ZAGADNIENIA PROGRAMOWE PRZEDMIOTU KONCEPCJE I PRAKTYKI NAUCZANIA

ROLA EDUKACJI W SPOŁECZEŃSTWIE INFORMACYJNYM

• systemy przyswajania i przetwarzania informacji przez człowieka:

• manipulowanie i działanie

• organizowanie percepcji i tworzenie wyobrażeń

• posługiwanie się obrazem

• ewolucja znaczenia pojęcia dydaktyka

Termin dydaktyka pochodzi od greckiego określenia didasco - uczę w znaczeniu nauczam (kogoś), didascalos - nauczyciel. Po raz pierwszy tego sformułowania użyto w XVII w. w Niemczech. Pierwotnie w XVII i XVIII w. dydaktykę definiowano jako sztukę nauczania, czyli przekazywania informacji, skupiających się na osobie nauczyciela i na tym, co robi. Nurt dydaktyki, który dominował w XVIII i XIX w. nazwano dydaktyką tradycyjną, która w dużej mierze wiąże się z nazwiskiem Jana Fryderyka Herbarta. Na przełomie XIX i XX w. wraz z pojawieniem się nurtu tzw. nowego wychowania skupiającego się na samym dziecku, jego rozwoju, na jego potencjalnych możliwościach od momentu urodzenia, zmienia się dydaktyka - zaczęto definiować dydaktykę jako sztukę uczenia się, skupiano się nie na osobie nauczyciela, a na dziecku - jak się uczy, jak się rozwija, jak rozwiązać problemy. Dydaktyki progresywna (progrewistycznej) postępowa, związana jest z nazwiskiem amerykańskiego psychologa Johna Dewey`a.

*Herbart - sztuka nauczania

*Dewey - sztuka uczenia się

• współczesne rozumienie dydaktyki; jej podział

• Współcześnie dydaktyka to teoria nauczania i uczenia się, teoria kształcenia. Rozwijała się jako subdyscyplina pedagogiki.

• Dydaktyka ogólna i szczegółowa

• cechy teorii nauczania

• powinna określać jakie doświadczenia najskuteczniej spowodują w jednostce skłonność do uczenia się,

• musi określać sposoby nadawanie struktury wiedzy, która sprawiałaby by ta stawała się łatwiej przyswajalna

• najefektowniejszy porządek przedstawiania wiedzy

• powinna określać nagrody i kary

• znaczenie pojęć:

• edukacja (łac. educatio - wychowanie) - proces zdobywania wiedzy, polega na zdobywaniu wiedzy w szkole lub poza nią, wychowanie (głównie pod względem umysłowym), wykształcenie, nauka, kształcenie, ogół czynności i procesów mających na celu przekazywanie wiedzy, kształtowanie określonych cech i umiejętności

• społeczeństwo informacyjne, towarem staje się informacja traktowana jako szczególne dobro niematerialne, równoważne lub cenniejsze nawet od dóbr materialnych

• globalizacja - ogół procesów prowadzących do coraz większej współzależności i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur, czego efektem jest tworzenie się "jednego świata", światowego społeczeństwa

• rola nauczyciela w społeczeństwie informacyjnym:

• nauczanie, selekcjonowanie i interpretowanie treści

• pokazywać jak wyszukiwać i przetwarzać dane

• uświadamiać zagrożenie jakie niosą informacje

• organizacja uczenia, pokazywanie jak uczyć się samemu

• praca w grupie i jednostkowo

• otwieranie się na inność i inne kultury

• raporty edukacyjne wyznaczające kierunki rozwoju edukacji:

• Coombsa, „Światowy kryzys edukacji - analiza systemów”

• Faure'a, Edgar Faure - francuski polityk radykalny. Raport ten stworzony został przez Międzynarodową Komisję do Spraw Rozwoju Edukacji powołaną w 1971 roku, której przewodniczył Edgar Faure. Raport ukazuje się 18 maja 1972 roku, w roku 1975 wydano jego tekst w języku polskim: Uczyć się, aby być. Zawiera on informacje o stanie i potrzebach rozwoju edukacji. W raporcie Komisji zawarte jest 21 propozycji zasad dotyczących nowej polityki oświatowej. Zasady te mówią m.in. o tym, że:

1. każdy człowiek powinien mieć możliwość uczenia się przez całe życie - idea uczenia się przez całe życie

2. skuteczność oświaty zależy od strategii wychowania w wieku przedszkolnym

3. należy rozszerzyć kształcenie ogólne, by miało ono charakter teoretyczny, techniczny i praktyczny

4. zakłady pracy mają pełnić rolę wychowawczą

5. najistotniejszą kwestia w strategii oświatowej powinna być oświata dorosłych

• Klubu Rzymskiego - międzynarodowa organizacja, założona w 1968 roku, zrzeszająca m.in. naukowców, polityków, dziennikarzy czy biznesmenów, różnych krajów zajmująca się badaniem i publikowaniem globalnych problemów świata, w tym również związanych z zagrożeniami środowiska. Dwa raporty Klubu Rzymskiego są raportami edukacyjnymi: 1979 - Uczyć się - bez granic. Jak zawrzeć lukę ludzką, 1981 - Przyszłość jest w naszych rękach

• Biała Księga Komisji Europejskiej - obejmuje analizy bieżącego stanu oświaty oraz kierunki i propozycje jej dalszego rozwoju. Powstała z koncepcji Komisji Europejskiej i była skutkiem dyskusji o potrzebie znaczących zmian w polityce edukacyjnej krajów europejskich. Zapoczątkowana była w 1996 roku, Europejskim Roku Kształcenia Ustawicznego, a uczestniczyli w niej ważni uczestnicy życia publicznego, a także ministrowie zajmujący się sprawami społecznymi i edukacją. 29 listopada 1995 roku nastąpiło uchwalenie Białej Księgi przez Komisję Europejską, a jej pełny tytuł brzmi: Nauczanie i uczenie się. Na drodze do uczącego się społeczeństwa. Podstawowym celem jest zachęcanie do zdobywania umiejętności i wiadomości podczas ciągłego uczenia się i nauczania, by stworzyć uczące się społeczeństwo. Zaś fundamentem tej wizji jest idea uczenia się przez całe życie, co ułatwi ludziom życie w tak szybko zmieniającym się świecie, a edukacja permanentna ma być warunkiem postępu społecznego.

• Delorsa - Edukacja. Jest w niej ukryty skarb - raport Międzynarodowej Komisji do Spraw Edukacji napisany przez Jacques'a Delorsa, opublikowany w 1996 roku. Raport pokazuje, że edukacja ustawiczna powinna sięgać daleko poza dotychczasową praktykę, występującą w krajach europejskich. Kształcenie to ma służyć uzupełnianiu, aktualizowaniu wiedzy, przekwalifikowaniu oraz ułatwieniu awansu zawodowego dorosłym. W raporcie tym przedstawiono, iż edukacja przez całe życie powinna opierać się na czterech zasadach (filarach):

1. uczyć się, aby wiedzieć

2. uczyć się, aby działać

3. uczyć się, aby żyć wspólnie

4. uczyć się aby być

• PISA - Programu Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów - międzynarodowego badania koordynowanego przez OECD. Jego celem jest uzyskanie porównywalnych danych o umiejętnościach uczniów, którzy ukończyli 15 rok życia w celu poprawy jakości nauczania i organizacji systemów edukacyjnych. Program PISA powstał w 1997 roku. PISA bada umiejętności i wiedzę ważną z perspektywy wyzwań, przed jakimi 15-latkowie staną w swym dorosłym życiu. Punktem wyjścia jest pojęcie „alfabetyzmu” (literacy) odnoszące się do „zdolności stosowania wiedzy i umiejętności, analizowania, argumentowania i efektywnego komunikowania w procesie stawiania, rozwiązywania i interpretowania problemów w różnych sytuacjach”. Narzędzia badawcze ukierunkowane są na zbadanie umiejętności praktycznego kojarzenia i wykorzystania wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin. Treść zadań jest w możliwie dużym stopniu osadzona w codziennych sytuacjach życiowych. Testy PISA różnią się więc od typowych zadań szkolnych związanych z konkretnymi programami nauczania. W badaniu PISA wyróżniono trzy podstawowe dziedziny: czytanie i interpretacja, matematyka i rozumowanie w naukach przyrodniczych. Badanie realizowane jest regularnie co trzy lata, począwszy od 2000 r. W każdym z kolejnych badań szczególny nacisk jest położony na zbadanie jednej dziedziny: w 2000 roku było to czytanie ze zrozumieniem, 2003 - matematyka, w 2006 - rozumowanie w naukach przyrodniczych. W 2003 roku badano dodatkowo umiejętność rozwiązywania problemów.

POLSKI SYSTEM EDUKACJI

• populacja uczących się

• 4,5 mln dzieci z obowiązkiem szkolnym

• 90% uczęszcza do szkół publicznych

• administracja

Obecnie przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja podlegają administracji gmin, natomiast szkoły ponadgimnazjalne — administracji powiatów. Nadzór pedagogiczny nad szkołami sprawuje bezpośrednio Ministerstwo Edukacji Narodowej, natomiast jego zadania w terenie wykonują kuratoria oświaty. Szkoły wyższe - Ministerstwo Edukacji i Szkolnictwa Wyższego. Szkoły artystyczne - Ministerstwo Kultury, szkoły poprawcze - Ministerstwo Sprawiedliwości.

• szczeble edukacyjne + specyfika

System oświaty w Polsce obejmuje przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne, policealne, artystyczne i inne. W myśl zapisów Konstytucji RP każdy ma prawo do nauki. Nauka jest obowiązkowa od 6 do 18 roku życia, ale status instytucji obowiązkowych mają jedynie szkoła podstawowa i gimnazjum. Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Działalność i organizacja systemu określone są w ustawie z dnia 7 września 1991 o systemie oświaty. W roku 1999 wprowadzono nową strukturę oświaty.

Przedszkole

Do przedszkola uczęszczają dzieci w wieku od 3 do 6 roku życia. Od 2004 „zerówka” dla dzieci 6-letnich jest obowiązkowa. „Zerówki” organizowane są w przedszkolach, ale również szkoły mają prawo do utworzenia takiego oddziału.

Szkoła podstawowa

Sześcioletnia szkoła podzielona jest na dwa trzyletnie etapy. Pierwszy etap obejmuje klasy od I do III; zasadniczą część stanowi blok zajęć zwanych „kształceniem zintegrowanym” - zajęcia te prowadzone są przez jednego nauczyciela pełniącego również funkcję wychowawcy. Nauczyciel nie musi przestrzegać lekcyjnego czasu pracy, tj. dzielić czasu pracy uczniów na 45-minutowe jednostki lekcyjne, tak jak to się robi w klasach wyższych. Uczniowie uczestniczą również w zajęciach religii lub etyki (na skutek małej liczby chętnych praktycznie nierealizowany rodzaj zajęć w polskich szkołach). O uczestnictwie dziecka w zajęciach religii decydują ich rodzice. Na tym etapie edukacyjnym mogą zostać wprowadzone do szkolnego planu nauczania dodatkowe zajęcia edukacyjne, takie jak np. język obcy. Część uczniów uczestniczy również w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych oraz zajęciach gimnastyki korekcyjnej. Możliwe jest również wprowadzenie innych dodatkowych zajęć dla wszystkich lub grupy uczniów. Decyzję o tym podejmuje dyrektor szkoły, przeznaczając na ten cel tzw. godziny do dyspozycji dyrektora. Limit godzin do dyspozycji dyrektora jest przyznawany szkole na każdy oddział klasowy do wykorzystania w ciągu trzech lat. W klasach IV-VI przedmiotów uczą różni nauczyciele, z czego jeden (wychowawca) odpowiedzialny jest za swoją klasę. W tych klasach również dyrektor szkoły, dysponujący limitem tzw. godzin do dyspozycji dyrektora, może wprowadzić dodatkowe zajęcia edukacyjne dla wszystkich lub dla grupy uczniów, w tym m.in. dodatkowy język obcy i zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze. Od klasy V uczniowie za zgodą rodziców uczestniczą w zajęciach z wychowania do życia w rodzinie. W klasie VI uczniowie przystępują do sprawdzianu poziomu wiedzy i umiejętności, który jest jednakowy dla wszystkich uczniów. Uczniowie o specjalnych potrzebach edukacyjnych otrzymują dostosowane arkusze. Mogą oni także zdawać egzamin w indywidualnie przystosowanych warunkach. Sprawdzian organizowany jest przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Sprawdzian ten nie ma wpływu na ukończenie szkoły podstawowej jak i na przyjęcie do gimnazjum.

Gimnazjum

Reforma systemu oświaty z 1999 r. wprowadziła gimnazjum. Uczniowie uczęszczający do gimnazjum to młodzież w wieku 13-16 lat. Kształcenie na tym etapie ma charakter ogólny. Jeśli rodzice wyrażą taką wolę, również religii. Dla uczniów, którzy nie uczęszczają na religię, dyrektor gimnazjum winien zorganizować zajęcia etyki. Uczniowie uczęszczają również na zajęcia z wychowania do życia w rodzinie, które nie są jednak obowiązkowe. Zajęcia artystyczne, zajęcia techniczne, edukacja dla bezpieczeństwa i drugi obowiązkowy język obcy nowożytny, to przedmioty wprowadzone od roku szkolnego 2009/2010 w wyniku zmiany podstawy programowej. Nauka w gimnazjum kończy się egzaminem gimnazjalnym, pisanym przez uczniów klas III w kwietniu. Termin corocznie ustala dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Egzamin składa się z sześciu części pisemnych: z języka polskiego, matematycznej, przyrodniczej, historycznej, z wiedzy o społeczeństwie i z języka obcego nowożytnego. Wynik egzaminu nie ma wpływu na ukończenie gimnazjum, ale ma znaczenie przy rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych (liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego, technikum i szkoły zawodowej).

Szkoły ponadgimnazjalne

Istnieją następujące rodzaje szkół ponadgimnazjalnych:

1. zasadnicze szkoły zawodowe o okresie nauczania nie krótszym niż 2 lata i nie dłuższym niż 3 lata, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także dalsze kształcenie w szkołach wymienionych w lit. e) i f);

2. trzyletnie licea ogólnokształcące, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;

3. trzyletnie licea profilowane kształcące w profilach kształcenia ogólnozawodowego, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;

4. czteroletnie technika, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;

5. dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące dla absolwentów szkół wymienionych w lit. a), których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;

6. trzyletnie technika uzupełniające dla absolwentów szkół wymienionych w lit. a), których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;

7. szkoły policealne o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, których ukończenie umożliwia osobom posiadającym wykształcenie średnie uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu;

8. trzyletnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy.

• Szkoły wyższe

Ustawa o systemie oświaty nie zalicza szkół wyższych do systemu oświaty. W art. 4 ust. 3 Prawa o szkolnictwie wyższym z dnia 30 sierpnia 2005 r. czytamy, iż uczelnie „stanowią integralną część systemu edukacji i nauki”. Stąd też niektórzy zaliczają szkoły wyższe do systemu oświaty, dowodząc że wydzielenie szkół wyższych z tego systemu to tworzenie zbędnych bytów, oparte na wątpliwych i arbitralnych kryteriach.

• kształcenie specjalne

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008r., o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz niedostosowanej społecznie, wymagającej stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy orzekają zespoły orzekające działające w poradniach psychologiczno-pedagogicznych oraz innych publicznych poradniach specjalistycznych. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się na okres roku szkolnego, etapu edukacyjnego albo okresu kształcenia w danej szkole. Powinno ono zawierać : diagnozę, zalecenia, uzasadnienie. W orzeczeniu określa się zalecaną formę kształcenia specjalnego: w szkole ogólnodostępnej, szkole integracyjnej lub oddziale integracyjnym, szkole specjalnej lub oddziale specjalnym albo w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym. Najczęściej spotykaną formą kształcenia specjalnego w szkole ogólnododostepnej są dodatkowe godziny realizowane na terenie szkoły z nauczycielem posiadającym przygotowanie specjalistyczne (np. pedagogika specjalna). Podstawą wydania orzeczenia o kształceniu specjalnym jest wniosek złożony przez rodzica, do którego należy dołączyć : diagnozę psychologiczną i pedagogiczną , zaświadczenie o stanie zdrowia ( od lekarza specjalisty np. neurologa, psychiatry ), opinię szkoły o dziecku.

• kwalifikacje nauczycieli:

Od 5 kwietnia 2000 roku we wszystkich szkołach publicznych i placówkach im równoważnym nauczyciele podlegają systemowi awansu zawodowego. Na poszczególnych szczeblach uzyskują kolejno tytuły:

• nauczyciel stażysta,

• nauczyciel kontraktowy,

• nauczyciel mianowany,

• nauczyciel dyplomowany.

• Istnieje także tytuł honorowego profesora oświaty, przyznawany najbardziej zasłużonym nauczycielom dyplomowanym.

FILOZOFICZNE I PSYCHOLOGICZNE PODSTAWY PROCESU KSZTAŁCENIA

• rodzaje poznawania rzeczywistości

• bezpośrednie - zmysłowe

• pośrednie - korzystamy z wiedzy innych

• rola wrażeń i spostrzeżeń w poznawaniu rzeczywistości

• wrażenia - najprostsze procesy poznawcze, powstają na skutek bezpośredniego działania bodźców z otoczenia wywołując reakcję psychiczna,

• spostrzeżenia - określenie zespołu cech przedmiotu,

• proces uczenia się :

• czynniki wpływające na proces uczenia się: właściwości ucznia, właściwości sytuacji uczenia się,

• etapy procesu uczenia się: zapamiętywanie, pamiętanie, przypominanie (odpamiętywanie), zapominanie,

• rodzaje pamięci osobniczej zróżnicowane na

• przedmiot: obrazowa, słowna, epizodyczna, uczuć, semantyczna, kinetyczna,

• rozumienie: mechaniczna, logiczna,

• udział woli: intencjonalna, mimowolna,

• trwałość: bezpośrednia, odroczona,

• rodzaj przypomnień: rozpoznawcza, odtwórcza,

• pojęcie transferu pozytywnego i transferu negatywnego

Transfer - przenoszenie umiejętności, przyzwyczajeń i odruchów nabytych w ramach nauki jednej z dziedzin na inną. Transfer może dawać zarówno pozytywny efekt, przyspieszając proces nauki, jak i negatywny - utrudniając zmianę przyzwyczajeń i odruchów potrzebą do nabycia nowej umiejętności. Człowiek uczy się całe życie; na uczenie się rzeczy nowych wpływa uczenie się uprzednie. Transfer wpływa na zdobywanie sprawności motorycznej i intelektualnej, ale także determinuje emocje i charakter.

• rodzaje wzmocnień stosowane w nauczaniu (kary, nagrody)

• czynniki wywołujące i utrwalające wyniki uczenia się

• ważność

• wewnętrzna motywacja

• świeżość

• systematyczność

• warunki

• przerwy

• techniki uczenia się

• bariery zakłócające skuteczne uczenie się

• Czynniki zewnętrzne

• Zły nastrój

• Zmęczenie

• pojęcie procesu nauczania; uczestnicy procesu nauczania

Proces kształcenia (nauczania-uczenia się) jest systematycznym, planowym, zamierzonym i długotrwałym zbiorem ściśle ze sobą powiązanych dydaktycznych czynności nauczyciela i czynności uczniów.

• sfery osobowości podlegające kształceniu

• koncepcja kształcenia wielostronnego (Wincenty Okoń):

- podejście holistyczne (całościowe) w nauczaniu należy uwzględnić: aktywność: emocjonalną, intelektualną, działaniową

PLANOWANIE W EDUKACJI

• znaczenie pojęć:

• planowanie - wybór kierunków przyszłych działań,

• projektowanie - analiza różnych możliwych wariantów działania bez aktów wyboru,

• programowanie - szczegółowy przepis dotyczący kolejności działań prowadzących do określonego celu.

• rodzaje planów w perspektywie czasowej:

• roczny plan pracy,

• semestralny plan pracy,

• plan codzienny,

• modele planowania:

• liniowy

1.CELE
2. DZIAŁANIA
3. WYNIKI

• nieliniowy

1. DZIAŁANIE
2. WYNIKI
3. CELE

• prakseologiczne cechy dobrego planu:

wielostronność, konkretność, realizm i operatywność, wewnętrzna zgodność, dostosowanie,

CELE KSZTAŁCENIA

• rzeczowe i podmiotowe cele kształcenia

• rzeczowe - poznawanie świata

• podmiotowe - poznawanie samego siebie

• rodzaje celów kształcenia ze wzgl. na poziom ogólności

• ideały

• zadania

• cele: ogólne, operacyjne - szczegółowe

• determinanty celów kształcenia (od czego zależą cele)

• cele ogólne i operacyjne - pojęcie i różnice

• cele ogólne - ogólny kierunek dążeń pedagogicznych, nowa wiedza, nowe umiejętności

• cele operacyjne/szczegółowe - wyprowadzone z celów ogólnych, uszczegółowienie, opis zachowanie jakie ma przejawiać uczący się po zakończeniu nauki,

• zasadność formułowania celów (po co formułujemy cele)

• nauczyciel musi wiedzieć co uczeń ma osiągnąć

• składniki celu operacyjnego

• Teoria Gilbert`a,

• teoria Davisa Yelona Aleksandra

1. opis zachowania końcowego (czasownik operacyjny)

2. warunki przejawiania celu operacyjnego: pomoce i przybory, ograniczenia, forma przedstawiania,

3. standardy przejawiania zachowania końcowego

• operacjonalizacja celów

- wskazanie kierunku dążeń poprzez określenie celu ogólnego i wskazanie celów operacyjnych. Cele operacyjne opisują zachowanie, jakie ma przejawiać uczący się po zakończeniu nauki.

• taksonomia celów wg Blooma i Niemierki

• Bloom, 3 zakresy celów:

1. poznawczy: wiedza, rozumienie, zastosowanie, analiza, synteza;

2. emocjonalny: odbieranie bodźców z otoczenia, reagowanie na bodźce, wartościowanie, kształtowanie

3. psychomotoryczne: odruchy, zdolności percepcyjne,

• Bolesław Niemierko:

1. Poziom wiadomości: zapamiętywanie, zrozumienie,

2. Poziom umiejętności: zastosowanie w sytuacjach typowych, zastosowanie w sytuacjach problemowych.

TREŚCI KSZTAŁCENIA

• pojęcie treści kształcenia

- całokształt wiedzy który musi opakować uczeń w trakcie procesu nauki,

• teorie doboru treści kształcenia

• materializm dydaktyczny - encyklopedyzm,

• formalizm dydaktyczny,

• utylitaryzm dydaktyczny,

• strukturalizm,

• egzemplaryzm,

• rozumienie pojęć:

1. podstawy programowe - kanon nauczania zawarty w aktach prawnych,

2. plan nauczania - odnosi się do danego typu szkoły, liczba godzin,

3. program nauczania - opis sposobu realizacji celów i zadań ustalonych w podstawie programowej lub innych zadań wspomagających realizację tych celów. Program nauczania może obejmować wszystkie przedmioty związane z edukacją realizowaną w szkole odpowiedniego typu i szczebla, ale może również dotyczyć tylko jednego przedmiotu kształcenia.

• kryteria doboru treści (ogólne i szczegółowe):

• rozwijający się człowiek,

• zmieniające się społeczeństwo,

• rozwój kultury i nauki,

• dyscyplina,

• trwałość wiedzy,

• przydatność,

• kryterialność wymagań programowych

• wymagania konieczne,

• podstawowe,

• rozszerzające,

• dopełniające,

• ponadprogramowe,

MODELE PROGRAMÓW NAUCZANIA I PROGRAMU SZKOŁY:

• ukryty program szkoły (pojęcie, znaczenie, 3R Jacksona)

• elementy i cechy konstrukcyjne wzorca programu nauczania

• linearny i spiralny układ treści programu

ZASADY NAUCZANIA W UJĘCIU DYSKURSYWNYM:

• pojęcie zasad nauczania

- ogólne zasady postępowania dydaktycznego umożliwiające realizację celów kształcenia

• rozumienie znaczenia zasad i reguł postępowania dydaktycznego z nich wynikających

• z. wszechstronnego i harmonijnego rozwoju uczniów

• z. poglądowości

• z. systematyczności

• z. trwałości wiedzy

• z. indywidualizacji i zespołowości

• z. wiązania teorii z praktyką

• z. twórczości

• z. kontroli i oceny

• z. ustawiczności kształcenia

• z. przyjemności

METODY STYMULUJĄCE MYŚLENIE UCZNIÓW I SAMODZIELNE ZDOBYWANIE WIEDZY

• pojęcie metod nauczania

- sposób pracy

• kryteria doboru metod nauczania:

wiek, możliwości ucznia, charakter grupy, treści nauczania, czas, środki dydaktyczne, samopoczucie, miejsce, zdolności, specyfika grupy, wiedza nauczyciela,

• „rewolucje” w zakresie funkcjonowania metod nauczania

• typologia klasycznych metod nauczania (opis i charakterystyka)

• oglądowe: pokaz, pomiar

• słowne: opowiadanie, opis, wykład, pogadanka, dyskusja, praca z książką,

• oparte na działalności praktycznej uczniów: laboratoryjna, zajęć praktycznych

• aktywizujące

• wzbogacające

• aktywizujące metody nauczania (opis i charakterystyka)

- aktywność ucznia przeważa aktywność nauczyciela

• twórcze metody nauczania - trening twórczości

• operacje umysłowe składające się na proces twórczego myślenia:

• abstrahowanie, jedna z podstawowych operacji myślowych polegająca na pomijaniu pewnych składników, cech lub relacji danego układu konkretnego (przedmiotu, stanu rzeczy), a wyodrębnianiu innych, uznanych za istotne.

• dokonywanie skojarzeń,

• myślenie indukcyjne, wnioskowanie "od szczegółu do ogółu"

• myślenie dedukcyjne, „od ogółu do szczegółu”

• dokonywanie analogii, orzekanie o pewnych cechach omawianego przedmiotu (rzeczy, osoby, pojęcia itp.) na zasadzie jego podobieństwa do innego przedmiotu

• metaforyzowanie,

• transformowanie

NIETRADYCYJNE MODELE KSZTAŁCENIA

Edukacja domowa

• obowiązek szkolny w Polsce i na świecie

• sytuacja legislacyjna edukacji domowej w Polsce i na świecie

• argumenty i kontrargumenty w sprawie edukacji domowej (korzyści i słabe punkty)

• motywacje rodziców do podejmowania e.d.

- dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze

• zasady organizacji i metody pracy w e.d.:

• podejście klasyczne,

• metoda swobodna,

• szkoła-w-domu,

• nauczanie programowane,

• metoda studiów tematycznych,

• unschooling, uczenie się opiera się na zainteresowaniach, potrzebach i celach ucznia

• metoda światopoglądowa

• rodzaje systemowych powiązań e.d. z tradycyjną szkołą

• programy edukacji domowej,

• szkoły czarterowe publiczne szkoły, które funkcjonują niezależnie od lokalnych dystryktów szkolnych. Zakładane są przez grupy rodziców, nauczycieli, organizacje pozarządowe, które podpisują kontrakt z władzami stanowymi (charter), określający zasady działania szkoły oraz spodziewane wyniki. W przeciwieństwie do zwykłych szkół publicznych, czartery, które nie sprawdzają się pod względem wyników, są zamykane. Ponieważ szkoły czarterowe utrzymywane są ze środków publicznych, uczniowie nie płacą nic za naukę. Jeśli jest więcej chętnych niż miejsc w szkole, rekrutacja odbywa się na zasadzie loterii. Dyrektorzy szkół czarterowych cieszą się znacznie większą autonomią niż ich koledzy w zwykłych szkołach publicznych. Nauczyciele zazwyczaj nie należą do związków zawodowych, szkoły czarterowe mogą więc eksperymentować z zasadami wynagrodzenia oraz godzinami pracy personelu.

• podwójny zapis dokumentacyjny

Szkoły Waldorfowskie

• historia powstania: Sztudgard 1919

• etymologia nazwy

• założenia antropozoicznej pedagogiki Rudolfa Steinera

- sztuka + religia

• eurytmia

- (gr. - dosł. "dobre poruszanie się") - to opracowana przez Rudolfa Steinera, inspirowana antropozofią sztuka poruszania się przy muzyce i odpowiednich tekstach (przypomina formą balet). Stanowi przedmiot w szkołach waldorfskich. Istnieje także eurytmia artystyczna, wykonywana scenicznie.

• system nauczania w szkole waldorfowskiej

Szkoła im. Lou Gehriga w Nowym Yorku, Bishop Caroll High School w Calgary

2

---