Światowy System gospodarczy - globalny system składający się z powiązanych ze sobą elementów (podmiotów). .
Elementy(podmioty) światowego systemu gospodarczego - gospodarki narodowe, gospodarcze ugrupowania integracyjne (np. Unia Europejska), międzynarodowe organizacje gospodarcze (Światowa Organizacja Handlu, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Bank Światowy), korporacje ponadnarodowe.
Główne powiązania - przepływy towarów i usług (handel międzynarodowy), przepływy czynników produkcji (siły roboczej - migracje, kapitału, surowców, technologii)
Typy państw z punktu widzenia związków z światowym systemem gospodarczym:
Zamknięte (autarkiczne) -nie posiadające żadnych stosunków gospodarczych z zagranicą (nie ma miejsca przepływ żadnych czynników produkcji oraz towarów i usług).
Otwarte - istnieją przepływy między nimi a resztą świata (handel, przepływ kapitału, przepływ zasobów ludzkich, przepływ technologii).
Międzynarodowe organizacje gospodarcze: 1. Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF). Jego celem jest udzielanie tanich kredytów w celu zrównoważenia bilansów płatniczych państw członkowskich pod warunkiem, że państwo zaciągające będzie zmieniać swoją gospodarkę w kierunku gospodarki rynkowej - otwartej; 2. Światowa Organizacja Handlu - dąży do znoszenia barier w swobodnym przepływie towarów i usług między państwami; 3. Bank Światowy - Specjalizuje się w udzielaniu pożyczek wspierających programy, które pomagają wyjść z ubóstwa, w tym głównie na rozwój infrastruktury gospodarczej.
HANDEL MIĘDZYNARODOWY
Handel międzynarodowy to: międzynarodowa wymiana dóbr i usług pomiędzy krajami.
Handel zagraniczny składa się z :eksportu, importu i reeksportu.
Przyczyny zaistnienia handlu międzynarodowego: 1. Różnice w zasobach bogactw naturalnych; 2. Różnice w zasobach i wydajności pracy; 3. Różnice w zasobach kapitału; 4. Różnice w dostępie do najnowszych technologii.
Efektem owych różnic jest specjalizacja państw w produkcji określonych dóbr i usług i ich przepływ między nimi.
Merkantylizm - Doktryna ekonomiczna powstała w XVI w. Zgodnie z nią podstawą bogactwa państwa są zasoby metali szlachetnych, a metodą ich zdobywania jest dodatnie saldo handlu zagranicznego, czyli nadwyżka eksportu nad importem. Państwa, które myślały merkantylistycznie, np. Anglia, Francja, Rosja, musiały wprowadzić cła ochronne przed napływem produktów importowanych, aby zmniejszyć import czyli wypływanie kruszcu ze skarbca.
Teoria kosztów komparatywnych. Teoria uzasadniająca korzyści międzynarodowego podziału pracy. Zgodnie z nią każdy kraj powinien się specjalizować w produkcji artykułów, które może wytwarzać relatywnie najtaniej, a artykuły, których koszty produkcji są stosunkowo wysokie — importować z zagranicy w zamian za eksport towarów wytworzonych u siebie. Teoria kosztów komparatywnych jest argumentem przemawiającym za wolnym handlem i przeciw protekcjonizmowi.
Teoria obfitości zasobów. Produkty wytwarzane są za pomocą wielu zasobów - surowców, wiedzy, techniki, nauki, technologii, pracy. Produkty te można podzielić na: praco-chłonne, energo i surowco-chłonne oraz technologiczno-chłonne. Kraj wyposażony obficie w określony zasób lub zasoby ,powinien produkować i eksportować produkty, które może wytwarzać dzięki obfitości owych zasobów.
Teoria luki technologicznej. Między krajami istnieją różnice i w poziomie wiedzy i tempie jej wprowadzania w życie. Kraje w różnym stopniu tworzą i adaptują postęp naukowo - technologiczny.
Kraje które intensywnie tworzą wiedzę i szybko ją wdrażają powinny być eksporterem nowoczesnych wyrobów, a kraje czyniące to wolniej powinny importować nowoczesne wyroby, a same specjalizować się w wyrobach standardowych , tradycyjnych o niższej wiedzo i technologio-chłonności.
Wolny handel - brak jakichkolwiek ograniczeń w przepływie towarów i usług między państwami.
Korzyści z wolnego handlu: 1. pozwala na specjalizację produkcji tych wyrobów, które w danym kraju wytwarzane są najtaniej i najlepiej;2. ma miejsce lepsze wykorzystanie czynników wytwórczych (surowców, prac, kapitału i technologii); 3. korzyść dla konsumenta - wolny handel pozwala na większa ofertę towarów i bogactwo wyboru a także kształtuje niższe ceny
Wady wolnego handlu.
Nadmierna specjalizacja. Kraj może stracić rynek eksportowy ponieważ : 1.Inny kraj może okazać się bardziej efektywny w wytwarzaniu podobnego produktu (np. samochody japońskie vs. europejskie lub amerykańskie); 2. Postęp techniczny, może doprowadzić do powstania substytutu lub zamiennika produktu, który wyprze nasz produkt z rynku (np. węgiel vs. gaz ziemny)
Słaba mobilność zakładów przemysłowych
Problemy z bilansem płatniczym w tym głównie z ujemnym saldem handlu zagranicznego
Hamowanie rozwoju własnego, rozwijającego się przemysłu
Ostra konkurencje ze strony krajów o niższych płacach (Chiny) oraz dumping (kraj sprzedaje produkty poniżej kosztów produkcji)
Bardzo trudna ochrona strategicznych sektorów gospodarek narodowych
Wolny rynek nie daje bezpośrednich dochodów dla rządu.
Protekcjonizm - metoda walki państwa z wolnym handlem.
Protekcjonizm to ograniczanie swobodnego przepływu towarów i usług.
Narzędzia protekcjonistyczne: 1. Cła na towary importowane; 2. Kontyngenty - określona liczba towarów importowanych do danego kraju bez cła; 3. Kwoty - maksymalna ilość pieniądza jak może być wydatkowana na zakup towarów za granicą; 4. Subsydia - dofinansowanie produkcji określonych produktów tak, by stały się one konkurencyjne względem towarów zagranicznych.
Wady protekcjonizmu
1. Osłabienie konkurencji co prowadzi do wzrostu cen i często spadku jakości wytwarzanych produktów; 2. Zmniejszenie efektywności i konkurencyjności gospodarki narodowej.
Struktura towarowa światowego handlu.
Rok |
Produkty pierwotne |
Produkty przemysłu przetwórczego. |
||
|
Żywność |
Surowce |
Razem |
|
1937 |
23 |
40 |
63 |
37 |
1950 |
23 |
34 |
57 |
43 |
2002 |
9 |
12 |
21 |
79 |
Międzygałęziowa komplementarność.
Jest skutkiem istnienia różnic w zasobach - bogactw naturalnych, pracy i kapitału. W efekcie poszczególne kraje specjalizują się w wytwarzaniu określonych, gotowych produktów które są w części lub całości eksportowane do innych państw, które ze względu na brak odpowiednich zasobów wytwarzać ich nie mogą lub się to im nie opłaca.
Wewnątrzgałęziowa Komplementarność.
Polega na rozdzieleniu procesu produkcji wyrobu finalnego między zakłady zlokalizowane w różnych krajach które wytwarzają jego poszczególne części/elementy. Są one następnie składane w produkt finalny w montowniach. Komplementarność międzygałęziowa wprowadzona została na masowa skale przez korporacje transnarodowe.
KORPORACJE TRANSNARODOWE (KTN)
Korporacje transnarodowe - firmy prowadzące działalność gospodarczą w co najmniej dwóch krajach oraz posiadające - również w co najmniej dwóch krajach - swoje filie lub oddziały.
Motywy ekspansji korporacji transnarodowych: 1. Osiągnięcie, wyższych zysków niż w kraju rodzimym; 2. Obniżenie kosztów produkcji np. poprzez korzystanie z tańszej siły roboczej i niższych podatków; 3. Zapewnienie dostępu do surowców; 4. Ominięcie barier celnych w krajach gdzie takie bariery istnieją; 5. Zdobycie zagranicznych rynków zbytu;
6. Polepszenie swej pozycji konkurencyjnej.
Rodzaje przepływów w obrębie korporacji ponadnarodowych.
Przepływ towarów (rejestrowanych przez państwa między którymi przepływają jako eksport i/lub import;
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne prowadzące do wykupienia pakietu kontrolnego akcji lub udziałów firmy istniejącej (także sprzedawanej w procesie prywatyzacji) lub do stworzenia od podstaw nowego zakładu (green field investment)
Transfer zysków.
Właściwości korporacji transnarodowych.
Dysponują olbrzymim potencjałem ekonomicznym
Działają w skali globalnej i realizują politykę globalnego zysku.
Są względnie niezależne finansowo, technologicznie, i organizacyjnie, co powoduje że tylko częściowo poddają się regulacji ze strony władz gospodarczych państwa w którym działają.
Działają na obszarach wielu krajów i prowadzą własną politykę gospodarczą. Cele stawiane przez korporacje mogą być rozbieżne z celami władzy państwowej. Również cele filii mogą być rozbieżne od celów narzuconych przez główną siedzibę.
Korzyści wynikające z działalności KTN dla kraju przyjmującego:
1.Tworzą miejsca pracy dla miejscowej siły roboczej
2.Podnoszeą kwalifikacje pracowników
3.Przynosza kapitał i inwestycje
4.Przynoszą nowoczesne technologie
5.Dochody uzyskiwane przez pracowników powodują wzrost zapotrzebowania na towary i usługi
6.Wykorzystanie zasobów które inaczej nie byłyby wykorzystane ze względu na brak kapitału czy kwalifikacji
7.Często KTN finansują rozwój lokalnych dróg, szpitali, szkół
8.Zapewniają wzrost dochodów państwa w postaci podatków płaconych przez firmę oraz podatków płaconych przez zatrudnionych przez nią pracowników.
Zagrożenia wynikające z działalności KTN na terenie kraju przyjmującego:
1.Ze względu na masową automatyzację zatrudniają stosunkowo mało pracowników
2.Pracownicy często są źle wynagradzani a wymaga się od nich długiego czasu pracy
3.Lokalni pracownicy w niewielkim stopniu zatrudniani są na stanowiskach pracy
wymagających kwalifikacji
4.Większość zysków jest przesyłana za granicę
5.Jesli korporacja transnarodowa prowadzi działalność handlową, często powoduje
bankructwo miejscowych małych firm handlowych, co powoduje wzrost bezrobocia
6.Ważne decyzje zapadają w kraju, w którym znajduje się siedziba firmy; firma może w
każdej chwili zlikwidować działalność i przenieść się do innego kraju
7.Zbyt małą uwagę przywiązują do standardu bezpieczeństwa załogi i ochrony środowiska
FORMY I SPOSOBY INTEGRACJI FIRM.
Integracja pionowa.
Wsteczna - firma przejmuje swych dostawców części lub usług niezbędnych do wytworzenia danego produktu.
Do przodu - gdy firma przejmuje np. zbyt swych produktów.
Integracja pozioma. Połączenie się dwóch lub więcej firm z jednej branży w jedną.
Konglomerat. Łączenie się firm z różnych branż, co zmniejsza ryzyko funkcjonowania - . jeśli jedno przedsiębiorstwo będzie przynosić straty, inne to zniwelują wzrostem sprzedaży. .
Fuzja. Dobrowolne połączenie się dwóch lub więcej firm o zbliżonej wielkości w jedną. Łączące się firmy tracą swą odrębność i osobowość prawną. Celem fuzji jest utrzymanie lub zwiększenie udziału w rynku.
Przejęcie. Zdobycie kontroli nad firma poprzez nabycie jej akcji lub udziałów. Przejmowana jest firma słabsza przez silniejszą. Podstawowym celem jest wyeliminowanie konkurencji.
Korzyści z integracji firm.
Korzyści skali (zmniejszenie kosztów przeciętnych , zwiększenie skali produkcji, obniżenie cen.)
Zwiększenie siły rynkowej poprzez zmniejszenie liczby konkurentów
Racjonalizacja produkcji - eliminacja mniej efektywnych zakładów z jednoczesnym wykorzystaniu pełnej mocy produkcyjnej pozostałych, zmniejszenie kosztów administracyjnych.
FORMY PRZEPŁYWU KAPITAŁU.
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (ZIB). Inwestycje w wyniku których inwestor przejmuje w znacznym stopniu lub całkowicie kontrolę nad firmą zagraniczną w którą zainwestował. Oznacza to, w praktyce, uzyskanie przez inwestora zagranicznego tzw. pakietu kontrolnego, bądź całości akcji (udziałów) danej firmy. ZIB mogą dotyczyć zarówno firm już istniejących (w tym sprzedawanych w procesie prywatyzacji), jak i budowy nowej od podstaw (greenfield investment).
Zagraniczne inwestycje portfelowe. Nie pociągają za sobą - ze względu na znacznie mniejszy udział inwestora zagranicznego w wartości kapitału zakładowego - przejęcia kontroli nad procesem podejmowania decyzji. Celem dokonywania inwestycji portfelowych jest uzyskanie za granicą dywidend korzystniejszych niż w kraju, uniknięcie wyższego krajowego opodatkowania, bezpieczeństwo lokaty kapitału i osiągnięcie zysku kapitałowego przy późniejszej odsprzedaży papieru wartościowego.
Kredyty bankowe. Udzielane przez duże banki innym bankom lub firmom.
Kredyty eksportowe. Są to kredyty udzielane przez wielkie firmy nabywcom ich produktów za pośrednictwem banków.
Kredyty oficjalne. Są to tanie kredyty udzielane przez rządy państw lub organizacje międzynarodowe. Na szeroką skalę rozwinęły się dopiero po II wojnie światowej. Najczęściej udzielane są przez kraje wysoko rozwinięte gospodarczo regionom słabo rozwiniętym. Niekiedy przybierają formę pomocy bezzwrotnej.
MIGRACJE
Migracja(wg ONZ) - zmiana miejsca zamieszkania (pobytu) na okres dłuższy niż 1 rok.
Emigracja - opuszczenie przez ludzi dotychczasowego kraju zamieszkania i osiedlenia się na stałe w innym kraju.
Imigracja - to napływ do danego kraju na dłuższy okres lub na stałe ludzi zamieszkujących dotychczas inny kraj.
Reemigracja - to ponowny powrót do kraju pochodzenia po dłuższym pobycie z granicą.
Saldo migracyjne - różnica między liczbą imigrantów a emigrantów danym okresie czasu.
Główny rodzaj emigracji z punktu widzenia przyczyn - ekonomiczna.
Główna przyczyna emigracji ekonomicznych - różnice w poziomie stawek płac będące konsekwencją różnic w poziomie rozwoju gospodarczego. Teoretycznie, migracje będą trwały dopóty dopóki wzrost podaży pracowników w kraju imigracyjnym nie doprowadzi do zmniejszenia stawek płac, zaś w kraju emigracyjnym do ich wzrostu, a w końcu do ich wyrównania w obu typach krajów.
Korzyści z migracji dla kraju emigracyjnego: zmniejszenie bezrobocia, wzrost płac siły roboczej pozostałej w kraju, transfer części zarobków przez emigrantów do kraju pochodzenia co przyczynia się do wzrostu poziomu życia rodzin emigrantów pozostałych w kraju oraz poprawy bilansu płatniczego państwa.
Korzyści z migracji dla kraju imigracyjnego: zwiększenie potencjału siły roboczej i - często - zwiększenie ich kwalifikacji („drenaż mózgów”), przyspieszenie wzrostu gospodarczego, wzrost dyscypliny pracy w wyniku napływu nowej siły roboczej, dostęp do często unikalnych kwalifikacji imigrantów.
Brain drain (drenaż mózgów) - skłanianie do masowej emigracji przez kraje przyjmujące osób o wysokich i bardzo wysokich kwalifikacjach.
Kierunki migracji międzynarodowych
Najogólniej: z krajów słabo rozwiniętych i - rzadziej - średnio rozwiniętych do krajów wysoko rozwiniętych.
Kontynenty emigracyjne o ujemnych saldzie migracji: Afryka, Ameryka Łacińska, Azja
Kontynenty imigracyjne o dodatnim saldzie migracji: Ameryka Północna, Australia, Europa
Strumienie migracji: do USA i Kanady z Ameryki Łacińskiej i Azji; do Europy z Azji i Afryki oraz nieco z Karaibów, do Australii i Nowej Zelandii z Azji Południowo-Wschodniej, do naftowych państw Zatoki Perskiej z krajów muzułmańskich oraz wysoko kwalifikowanej siły roboczej z krajów wysoko rozwiniętych.
ZAGRANICZNA POLITYKA GOSPODARCZA PAŃSTWA
Zagraniczna polityka gospodarcza. Świadome oddziaływanie państwa na stosunki gospodarcze z zagranicą.
Przedmiot zagranicznej polityki gospodarczej. Obrót towarowy i usługowy z zagranicą oraz przepływ czynników produkcji (pracy, kapitału, surowców i technologii) między krajem a zagranicą.
Cele zagranicznej polityki gospodarczej.
Ilościowe - osiągnięcie pożądanych rozmiarów handlu zagranicznego i pożądanego salda bilansu handlowego, zagwarantowanie dostaw surowców i energii, osiągnięcie określonej wielkości bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kraju oraz własnych inwestycji za granicą.
Jakościowe - poprawa „terms of trade” w handlu zagranicznym, wzrost wydajności pracy w produkcji towarów eksportowych, podniesienie poziomu technicznego produktów itp.
Środki zagranicznej polityki gospodarczej. Są to zasoby czynników produkcji służące państwu do osiągnięcia celów zagranicznej polityki gospodarczej.
Pośrednie - zasilanie firm krajowych w środki zwiększające ich konkurencyjność na rynku międzynarodowym(np. subwencje), ulgi kredytowe udzielane przez banki państwowe eksporterom, zwrot części kosztów kredytów udzielanych przez banki komercyjne itp.
Bezpośrednie - stosowane wyłącznie względem firm państwowych.
Narzędzia zagranicznej polityki gospodarczej.
Względem wszystkich podmiotów gospodarczych - kurs walutowy (dewaluacja, rewaluacja, deprecjacja, aprecjacja), stopa procentowa, budżet państwa (dofinansowanie lub subwencjonowanie produktów krajowych), podatki i polityka fiskalna itp.
Względem podmiotów gospodarczych bezpośrednio uczestniczących w stosunkach gospodarczych z zagranicą. Cła - opłaty pobierane na towary importowane; parataryfowe - ograniczenia w handlu zagranicznym nie będące cłami, z powodując skutki identyczne jak cła. Powodują wzrost cen towaru importowanego. Są to: opłaty wyrównawcze i subsydia eksportowe; pozataryfowe - ograniczanie ilości towarów w obrocie z zagranicą na ogół dotyczące importu. Są to: ograniczenia ilościowe (kontyngenty) i licencje importowe (uzyskanie pozwoleń na sprowadzanie określonej ilości towarów).
BILANS PŁATNICZY PAŃSTWA
Bilans płatniczy - zestawienie wszystkich płatności dokonanych miedzy rezydentami krajowymi a zagranicą w danym okresie, zazwyczaj w określonym roku.
Części składowe bilansu płatniczego: bilans obrotów bieżących - bilans handlowy, bilans obrotów usługami, bilans procentów i dywidend; bilans obrotów kapitałowych - przepływy kapitału, w tym BIZ, inwestycji portfelowych i innego kapitału inwestycyjnego; bilans obrotów wyrównawczych - bilans obrotów dewizowych banku centralnego.
MIĘDZYNARODOWE UGRUPOWANIA INTEGRACYJNE
Cel integracji gospodarczej - zespolenie gospodarek integrujących się państw w jeden organizm gospodarczy lepiej i wydajniej funkcjonujący niż odrębne gospodarki narodowe.
Warunki powstania międzynarodowego ugrupowania gospodarczego:
Bliskie położenie geograficzne państw zainteresowanych integracją
Komplementarność struktur gospodarczych, czyli ich wzajemne dopasowanie. Najlepiej gdy ma ona charakter wewnątrzgałęziowy, w mniejszym stopniu międzygałęziowy.
Istnienie odpowiednio rozwiniętej infrastruktury gospodarczej - komunikacyjnej, telekomunikacyjnej i informatycznej.
Prointegracyjna polityka ekonomiczna państw.
Etapy (formy) integracji gospodarczej państw.
Strefa wolnego handlu - likwidacja ceł i ograniczeń ilościowych w handlu miedzy krajami zrzeszającymi się. Każde z nich utrzymuje jednak własne cła w stosunku do krajów nieczłonkowskich.
Unia celna - to strefa wolnego handlu + wprowadzenie ujednoliconych ceł zewnętrznych wobec państw nie zrzeszonych.
Wspólny rynek - obejmuje strefę wolnego handlu + unię celną oraz swobodny przepływ usług, kapitału, ludzi i towarów w przestrzeni integrujących się państw.
Unia walutowa - strefa wolnego handlu + unia celna + wspólny rynek oraz wprowadzenie wspólnej waluty oraz jednolitej polityki kursowej i pieniężnej (tworzenie wspólnych rezerw walutowych - wspólny bank centralny; bezwarunkowa pomoc kredytowa w razie potrzeby)
Unia ekonomiczna - strefa wolnego handlu + unia celną + wspólny + unia walutowa oraz unifikacja polityki gospodarczej realizowanej przez organy ponadnarodowe.
Unia polityczna - wszystkie powyższe formy oraz unifikacja polityki wewnętrznej, zagranicznej i obronnej.
ROZWÓJ GOPODARKI ŚWIATOWEJ
I Faza (1450-1640) - powstanie i rozwój „Europejskiej gospodarki światowej” Składał się ona z dwóch części: 1 - rzemieślniczej Europy Północno - Zachodniej (głównie Anglia Holandia) specjalizująca się m.in. w produkcji tkanin (sukna) i broni; 2 - surowcowo-rolnej Europy Środkowej i Wschodniej. Powstał zatem pierwszy, międzynarodowy podział pracy w którym Wschód przystosował się do potrzeb Zachodu i był od niego uzależniony -„żył” dzięki eksportowi na Zachód surowców i artykułów rolnych. Zachód rozwijał się własnym tempem skupiając się na rozwoju rzemiosła co możliwe było dzięki napływowi żywności ze Wschodu. Komunikacyjno - transportowym elementem wiążącym Wschód z Zachodem było stowarzyszenie handlowe Hanza.
II Faza (1640 - 1750) - Rozszerzenie europejskiej gospodarki światowej poza Europę i ukształtowanie się Systemu Gospodarki Atlantyckiej. Był to w głównej mierze wynik wielkich odkryć geograficznych, których konsekwencją był rozwój handlu międzykontynentalnego. Europa modeluje gospodarki Afryki i Ameryk hamując w nich rozwój rzemiosła i przemysłu tworząc z nich źródło surowców mineralnych i artykułów rolnych oraz rynki zbytu na europejskie produkty rzemieślnicze i przemysłowe. Powstaje tzw. Handel Trójkątny między Europą, Afryką i Amerykami - z Europy do Ameryk i Afryki przepływają produkty rzemieślnicze i przemysłowe; z Afryki do Ameryk niewolnicy a do Europy surowce i artykuły rolne; z Ameryk do Europy surowce i artykuły rolne.
III Faza (1750 - 1850) - Powstanie rynku światowego i rozszerzenie stosunków gospodarczych i handlowych poza basen Oceanu Atlantyckiego - na Azję oraz Australię i Oceanię. Pogłębiły się zależności gospodarcze między Europą a jej obszarami zależnymi i kolonialnymi. Trwa pogłębianie układu centrum - peryferie, dalsze modelowanie gospodarek peryferii zgodnie z potrzebami centrum oraz ich uzależnianie od Europy.
PAX BRITANNICA (1850 - 1914). Okres dominacji w gospodarce światowej Wielkiej Brytanii. Obszar Pax Britannica obejmował ją samą oraz jej kolonie w Amerykach, Afryce, Azji oraz w Australii i Oceanii. Wielka Brytania modelowała gospodarki obszarów od niej zależnych zgodnie z własnymi potrzebami - miały się one stać i stały się źródłem surowców i produktów rolnych dla dynamicznie rozwijającej się gospodarki brytyjskiej i rynkiem zbytu na pochodzące z Wielkiej Brytanii artykuły przemysłowe. Oznacza to, że w okresie Pax Britannica dominował wolny handel zaś gospodarka światowa bazowała na komplementarności międzygałęziowej. Inne cechy okresu Pax Britannica: • Era pacyfizmu, • Gospodarka światowa silnie zintegrowana, • Przywództwo oparte na dominacji, • Wielu pretendentów do roli przywódcy w ramach centrum, • Liberalny system handlowy, • Automatyzm waluty złotej, • Stabilizacja cen.
Okres Pax Britannica wszedł w fazę schyłkową w początkach XX w., kiedy to największą potęgą gospodarczą świata stały się Stany Zjednoczone. W efekcie zaistniały dwa, współzależne ale o innym układzie powiązań zewnętrznych, centra gospodarki światowej - USA i Wielka Brytania. Powiązane z nimi były związkami zależności lub niesymetrycznej współzależności gospodarki państwa Ameryki Łacińskiej, Afryki, Indie, Australia, Kanada, Nowa Zelandia.
Pax Americana (1914 - koniec lat 80' XX w.). Okres dynamicznej ekspansji gospodarczej Stanów Zjednoczonych z jednoczesnym schyłkiem znaczenia europejskich potęg kolonialnych. Skutkiem było przejęcie - po II wojnie światowej - przez USA pozycji dominującej w gospodarce światowej. W okresie Pax Americana współzależność i handel wewnątrzgałęziowy zaczyna przeważać nad międzygałęziowym, nasila się przepływ kapitału oraz technologii i to głownie między krajami wysoko rozwiniętymi, kraje centrum zaczynają współpracować głównie ze sobą, zaś „reszta świata” w jeszcze większym stopniu staje się źródłem surowców i siły roboczej oraz rynkiem zbytu na towary wytwarzane w centrum.
Inne cechy Pax Americana: • System oparty na interwencjonizmie państwowym,
• Protekcjonizm, neomerkantylizm, • System waluty kierowanej, • Inflacja w skali globalnej, • militaryzm, • Przywództwo oparte na dominacji i hegemonii, • Brak pretendentów do roli przywódcy w ramach centrum, • Gospodarka światowa zdezintegrowana z tendencją do integracji regionalnej.
U schyłku Pax Americana USA tracą pozycję dominującą na rzecz centrum składającego się z trzech współzależnych elementów: USA, Europy Zachodniej (EWG i EFTA) i Japonii. Jest to tzw. Triada tworząca trzon gospodarki światowej. W coraz większym stopniu elementem centrum stają się tzw. Nowe Kraje Przemysłowe (NKP).