profilaktyka, promocja i poprawa stanu zdrowia społeczeństwa

Priorytety na szczeblu regionalnym (70% alokacji środków):

• rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej

• regionalne kadry gospodarki

• rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach

• aktywizacja obszarów wiejskich

• pomoc techniczna

25. Cele i priorytety PO Rozwój Polski Wschodniej 2007 - 2013

Celem głównym PO Rozwój Polski Wschodniej jest przyspieszeniem tempa rozwoju społeczno - gospodarczego Polski Wschodniej tj. województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko - mazurskiego.

Priorytety i obszary wsparcia w ramach PO RPW:

1. Nowoczesna gospodarka - cel: stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy.

- infrastruktura uczelni

- infrastruktura społeczeństwa informacyjnego

- wspieranie innowacji

- promocja i współpraca

2. Wojewódzkie ośrodki wzrostu - cel: rozwój wybranych funkcji metropolitalnych miast wojewódzkich.

- system miejskiego transportu zbiorowego

- infrastruktura turystyki kongresowej i targowej

3. Infrastruktura transportowa - cel: poprawa dostępności i jakości powiązań komunikacyjnych województw Polski Wschodniej.

- infrastruktura drogowa

- trasy rowerowe

4. Pomoc techniczna - cel: wsparcie procesu wdrażania Programu.

- wsparcie procesu wdrażania Programu

- działanie informacyjne i promocyjne Programu

---