1.SYSTEM GOSPODARKI ŚWIATOWEJ

Co to jest system?

System - zespół elementów,które często nazywamy podmiotami powiązanych ze sobą. Każdy system opisujemy w ten sposób, że musimy opisać elementy i powiązania.

Główne podmioty	Główne powiązania (Międzynarodowe stos.gosp)
a) Gospodarki narodowe (państw współ. Świata)	a) przepływy towarów i usług
b) Ugrupowania integracyjne	b) przepływ czynników produkcji (praca, kapitał, surowce, technologia, dokumentacja)
c) Międzynarodowe ugrupowania gospodarcze
d) korporacje trans-narodowe

Główne podmioty

Ad a)

Gospodarki narodowe - są podmiotami gospodarki światowej. Jest ich ok. 200, wyodrębnionych granicami politycznymi i ekonomicznymi. Są różnorodne (państwa o wielkim/małym terytorium, wyposażone bardzo/mało, zaludnione słabo/mocno, zacofane, rozwinięte, ubogie, bogate...)

Wspólną cechą jest to , że każde państwo jest suwerennym organizatorem życia swojego państwa.

Każde państwo też w skutek swojej polityki oddziałuje na inne państwa poprzez politykę handlową (kierunki przywozu i wywozu towaru)

Ewolucją jest to że państwo odgrywa mniejszą rolę wewnątrz swoich granic ze względu na to że państwo zmniejszyło bariery wobec otaczających je państw. Przepływ jest teraz bardziej swobodny bo:

• Bezwizowe poruszanie się po europie (państwo przestaje kontrolować)

• Zmniejszenie stawek celnych

• Rozwój systemu satelitarnego

Ad b)

Ugrupowania integracyjne - np. UE - państwa dostosowują swoją gospodarke do innych państw. Idea- podmioty muszą inaczej działać niż w ramach ograniczonych gospodarkach.

Ad c)

Międzynarodowe organizacje gospodarcze -

• Międzynarodowy Fundusz Walutowy

• Światowa Organizacja Handlu

• Światowa Organizacja Turystyki

• ONZ

Te o zasięgu globalnym mają do spełnienia bardzo ważną rolę, a mianowicie mają regulować życie gospodarcze.

MFW - udziela kredyty dla swoich członków dla zrównoważenia bilansu płatniczego (deficyt) - zmniejsza zadłużenie państwa wobec świata

SOH - zmniejsza bariery handlowe istniejące między państwami, zmniejsza wysokość cła.

Ad d)

Korporacje trans-narodowe - przedsiębiorstwa posiadające filie za granicą są względnie niezależne finansowo, technologicznie i organizacyjnie. Mają bardzo dużą siłę oddziaływującą na państwo w którym działają jako filie.

Obecnie na świecie działa ok. 60 tyś. korporacji trans-narodowych które mają 0,5 mln. filii . Wzrost znaczenia korporacji - megafuzje ,w obrębie tego podmiotu odbywa się wiele przesunięć.

GŁÓWNE POWIĄZANIA

Ad a )

Wymiana towarowa export i import towarów (surowce, półfabrykanty, gotowe) Podstawą wartości jest pieniądz. Między krajami wysoko rozwiniętymi 2/3, kraje rozwijające się 1/3

Handel usługami - przepływ usług (1/5 wartości towarów są usługi)

• Tradycyjne (transport, turystyka)

• Dla biznesu

Przepływ kapitalu

• Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (Korporacje transnarodowe KTN)

• Zakupy papierów wartościowych firm za granicą prowadzą do przejęcia firm zagranicznych

• Zagraniczne inwestycje portwelowe (zakup obcych papierów wartościowych np. akcji ale bez uzyskania kontroli nad spółką, motywem jest wyłącznie lokata rentowna kapitału

• Kredyty bankowe udzielane przez duże banki innym bankom lub firmą

• kredyty ex.... udzielane przez wielkie firmy nabywcom ich produktów za pośrednictwem banków

• Kredyty oficjalne - rządy państw lub org. Międzynarodowe

Transfer wiedzy technicznej polega na sprzedaży za granicą patentu, licencji, doradztwa, technicznego, wymiany szkoleniowej.

Wynika z faktu, że jesteśmy na takim etapie s...................... procesów technicznych i nie możemy się we wszystkim specjalizować. To zmusza do przepływu miedzy państwami.

Migracje pracowników, siły roboczej, dotyczy przemieszczania nas ludzi za zatrudnieniem.

DLACZEGO ISTNIEJĄ STOSUNKI GOSPODARCZE?

1. Przymus

- wynika z faktu ,że poszczególne państwa są różnie wyposażone w surowce naturalne

2. Korzyść

• przepływ przynosi korzyści (jeżeli państwa specjalizują się w określonej dziedzinie jest lepiej niż specjalizacja we wszystkim)

Intensywność przepływów (które bardziej, które mniej, zależy od kosztów)

Kraj staje się au.............. - tylko w swoich granicach ,nie chcą nic dopuszczać.

Powiązania gospodarcze mogą mieć harakter zależności i współzależności

Zależność polega natym że :

Państwo A i państwo B powiązanw są niesymetrycznie co oznacza że A dominuje B (jest silniejsze) a B jest związane z A ale słabiej tzn. że A może wymusić coś na B i B musi się podpożądkować.

Np. układ kolonialny

HISTORIA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ

I Faza

Do tej pory autonomiczne państwa zaczęły się formować większe związki. XV-XVII w. Powstaje związek obejmujący terytoria w obrębie Europy. Europejska Gospodarka Światowa. Polska też jest włączona w ten układ. Dzieli się na :

• Północną część europy Niderlandy ,Niemcy pn, Anglia (sukna, broń)

• Surowcowo rolny wschód (specjalizuje się w produkcji i exporcie na północ artykułów rolnych (zboże, drewno, konopie) powstaje folwark pańszczyźniany

Powstaje I narodowy podział pracy

Handel między tymi państwami był zdominowany przez HANSA (związek kupiecki w europie średniowiecznej) w Lubece.

(Szczecin,Stargard, Braniewo, Kołobrzeg, Słupsk, Gdańsk, Tczew, Elbląg, Toruń)

Ten monopol dotyczył wymiany i obejmował zasięgiem ośrodki leżące poza strefą nadbałtycką (Kraków,Lwów, Warszawa, Sandomierz)

Był to związek asymetryczny (zależnościowy) .Wschód przystosował się do zapotrzebowania na zachodzie, natomiast zachód rozwijał się własnym rytmem.

Powstaje:

Układ Peryferyjny = Centrum (dominujący) - Peryferie (zdominowany, zależny od zachodu)

II Faza

Druga połowa XVII w.(ok.1640r) - druga połowa XVII (1740)

System gospodarki atlantyckiej. Podboje kolonialne, Francuzi,Hiszpanie (trzc.cukr) ,Portugalczycy (trzc. cukr), Brytyjczycy (plantacje)

Handel Trójkątny

Turystyka - Afryka zachodnia (forty, stare plantacje trzciny cukrowej, Jamajka, Dominikana)

III Faza

Przełom XVIII w. - rynek światowy. Coraz większe znaczenie Imperium Brytyjskiego, Francuskiego, obejmuje zarówno Afrykę, Azję, Amerykę Pn. i Pd. Z Azji do Europy sprowadza się przyprawy (pieprz, papryka), z Afryki zachodniej olej palmowy (mydło)

Europa łączy poszczególne rynki w siatkę powiązań, zaczyna się migracja europejska do krajów nowego świata Afryka, Australia, Ameryka pn. i pd.

Motorem ekspansji był rozwój kapitalizmu, powstał w tym okresie I międzynarodowy podział pracy

Faza III b

Faza ta trwa do drugiej połowy XIX wieku. Pozostałości po gospodarce plantacyjnej, giełda towarowa - Amsterdam (łączyła gosp. Światową w I syst)

Faza IV

PAX BRITANICA

Początek II połowy XIX w. Do I wojny światowej. Faza dominacji Brytyjskiej czasy Królowej Wiktorii .Ekspansja Brytyjczyków w tej firmie dominuje handel jako powiązanie gospodarcze. Handel obejmuje coraz więcej produktów. Z kolonii sprowadzane są metale tj: Cu, Zn, Sn, Pb, oraz surowce rolne : kawa, kakao, tytoń, olej palmowy.

Faza kontynuacji podziału pracy. Niewolnicy przestają być potrzebni, ponieważ jest duży wzrost postęp techniczny który ich wypiera.

Praktycznie cały świat zostaje wciągnięty w system gospodarki światowej.

Główne powiązania dotyczące handlu:

PAX BRITANICA

• Era pacyfizmu

• Gospodarka światowa silnie zintegrowana

• Przywództwo oparte na dominacji

• Wielu pretendentów do roli przywódcy w ramach centrum

• Liberalny system handlowy

• Automatyzm waluty złotej

• Stabilizacja cen

Najbogatsze Państwa 1897r :

• Wielka Brytania

• Nowa Zelandia

• USA

• Holandia

• Australia

• Szwajcaria

• Belgia

• Niemcy

• Argentyna

• Dania

Faza V

Pax Americana

Od I wojny światowej do lat '70 XX w.

Ekspansja w głąb. Centrum zaczyna modelować gospodarkę peryferyjną.

1. Powiązania handlowe

2. Migracje europejczyków przede wszystkim zarobkowe

3. Inwestycje bezpośrednie. Przepływ kapitał. Centrum zaczyna exportować kapitał do krajów słabo rozwiniętych by tam rozwijać działalność gospodarczą, bo centrum światowemu potrzebne są nadal surowce: kauczuk, cyna, Cu, Mn, Cb, Cr, Ag, ruda żelaza, ropa naftowa, gaz ziemny. Import surowców niezbędnych.

Charakter potrzeb zmienił się tak, że jest duża wspołzależność

Cechą charakterystyczną tej firmy jest....................

Do Centrum wwożone są surowce, a centrum wywozi technologię i zakłady przemysłowe w gałęziach pracochłonnych,energochłonnych i uciążliwych dla środowiska.

Pax Americana

• Gospodarka światowa z tendencją do gospodarki regionalnej UE, NFFTA

• Brak pretendentów do roli przywódcy w Centrum

• Dolar jako waluta najważniejsza

• System oparty na interwencjoniźmie państwowym

• System waluty kierowanej

• Inflacja w skali globalnej

• Militaryzm

• Przywódctwo oparte na dominacji i hegemonii (powrót do liberalizmu)

Państwa najbogatsze:

• USA

• Norwegia

• Hongkong

• Szwajcaria

• Dania

• Japonia

• Holandia

• Singapur

• Francja

• Austria

• Cechą najważniejszą to brak lidera w skali globalnej.

• Posiada 3 centra

• Składające się z Triady USA,UE (tylko, dlatego że są razem), Japonia

• Są powiązane z innymi krajami zagranicznymi inwestycjami bezpośrednimi tzw. ZIP.

• Każdy z tych ośrodków ma kraje inne, do których przepływają inwestycje (ważna jest też zasada bliskości geograficznej i związki kolonialne)

• Głównym problemem gospodarki światowej był w latach:

• '60 wzrost gospodarczy

• '70 kryzys zadłużenia

• '80 i '90 dostosowanie przez wzmacnianie mechanizmów rynkowych i konkurencji.

HANDEL MIĘDZYNARODOWY

Handel miedzynarodowy to: międzynarodowa wymiana dóbr i usług. W obecnym świecie dotyczy prawie wszystkich krajów świata.

Handel zagraniczny:

• Składa się z exportu (wywozu towarów wytworzonych w danym kraju do innych krajów)

• Z importu: (wwóz towarów )

• Z reexportu : (wywóz za granice towarów przywiezionych uprzednio z innych krajów- czasem te towary mogą być przechowywane, przetwarzane w danym kraju i potem sprzedawane. Dlatego państwa handlują między sobą.

Podstawą handlu jest specjalizacja produkcji, - ponieważ państwa są wyposażone w inny zasób dóbr, kapitały i położenie geograficzne.

Handel międzynarodowy pozwala na specjalizacje kraju w tym, co robi najlepiej. Jest to bardzo dobre i powinniśmy się specjalizować w 1 dziedzinie.

• Korzyści komparatywne (porównawcze) nie porównują się do konkurentów za granicą tylko do tych w kraju.

Jakie sytuacje doprowadziły do korzyści? Najlepszy był układ kolonialny.

Teoria obfitych zasobów- została stworzona w XX w. HOS . Założenie tej teorii jest takie, że produkty wytwarzane są za pomocą wielu czynników.: Wiedzy, techniki, nauki, technologii, pracy. W związku z tym można podzielić, że są:

• Praco-chłonne

• Energio-chłonne

• Technologiczne-chłonne

Kraje powinny się specjalizować w tej dziedzinie, w której zasoby mają w obfitości.

Teoria luki technologicznej - mówi o korzyściach komperatywnych. Rozwija element, jakim jest wiedza technologiczna.

Założenie: między krajami istnieją różnice miedzy poziomem wiedzy a tempem wprowadzania. Kraje w różny sposób adoptują i tworzą postęp techniczny. Kierunki wymiany handlowej powinny być uzależnione od tempa tworzenia i wdrażania postępu technicznego.

Kraje które szybko wdrażają powinny być exporterem nowoczesnych wyrobów, a kraje o niższym wdrażaniu powinny importować nowoczesne wyroby a same specjalizować się w wyrobach standardowych , tradycyjnych.

Podstawą przewagi konkurencyjnej krajów innowatorów jest przewaga technologiczna a krajów drugich są niższe koszty wytworzenia.

WOLNY HANDEL MA TEŻ WADY:

Jak państwo ogranicza wolny handel?

• Wadą jest ryzyko związane z nadmierną specjalizacją. Kraj może stracić rynek exportowy, ponieważ:

1. Inny kraj może okazać się bardziej efektywny np.(Japonia - samochody)

2. Postęp techniczny, wynalazczość może doprowadzić do powstania produktu, który wyprze nasz produkt

• Wadą jest nie mobilność zakładów przemysłowych

• Problemy z bilansem płatniczym, (jeżeli państwo wydaje więcej na import to odczuwa to państwo.

• Rozwój własnego przemysłu

• Może stanowić „nieuczciwą” konkurencje ze strony krajów o niższych płacach. (Chiny) oraz damping (kraj sprzedaje produkty poniżej kosztów produkcji)

• Argument strategiczny: rolnictwo, przemysł stalowy, rząd powinien chronić gałęzie przemysłu ,własny rynek.

• Wolny rynek nie daje bezpośrednich dochodów dla rządu.

Jakie środki stosuje państwo, aby ograniczyć wolny handel?

1. Taryfy: (cła nakładowe przede wszystkim na towary importowane, mają chronić własnych producentów i zwiększyć dochody rządu)

2. Kwoty - górna granica ilości towarów wchodzących na rynek krajowy np. bez cła importowego (określona liczba np. samochodów)

3. Reglamentacja (ograniczenie) dewiz, dobra importowe mogą być zakupione za pomocą dewiz (dolary),rząd może ograniczyć ilość dewiz np. można importować tylko za 2000 $

4. Subsydia - dopłaty dla producentów krajowych obniżające ceny produktów na rynku krajowym

Argumenty przeciwko protekcjonizmowi - mówiące o interesie konsumenta. Wszystkie te ograniczenia powodują ograniczenie dóbr dla nad konsumentów.

Wyższe ceny są wynikiem...........

Ochrona krajowego przemysłu (nie opłacalne na dłuższy okres, ponieważ może spowodować zmniejszenie efektywności własnego przemysłu)

Protekcjonizm w jednym kraju powoduje protekcjonizm w innych krajach.

MIGRACJE

Międzynarodowe przepływy siły roboczej, czyli migracje zarobkowe w skali międzynarodowej. Jest to jeden z zasobów, który przepływa miedzy państwami. Ludzie są jednak najbardziej nie mobilni.

Jakie są czynniki blokujące migracje?

Migracje ludzi tyczą się decyzji ludzi a motywy mogą być różne (ekonomiczne,...)

CO TO JEST MIGRACJA WG ONZ?

Migracja - to zmiana miejsca zamieszkania,pobytu na okres dłuższy niż 1 rok. W skali międzynarodowej wyodrębnia się 4 pojęcia dotyczące migracji:

1. Emigracja - to opuszczenie przez ludzi dotychczasowego kraju,zamieszkania i osiedlenia się na stałe w innym kraju.

2. Imigracja - to napływ do danego kraju n dłuższy okres lub na stałe ludzi zamieszkujących dotychczas inny kraj.

3. Reemigracja - to ponowny powrót do kraju po dłuższym pobycie z granicą.

4. Saldo migracyjne - to jest różnica między ilością imigrantów a emigrantów SM=I-E

Kraj emigracyjny to kraj, który długi okres czasu ma ujemne saldo migracyjne.

Najwięcej imigrantów: USA, Nowa Zelandia, Australia, Europa

Najwięcej emigrantów: Azja, Ameryka Łacińska, Afryka

12-01-02

Podmioty gospodarki światowej

Korporacje trans narodowe KTN

Rozwijał się w XX wieku

KTN - spółka kapitałowa, której działalność obejmuje wiele krajów. Firma zintegrowana wewnętrznymi powiązaniami gospodarczymi. Działalność obejmująca wiele krajów. (coca - cola ,deawoo)

Na szczycie każdej korporacji stoi zarząd firmy zlokalizowany w kraju, z którego pochodzi dana filia i temu zarządowi podpożądkowane są filie i oddziały zagraniczne.

Przepływy w korporacji dotyczą 3 elementów:

1. Towary - które są rejestrowane przez państwa które przepływają jako export i import

2. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Jest to forma exportu kapitału dokonywanego przez KTN

Trzy drogi, jeżeli chcą zakupić filie w kraju y to muszą:

• Zakupić kontrolny pakiet akcji wybranego przedsiębiorstwa na wtórnym rynku akcji (bezposrednia inwestycja zagraniczna)

• Wykup prywatyzowanych przedsiębiorstw w procesie prywatyzacji

• Założyć swój zakład od podstaw green fields inwestment

• Transfer zysków

WŁASCIWOSCI KTN:

1. Dysponują olbrzymim potencjałem ekonomicznym

2. Są względnie nie zależne finansowo, technologicznie, i organizacyjnie (wysoko zintegrowana struktura integracyjna) powoduje to że korporacje tylko częsciowo poddają się regulacji ze strony władz gospodarczych państwa na którym działają.

3. Korporacje działają na obszarach wielu krajów, mogą prowadzić własną politykę gospodarczą. Cel stawiany przez korporacje może być rozbieżny z celem władzy państwowej. Również cele filii mogą być rozbieżne od celów narzuconych przez główną siedzibę.

Największe zarządy są w krajach wysoko rozwiniętych.

Korporacje trans narodowe kontrolują 80 rynku.

5 głównych korporacji produkuje: 60% samochodów

60% przewozów lotniczych

50% stali, wydobywa 40% ropy naftowej

W Polsce:

70 % banków w rękach zagranicznych

70 % prasy

80% reklamy

75 % doradztwo i zarządzanie

60 % wywoływanie filmów

W jaki sposób firmy się integrują? - Dążą do objęcia władzy na wszystkich szczeblach produkcji. Np. hotele + samoloty

Normalny rozwój firmy polega na łańcuchu produkcyjnym

Firmy integrują się:

1. Pionowo: Pionowa integracja wsteczna - ma miejsce wtedy, gdy firma przejmuje swoich dostawców. Pionowa integracja do przodu, gdy firma przejmuje zbyt swoich podmiotów. Próby łączenia firm lotniczych z hotelarskimi.

2. Pozioma: firmy 1 branży, która łączy w sobie różne firmy tej samej branży.

3 przyczyny, dla których warto się łączyć:

• Korzyści skali (zmniejszenie kosztów przeciętnych, zwiększenie skali produkcji,zmniejszenie cen.)

• Większa siła rynkowa: Zmniejsza się liczba konkurentów

• Firmy łączą się dla dobra tego by zracjonalizować produkcję. Eliminuke się mniej efektywne fabryki, możliwość produkcji przy wykorzystaniu pełnek mocy produkcyjnej pozostałych zakładów. Racjonalizacja może też polegać na zmniejszeniu kosztów administracji. W taki sposób integrowały się firmy w latach, `90 ponieważ jest ona w takich sytuacjach stosowana, gdy jest większa podaż niż popyt. Przedsiębiorstwa zaczynają się wtedy integrować.

3. Typu konglomerat : łączą się firmy nie związane ze sobą. Zmniejszenie ryzyka. Jeśli

jedno przedsiębiorstwo upadnie, inne podnoszą swą sprzedaż, produkcje.

Zdywersyfikować - rozłożyć ryzyko na różną działalność i różne warunki. Lata '70. Zmniejszenie ryzyka.

PRAKTYCZNIE INTEGRUJEMY SIĘ W 3 SPOSOBY:

1. Fuzja - następuje wtedy, gdy występuje połączenie 2 lub więcej autonomicznych przedsiębiorstw, które łączą się. Każda z nich traci odrębną osobowość prawną. Dobrowolne działanie partnerów firm o podobnych wielkościach.

2. Przejęcie - wykup. Dochodzi do nabycia pakietu kontrolnego akcji lub udziałów danej firmy przez inne przedsiębiorstwo znajdujące się w lepszej sytuacji. Większość przejęć ma charakter wrogi i mają za zadanie przejęcie konkurenta i jego potencjałów oraz obsługiwanych rynków.

3. Sojusz - Alianse strategiczne. Powstają wtedy, gdy firmy nie mogą dokonać fuzji i przejęcia. Polega na tym, że jest to luźna forma, która pozwala na zmniejszenie kosztów. (Np. jedna firma sprzedaje bilety sprzeda też inne)

MOTYWY INWESTYCYJNE EKSPANSJI KTN

Firma rozwija się poza granicami swojego państw

• Poszukiwanie zasobów (jest to częsty motyw. Firmy nie mają surowców, zasobów :

• Siły roboczej (niska cena, ilosć ,jakosć)

• Zdolności produkcyjnej

• Poszukiwanie rynków - w celu zbytu naszych towarów i usług i to będzie motyw zakładania filii

Podnoszenie efektywnosci związane jest z ....... ....dążą do dywersyfikacji rynku poprzez zwiększenie zasięgu oddziaływania....................

SYSTEMY GOSPODARKI ŚWIATOWEJ 19.01.2002R.

Państwo jako przedmiot gospodarki światowej

1. Polityka ekonomiczna zagraniczna państwa - świadome oddziaływanie państwa na stosunki gospodarcze z zagranicą.

Przedmiot oddziaływania - przepływ czynników produkcji przez swoje granice (towarów, usług, pracy, kapitału, technologii i bogactw naturalnych)

Zagraniczna polityka ekonomiczna państwa - kiedyś synonim - polityka handlowa. Państwo ma duży zakres obowiązków, jeżeli chodzi o zagraniczną politykę ekonomiczną państwa.

2. Cele

Wybór przez państwo priorytetów. Cele te mogą być:

1. Ilościowe - osiągnięcie pożądanych rozmiarów handlu zagranicznego, pożądane saldo bilansu handlowego, zagwarantowanie dostaw surowców i energii, osiągnięcie określonej wielkości bezpośrednich inwestycji zagranicznych BIZ, bądź też można określić własne inwestycje za granicą.

2. Jakościowe - poprawę „terms of trade” (warunki handlu)

• Cenowy - współczynnik wskazujący na względne zmiany cen w eksporcie danego kraju do względnych zmian cen towarów np. przez ten kraj w określonym czasie najczęściej roku, czyli relacje zmian cen towarów eksportowanych do zmian cen towarów importowanych. Ceny surowców we współczesnym świecie na ogół spadają. Ceny artykułów wysoko przetworzonych przemysłowych wzrastają. W związku z tym w krajach specjalizujących się w eksporcie surowców - terms of trade pogarsza się. W krajach specjalizujących się w artykułach wysoko przetworzonych - terms of trade polepsza się.

• Priorytet jakościowy - państwu musi zależeć na poprawie terms of trade. Np. rozszerzyć eksport tych towarów, których cena nie rośnie na rynku światowym. Wydłużenie sesji produkcji, podniesienie poziomu technicznego produkcji.

3. Środki

Zasoby czynników produkcji - to, co mamy do osiągnięcia z polityki ekonomicznej państwa. Za pomocą środków oddziałujemy:

1. środki pośrednie: zasilanie produkcji gospodarczej w środki zwiększające konkurencyjność np. ulgi kredytowe udzielane przez banki eksporterom, subwencjonowanie produkcji eksportowej, finansowanie, wystawianie licencji, stymulowanie przedsiębiorstwa, aby poszły w dobrym kierunku.

2. Bezpośrednie: dotyczy tych przedsiębiorstw, które są własnością państwa. Państwo może nakazać eksport, w jakich ilościach, czego.

4. Narzędzia

Wyróżnia się dwa rodzaje narzędzi:

1. Służące państwu do oddziaływania na wszystkie produkty gosp. w kraju

Należą do nich - kurs walutowy, stopy procentowe, budżet państwa, podatki

Kurs walutowy - cena, jaką trzeba zapłacić w danej walucie za nabycie jednostki waluty danego kraju. Kurs walutowy wyznacza poziom cen dewizowych w... i poz. Cen krajowych np. zmiany kursu walut wpływają na bilans handlowy

Dewaluacja - jednorazowe obniżenie kursu walut wewnątrz względem walut zagranicznej (z dnia na dzień zdewaluowana złotówka za 1USD-5zł)

Rewaluacja - jednorazowa podwyżka kursu walut wewnątrz do waluty zagranicznej za 1 USD-3zł

Służy to osiągnięciu celów ogólnej polityki ekonomicznej państwa a zwłaszcza obniżeniu inflacji. W jej wyniku zmniejsza się konkurencyjność towarów krajowych na rynku międzynarodowym i zwiększa się towarów zagranicznych na krajowym. Zmniejszenie salda dodatniego i zwiększenia deficytu. Może być stosowane, gdy kraj ma dodatni bilans handlu i nie odczuwa kłopotu z równoważeniem bilansu płatniczego. Gorzej, gdy saldo i inflacja wtedy zwiększa się deficyt.

W sytuacji kursu płynnego (Polska) kurs kształtuje się na zasadzie wolnej gry rynkowej. Stosuje się nieco inne narzędzia

Deprecjacja - stopniowa obniżka kursu walut, która jest stosowana jak o środek przywracający równowagę bilansu handlowego w sposób stopniowy przez potanienie eksportu i podrożenie importu (blokuje innych - stymuluje eksport)

Aprecjacja - podwyżka kursu walutowego do zwalczania inflacji. Może być stosowana w warunkach braku trudności z bilansem handlowym i płatniczym (tzn. bilans jest zrównoważony), dlaczego? Bo aprecjacja podnosi ceny eksportu danego kraju i potania import. To prowadzi do pogorszenia salda bilansu handlowego i płatniczego. W Polsce jest stosowana.

2. Uczestniczące bezpośrednio w stosunkach gospodarczych za granicą. Należą do nich - cła, ograniczenia para taryfowe i pozatranzytowe

Cła - opłaty nakładane przez państwo na towary przekraczające jego granicę. Zwiększają one dochody państwa. W efekcie wzrastają ceny płacone przez konsumenta krajowego (on traci państwo zyskuje). Cła stanowią najstarsze narzędzie ekonomiczne stosowane przez państwa. Są głównym źródłem dochodów państwa. Od II Wojny Światowej rola ceł jest mniejsza. Zmniejszanie ceł związane jest z działaniem Światowej Organizacji Handlu.

Parataryfowe - niebędące cłami, skutki cła......Zwiększenie ceny importowanego towaru i związku konkurencyjność na rynku.......

Opłaty wyrównawcze i subwencje - różnica między ceną towaru importowanych, która jest niższa a wyższą ustaloną przez państwo ceną towaru produkowanego przez kraj.

Subsydia eksportowe - świadczenie ze strony państwa na rzecz przedsiębiorstw sprzedających za granicą swoje towary, państwo płaci. Różnica między wyższą ceną krajową towaru a niższą ceną na rynku międzynarodowym.

Pozataryfowe -ograniczanie ilości towarów w obrocie z zagranicą na ogół dotyczy importu są to:

• Kontyngenty eksportu i importu, np. kontyngent bez....

• Licencje importowe - zezwolenia udzielane przez władze państwa na przywóz określonego towaru przez przedsiębiorcę - kontrola napływu towaru z zagranicy

BILANS PŁATNICZY

Jest zestawieniem płatności wszystkich dokonywanych między rezydentami krajowymi a zagranicą.

Składa się z trzech części:

1. Obroty bieżące

Najważniejsza pozycja bilansu handlowego (wpływy z eksportu i wydatki na import)

2. Obroty kapitałowe i finansowe

Inwestycje bezpośrednie ( w Polsce dodatnie), inwestycje portfelowe - na rynku bonów skarbowych (obligacji lub skierowane na giełdę)

3. Bilans obrotów wyrównawczych

SYSTEMY GOSPODARKI ŚWIATOWEJ 15.12.2002r.

Przepływ siły roboczej (migracje zarobkowe w skali międzynarodowej). Migracje są trudne do określenia.

Migracje - (definicja ONZ) zmiana stałego miejsca pobytu na okres dłuższy niż 1 rok.

W skali międzynarodowej są 4 pojęcia:

• Emigracje - opuszczanie przez ludzi dotychczasowego miejsca zamieszkania i osiedlenie się na stałe w innym kraju

• Imigracje - napływ do danego kraju na dłuższy pobyt (więcej niż rok) lub na stałe ludzi zamieszkujących dotychczas inny kraj

• Reemigracje - ponowny powrót do kraju po długim okresie pobytu za granicą

• Saldo migracyjne - SM = imigracje - emigracje różnica między ilością migrantów i emigrantów. Może być dodatnie (I>E) lub ujemne (E>I)

Zagraniczne migracje na pobyt stały w Polsce saldo „-„

W latach 86-90 I=10,6; E=146,7, S=-136,1

W latach 91-95 I=32,4, E=112,6, S=80,2

Obraz współczesnych migracji

Wybitne imigracje - USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Europa

Emigracje - Afryka, Ameryka Łacińska, Azja

Legale

USA 4 mln i powiększa się od 200/300 tyś. Rocznie

Korzyści ekonomicze z migracji:

UNESCO - USA zyskały 44 miliardy USD z migracji, Kanada 12 mld. USD

(Szacuje się koszt wykształcenia pracownika) Imigracje - napływa wykształcone osoby bez ...)

Lata 80 - USA gdyby nie imigracje musieliby założyć dodatkowe szkoły medyczne. Dolina Krzemowa - większość pracowników to imigranci

Lata 90

Migracje do Polski - cechy charakterystyczne:

• Zwiększył się odsetek osób wyjeżdżających za granicę

• Zmniejsza się ilość osób wyjeżdżających na stałe osiedlenie

• Emigracje wahadłowe - wyjazd do pracy na kilka dni i powrót

Imigracje do Polski

Zwrotny drenaż mózgów - z kraju emigracje z wyższym wykształceniem dot. Krajów słabo rozwiniętych - stan wojenny

Zwrotny - przyjazd do Polski ludzi z wyższym wykształceniem zwłaszcza I połowa lat 90

Dotyczy również osób z wysokimi kwalifikacjami, dot. Głównie obywateli byłego Związku Radzieckiego (Ukraina, Litwa, Litwa) w Polsce zajmują - budowa. To dosyć masowe migracje

Przekroczeń granicy jest kilkanaście miliardó ze wschodu w tym dużo wahadłowej Polska - atrakcyjny rynek pracy, ale wschód UE dla Polaków

PODEJŚCIE TEORETYCZNE Z PUNKTU WIDZENIA TEORII EKONOMII

Migracje główne spowodowane są przesłankami ekonomicznymi

• Międzynarodowe zróżnicowanie płac jest to związane z poziomem rozwoju gospodarczego kraju

1. Dysponuje dużą ilością zasobów pracy, stawka płacy niższa i kraj charakteryzuje się niższym poziomem rozwoju gosp.

2. Mała ilość zasobów pracy, stawka płacy wyższa i kraj charakteryzuje się wyższym poziomem rozwoju gosp.

Pracownicy będą przepływać z kraju I do kraju II i będzie trwał dopóty dopóki wzrost podaży pracowników w II nie doprowadzi do zmniejszenia stawek płacy.

Analogicznie - Ubytki zasobów pracy w kraju I doprowadzi do zwiększenia stawek w kraju I. Nastąpi wyrównanie zasobów. Teoretycznie rachunek strat i zysków w obu krajach jest równy. W kraju I redukuje zatrudnienie powodując wzrost stawek pracy będzie korzystne dla pracowników a w II dopływ zasobów racy z zagranicy prowadzi do obniżenia płac co jest korzystne dla pracodawców.

Podejście.....

Przyczyny migracji - całe serie czynników psychologicznych (wypychają ludzi z jednego terytorium na drugie gdzie są czynniki przyciągające)

Emigracje (czynniki psychologiczne wypychające - migracje (czynniki psychologiczne przyciągające)

1. Czynniki ekonomiczne

• Stawka niższa -> stawka wyższa

• Wysoki poziom bezrobocia -> niski poziom bezrobocia (w segmencie, w którym funkcjonuje)

2. Czynniki demograficzne

• Wiek łodzi

• Płeć mężczyźni

3. Czynniki kulturowo - cywilizacyjne

• Więzi rodzinne

• Styl życia

• Język

4. Odległość (fizyczna)

5. Praktyka emigracyjna państwa

Prognozy przyrostu realnych zasobów pracy w latach 91-2010

Europa - wzrost

Europa Zachodnia - spadek

ZSRR - wzrost

Polityka migracyjna skierowana jest na ograniczenie migracji państwa. Państw ustala warunki przepływu siły roboczej

Jest selektywna:

1. Ilościowa

USA Najdłuższa tradycja praktyki migracyjnej. Na początku otwarta. Potem kwoty migracyjne (kondyngenty) określona liczba osób dostawała pozwolenie na przyjazd

2. Jakościowa (wykształcony czy nie)

USA Ci, którzy mają już rodziny w USA: artyści, naukowcy

Polska po II bardzo wyraźna praktyka, blokująca wyjazd obywateli Polskich za granicę kontrola emigracji (prośba o paszport, cel, okres pobytu itd.) nie wszyscy dostawali paszporty.

Imigracji szczególnie nie kontrolowano. Polska musiała przyjąć zasady przyjmowania cudzoziemców w Polsce

• Obowiązek posiadania środków

• System zaproszeń dot.ZSRR i krajów słabo rozwiniętych

• Wizy na tranzyt.

1

A

bB

Europa

Afryka

Indie

Ameryka Pn.

Indie zachodnie

EUROPA

Wyroby przemysłowe, art. Włókiennicze, broń, alkohol ,mydło

KOLONIE

Surowce tj. trzcina cukrowa, olej palmowy, bawełna

St. Zjednoczone

Pax Britanica - W.Brytania

Europa Pn-Zach

Japonia

Rosja

Afryka

Azja

Kraj A

Art.przemył., korzyści w prod. Art.przemysłowych

Kraj B

Surowce- miał absol. Korzyści w wydobywaniu surowców

Produkcja w różnych krajach a składanie w jednym (samochód)

---