CZĘŚĆ IV. WYBÓR STRATEGI UTRZYMYWANIA I LECZENIA ZWIERZĄT

A.      Wstęp

Sposób utrzymania zwierząt zależy od wielu czynników wśród nich pewną rolę odgrywają warunki środowiskowe wokół gospodarstwa.  Mogą one wpływać na wybór sposobu gospodarowania od ekstensywnego do intensywnego lub np. przyczynić się do utworzenia gospodarstwa ekologicznego. W innych działach kursu „Youth Farm” dla młodych rolników, opracowanych w ramach programu Unii Europejskiej  Leonardo da Vinci, zostały przedstawione informacje, które przybliżają problem wyboru sposobu gospodarowania. Dysponując nimi będziesz wiedział, jak obchodzić się ze zwierzętami w twoim gospodarstwie.

Jak wiesz, w twoim kraju tak samo jak w innych państwach Unii Europejskiej obowiązuje prawo, które wymaga od rolnika takiego utrzymania zwierząt, aby nie były one narażone na choroby i pasożyty. Zaniedbania w tym zakresie mogą być powodem dochodzenia prokuratorskiego. Ale wiemy, że choroby i pasożyty mają znaczący wpływ na jakość i możliwość zbytu produktów, a niektóre choroby stwarzają poważne zagrożenie dla ludzi. Dlatego większość rolników nie potrzebuje być motywowana przepisami prawnymi do utrzymania swoich zwierząt w dobrym zdrowiu.

Ponieważ produkcja zwierzęca ma na celu dostarczenie pożywienia człowiekowi, jest oczywiste, że stosowane w tej produkcji lekarstwa i środki chemiczne muszą podlegać ograniczeniom. W Unii Europejskiej istnieje tendencja do licencjonowania uznanych lekarstw zarówno dla ludzi i zwierząt. Jednakże są także dostępne lekarstwa nielicencjonowane i czasami hodowcy prowadzą swoje własne leczenie zwierząt bazujące na tzw. „medycynie alternatywnej”. Nie jest możliwe przedstawienie ogólnych zaleceń dotyczących sposobu leczenia zwierząt. Zamiast tego przedstawimy kilka akceptowalnych faktów dotyczących leków dla zwierząt i ich leczenia.

 

• ·            Farmer, weterynarz, firmy farmaceutyczne, a w końcu władze nadzorujące są stawiane przed problemem różnego metabolizmu i różnej wrażliwości na leki poszczególnych gatunków zwierząt. Na przykład: koty są szczególnie wrażliwe na aspirynę, a powiedzmy paracetamol nawet w bardzo małych dawkach jest śmiertelny dla borsuków. Dlatego zarejestrowane leki musiały przejść oddzielne próby kliniczne wykonane dla każdego gatunku zwierząt, który mają leczyć.

•  

• ·            Zagadnienie to komplikuje się jeszcze bardziej w praktyce, ponieważ farmer może posługiwać się wyższymi dawkami leku lub preparatu farmaceutycznego, szczególnie jeżeli wymiesza go z paszą albo wszystkim zwierzętom podaje paszę  z lekami profilaktycznymi lub szczepionkami. Dlatego bezpieczeństwo użycia leków w opisany sposób musi być uwzględniane w procesie ich  rejestracji i dopuszczenia do sprzedaży.

• ·            Bezpieczeństwo środowiska jest brane pod uwagę na samym końcu i to nie tylko przy leczeniu zwierząt gospodarskich. Każdy produkt dopuszczony do obrotu na rynku^[2] powinien być poddany ocenie jego wpływu na środowisko. Fakt ten jest przyczyną pewnych napięć w przemyśle, ponieważ  każdy zgadza się , że jest potrzeba badań dużej liczby produktów używanych w gospodarstwach (jak w skrajnych przypadkach  np. środków do kąpieli owiec czy odrobaczywiania), ale na przykład potrzeba określenia wpływu na środowisko obroży przeciwko pchłom dla kotów (także wynikająca z istniejących przepisów) wydaje się irracjonalna.

• ·            Ochrona konsumentów jest także bardzo ważnym czynnikiem rozpatrywanym przed dopuszczeniem produktu na rynek, szczególnie jeżeli produkt pochodzenia zwierzęcego jest przeznaczony do jedzenia. Zgodnie z przepisami prawnymi Unii dla każdej „farmakologicznie aktywnej” substancji stosowanej w leczeniu weterynaryjnym musi zostać określony „maksymalny poziom pozostałości” (MRL), jak również dla każdego specyfiku i rodzaju zwierząt musi być ustalony okres jego zaniku (WP). Jest sprzeczne z prawem podawanie zwierzętom lekarstw lub preparatów farmaceutycznych, których MLR i WP nie jest znany. Ten przepis powoduje konflikty, ponieważ takie zwierzęta jak np. konie wyścigowe i tym podobne zwierzęta nie przeznaczone do spożycia muszą być leczone też tylko zarejestrowanymi specyfikami o określonym MRL.

Z przedstawionych uwag wynika, że w wielu przypadkach jest więcej przepisów regulujących stosowanie leków dla zwierząt niż dla ludzi. I należy stwierdzić ze smutkiem, że niezamierzonym skutkiem tej rozbudowanej i kosztownej regulacji prawnej jest zmniejszanie się liczby dopuszczonych do sprzedaży preparatów leczniczych i wzrost liczby ich producentów, którzy unikają stosowania lub obchodzą obowiązujące przepisy.

Z drugiej strony weterynarz może zgodnie z prawem stosować niezatwierdzone preparaty do leczenia zwierząt (nawet te które przenoszą się na produkty spożywcze), zwłaszcza jeżeli rolnik lub weterynarz przeciwdziała epidemii  w nowej , nierozpoznanej sytuacji. Czasami uprawnienia te stanowią wentyl bezpieczeństwa, w innym przypadku jest to niebezpieczna luka prawna. Chociaż przepisy prawne Unii Europejskiej (a za nimi przepisy prawne państw członkowskich) stwierdzają, że „żadna osoba nie może podawać środków medycznych zwierzętom dopóki nie zostaną one zatwierdzone do dopuszczenia do obrotu” pozostaje moralnym i etycznym obowiązkiem rolników i weterynarzy leczenie chorych zwierząt. Tak jak w przypadku ludzi, brak zarejestrowanego lekarstwa nie zwalnia z obowiązku pomocy i leczenia.

W Unii przyjmuje się, że posiadacze zwierząt i weterynarze muszą wypełnić swój obowiązek wobec chorych zwierząt.  W przepisach unijnych egzystuje pojęcie drzewa decyzyjnego zwanego powszechnie "układem kaskadowy" które pozwala weterynarzowi podjąć szereg decyzji, z których każda oddala się coraz bardziej od idealnych rozwiązań określonych przepisami, pod warunkiem, że żaden zatwierdzony środek farmakologiczny nie jest dostępny dla leczenia określonego zwierzęcia. Zgodnie z tym  weterynarz może przepisać:

1. Środek farmakologiczny zatwierdzony do leczenie określonego schorzenia, ale przeznaczony dla innego gatunku zwierząt lub środek zatwierdzony dla określonego gatunku zwierząt ale użyty do leczenia innego schorzenia.(tzw. użycie niezgodne z opisem na etykiecie).

2. Odpowiednie dopuszczone do stosowania przez ludzi lekarstwo, jeżeli brak jest jego odpowiednika dla zwierząt.

3. Lekarstwo przygotowane w aptece zgodnie z receptą weterynarza, jeżeli nie ma na rynku gotowego, dopuszczonego do sprzedaży specyfiku.

Nie mniej jednak w przypadku zwierząt przeznaczonych do konsumpcji pozostaje nadrzędne wymaganie dotyczące znajomości poziomu MRL dla składnika aktywnego leku.

Odgórnym zarządzeniom polega wiele lekarstw podawanych doustnie, przez wstrzyknięcia, lub podawanych zewnętrznie w postaci maści.  Równocześnie nie podlega tym zarządzeniom wiele środków przeciwko robakom i  szkodnikom takich jak preparaty fosforo-organiczne.

Informacje na temat chorób, dobrostanu zwierząt, i wiele innych znajdziesz na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Weterynaryjnego
 http://www.wetgiw.gov.pl/index.html

B.   Ogólna strategia zapewnienia bezpieczeństwa na fermach bydła mlecznego.

Producenci mleka są narażeni na zagrożenia wynikające z zachowań bydła, zagrożenia wynikające wykorzystywania urządzeń technicznymi oraz zagrożenia wynikające z pośpiesznie wykonywanej pracy która musi być wykonywana w nieprzekraczalnym terminie.

Zauważ zagrożenia

Poszukaj zagrożeń związanych z elektrycznością, poślizgnięciem się i upadkiem, szkoleniem i kontrolą nowych i młodych pracowników, zachowaniami zwierząt, osłonami urządzeń, podnoszenia i przenoszenia ciężkich przedmiotów.

Oszacuj ryzyko

Oceń prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia. Im większe prawdopodobieństwo, tym pilniejsza potrzeba zmniejszenia lub wyeliminowania zagrożenia. Przemyśl jakie zmiany powinieneś wprowadzić i upewnij się, ze nie będą one stwarzały nowego zagrożenia.

Wprowadź zmiany

Poniższe wskazówki pomogą w zmniejszeniu zagrożenia na fermie bydła mlecznego

• ·            Używaj odpowiedniego oświetlenia podczas doju we wczesnych godzinach porannych i wieczornych.

• ·            Powierzchnie betonowe powinny być szorstkie w celu zapewniania dobrej przyczepności zarówno dla ludzi i zwierząt.

• ·            Zaprojektuj dojarnię tak, aby zminimalizować wysiłek fizyczny.

• ·            Zapewnij, aby części urządzeń w ruchu miały zawsze osłony na swoim miejscu.

• ·            Sprawdź osłony agregatów podciśnieniowych, pomp, silników elektrycznych i przenośników ślimakowych.

• ·            Zamontuj dodatkowy, łatwo dostępny wyłącznik bezpieczeństwa.

• ·            Wyposaż tablice elektryczną w wyłącznik różnicowo-prądowy.

• ·            Stosuj skrzynki elektryczne o odpowiednim stopniu ochrony w miejscach narażonych na kontakt z wodą.

• ·            Zapewnij odpowiednią wytrzymałość mocowania rurociągów mlecznych. 

• ·            Zapewnij, aby przewody wentylacyjne nie przebiegały w pobliżu przejść.

• ·            Utrzymuj system wentylacyjny w dobrym stanie, aby zmniejszyć hałas i wyziewy.

• ·            Oznacz jednoznacznie wszystkie miejsca poboru wody nie przydatnej do spożycia przez ludzi.

• ·            Zapewnij, aby zawory gorącej wody nie były dostępne dla dzieci.

Bóle kręgosłupa

Prace, które mogą prowadzić do nadwerężenia mięśni pleców to:

• ·            długotrwała praca na ciągniku,

• ·            karmienie bydła,

• ·            ścielenie,

• ·            koszenie siana i formowanie stogów.

• W celu zmniejszenia zagrożenia schorzeniami kręgosłupa:

• ·            wykorzystuj urządzenia mechaniczne takie jak wyciągi, wózki, taczki i wielokrążki,

• ·            przy podnoszeniu ciężarów pracuj zespołowo i planuj na przyszłość jak wykonać każde zadanie,

• ·            przenoś, podnoś małe partie materiałów,

• ·            nie tarasuj przejść zbędnymi przedmiotami,

• ·            ogranicz pole pracy tak, aby zmniejszyć potrzebę zginania się, podnoszenia, pchania, upuszczania i przenoszenia,

• ·            wykonuj powtarzające się czynności  przyjmując wygodną dla ciebie postawę, bez nadmiernej liczby zgięć tułowia, prostowania się i wychylania,

• ·            opanuj technikę bezpiecznego podnoszenia ciężarów używając kończyn a nie pleców.

Gorąca woda

• ·            Zapewnij osłony zabezpieczające przed kontaktem z gorącą wodą.

• ·            Ustal procedurę umożliwiającą bezpieczne wykorzystywanie gorącej wody.

• ·            Uczyń tak, aby krany z gorącą wodą były jednoznacznie rozpoznawalne.

• ·            Jeżeli uznasz to za właściwe, wywieś znaki ostrzegawcze w pobliżu miejsc w których występuje zagrożenie pochodzące od gorącej wody
  

Pamiętaj

• ·            Zapewnij odpowiednie oświetlenie przy doju.

• ·            Używaj specjalistycznego sprzętu wszędzie tam, gdzie jest to możliwe.

• ·            Planuj zadania i unowocześniaj wyposażenie w celu zmniejszenia zagrożenia związanego z ręcznym przeładunkiem.

C.       Ogólne kryteria bezpiecznego załadunku bydła

Kontuzje spowodowane przez bydło zależą od wielu czynników - nieodpowiednio zaprojektowanego obejścia, braku wyszkolenia, niebezpiecznych nawyków oraz masy ciała, płci, stresu i temperamentu zwierząt.

Zauważ zagrożenia

• ·            Przeglądaj zapisy dotyczące wypadków w celu określenia czynności przy których występuje największe prawdopodobieństwo kontuzji.

• ·            Przeanalizuj sytuacje, które były przyczyną stresu i zranień podczas załadunku bydła.

• ·            Weź pod uwagę  płeć, masę ciała oraz temperament zwierząt.

• ·            Przeanalizuj potencjalne zagrożenia i korzyści korzystania ze sprzętu pomocniczego, w tym sprzętu mechanicznego.

• ·            Rozważ, jakiego rodzaju szkolenie byłoby pożądane dla uzyskania pewności
  i biegłości w prowadzeniu operacji załadunku  bydła.

Oszacuj niebezpieczeństwo

• ·            Posługując się notatkami dotyczącymi wypadków, sprawdź jakie zadania i sytuacje prowadzą najczęściej do kontuzji.

• ·            Omów zagadnienia bezpieczeństwa z pracownikami zajmującymi się załadunkiem
  w odniesieniu do różnych zadań.

• ·            Sprawdź każde rozpoznane zagrożenie z punktu widzenia prawdopodobieństwa wystąpienia i dotkliwości zranień.

• ·            Oceń proponowane zabezpieczenia i procedury postępowania, czy nie wprowadzają one innych zagrożeń.

Urządzenia i stanowiska

• ·            Wygrodzenia powinny być dostatecznie wytrzymałe i  takich rozmiarów, aby pomieścić wszystkie zwierzęta oczekujące na załadunek.

• ·            Dobre wygrodzenia umożliwiają płynny ruch zwierząt. Unikaj ostrych, niewidocznych zakrętów i zapewnij dobre rozmieszczenie bramek.

• ·            Utrzymuj wygrodzenia w dobrym stanie, bez wystających części, śrub itp.

• ·            W tych sytuacjach, w których bydło musi być krępowane, stosuj poskromy, i tym podobne wyposażenie.

• ·            Staraj się, aby podłoże przez które przechodzi bydło i ludzie nie były śliskie.

• ·            Zachowanie zwierząt jest bardziej nieprzewidywalne podczas zimnej, wietrznej pogody.

• 
  Bydło

• ·            Zagrożenia, które stwarzają zwierzęta zależą od ich wieku, płci, rasy, masy ciała, pozycji
  w stadzie, temperamentu i obycia z sytuacją
  w jakiej się znalazły.

• ·            Zbliżaj się do zwierząt spokojnie tak, aby one cię widziały.

• ·            Byki są agresywniejsze podczas krycia 
  i skrajnie niebezpieczne podczas walki. Utrzymuj je w oddzielnych wygrodzeniach, gdy to konieczne.

• ·            Krowy będą najprawdopodobniej atakować, gdy mają przy sobie cielaki.

• ·            Jałówki mogą być także niebezpieczne w okresie odstawiania.

• ·            Odizolowane zwierzęta często ulegają stresowi
  i mogą cię zaatakować, gdy do nich podejdziesz.

• ·            Bydło z ostrymi rogami jest niebezpieczne -  zalecane jest obcinanie rogów. Zwierzęta z obciętymi rogami nadal stwarzają zagrożenie.

Zagrody dla bydła

• ·            Unikaj pracy w przepełnionych zagrodach, gdzie ryzykujesz przygniecenie i podeptanie.

• ·            Kiedy przepędzasz bydło przez bramki, przebywaj z drugiej och strony aby uniknąć uderzenia przez zwierzęta próbujące przejść.

• ·            Uważaj, kiedy pracujesz ze zwierzęciem unieruchomionym w poskromie, np. podczas robienia zastrzyku, itp. Nagły ruch zwierzęcia może spowodować przygniecenie twojej ręki do barierki lub słupka.

• ·            Gdy zamykasz bramkę za zwierzętami w ciasnej lub małej zagrodzie stań z boku lub jedną nogą na bramce w przypadku,  gdy napór zwierząt może spowodować jej nagłe otwarcie.

Kopanie i bodzenie

• ·            Unikaj skutków kopnięcia wykonując swoje czynności poza zasięgiem kopyt albo bezpośrednio przed zwierzęciem, gdzie skutki uderzenia kopytem są najmniejsze.

• ·            Podczas doju występuje duże ryzyko pokopania. Spróbuj za każdym razem postępować tak samo, to przyzwyczaisz krowę i twoje czynności nie będą jej niepokoić.

• ·            Uważaj szczególnie kiedy używasz niebezpiecznego narzędzia,  np. do kastracji lub ucinania ogona.

Stado bydła

• ·            Przyzwyczajaj stopniowo zwierzęta do czynności wykonywanych wokół nich.

• ·            Kiedy prowadzisz zwierzę na postronku, nigdy nie owijaj postronka wokół ramienia lub dłoni. Jeżeli stracisz nad nim kontrolę ryzykujesz, że pociągnie cię za sobą.

• ·            Byk powinien być zaopatrzony w pierścień nosowy.

• Higiena

• ·            Kiedy pracujesz ze zwierzętami powinieneś być świadomy takich chorób jak leptospiroza (leptospirosis) lub gorączka Q (Q Fever). Choroby te są przenoszone przez kontakt z krwią, śliną i moczem. (więcej informacji w rozdziale 4.8).

• ·            Higiena jest bardzo ważna.  Rozważ szczepienie zwierząt przeciwko wymienionego rodzaju chorobom.

D.      Ogólne kryteria bezpieczeństwa przy obsłudze owiec

Poranione ręce, bóle kręgosłupa, szyi, ramion, nóg i złość z tego powodu - to główne problemy podczas obsługi owiec. Niewygodna postawa ciała, praca na granicy utraty równowagi, wytężone, powtarzające się i nagłe ruchy mogą  powodować natychmiastowe lub stopniowe nadwyrężenia.

 

Zauważ zagrożenia

• ·            Notuj sobie rodzaje prac przy owcach, które spowodowały nadwyrężenie jakiejś części ciała.

• ·            Pracownicy o słabej kondycji fizycznej, nie wytrenowani, są bardziej narażeni na kontuzje.

• ·            Oceń, z punktu widzenia zagrożeń wypadkami, pomieszczenia dla owiec, sposób obsługi i strzyżenia.

• ·            Przeglądnij zapisy wypadków, aby ocenić najbardziej zagrażające czynności i sytuacje.

• ·            Przedyskutuj zagrożenia z innymi pracującymi przy owcach.

Oszacuj ryzyko

Oszacuj każde rozpoznane zagrożenie w celu określenia prawdopodobieństwa zranień lub wyrządzenia innej szkody. Im większe prawdopodobieństwo możliwości wystąpienia ciężkiego urazu, tym pilniejsza potrzeba zmniejszenia zagrożenia.

Wprowadź zmiany

Następujące wskazówki mogą być pomocne rolnikom i pracownikom zajmującym się owcami w celu uczynienia pracy bardziej bezpiecznej:

• ·            Miej kojce tak urządzone, aby owce  czuły się  w nich swobodnie.

• ·            Umieszczaj kojce na pochyłym podłożu w celu lepszego drenarzu.

• ·            Unikaj trzymania owiec w ciemności.

• ·            Unikaj śliskich powierzchni.

• ·            Zapewnij jak najmniejsze zapylenie powietrza.

Kondycja i zdrowie

Osoby pracujące z owcami powinny:

• ·            Uprawiać regularnie gimnastykę i stosować zrównoważoną dietę w celu utrzymania kondycji oraz odpowiedniego poziomu energii.

• ·            Uważnie zapoznawać się z informacjami zawartymi na etykietach opakowań chemikaliów i stosować się do instrukcji fabrycznych oraz wskazówek bezpieczeństwa.

• ·            Przestrzegać zalecanych okresów ochronnych w stosowania leków i środków chemicznych dla owiec przed terminem ich uboju.

Praca z jagniętami

• ·            Gdy oznakowujesz jagnięta używaj, jeżeli to możliwe, kołyski.

• ·            Osoby „łapiące” jagnięta powinny nosić rękawice ochronne.

• ·            Stosuj system pracy z wykorzystaniem kołyski do unieruchamiania jagniąt, zmniejszysz zagrożenia skaleczeniami, opryskiem chemikaliami i ukłuciami.

• ·            Sterylizuj noże, nożyce i zaciski do uszu i zapewnij przestrzeganie higieny.

Kąpiele owiec w środkach chemicznych

• ·            Wybieraj zawsze środki chemiczne, które są najskuteczniejsze i najbardziej bezpieczne dla ludzi. Zawsze noś ubranie i okulary ochronne oraz używaj sprzętu do oddychania, jeżeli takie wskazanie wynika z lektury  etykiety na opakowaniu.

• ·            Pracuj w dobrze wentylowanym miejscu. Jeżeli pojawi się ból głowy lub złe samopoczucie po pracy ze środkami chemicznymi poszukaj porady lekarskiej i poddaj się zaleconym badaniom. W przyszłości unikaj pracy z tymi środkami chemicznymi.

• ·            Zwróć uwagę na dobre wymieszanie i właściwe proporcje stosowanych środków.

• ·            Utrzymuj sprzęt w dobrym stanie i sprawdzaj go pod względem szczelności i możliwości wycieków.

Przepędy

• ·            Opracuj plan przepędów. Na przemieszczanie się owiec ma wpływ kierunek wiatru, umiejscowienie wody, itp.

• ·            Nie spiesz się, nie poganiaj stada.

• ·            Wykorzystaj psy do przepędzania stada. Szybkie przepędzanie podczas jazdy na rowerach lub koniach może być przyczyną wypadków. 

Przenoszenie  owiec

• ·            Gdy zajdzie potrzeba przeniesienia owcy, jeżeli to możliwe, zapewnij sobie pomoc drugiej osoby.

• ·            Kiedy musisz przenieść ją sam, usiądź kucając na jej zadzie i unieruchom mocno jej tylne nogi podczas przytrzymywania jej głowy do góry, i podnieść używając nóg, nie pleców.

• ·            Jeżeli przenosisz owcę przez ogrodzenie nie usiłuj podciągnąć owcy ponad jego wysokość. Zrób to inaczej, wykorzystując bramki w ogrodzeniu.
  

 

Barany

• ·            Barany mogą być agresywne i nieprzewidywalne. Traktuj je z ostrożnością.

• ·            Kiedy barany biegają w stadzie, zapewnij sobie ochronę od tych, które są za tobą. To dotyczy szczególnie przypadków sprawdzania jąder itp. Dobrze umieszczona bramka przenośna jest użyteczna do zmniejszenia zagrożenia

Choroby zakaźne

• ·            Zwierzęta chorują na choroby, którymi mogą zarazić się ludzie. Zaznajom się z symptomami tych chorób, a będziesz mógł określić, czy występują one w stadzie.

• ·            Jeżeli pojawią się objawy choroby,  staraj się potwierdzić jej wystąpienie.

• ·            Jeżeli zwierzęta chorują, traktuj zarażone zwierzęta właściwie i zaszczep je, aby zapobiec dalszym przypadkom zakażenia.

• ·            Choroby rozprzestrzeniają się poprzez kontakt z moczem, krwią i śliną oraz przez otwarte rany (np. pokryte strupami wargi).
  

• ·            Opatrz otwarte rany i zabezpiecz je. Myj się starannie woda z mydłem i środkami septycznymi jeżeli miałeś kontakt z moczem, krwią lub śliną  chorujących zwierząt.

• ·            Osobista higiena jest ważna w każdym czasie.

E.      Ogólne zasady bezpieczeństwa podczas strzyżenia owiec
 

Zagrożenia podczas strzyżenia owiec są ogólnie związane z maszynkami, instalacją elektryczną, rozkładem zagrody, śliskim podłożem, ostrymi i wystającymi narzędziami, substancjami chemicznymi, szokiem termicznym i kontuzjami wynikającymi z męczącej, prowadzonej w niewygodnej pozycji pracy.

Zauważ zagrożenia

Sprawdź, z punktu widzenia możliwości wystąpienia zagrożeń, miejsce przeznaczone do strzyżenia owiec, wygrodzenia, podłoże, urządzenia - w tym do prasę do runa, instalację elektryczną, kontakty i kable, oświetlenie, wentylację oraz doświadczenie i wyszkolenie w zakresie bezpieczeństwa osób zaangażowanych w tą pracę, szczególnie młodych pracowników.

Oceń ryzyko

Oceń każde zauważone niebezpieczeństwo pod względem możliwości wystąpienia zranień lub wypadku. Oceń możliwość wystąpienia poważnych skutków wypadku. Zastanów się nad możliwością wprowadzenia różnych rozwiązań zapobiegających niebezpieczeństwu w tym procedur bezpiecznej pracy oraz zastanów się, czy wymyślone rozwiązania nie stwarzają nowych zagrożeń

Wprowadź zmiany

Opracowano i wprowadzono w życie wiele rozwiązań poprawiających bezpieczeństwo podczas strzyżenia owiec. Przedstawione poniżej wskazówki mogą być pomocne do zmniejszenia zagrożeń:

• ·            Odpowiednio zaprojektowane stopnie, rampy, wygrodzenia, bramki, zamknięcia i podłoża powodują zmniejszenie zagrożenia kontuzją wynikającą z przemęczenia i pomyłek osób strzygących owce i ich pomocników.

• ·            Zapewnij, aby stanowiska do strzyżenia owiec były dobrze oświetlone i wentylowane, zimne w lecie i zabezpieczone przed przeciągami w zimie.

• ·            Miej odpowiednio zaopatrzoną apteczkę pierwszej pomocy w pobliżu stanowisk do strzyżenia owiec.

• ·            Posiadaj dogodny w stosowaniu sprzęt przeciwpożarowy na stanowiskach do strzyżenia owiec i w pomieszczeniach dla owiec.

Sprzęt

• ·            Używaj maszynki do strzyżenia z osłoną bezpieczeństwa, w celu ochrony przed pochwyceniem kończyn, odzieży lub runa. Umieść wyłącznik bezpieczeństwa w miejscu umożliwiającym natychmiastowy dostęp, w przypadku zaistnienia zagrożenia.

• Zapewnij bezpieczną odległość pomiędzy stanowiskami do strzyżenia, aby zapobiec ryzyku upadku urządzenia i stworzenia zagrożenia przycięciem.

• ·            Trzymaj pewnie rękojeść maszynki w celu uniknięcia skutków wibracji.

• ·            Wykorzystuj urządzenie emitujące mały hałas a unikniesz uszkodzenia słuchu.

• ·            Wybierz taki rodzaj prasy do wełny, który nie zagraża pochwyceniem ręki pracownika.

• ·            Rozważ zastosowanie silnika elektrycznego do napędu do prasy do wełny aby zmniejszyć hałas i zanieczyszczenie powietrza.

• ·            Rozważ dostarczenie strzygaczom uprzęży podtrzymującej plecy i sprzęt.

Obsługa ręczna

• ·            Utrzymuj czystość podłóg na stanowiskach do strzyżenia i w gankach przepędowych oraz spraw, aby były one wolne od jakichkolwiek przeszkód.

• ·            Zapewnij, aby podłoga w zagrodach, w których trzymasz owce przed strzyżeniem, była czysta i sucha tak aby zmniejszyć ryzyko poślizgnięcia.

• ·            Po opuszczeniu stanowiska do strzyżenia pozwól owcy zatrzymać się przed powrotem do stada

• ·            Nie pomagaj spontanicznie postrzygaczom dopóki nie poproszą o wsparcie.

• ·            Utrzymuj psy poza obszarem strzyżenia i nie przywiązuj ich w takich miejscach, gdzie ludzie mogą się o nich potykać.

Kondycja i zdrowie

• ·            Postrzygacze i pracownicy fermowi powinni regularnie wykonywać ćwiczenia fizyczne i stosować zrównoważoną dietę w celu chronienia się przed kontuzjami i utrzymywania wymaganego poziomu energii.

• ·            Podczas upałów, aby uniknąć udaru cieplnego, pracownicy powinni pić regularnie wodę i płyny bezalkoholowe.

• ·            Podczas pracy fizycznej wykonujący ją powinni starać się utrzymywać wyprostowaną pozycje ciała, a ciężary podnosić posługując się mięśniami rąk, a nie pleców.

F.   Ogólne kryteria bezpieczeństwa dla koni wierzchowych

Konie są szybkie, silne i zdolne do powodowania u ludzi kontuzji.  Od jeźdźców wymagany jest trening i umiejętności jazdy oraz koncentracji i zdolności do reagowania na niespodziewane sytuacje. Właściwy ubiór i wyposażenie jest ważne dla bezpiecznej jazdy i pracy z końmi.

Zauważ zagrożenia

Szukaj zagrożeń biorąc pod uwagę wytrenowanie i doświadczenie jeźdźca., stopień ujeżdżenie konia i jego temperament oraz zagrożeń związanych z ukształtowaniem terenu i warunkami pogodowymi i z trudnościami związanymi z „łapaniem” konia. Uwzględnij również ubiór jeźdźca i wyposażenie do konnej jazdy.

Oceń ryzyko

Oceń każde zauważone niebezpieczeństwo pod względem możliwości wystąpienia zranień lub wypadku. Weź pod uwagę tło, stopień wytrenowania i doświadczenie zarówno jeźdźca jak i konia.  Tam gdzie występuje prawdopodobieństwo zranienia lub wypadku, zaplanuj odpowiednią procedurę bezpieczeństwa.

Wprowadź zmiany

Poniżej przedstawiono sugestie dotyczące sposobów zmieszenia zagrożenia:

• ·            Po pierwsze - zastanów się jaka powinna być bezpieczna praktyka. Weź kogoś do pomocy, jeżeli masz wątpliwości.

• ·            Noś odpowiedni strój - polecane są buty o podeszwie skórzanej, ponieważ w razie wypadku łatwo wyślizgują się ze strzemion. Nie noś butów naprawianych, zaopatrzonych w półzelówki.

• ·            Dżinsy, specjalne spodnie do konnej jazdy albo długie spodnie zapobiegają otarciom i stanowią ochronę od słońca.

• ·            Odpowiedni kask do konnej jazdy (dżokejka) powinien być noszony zawsze, gdy zagrożenie jest większe od średniego, np. przez niedoświadczonego jeźdźca, gdy koń ma tendencję do płoszenia itp.

• ·            Znaj swoje ograniczenia i unikaj koni, które są zdolne do wykorzystania twoich słabości.

Wyposażenie

• ·            Utrzymuj ogłowia z wodzami w dobrym stanie i dopasowane tak, aby koniowi było wygodnie

• ·            Zapewnij dobry stan siodeł i popręgów - rzemienie puślisków, popręgi powinny być dobrze konserwowane i regularnie kontrolowane.

• ·            Metalowe strzemiona powinny być takich rozmiarów, aby stopa wsuwała się w nie bez problemów, ale nie „przelatywała” na zewnątrz.

• ·            Utrzymuj powierzchnię siodła wolną od zadziorów i innych obcych materiałów.

• ·            Konie różnią się ułożeniem, temperamentem i zdolnością do wytrenowania. Niektóre wymagają używania dodatkowej uprzęży do utrzymywania siodła na swoim miejscu i kontroli jazdy.

• ·            Napierśnik jest dobrym zabezpieczeniem w przypadku zerwania lub poluźnienia popręgu

Koń

• ·            Podczas galopu blisko innego zwierzęcia wymagana jest duża uwaga. Jest skrajnie niebezpiecznie pozwolić koniowi zetknąć się z grzbietem biegnącego zwierzęcia. Koń może się przewrócić, podcięty przez jego tylne nogi lub po jego zawróceniu.

• ·            Podczas jazdy przez obejście, należy ostrożnie przejeżdżać pod bramami ze zwieńczeniem u góry. W niektórych przypadkach wysokość przejazdu jest zbyt niska, aby koń z jeźdźcem mógł się zmieścić bezpiecznie.

• ·            Zaganianie zwierząt na koniu może skutkować wypadkami, dlatego tam gdzie to możliwe wykorzystuj psy do panowania nad stadem.

• ·            Zachowaj szczególną ostrożność, gdy jedziesz konno po bagnistym lub śliskim terenie.

• ·            Jeździec powinien dosiadać konia, którym jest w stanie kierować. Nie dopuszczaj niedoświadczonej osoby do nieułożonego, kapryśnego konia.

• ·            Jeżeli nie posiadasz specjalnego wybiegu, nowe nieujeżdżone konie powinny być dosiadane na terenie piaszczystym lub na płytkiej wodzie. Skutki upadku jeźdźca będą wówczas mniej niebezpieczne.

Konie trudne

• ·            Jest niewskazane, aby upierać się w ujeżdżaniu zwierząt, które ponoszą, zrzucają jeźdźca i nie można nad nimi zapanować. Jednak pewna tolerancja jest dopuszczalna podczas początkowego okresu treningu.

• ·            Jeżeli koń jest narowisty, najlepiej osiodłać go i przed próbą jazdy na nim dać mu jakieś ćwiczenia do wykonania np. na lonży (długa, 5-8 metrowa lina, na której prowadzony jest koń podczas lekcji jazdy). Potem można próbować go dosiąść i ujeżdżać na małej przestrzeni, przed jazdą na otwartym terenie.

• ·            Jeżeli koń ma tendencje do zrywu, powinien na początku być ujeżdżany na małej przestrzeni. Jeżeli koń zerwie się w otwartym terenie, jeździec powinien zachować spokój i stopniowo zacieśniać zataczanie kółek aż do momentu odzyskania kontroli nad koniem.

• ·            Jeździec powinien zachować czujność podczas regulacji ekwipunku zwłaszcza, gdy nie wykonuje tych czynności z ziemi.

G.      Ogólne kryteria bezpieczeństwa przy obsłudze trzody chlewnej

Obsługujący świnie ulegają zagrożeniom zależnym od wielkości, siły i temperamentu zwierząt. Wielkość szkód może zależeć od doświadczenia osobistego, uwzględnienia elementów bezpieczeństwa przy urządzenia kojców, przejść i obejścia oraz zarządzania lekami i substancjami chemicznymi.  Hałas w chlewni może osiągać takie poziomy, że pożądane jest stosowanie ochroników słuchu.

Zauważ zagrożenia

Sprawdź: bezpieczeństwo w chlewni, podłogi i korytarze, obsługę i metody odseparowywania zwierząt, wyszkolenie bhp młodych pracowników, stosowane metody przenoszenia zwierząt, sposób stosowania środków chemicznych i środków przeciwko chorobom. Przeanalizuj zapisy dotyczące wypadków w celu określenia prac i sytuacji niebezpiecznych.

Oszacuj ryzyko

Oceń, czy jakieś ze zidentyfikowanych zagrożeń może być przyczyną szkody i oprzyj swoje postępowanie dotyczące poprawy bezpieczeństwa na prawdopodobieństwie wstąpienia ciężkiego zranienia lub innego wypadku.

Wprowadź zmiany

Następujące wskazówki mogą być pomocne przy zmniejszenia lub wyeliminowaniu zagrożeń wypadkami podczas obsługi świń:

• ·            Sprawdź, czy kojce i ganki są odpowiednio duże i wytrzymałe dla określonej grupy świń.

• ·            Spraw, aby układ technologiczny w chlewni zapewniał płynny ruch zwierząt, unikaj ostrych, ślepych zakrętów i upewnij się, że bramki przepędowe są dobrze rozmieszczone.

• ·            Utrzymuj kojce w dobrym stanie, bez wystających barierek, śrub,  drutów itp.

• ·            Próbuj utrzymać podłoże w takim stanie, aby było one jak najmniej śliskie, szczególnie na korytarzach przepędowych i miejscach załadunku.

Produkcja trzody chlewnej

• ·            Bezpieczeństwo w produkcji trzody chlewnej zależy od kilku rożnych czynników - wieku, płci, rasy, masy ciała, temperamentu i wyuczonych zachowań.

• ·            Knury mogą być agresywne i nieprzewidywalne. Traktuj je z ostrożnością.

• ·            Knury są bardziej agresywne podczas krycia i maksymalnie niebezpieczne, gdy walczą.

• ·            Nigdy nie dopuszczaj knurów do kontaktu z sobą.

• ·            Kiedy przemieszczasz knury używaj demontowalnych przegrodzeń

Przenoszenie świń

• ·            Kiedy przenosisz świnie, zapewnij sobie pomoc, o ile to możliwe.

• ·            Kiedy przenosisz sam, siądź na zadzie świni, ukucnij, chwyć mocno tylne nogi, odsuń je daleko od siebie i podnieś używając kończyn, nie pleców.

• ·            Pamiętaj, że po podniesieniu świni, jej pysk nie może znaleźć się naprzeciwko twojej twarzy.

Substancje chemiczne, szczepionki i zastrzyki

• ·            Czytaj uważnie informacje zawarte na etykietach opakowań substancji chemicznych i antybiotyków - stosuj się do instrukcji fabrycznych i wskazówek dotyczących bezpieczeństwa.

• ·            Sterylizuj igły, szczypce do zębów i szczypce do zakładania kolczyków oraz upewnij się, czy osoba pracująca  tymi narzędziami przestrzega zasad higieny.

• ·            Przestrzegaj przed ubojem zwierząt zalecanych okresów ochronnych dotyczących stosowania leków i substancji chemicznych.

• ·            Noś odpowiednią odzież ochronną a tam, gdzie jest możliwe pylenie substancji chemicznej, używaj maski - filtru powietrza.

• ·            Jeżeli po stosowaniu substancji chemicznej boli cię głowa lub źle się czujesz - udaj się do lekarza i poddaj się badaniu.

• ·            Unikaj w przyszłości, jeżeli to możliwe, stosowania tej substancji chemicznej.

• ·            Zapewnij poprawne dozowanie dawek substancji chemicznych i leków.

 

Choroby zakaźne

• ·            Choroby zwierząt mogą przenosić się na ludzi. Powinieneś znać symptomy wskazujące na występowanie chorób w stadzie.

• ·            Jeżeli zauważysz sygnały świadczące o wystąpieniu jakiejś choroby, powinieneś dążyć do zbadania zwierząt i uzyskania pewności, czy choroba występuje. Jeżeli choroba zostanie stwierdzona, traktuj chore zwierzęta odpowiednio i lecz je.

• ·            Choroby takie jak leptospiroza (leptospirosis ) są przenoszone przez mocz, krew, ślinę i otwarte rany. Opatruj otwarte rany i myj się wodą z mydłem i środkiem antyseptycznym, jeżeli miałeś kontakt z krwią, moczem lub śliną chorych zwierząt.

• ·            Zawsze utrzymuj higienę osobistą.

H.      Ogólne zasady unikania zagrożenia chorobami odzwierzęcymi
 

Termin „choroby odzwierzęce” dotyczy tych chorób zwierząt, którymi mogą zarazić się ludzie.

Często zwierzęta - nosiciele danej choroby, nie wydają się chore, jednak ludzie przez kontakt z nimi mogą ulec zarażeniu. Zwykle źródłem zarażenia w gospodarstwie jest żywy inwentarz, a najbardziej narażeni na choroby odzwierzęce są pracownicy rzeźni, rolnicy, weterynarze, pracownicy skupu zwierząt i pracownicy laboratoriów. W świecie największa koncentracja takich chorób jak leptospiroza, gorączka Q,  zakażenie bąblowcem, i niesztownica (ektyma, orf) występuje w Zachodniej Australii.

 

Rozpoznaj zagrożenia
 

• ·            Dokonuj przeglądu zwierząt podczas ich obsługiwania, z punktu widzenia występowania symptomów choroby,

• ·            Bądź świadom jakie mogą być przyczyny zarażenia.

• ·            Sprawdź dostępność i stosowanie środków odkażających

• ·            Sprawdź sposób przenoszenia i pozbywania się materiałów zakażonych.

• ·            Sprawdź, czy psy w gospodarstwie mogą jeść odpadki z uboju gospodarczego lub mięso dzikich zwierząt.

 

Oszacuj ryzyko

Rozważ prawdopodobieństwo występowania choroby odzwierzęcej w gospodarstwie. Zastanów się, czy z punktu widzenia możliwości zarażenia, istniejący w gospodarstwie styl pracy jest dobry, czy należy coś zmienić. Ustal, czy osoby pracujące w gospodarstwie mają naturalną odporność na różnego rodzaju choroby odzwierzęce, ponieważ chorowali już na te choroby, czy wskazane byłoby je zaszczepić.

Wprowadź zmiany

Poniżej podane informacje są pomocne w rozeznaniu zagrożenia chorobami odzwierzęcymi, co może się przyczynić do zmniejszenia lub wyeliminowania ryzyka zarażenia.

Leptospiroza (krętkowica)

Objawy choroby podobne do grypy - bóle głowy, bóle mięśni, wysoka temperatura, dreszcze, nadwrażliwość na światło i „sztywny kark”. Niektóre osoby mają problemy z nerkami albo wątrobą.

• ·            Unikaj bezpośredniego kontaktu z moczem, zanieczyszczoną wodą, płynami porodowymi, szczególnie od świń.

• ·            Infekcja przedostaje się do twojego organizmu przez uszkodzony naskórek, oczy, nos i gardło.

• ·            Leptospiroza może być leczona antybiotykami. Jeżeli sądzisz, że zostałeś zarażony, udaj się szybko do lekarza.

• ·            Czyść podłogi detergentami albo środkami dezynfekującymi. Wypleń myszy i szczury. Zapewnij dobry drenaż obszaru na którym przebywają zwierzęta i higieniczne usuwanie ścieków.

Gorączka Q

Objawy gorączki Q podobne są do objawów występujących przy grypie - bóle głowy, mięśni, wysoka temperatura- z tym, że w wyniku rozwoju choroby może wywiązać się zapalenie płuc. Niektórzy ludzie mają problemy z wątrobą i z sercem.

• ·            Unikaj oddychania zapylonym powietrzem, zanieczyszczonym zarazkami przedostającymi podczas akcji porodowej oraz skażenia środowiska płynami porodowymi. Unikaj picia niepasteryzowanego mleka, kontaktu z zanieczyszczoną ściółką, wełną, włosami i skórą.

• ·            Choroba obejmuje szeroki krąg zwierząt domowych i dzikich, jak np. owce, kozły, dzikie kaczki.

• ·            Zdezynfekuj, spal albo zakop zakażoną ściółkę i inne materiały.

• ·            Opatrz i szybko załóż opatrunek na wszystkie skaleczenia.

• ·            Zawsze pasteryzuj albo przegotowywuj mleko.

• ·            Gorączka Q może być leczona u ludzi antybiotykami. Jeżeli podejrzewasz, że jesteś chory, nie zwlekaj ze skorzystania z pomocy lekarskiej.

Zakażenie bąblowcem (Hydatid disease)

We wczesnych stadiach zakażenia bąblowcem nie odczuwa się symptomów choroby. W późniejszych - symptomy zależą od umiejscowienia pasożytniczej cysty, która jest przyczyną choroby. Najczęściej lokalizuje się ona w wątrobie.

• ·            Objawami pojawienia się dużej torbieli wątroby są według ważności: wymioty, uczucie nadmiernego objedzenia się po posiłku, ból, niestrawność i żółtaczka (nienormalnie żółte zabarwienie ciała).

• ·            Torbiel może również występować w płucach. Wczesnym objawem jest kaszel, ból w klatce piersiowej lub krew w wydzielinie po kasłaniu. Pierwszym objawem może być słonawa wydzielina towarzysząca kasłaniu występująca po urwaniu się lub rozerwaniu torbieli. Może to doprowadzić do wstrząsu alergicznego, świerzbu skóry lub infekcji płuc.

• ·            Torbiele występujące w innych częściach ciała mogą być przyczyną  napadów ślepoty, głuchoty, bólu nerek lub problemów z sercem. Wszystkie te formy zakażenia są potencjalnie śmiertelne i rozerwanie torbieli może powodować zgon na skutek wstrząsu alergicznego.

• ·            Zakażenie bąblowcem przenosi się na ludzi poprzez psy, które zjadły surowe mięso albo odpadki z uboju owiec, bydła, dzików i innych zwierząt zakażonych cystami bąblowca.

• ·            Jedzenie brudnymi palcami, którymi codziennie poklepujesz psa, jest  wystarczające, aby jajeczka bąblowca zostały połknięte i zapoczątkowały zakażenie.

• ·            Połknięte jajeczka bąblowca są transportowane przez krew do różnych części ciała.

• ·            U psów znajdują się w jelitach postacie rozwojowe bąblowca, ale u nich nie występują objawy zakażenia - psy nie chorują na tę chorobę.

Leczenie zakażenia bąblowcem

Torbiele bąblowca mogą spowodować poważną chorobę u człowieka. Jedyne efektywne leczenie polega na chirurgicznym usunięciu torbieli, czasami w powiązaniu z lekami przeciwpasożytniczymi. Torbiele występujące w ważnych organach człowieka nie mogą być jednak usunięte chirurgicznie.

Zmniejszenie zagrożenia infekcją

• ·            Nie pozwalaj psom jeść surowego mięsa ani odpadków poubojowych owiec, bydła i świń oraz zwierząt dzikich (dziki, sarny).

• ·            Dbaj o regularne odrobaczanie psów, poradź się weterynarza jak to efektywnie wykonywać.

• ·            Zapobiegaj możliwości jedzenia przez psy padliny w gospodarstwie i poza nim. Padlina powinna być usunięta tak szybko, jak to możliwe.

• ·            Nie pozwalaj się bawić dzieciom z zabłąkanymi psami.

Orf (niesztownica lub ektyma)

Choroba owiec lub kóz znana jako Orf  przenosi się na ludzi na innej drodze.

• ·            W miejscu zadrapania lub przecięcia skóry pojawiają się zaczerwienione miejsca lub krostki. Wytwarza się pęcherz otoczony czerwoną obrzmiałą skórą, który może zamienić się we wrzód, który zniknie po czterech do sześciu tygodniach. Okoliczne węzły chłonne ulegają powiększeniu.

• ·            Przyczyną infekcji ludzi jest zwykle kontakt z owcami lub produktami pochodzącymi od owiec, czasami może to być kontakt z kozami.

• ·            Wirus Orf przedostaje się do organizmu człowieka przez uszkodzenia lub otarcia naskórka.

• ·            Rany zainfekowane wirusem Orf powinny być zaopatrzone aseptycznym opatrunkiem, w celu zapobieżenia infekcji bakteryjnej. Zwykle choroba ta ustępuje bez leczenia i daje odporność na powtórne zakażenie.

Zmniejszenia zagrożenia infekcją

Rany i otarcia naskórka przy obsłudze owiec powinny być poddane dezynfekcji i przykryte opatrunkiem uniemożliwiającym wtórną infekcję.

Naucz się rozpoznać chorujące zwierzęta (grube strupy albo wrzody na nosie, wargach, oczach albo innych bezwłosych obszarach ciała) i uniknij kontaktu z nimi.

I. Bezpieczne stosowanie lekarstw oraz środków do odrobaczywiania dla zwierząt

Kąpiele

Ta czynność odnosi się do owiec i jest wykonywana głównie w Wielkiej Brytanii z powodu obowiązujących tam przepisów. Kąpiel owiec traktowana jest bardziej jako zabieg weterynaryjny niż użycie pestycydów i co jakiś czas jest wykonywana przez farmera  w celu zabezpieczenie owiec przeciwko pasożytom. Roztwór kąpielowy zawiera w większości przypadków aktywne składniki związków fosforo-organicznych, które jak to odkryto niedawno, mogą prowadzić do krótko i długo terminowego niekorzystnego oddziaływania na człowieka. Jest wiele przesłanek, że farmerzy brytyjscy nie są dostatecznie chronieni przed skutkami kąpieli owiec przez obowiązując regulacje prawne.

Owca cierpi na skutek żerowania pasożytów takich jak muchy, kleszcze, wszy oraz  choruje na świerzb. Brytyjskie Ministerstwo Rolnictwa, Rybołówstwa i Żywności (w skrócie DEFRA) opublikowało porady dla hodowców owiec, w których można przeczytać, że „ Świerzb u owiec jest chorobą wywołaną przez pasożytnicze roztocza żyjące na powierzchni skóry. Aktywność roztoczy powoduje drażnienie i cierpienie zwierząt. To może być przyczyną zahamowania wzrostu lub poważną utratą kondycji owiec, utratą runa i zdrowia - szczególnie u jagniąt ...”. Zanurzanie przechodzących owiec w wannie z  odpowiednim roztworem ma na  celu uwolnienia ich od takich pasożytów.

W Wielkiej Brytanii w roku 1988 ok. 40 milionów owiec w 18 765 gospodarstwach rolnych było poddanych zabiegowi kąpieli. Stowarzyszenia producentów oraz Narodowe Biuro Zdrowia Zwierząt (NOAH)  przedłożyło sprawozdanie, w którym można przeczytać, że: „95 tys. brytyjskich hodowców owiec wraz pracownikami dwukrotnie w ciągu roku kąpało owce” ( w latach 80-tych). Do roku 1989 istniejące w Wielkiej Brytanii prawo nakazywało dwukrotne w ciągu roku kapanie owiec w celu wyeliminowania świerzbu - choroby zakaźnej podlegającej zgłoszeniu. W latach 1989-90 tylko jednokrotna kąpiel w ciągu roku była wymagana, a od roku 1992 roku przestała być obowiązkowa, a  występowanie choroby nie wymagało zgłoszenia.

Jakie koszty i korzyści oraz jakie ryzyko niesie za sobą stosowanie poszczególnych pestycydów. Wybitny znawca problemu zwalczania świerzbu przez zanurzanie owiec, dr Jack Done z Centrum Strategii Rolnictwa, Reading University, uważa, że przymusowe kąpanie owiec nie przybliżyło nas do wyeliminowania świerzbu bardziej, niż to miało miejsce w roku 1973, w którym je wprowadzono. Radykalne zmniejszenie liczby zwierząt chorujących na świerzb wystąpiło w  latach 1952 - 1972.  Od roku 1973, analiza statystyczna pokazuje, że średnia roczna liczba przypadków choroby w 5 latach (1984-88), w których istniał obowiązek przeprowadzania dwukrotnych kąpieli owiec w ciągu roku, w sposób statystycznie istotny nie różni się od podobnie ustalonej liczby zwierząt dla innych okresów pięcioletnich i całego okresu obowiązywania przymusowych regulacji prawnych, które zostały wprowadzone w 1972 roku. Przy 95 owcach, które chorowały w 1990 roku, przymusowej kąpieli w odpowiednich roztworach środków chemicznych poddanych było 35 milionów owiec.

Skutki stosowania omawianej metody zapobiegania świerzbowi owiec w odniesieniu do ludzi są negatywne ze względu na narażenie ich na aktywne składniki związków fosforoorganicznych stosowanych w kąpielach, których szkodliwość jest dopiero teraz rozpoznawana.

Rolnicy są zaniepokojeni niewielką możliwością chronienia się przed niebezpiecznymi związkami chemicznymi. Odzież ochronna praktycznie nie chroni przed wpływem związków zawartych w kąpieli, ponieważ podczas  wychodzenia owiec z basenu zwierzęta otrząsają się, a czynność ta w połączeniu z wysychaniem powierzchni ciała powoduje powstanie tzw. „efektu aerozolowego”. Oznacza to że powietrze, którym oddycha również człowiek jest przesycone związkami chemicznymi

Dotychczas nie określono jednoznacznie, czy osoby cierpiące z powodu przedostania się do ich organizmu tych związków chemicznych, przyjęły je poprzez skórę, wdychanie lub spożycie. W Wielkiej Brytanii, kierownictwo Komitetu Wykonawczego d/s Zdrowia i Bezpieczeństwa stwierdziło, że badania wykonane w latach 80-tych wykazały brak śladów oparów w strefach oddychania ludzi, ale brano pod uwagę możliwość wdychania rozpuszczalników i fenoli oraz szkodliwego ich oddziaływania na człowieka. Fenole, jako związki wykorzystywane w kąpielach owiec mają zostać wycofane z użycia. Obecnie  Komitet nie zaleca stosowania masek ochronnych przy czynnościach związanych z kąpielą owiec.Inspekcja weterynaryjna przyjęła inny punkt widzenia. Opublikowała zalecenia dla farmerów, w których podkreśliła, że „koncentraty przeznaczone do kąpieli owiec zawierają albo fosfor organiczny albo środek owadobójczy pyrethroid. Niektóre mogą zawierać również fenol. Te substancje są łatwo wchłaniane do ciała człowieka poprzez skórę, nos i usta. Nieostrożne obchodzenie się z nimi może spowodować zagrożenie zdrowia”.

Przekazanie tych faktów farmerom całkowicie uzasadnia żądanie czytelnych wskazówek na temat, kiedy należy stosować maski osłaniające twarz. Wykładnia w Wielkiej Brytanii nie jest jasna - „koncentraty do kąpieli owiec muszą być zawsze używane z dużą ostrożnością - niektóre związki jeżeli będą wdychane lub pochłaniane przez skórę mogą powodować zatrucie”.

Noszenie odzieży ochronnej jest  zalecane przez poradniki omawiające wykonywanie  kąpieli owiec. Obecne zalecenie Komitetu przewidują noszenie odzieży ochronnej, która powinna składać się z gumowych rękawic i osłony twarzy podczas manipulacji z koncentratem oraz gumowych butów, nieprzemakalnego okrycia podczas pracy z rozcieńczonymi roztworami i przy „kąpaniu” owiec.

Podawanie lekarstw w paszy

Najbardziej rozpowszechnionym dodatkiem do paszy dla zwierząt  są antybiotyki, które służą nie tylko do leczenia zwierząt, ale również w krajach poza Unią Europejską, do stymulowania ich rozwoju. Dlatego, przy mieszaniu ich z paszą, tak samo jak przy dodawaniu innych lekarstw - niezbędne jest noszenie wyposażenia ochronnego (określonego w Kartach charakterystyk Substancji Niebezpiecznych). Należy przy tym pamiętać, że sposób funkcjonowania systemu trawiennego przeżuwaczy sprawia, że przeżuwacze słabo wchłaniają  lekarstwa podane w paszy i najlepszym sposobem ich podawania są zastrzyki.

Podawanie lekarstw w zastrzykach

Najczęściej wykonuje się zastrzyki w  celu zaszczepienia zwierząt przeciwko różnego rodzaju chorobom. Podczas wykonywania zastrzyków jest ważne, abyś  zabezpieczył się nie tylko przed wierzganiem, kąsaniem i odsunięciem zwierzęcia ale również przed złamaniem igły tkwiącej w jego ciele. To nie jest proste, ponieważ nie możesz przewidzieć z góry jak się ono zachowa. Najbardziej wiarygodne wskazówki dotyczące sposobu wykonywania zastrzyków powinieneś otrzymać od twojego weterynarza. 

Porady w tym zakresie zostały przygotowane przez organizacje reprezentujące specyficzną społeczność rolników. Na przykład Ministerstwo Rolnictwa i Żywności rządu kanadyjskiego opracowało przewodnik robienia zastrzyków trzodzie chlewnej, w którym zawarło między innymi informacje, jak uniknąć pozostawienia w ciele świni  ułamanej  igły od strzykawki. Te informacje można znaleźć w internecie pod adresem:
  http://www.gov.on.ca/OMAFRA/english/livestock/swine/news/

W naszym opracowaniu przedstawiamy podsumowanie tych informacji, mających zastosowanie w prawie w każdej sytuacji, z którą możesz się spotkać.

Zapobieganie złamaniom igły -  wykonuj iniekcje właściwie:

• ·            Nigdy nie prostuj zgiętej igły w celu ponownego jej użycia. Odwrotne postępowanie jest podstawową przyczyną złamania igły podczas zastrzyku.

• ·            Nigdy nie wykonuj zastrzyku, gdy zwierzę porusza się. Przytrzymaj je przed i w trakcie wykonywania zastrzyku przy pomocy rąk, bramki przepędowej lub wnyków - w zależności od wielkości zwierzęcia.

• ·            Zmieniaj często igły. Wymień igłę po zaczepieniu 10 świń lub jednego miotu prosiąt.

• ·            Używaj igieł o odpowiedniej długości i średnicy, w zależności od masy ciała świń.

• ·            Wkłuwaj igłę w skórę pod właściwym kątem (poradź się weterynarza).

• ·            Zawsze po wykonaniu zastrzyku sprawdź igłę czy nie uległa uszkodzeniu.

Zastosuj zasady dobrej praktyki

• ·            Szczepić zwierzęta powinny osoby wyszkolone.

• ·            Wykonuj zastrzyk w szyję świni, nigdy w szynkę z powodu utraty jakości mięsa.

• ·            Zarządzaj stanem posiadania igieł na fermie, zapisuj  ile i kiedy je nabyłeś i ile ich się pozbywasz.

Wprowadź nowe technologie i produkty

• ·            Łatwo wykrywalne igły do zastrzyków - stosuj igły, które są łatwo wykrywalne przez szybkie detektory metalu stosowane przy przetwórstwie mięsa. Tego rodzaju igły są obecnie produkowane w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych i wyniki przeprowadzonych testów wskazują, ze są one łatwiej wykrywane niż standardowe igły.

• Zwróć uwagę na to, że stosowanie łatwo wykrywalnych igieł do zastrzyków nie zastąpi właściwej organizacji i techniki  wykonywania zastrzyków. Tak jak w przypadku złamania zwykłej igły fakt ten powinien być zgłoszony przy sprzedaży żywca, ponieważ wykrywacze metalu mogą nie zawsze wykryć w mięsie obcy materiał.

• ·            Aparaty do zastrzyków - W ostatnich czasach nastąpił rozwój aparatów do wykonywania zastrzyków nie wyposażonych w igły iniekcyjne. Aparaty te mają zastosowanie do wykonywania iniekcji dużej liczbie świń w krótkim czasie, niezależnie od ich wielkości. Ich stosowanie, oprócz wyeliminowania problemu pozostawiania w ciele zwierząt złamanych igieł, przynosi następujące korzyści:

-         zapobiegają zarażeniom krzyżowym w stadzie przez czynniki biologiczne takie jak wirus PRRS (Syndrom Rozrodczy i Oddechowy u Świń),

-         zwiększają bezpieczeństwo ludzi,

-         eliminują problem zużytych igieł do zastrzyków.

Sporządzanie protokołu złamanych igieł do zastrzyków

Igły mogą ulec złamaniu podczas wykonywania iniekcji. Gdy igły ulegną złamaniu, postępuj następująco, aby zapewnić odpowiednie udokumentowanie tego wydarzenia:

Krok1. Oznacz natychmiast zwierzę

• ·            Oznacz świnie trwałym znakiem.

• ·            Zapisz zdarzenie zaznaczając umiejscowienie złamanej igły w ciele i numer kolczyka świni.

Krok2. Usuń złamaną igłę

• ·            Spróbuj usunąć natychmiast złamaną igłę, o ile to możliwe.

• ·            Wezwij swojego weterynarza do pomocy, jeżeli igła nie da się usunąć.

• ·            Upewnij się, że wszystkie kawałki złamanej igły zostały usunięte.

Zauważ, że koszt usunięcia złamanej igły może być o wiele niższy niż koszty związane z jej pozostawieniem, które wiązać się będą prawdopodobnie z chorobą i śmiercią zwierzęcia. Dodatkowo, pozostawienie złamanej igły w ciele zwierzęcia naraża je na cierpienia.

Krok3. Ubój gospodarczy

• ·            Jeżeli nie powodzie się usunięcie złamanej igły z ciała zwierzęcia, rozważ dokonanie uboju zwierzęcia na fermie.

Krok4. Zawiadom twojego odbiorcę żywca

Jeżeli kroki 2,3 i 3 nie są możliwe do zrealizowania, podejmij następujące działania:

• ·            Oznacz kolczyk zwierzęcia

• ·            Najpóźniej w ciągu tygodnia skontaktuj się z twoim odbiorcą żywca w celu odbioru z gospodarstwa zwierzęcia ze złamaną igłą lub podejrzewanego, ze nosi w sobie złamaną igłę. Pamiętaj, ze różni odbiorcy mogą mieć różne wymagania dotyczące oznakowania takich zwierząt i dotyczące sposobu ich zgłaszania. Zwróć uwagę, że skontaktowanie się z odbiorcą oznacza telefoniczny kontakt z określoną osobą, a nie pozostawienie wiadomości na automatycznej sekretarce, przesłanie faksem czy wysłanie e-maila. Ekspedycja zwierzęcia ze złamaną igła jest poważnym zadaniem. Każdy zainteresowany w tej sprawie powinien otrzymać odpowiednia informacje co najmniej z siedmiodniowym wyprzedzeniem, co umożliwia podjęcie właściwych przygotowań.

Podobne wskazówki dla bydła przedstawione na stronie internetowej http://www.dairyinfo.gc.ca/cdicofqm10.htm zawierają również porady jak uniknąć obrażeń podczas sczepienia.

Jakie choroby są powodem do zmartwienia?

Informacje na temat powszechnie występujących chorób będących przedmiotem zainteresowania rolników można znaleźć na stronach internetowych, dla:

- Drobiu i indyków. Użyteczne informacje na temat identyfikacji i leczenia szeregu chorób i pasożytów  drobiu i indyków można znaleźć  pod adresem http://vetgate.ac.uk/browse/cabi/e8d18d484bb4b9266f33168ml
- Cieląt i bydła: http://minsterleyvets.4mg.com/Cattle%20Page.htm,
http://www.dpi.qld.gov.au/dairy/12862.html
- Świń:  http://www.antwifarms.com/swinediseases.shtml
- Koni: http://www.lilbeginnings.com/links/info/vac/
- Owiec: http://www.extension.umn.edu/distribution/livestocksystems/DI5749.html
- Drobiu: http://www.safe-poultry.com/controlprogram_onthefarms.asp

---