1. Wymień nauki przyrodnicze, których przedmiotem badań jest planet Ziemia
Geofizyka
Geografia
geografia fizyczna
Geologia
Geomorfologia
Gleboznawstwo
Paleontologia
2. Wymień 9 planet układu słonecznego
Merkury
Wenus
Ziemia
Mars
Jowisz
Saturn
Uran
Neptun
Pluton
3. Padaj: odległość Ziemi od słońca, jej średnice oraz gęstość właściwą.
Promień średni - 6 371 km
Gęstość 5,515 g/cm3
4. Jaki jest kształt i wielkość Ziemi?
powierzchnia elipsoidy
długość równika - 40 075 km
promień równikowy - 6 378 km
promień biegunowy - 6 375 km
promień średni - 6 371 km
ziemskiej - 510 mln km
5. Padaj skład atmosferyczny Ziemi
azot 78.1 %
tlen 20,9 %
argon 0,9 %
CO2 i para wodna
Ilości śladowe 0,1 %
6. Padaj charakterystykę jądra ziemi? Części oraz głębokość ich występowania.
jądro zewnętrzne ciekłe lub gazowe
jądro wewnętrzne, wykazujące sztywność ciała stałego.
Skorupa - 6- 90 km
Płaszcz górny - 200-400 km
Strefa przejściowa - 660-900 km
Płaszcz dolny - 2990 km
Jądro zewnętrzne - 5100 km
Jądro wewnętrzne - 6378 km
7. Wymień 7 dużych płyt litosfery.
Płyta euroazjatycka
Płyta indyjska
Płyta afrykańska
Płyta południowo amerykańska
Płyta północno amerykańska
Płyta pacyficzna
Płyta australijska
Płyta antarktyczna
8. Wymień metody określające wiek ziemi
wieku względnego
metoda stratygraficzna
metoda petrograficzna
metoda geomorfologiczna,
metoda paleontologiczna
metoda tektoniczna
wieku bezwzględnego
metoda radiometryczna
9. Wymień ery wyróżniane w podziale stratygraficznej ziemi
kenozoik
mezozoik
paleozoik
kryptozoik
10. Padaj wiek ery kenozoicznej oraz okresy w niej wyróżnione
Rozpoczęła się przed 65 mln lat i trwa do dziś.
Holocen 0,01 mln lat.
Plejstocen 1,8 mln lat
Neogen 22,5 mln lat
Paleogen 65 mln lat
11. Co rozumiemy pod pojęciem minerał.
jest to pierwiastek, związek lub jednorodna mieszanina pierwiastków lub związków chemicznych powstała w sposób naturalny bez ingerencji człowieka.
12. Mineralogia to nauka o:
nauka o , ich właściwościach fizykochemicznych, pochodzeniu, przeobrażeniach, rozmieszczeniu w skorupie ziemskiej; wchodzi w zakres nauk geologicznych i jest powiązana z krystalografią, petrogrfią i geochemią.
13. Wymień minerały zaliczane do klasy: pierwiastków rodzimych i siarczków.
Pierwiastki rodzime (+węgliki, fosforki, azotki) Au- złoto, Ag-srebro, C- diament, grafit, S-siarka,
Siarczki piryt- FeS2, chalkopiryt-CuFeS2,
14. Wymień minerały zaliczane do klasy tlenków, wodorotlenków.
Tlenki, wodorotlenki - magnetyt-Fe3O4, hematyt-Fe2O3, getyt- FeOOH
15. Poda krótką charakterystykę kwarcu
Barwa: Bezbarwny. Zabarwione odmiany noszą odrębne nazwy mineralogiczne.
Twardość: 7 (w skali Mohsa), kruchy
Gęstość: G = 2,65 g/cm3
Własności chemiczne: Kwarc jest jednym z najpospolitszych minerałów w przyrodzie, jest on bowiem związkiem dwóch najpospolitszych w skorupie ziemskiej pierwiastków: tlenu i krzemu. Dwutlenek krzemu SiO2 określa się nazwą krzemionki. Nadzwyczaj odporny na działanie wszystkich czynników chemicznych. W kwasach nie rozpuszcza się, fluorowodór.
16. Wymień 3 grupy skał wchodzących w skład skorupy ziemskiej
skały magmowe
skały osadowe
skały metamorficzne
17. Podaj podział skał magmowych
Skały magmowe plutoniczne (głębinowe)
Skały magmowe wulkaniczne (wylewne)
Skały hipabysalne (żyłowe, subwulkaniczne)
18. Omów powstawanie skał
Występujące w skorupie ziemskiej skały magmowe powstały w wyniku krystalizacji magmy, zarówno wewnątrz Ziemi, jak i na jej powierzchni. Przyczyny krystalizacji stopu magmowego mogą być różne, np.: ochłodzenie zbiornika magmowego, spadek ciśnienia czy utrata składników lotnych. Proces krzepnięcia magmy jest bardzo złożony i zależy od wielu czynników, głównie od jej składu chemicznego. Skład ten może być bardzo zróżnicowany, ponieważ w trakcie procesu krystalizacji dochodzi do tzw. różnicowania się magmy.
19. Na jakie grupy dzielimy skały osadowe.
skały osadowe okruchowe
skały osadowe pochodzenia chemicznego
skały osadowe pochodzenia organicznego
20. Na jakie grupy dzielimy skały osadowe okruchowe?
skały okruchowo-pelitowe
21. Jakie grupy wyróżniamy wśród skał okruchowych luźnych?
Sypkie (niespoiste) - rumosze, żwiry, pisaki, muły, lessy
Spoiste - iły, gliny
Scementowane - brekcje, zlepieńce, piaskowce, iłołupki, łupki ilaste
22. Jakie skały zaliczamy do psamitów?
piaski (skały luźne)
piaskowce (skały scementowane)
23. Jaki rodzaj piasków wyróżniamy się w zależności od transportu i sedymentacji.
Piaski eoliczne (wydmowe)
Piaski aluwialne (rzeczne)
Piaski zwałowe
Piaski fluwioglacjalne (rzecznolodowcowe)
Piaski morskie
24. Omów właściwości i występowanie lessów?
Lessy są pyłami pochodzenia eolicznego, o barwie żółtej, wykazują pionową łupliwość i brak warstwowania. Typowy less składa się z kwarcu glinokrzemianów, węglanów , wodorotlenków żelaza i glinu oraz minerałów ilastych. Ziarna lessu są na ogół ostrokrawędziste, co przyczynia się do wykształcenia dużej porowatości.
Osady lessowe wykazują bardzo dobre właściwości fizyczne, dobre właściwości fizykochemiczne i stanowią jedną z najwartościowszych skał macierzystych gleb. Ich wadą jest stosunkowo łatwa podatność na erozję, zwłaszcza wodną.
25. Jakie skały zaliczamy do grupy glin?
Skał ilasta,
Skała mułowa
Skała piaszczysta
26. Jakie skały zaliczamy do skał osadowych chemicznych?
organogeniczne (bimorficzne)
krystaliczne
ziarniste
mieszane
27. Wymień najważniejsze skały węglowe?
wapienie
dolomity
margle
opoki.
28. Podaj genezę torfów i ich pochodzenie?
Torfy są skałami powstającymi współcześnie w wyniku nagromadzenia szczątków obumarłych roślin w warunkach nadmiernego uwilgotnienia oraz w wyniku zarastania jezior.
29. Wymień deformacje skorupy ziemskiej?
ciągłe - w formie fałdu, fleksury, nasunięcia lub płaszczowiny
nieciągłe - przez powstanie uskoku
30. Na czym polega proces erozji i jakie znasz jej rodzaje?
żłobienie powierzchni Ziemi przez wody, lodowce i wiatr oraz unoszony przez nie materiał skalny (abrazja), połączone z usuwaniem powstałych produktów niszczenia skał; rozróżnia się e. rzeczną, mor., lodowcową, eoliczną (powodowaną przez wiatr), deszczową; jest ważnym czynnikiem denudacji.
31. Omów wietrzenie fizyczne i czynniki go powodujące
Procesy wietrzenia fizycznego prowadzą do rozdrobnienia skał i minerałów, nie powodują natomiast zmian w ich składzie chemicznym.
Przebieg procesów wietrzenia fizycznego warunkowany jest aktywnością takich sił niszczących jak woda, temperatura, działalność lodowców i wiatrów.
Dezintegrująca działalność sił niszczących jest najczęściej synergiczna i przejawia się w następujących zjawiskach fizycznych:
1.Nagrzewanie i ochładzanie,
Zamarzanie i rozmarzanie,
Pęcznienie i kurczenie,
Obtaczanie i ścieranie,
Organizmy żywe.
32. Co rozumiemy pod pojęciem wietrzenie chemiczne?
Wietrzeniem chemicznym nazywamy procesy chemicznego rozkładu, w trakcie których dochodzi do rozpuszczania i uwalniania składników oraz syntezy nowych minerałów bądź pozostawiania trwałych produktów końcowych rozpadu.
33. Wymień najważniejsze czynniki transportowania skał okruchowych luźnych?
Wiatr,
Woda,
Lodowiec
Siły ciężkości.
34. Wymień najważniejsze utwory powstałe przy udziale wiatru?
piaski wydmowe
lessy
35.Omów utwory powstałe wyniku działania lodowca?
Sandry - złożone z piasków osadzanych na przedpolu lodowca. Tworzą one rozległe, wachlarzowato rozprzestrzenione pola, zajmujące znaczne powierzchnie, co czyni je ważnymi skałami macierzystymi gleb.
36. Wymień najważniejsze zlodowacenia plejstoceńskie na terenia polski oraz obszar jaki one obejmowały?
Zlodowacenie Narwii -do północnego przedpola Wyż. Lubelskiej, oraz Polesie. Zlodowacenie Sanu 1 -Prawdopodobnie dotarł do obszaru południowej Polski
Zlodowacenie Sanu 2 (południowopolskie, krakowskie) - miało w Polsce największy zasięg, aż do północnych stoków Karpat i Sudetów
Zlodowacenie Odry (środkowopolskie) -Zlodowacenie to objęło obszar od Sudetów, poprzez północną część Wyż. Małopolskiej i Lubelskiej, po dolinę Wisły i okolice Sandomierza
Zlodowacenie Wisły (północnopolskie, bałtyckie) -miało najmniejszy zasięg.
37. Podaj najwyższe i najniższe punkty polski
Najwyższym punktem są Rysy, szczyt w Tatrach Wysokich - 2499 m, najniższym -punkt na zachód od wsi Raczki Elbląskie - 1,8 m p.p.m.
38. Wymień prowincje wyróżniane na obszarze Europy zachodniej?
Niż Środkowoeuropejski
Masyw czeski
Wyżyna Małopolska
Karpaty i Podkarpacie
39. Wymień pod prowincje na obszarze Niż. Środkowoeuropejskiej
Podprowincja I: Pobrzeże Południowobałtyckie
Podprowincja II: Pojezierze Południowobałtyckie
Podprowincja III: Niziny Środkowopolski
40 . Wymień prowiancie na obszarze Europy Wschodniej
Niż Wschodniobałtycki
Polesie
Czarnomorska
41. Podaj definicje gleby
GLEBA - utwór powstały w powierzchniowej warstwie zwietrzeliny skalnej pod wpływem czynników glebotwórczych: klimat, woda, biosfera, rzeźba terenu, czas, działalność człowieka.
42. Wymień kategorie użytkowania gleb?
G. Naturalne
G. Leśne
G. Orne.
G. Trwałych użytków zielonych
G. Sztuczne
43. Podaj podział gleb ze względu na proporcje składników mineralnych do organicznej w stałej fazie
gleby mineralne (poniżej 5% substancji organicznej)
gleby organiczno-mineralne (5-20% substancji organicznej)
gleby organiczne (ponad 20% substancji organicznej)
44. Wymień trzy punkty widzenia rozpatrywania składu mineralnego gleby
Składu chemicznego,
Podatności na wietrzenie,
Wpływu na właściwości gleby.
45. Na czym oparty jest podział na frakcje? Jakie wymiary ma frakcja piasku drobnego?
Frakcja granulometryczna - umownie przyjęty zbiór ziaren glebowych (objętych wspólną nazwą), mieszczących się w określonym przedziale wielkości średnic, wyrażonych w milimetrach.
Drobny 0,25 - 0,1mm
46. Podaj wymiary frakcji piasku z podziałem na pod frakcje?
Piasek - 1,0 - 0,1
gruby - 1,0 - 0,5
średni - 0,5 - 0,25
drobny - 0,25 - 0,1
47. Padaj wymiary pyłu grubego i pyły drobnego
gruby - 0,1 - 0,05 mm
drobny - 0,05 - 0,02 mm
48. Co rozumiemy pod pojęciem części spławialne? Jakie wymiary?
Są to części mniejsze niż 0,02mm
ił pyłowy gruby - 0,02 - 0,005
ił pyłowy drobny - 0,005 - 0,002
ił koloidalny - < 0,002
49. Co rozumiemy pod pojęciem składu granulometryczne. Podaj nazwę grupy: piasek 61%, pył 26%, części spławialne 13%
stan rozdrobnienia mineralnej części fazy stałej gleby.
piasek gliniasty lekki
50. Na czym oparty jest podział grupy mechanicznej. Podaj nazwę grupy1,0 -0,1-81%; <0,02-4%
oparty jest na wielkości cząsteczek
Części ziemiste
51. Poda nazwę grupy dla:1- piasek- 14%, pył- 42, części spławialne44%; 2- piasek 37%, pył 24%, części spławiane 39%
1- utwór pyłowy
2- gliny średnia
52. Określ grupę mechaniczną dla procentowego układu frakcji:1,0-0,1-48%; 0,1-0,02-31%; <0,02mm -21%
gliny lekkie silnie spiaszczone (pylista)
53. Wymień czynniki naturalne decydujące o zawartości poszczególnych pierwiastków glebie?
typ, rodzaj, gatunek
przebiegu reakcji mikrobiologicznych i wymiennych
rodzaju roślin. fauny
54. Uzasadni wpływ nawożenia mineralnego zanieczyszczeń przemysłowych na skład chemiczny gleby.
Nadmiar jednego składnika może zakłócić pobieranie innych.
55. Wymień istotne warunki występowania pierwiastków niezbędnych dla życia roślin w glebie.
formie dostępnej.
optymalnym stężeniu,
określonym stanie równowagi.
56 Co rozumiemy pod pojęciem „makroelementy”? Wymień makroelementy pobierane przez rośliny z wody i powietrza oraz stałej fazy gleby.
jeden z grupy pierwiastków, które występują w organizmie w większej ilości i spełniają główną rolę w jego budowie
węgiel, wodór, tlen
57. Wymień najważniejsze mikroelementy. Co rozumiemy pod pojęciem „mikroelementy”?
N.P.K Fe. Mn. B. Mo Ca. Mg. S. Cu. Zn. Co. Cl.
rodzaj pierwiastków biogennych występujących w organizmie w ilościach śladowych, ale niezbędnych do prawidłowego rozwoju.
58. Jak dzielimy układy dyspersyjne ze względu na wielkość rozproszonych cząstek?
Układ monodyspersyjny - jedno cząstkowe > 0,1 um
Układ polidyspersyjny - wielo cząstkowe 0,1 - 0,001ၭm
59. Jak dzielimy koloidy ze względu na znak? Podaj przykład.
ujemnie naładowane- próchnica SiO2, zwazki Mn
dodatnio naładowane- Fe(OH)3, Al(OH)3, Ca3(PO4)2, białka glebowe
60. Jak dzielimy koloidy ze względu na stopie uwodnienia? Poda przykład.
hydrofilowe: SiO2, próchnica, minerały ilaste
hydrofobowe: Fe2(OH)3, Al(OH)3, CaCO3
61. Jak dzielimy koloidy ze względu na właściwości kwasowe i zasadowe? Poda przykład.
ACIDOIDY: SiO2, próchnica, minerały ilaste - słabe kwasy
BAZOIDY: Fe(H)3, Al(OH)3 - słabe zasady
SOLOIDY - obojętne
62. Omów budowę i właściwości grupy kaolinitu.
krzemian wodorotlenku glinu, bezbarwny lub zabarwiony domieszkami miękki minerał powstający w wyniku wietrzenia skaleni,
63. Omów budowę montmorylonitu
uwodniony hydrokrzemian glinu, Minerał należący do grupy minerałów ilastych. Krystalizuje w układzie jednoskośnym, w formie zbitych, drobnołuseczkowych skupień.
64. Porównaj budowę koloidów grupy kaolinitu i montmorylonitu
65. Wymień główne koloidy, które dominują w glebach klimatu umiarkowanego.
SiO2, Al(OH)3, Fe(OH)3
66. Wymień główne źródła substancji organicznej w glebach ornych.
resztki pożniwne,
nawozy organiczne
nawozy zielone, słoma
67. Co rozumiemy po pojęciem „butwienie” Wymień produkty butwienia
proces rozkładu resztek roślinnych przebiegający przy udziale tlenu pod wpływem bakterii i grzybów
tlenek węgla(IV), woda, amoniak, jony
68. W jakich warunkach przebiega proces gnicia? Wymień najważniejsze produkty „gnicia”
Zmiany gnilne rozwijają się szczególnie szybko w środowisku wilgotnym i przy dostępie tlenu prowadząc do zeszkielecenia zwłok
rozkład częściowy oprócz CO2, H2O, CH4, H2S.
69. Na jakie grupy dzielimy substancje próchniczne gleby?
niespecyficzne substancje organiczne,
właściwe substancje próchniczne.
70. Podaj charakterystykę i przykład niespecyficznych substancji organicznych.
związki chemiczne o znanych właściwościach i budowie: węglowodory, tłuszcze, kwasy organiczne- szczawiowy, mrówkowy, alkohole, aminokwasy, fenole, i inne związki o niskiej gęstości właściwej.
71. Jak dzielimy właściwe związki próchniczne ze względu na ich rozpuszczalność w: kwasach alkoholach i zasadach
Rozpuszczalne w: |
kwasy |
alkohole |
zasady |
Kwasy fulwowe |
+ |
+ |
+ |
Kwasy hymatomelanowe |
- |
+ |
+ |
Kwasy huminowe |
- |
- |
+ |
Huminy |
- |
- |
- |
72. Wymień połączenia jakie tworzą kwasy próchniczne z częściami mineralnymi.
73. Wymień czynniki od których zależy zawartość próchnicy w glebach.
składu granulometrycznego mineralnego, chemicznego, odczynu, właściwości fizycznych, biologicznych, przede wszystkim stosunków powietrzno- wodnych.
74. Które gleby zawierają najwięcej próchnicy i dlaczego?
Czarnoziemy, rędziny próchnicze i mady
intensywnie gromadzi się w nich próchna wysyconego kationami Ca i Mg. Stąd ich duża żyzność.
75. Wymień najważniejsze właściwości próchnicy.
substancja koloidalna-budowa amorficzna
większa powierzchnia właściwa i pojemność sorpcyjna niż minerały ilaste
- 150 - 300 m.e./100g
większa higroskopowość w atm. nasyc. par. wod. 80 - 90%, m ilaste 15 - 20% w stosunku wagi
mała plastyczność, przyczepność
nadaje glebie ciemne zabarwienie, brak ścisłej zależności między zabarwieniem a ilością próchnicy
cząsteczki próchnicy zbudowane z: C, H, O, N, S, P:mają ładunek ujemny. źródłem ład. są grupy: COOH i fenolowe > - OH
76. Omów znaczenie próchnicy w glebie
powstawanie struktury gruzełkowatej- zw. próch. tworzące z m. ilastymi i wodorotl. Fe i Al. kompleksowe zw. p. - min. sklepiają cząsteczki gleby w trwałe agregaty - polepszenie wł. p. -wod. gl. lekkie - spójność, gl. ciężkie - spulchnia
próch. wysycona kat. H+ przyczynia się do zwięk. przyswajalności: Ca, Mg, K
zmagazynowanie: N, P, S, Ca, Mg, K, mikroelement.
witaminy, hormony
77. Wymień podstawowe właściwości fizyczne głeb.
podstawowe (pierwotne): ciężar właściwy, ciężar objętościowy, porowatość, struktura, zwięzłość, plastyczność, lepkość, pęcznienie, kurczliwość, barwa, układ.
wtórne (funkcjonalne): właściwości wodne, powietrzne i cieplne gleb.
78. Wymień czynniki decydujące o gęstości właściwej gleby. W jakich granicach waha się ona dla poziomów próchnicznych gleb mineralnych.
gęstość cząstek glebowych - masa jednostki objętościowej stałej fazy gleby (po jej wysuszeniu).
gleb mineralnych wynosi 2,65 g /cm3
79. Od czego zależy gęstość objętościowa-rzekoma gleb? W jakich granicach waha się ona dla gleb mineralnych? O czym wnioskujemy na podstawie gęstości obojętnej gleb (c. objętościowe)
jest to ciężar jednostki objętości gleby o nienaruszonej strukturze, wysuszonej w 105 ºC. Służy on do porównań gleb między sobą.
Ciężar objętościowy zależy od: - struktury gleby, układu, składu granulometrycznego, ciężaru właściwego.
Średnio w glebach mineralnych waha się od 1,1 do 1,8 g /cm3 .
80. O czym wnioskujemy na podstawie gęstości objętościowe gleby (c. objętościowy)
O przewiewności gleby: im jest niższy tym gleba jest bardziej przewiewna
81. Co rozumiemy pod pojęciem porowatości? Wymień rodzaje porowatości gleb.
suma objętości wolnych przestrzeni (nie wypełnionych faza stałą gleby) w jednostce objętości gleby.
Wyróżnia się: porowatość ogólną, kapilarną i niekapilarną
82. Wymień czynniki decydujące o barwie gleby.
uwilgotnienia, stopnia rozdrobnienia, struktury, kierunku i intensywności padania promieni świetlnych.
83. Wymień zasadnicze czynniki strukturotwórcze gleby.
koloidy organiczne - kwasy huminowe - wysycone kationami Ca, minerały ilaste, wodorotlenki Fe, Al, Mn oraz w mniejszym stopniu SiO2 i CaCO3.
84. Wymień najczęściej wyróżniane układy gleb.
luźny; pulchny; pulchno-zwięzły; zwięzły; zbity; silnie zbity
85. Co rozumiemy pod pocięciem wody higroskopowej?
otacza najdrobniejsze cząstki glebowe cienką silnie przywierającą powłoką. Pochodzi z pochłoniętej i skroplonej pary wodnej. Zawartość wody higroskopowej zwyczajnej jest dla tej samej gleby zmienna i zależy od temperatury i wilgotności powietrza.
86. Która woda kapilarna jest niedostępna dla roślin i dlaczego?
wodę higroskopijną
wodę błonkowatą
są zbyt silnie związane z cząsteczkami gleby.
87. Co rozumiemy pod pojęciem wody gruntowej? Wymień czynniki decydujące o jej przydatności dla roślin.
Woda gruntowa gromadzi się w nieprzepuszczalnych warstwach gleby, pochodzi z opadów atmosferycznych, przesiąków bocznych rzek, jezior, stawów. Głębokość zalegania w. gruntowej zmienna w ciągu roku
PRZYDATNOŚĆ DLA ROŚLIN ZALEŻY OD:
głębokości zalegania,
składu granulometrycznego warstw wierzchnich, gatunku uprawianych roślin
88. Co rozumiemy pod pojęciem pojemność wodna? Wymień rodzaje pojemności wodnej.
zdolność do zatrzymywania określonych ilości wody.
P.w. maksymalna
P. w. kapilarna
P. w. polowa
P. w. higroskopowa
89. Wymień rodzaje wód dostępnych dla roślin
woda błonkowata, częściowo
woda kapilarna > 0,2ၭm,
w. grawitacyjna - krótki okres,
w. gruntowa - głębokość skład gran.
90. Wymień kategorie uwilgotnienia gleb.
- gleby o właściwym uwilgotnieniu (optymalnym)
1a - gleby okresowo nadmiernie uwilgotnione - okresowe nadmierne uwilgotnienie w warstwach ornych powodowane stagnowaniem wody opadowej na leżącej głębiej warstwie o zwięźlejszym składzie granulometrycznym
gleby okresowo podmokłe - występuje wysoki poziom wody gruntowej
gleby trwale podmokłe
gleby okresowo nadmiernie suche brak wody wynika ze zbyt małej pojemności wodnej gleby, przy jednoczesnym głębokim zaleganiu wody gruntowej lub nadmiernego spływu powierzchniowego (np. na stokach)
gleby trwale zbyt suche
91. Co rozumiemy pod pojęciem odczyn a co pod pojęciem pH?
Odczyn -stosunek jonów wodorowych H+ do jonów wodorotlenowych OH -.
pH - ujemny dziesiętny logarytm stężenia jonów wodorowych w roztworze
92. Jakie jony decydują o kwaśności hydrolitycznej? Kiedy są one ujawniane?
taki stan roztworów glebowych w którym [H+] > [OH-]
jony H+ i Al 3+ zas. ks
pH < 5,0 - Al3+, pH> 5,0 - H+
93. Co można obliczyć na podstawie całkowitej kwasowości hydrolitycznej
Zakwaszenie gleby
94. Co rozumiemy pod pojęciem kompleksu sorpcyjnego? Od czego zależą jego właściwości
zależą od stosunku koloidów organicznych do minaralnych, ich struktury, odczynu, właściwości.
Od zawartości minerałałów ilastych.
95. Omów powstawanie trwałych ładunków ujemnych
zależy od zawartości ph zależy, od rodzaju koloidów.
96. Wymień źródła ładunków ujemnych zależnych od pH oraz wyjaśnij sposób ich powstawania.
1.SiOH i AlOH - wolnych powierzchniach minerałów
2. COOH, fenolowe pH > 6,0 zw
97.Jakie źródła sorpcji wyróżniamy w gleboznawstwie?
mechaniczna,
fizyczna,
wymienna,
chemiczna,
biologiczna.
98. Wyjaśnij pojęcie sorpcji fizycznej. Od czego zależy jej wielkość?
zdolność fazy stałej do zatrzymywania gazów, par, zawiesin, cz. zw. niedysc.
Zatrzymywanie zachodzi dzięki sił napięcia powierzchniowego na granicy 2 faz
99. Na czym polega sorpcja wymiana oraz od jakich czynników zależy jej wielkość?
wymiana jonów miedzy kompleksem sorpcyjnym a roztworem glebowym.
wymiena zależy od:
odczynu gleby,
acidoidy : bazoidy,
stopnia uwodnienia jonów,
właściwości elektrokinetyczne koloidów.
100. Na czym polega sorpcja chemiczna? Podaj przykłady sorpcji chemicznej.
powstawanie nierozpuszczalnych osadów, wskutek reakcji między jonami kompleksu sorpcyjnego i roztworu glebowego.
Ca(HCO3)2+ Ca(H2PO4)2 = 2CaHPO4 + 2H2CO3
Al(OH)3 + 2NH4H2PO4 = AlPO4 + (NH4)2 HPO4 + 3H2O
101. Wymień najważniejsze procesy glebotwórcze na terenie Polski.
akumulacja próchnicy,
ielicowania,
przemywania,
brunatnienia,
oglejenia,
bagienny,
murszenia
102. Jak dzielimy gleby wytworzone ze skał litych ze względu na miąższość zwietrzeliny?
miąższość zwietrzeliny
zawartość szkieletu
103. Jak dzielimy gleby ze względu na zawartość części szkieletowych?
słabo szkiel. < 10%,
śr. szkieletowe - 10 - % 50%
silnie szkiel. > 50%
104. Jak dzielimy gleby wytworzone ze skały lużnych. Ze względu na zmianę skały do 150 cm?
gl. płytkie 0 - 50 cm
gl. średniogłębokie 50-100 cm
gl. głębokie 100 - 150 cm
105. Co rozumiemy pod pojęciem „poziom genetyczny”?
części profilu zmien. pod wpływem procesu glebotwórczego i dające się wyróżnić makroskopowo lub na podstawie zmian we właściwościach chemicznych
106. Jak dzielimy gleby ze względu na stopień wykształcenia poziomów genetycznych?
gleba o niewykszt. profilu (inicjalne),
gleba o słabo wykszt. profilu,
gleba o wykszt. profilu,
gleba o przekształconym profilu dział. czł. - (wyrobiska, wysypiska, głęboka orka, iłowanie itp.)
107. Jakie poziomy można wyróżnić w poziomie organicznym lasów iglastych.
bory - ubogie, silnie kwaśne, miąższość poziomu do 25 cm. - Igły, szyszki, cząstki kory, obumarłe runo,
108. Podaj krótką charakterystykę poziomu A w glebach mineralnych
ciemno zabarwiony dzięki zawartościom próchnicy- powierzchniowa warstwa min. zawiera < 20% substancji organicznej
109. Podaj krótką charakterystykę poziomu brunatnienia „cambic”.
charakterystyczny dla gleb brunatnych - uziarnienie - Pg, glin, up ił.,
żelazo i próchniczno-żelaziste kompleksy tworzą otoczki wokół ziarn mineralnych dając barwę brunatną, produkty wietrzenia pozostają na miejscu.
110. Wymień najważniejsze diagnostyczne poziomy próchniczne.
mollic
anthropic
umbric
melanic
plaggen
ochric
histic
111. Podaj krótką charakterystykę poziomu diagnostycznego „mollic”?
miękki - barwy ciemnej, czarnej, V% > 50%, C organiczny >2,5% - czarnoziemy, czarne ziemie
112. Wymień najczęściej wyróżniane poziomy diagnostyczne B.
Cambic,
Sideric,
Argillic,
Spodic
113. Wymień poziomy diagnostyczne zaliczane do poziomu eluwialnego E
albic (łać. albus-biały),
luvic (łać. eluo-wypukły).
114. Podaj krótką charakterystykę poziomu diagnostycznego „albic”
wymyte produkty rozkładu minerałów, zwłaszcza Al, Fe, wzbogacone w SiO2 i wybielenie, - pl lub psg, dominuje kwarc, miąższość - kilku do kilkunastu cm.
115. Podaj krótką charakterystykę poziomu diagnostycznego „luvic”
usunięte węglany, rozpuszczalne sole, min. ilaste do poz. argilic, poziom bardziej spiaszczony, jaśniejszy, w dolnej części czasami występuje oglejenie - okresowe stagn. wody opadowej na trudno przepuszczalnym poz. argilic.
116. W jakich glebach występuje poziom diagnostyczny B-spodic i jakimi cechami on się charakteryzuje?
charakterystyczny dla gleb bielicowych, akumulacja - Fe2O3, Al2O3, próchnicy - kw. ful., w glebach leśnych pod poziomem E, w glebach uprawnych pod poziomem Ap, uziarnienie - pl, barwa - rdzawa, brunatnoczarna
117. Co decyduje o rodzaju a co o gatunku gleby?
RODZAJ: Skały macierzyste, z których pod wpływem czynników glebotwórczych powstają gleby.
GATUNEK: Skład granulometryczny utworu glebowego. Podział gleb na gatunki pokrywa się z przyjętym podziałem na grupy mechaniczne wg. PTG
118. Wymień jednostki taksonomiczne wyróżniane w systemie Gleb Polski.
dział
rząd
typ
podtyp
rodzaj
gatunek
119. Podaj pełną definicję dowolnej gleby obejmującej typ, podtyp, rodzaj, gatunek i odmianę.
TYP - gleba płowa
PODTYP - typowa
RODZAJ - wytworzona z gliny zwałowej
GATUNEK - średnie
120. Omów pojęcie „Rędziny mieszane”
wytworzone przy współudziale obcego materiału
121. Wymień podtypy wyróżniane wśród rędzin.
rędziny inicjalne
rędziny właściwe
rędziny czarnoziemne
rędziny brunatne
rędziny próchniczne górskie
butwinowe górskie
122. Wymień czynniki decydujące o wartości użytkowej rędzin.
składem mineralnym skały macierzystej,
ogólną zawartością CaCO3
zawartością węglanów aktywnych,
budową skały macierzystej (krystaliczna porowata) i jej podatnością na wietrzenie.
123. Jak dzielimy rędziny ze względu na skład granulometryczny warstw wierzchnich.
rędziny lekkie - p.g.
rędziny średnie - g.l.
rędziny ciężkie - g.ś
rędziny b. ciężkie - g.c
124. Wymień rodzaj rędzin węglanowych.
trzeciorzędowe,
kredowe,
jurajskie,
dewońskie,
parmeńskie
125. Omów budowę i właściwości rędzin brunatnych
Małą zawartość węglanów aktywnych, zwykle poniżej 5%
Słabo zaznaczony poziom brunatnienia
Twarde i krystaliczne wapienie
Powstają z wapieni różnych formacji geologicznych w wyniku zaawansowanego wietrzenia chemicznego skały macierzystej przy równoczesnym wpływie roślinności leśnej
126. Omów budowę i właściwości rędzin czarnoziemnych.
Poziom - mollic
struktura gruboziarnista
zawartość próchnicy pow. 3%
duża zawartość węglanów
zawartość części aktywnych szkieletowych niewielka
Miąższość poziomów A i ACca > 40 cm.
Miękkie wapienie kredowe o dużej zawartości części ilastych, porowate o dużej zawartości węglanów łatwo rozpuszczalnych.
127. Omów występowanie, właściwości i przydatność rolniczą rędzin kredowych.
Występowanie: Chełm, Tomaszów Lub. Opole Lub, okolice Pińczowa, okolice Opola.
Właściwości: dobre powiązanie materiału mineralnego z próchnicą, gleby o dużej miąższości, dobra struktura, duża pojemność wodna, duża zawartość węglanów aktywnych,
C:N ~8 - 12 H:F ~1, trudne do uprawy, podtyp czarnoziemne.
Przydatność rolnicza: najgłębsze rędziny wytworzone z margli ilastych zaliczane są do II klasy i 1 kompleksu
128. W jakich warunkach tworzą się czarnoziemy? Omów budowę czarnoziemów nie zdegradowanych.
Tworzą się w strefach łąkowo-stepowych, lesno-stepowych (klimat kontynentalny) oraz w strefach suchych stepów
Zawatość próchnicy 3,5 - 4 % odczyn zbliżony do obojętnego
stopień wysycenia zasadami powyżej 90%, miąższość 70 cm.
stosunek C : N ~ 8 - 9
związki próchniczne trwale związane z kationami Ca CaCO3 występuje na głębokości 40 cm, niekiedy na samej powierzchni.
129. Omów właściwości i przydatność rolniczą czarnoziemów nie zdegradowanych. Czy gleby te podlegają ochronie?
Właściwości:
zasobne w składniki pokarmowe,
doskonałe właściwości fizyczne,
trwała struktura gruzełkowata
dobra przepuszczalność, a zarazem duża pojemność wodna.
Przydatność rolnicza:
można uzyskać maksymalne plony wszystkich roślin uprawnych,
klasy bonitacyjne I, II,
1 kompleks pszenny b. dobry.
W Polsce występują na niewielkich obszarach - bezwzględnie chronione!
130. Omów właściwości i przydatność rolniczą czarnoziemów zdegradowanych
Właściwości:
W porównaniu z czarnoziemami właściwymi charakteryzują się:
niższym stopniem wysycenia zasadami,
większym zakwaszeniem poziomów wierzchnich,
mniejszą zawartością próchnicy,
nieco gorszymi właściwościami fizycznymi.
Przydatność rolnicza:
mimo nieco gorszych właściwości są one glebami b. dobrymi ze względu na:
- dobre właściwości fizyczne
- zasobność w składniki pokarmowe przeważnie zaliczane do II klasy bonitacyjnej, 1 lub 2 kompleksu przydatności rolniczej - podlegają ochronie!
131. Porównaj właściwości czarnoziemów zdegradowanych i z właściwościami czarnoziemów nie zdegradowanych.
Czarnoziemy nie zdegradowane mają nieco leprze właściwościom czarnoziemów zdegradowanych.
132. W wyniku, jakiego procesu i w jakich warunkach tworzą się gleby brunatne?
tworzą się w różnych strefach roślinno-klimatycznych, z różnych skał macierzystych, przy udziale roślinności leśnej - głównie lasów liściastych, rzadziej mieszanych w wyniku procesu brunatnienia.
133. Wyjaśni istotę procesu brunatnienia.
Istotą procesu brunatnienia jest tworzenie się trwałych, trudno-rozpuszczalnych kompleksów próchniczno-mineralnych, w których główną rolę odgrywają żelazo i kwasy huminowe.
134. Jakie podtypy wyróżniamy wśród gleb brunatnych właściwych?
gleby brunatne typowe,
b/ gleby brunatne wyługowane,
c/ gleby szarobrunatne,
g/ gleby brunatne oglejone.
135. Omów budowę i właściwości gleb brunatnych właściwych typowych.
poziom ochric, miąższości 15-30cm, barwy szarobrunatnej, pH ~7,0 V % > 70
barwa brunatna-cambic wzbogacony w minerały ilaste
występuje CaCO3
wzrasta - wraz z głębokością
stopień wysycenia zasadami
136. Wymień rodzaje gleb brunatnych właściwych.
wytworzone z lessów,
wytworzone z utworów pyłowych,
wytworzone z glin zwałowych,
wytworzone z iłów.
137. Wymień warunki, w jakich tworzą się gleby płowe.
Tworzą się w warunkach klimatu umiarkowanego pod lasami liściastymi, rzadziej mieszanymi w wyniku procesu ługowania, uwarunkowanego znaczną ilością opadów i przepuszczalności skały.
138. Omów budkowe gleby płowej typowej.
poziom organiczny 5 cm
poziom ochric miąższość 20cm, barwa szara, struktura drobno gruzełkowata
V % ~ 20% w glebach leśnych
~ 50 % w glebach ornych
poziom wymycia luvic miąższość 30cm, barwy płowej
poziom argillic, barwy brunatnej lub rdzawej wzbogacony w cz. ilaste
V % > 50
Lessy, utwory pyłowe w. pochodzenia; niektóre gliny zwałowezasobne w związki zasadowe
139. Wyjaśnij istotę procesu łagodnienia.
polega na: mechanicznym przemieszczaniu z wodą opadową z warstw wierzchnich do poziomu Bt
140. Omów budowę i przydatność rolniczą gleby rdzawych.
Właściwości:
gleby kwaśne lub b. silnie kwaśne pH < 4,5
duża kwasowość hydrolityczna
stopień wysycenia zasadam V % ~10 - 30
gleby o słabej aktywności biologiczne C/N w A1 12 - 19
brak lub słabo zaznaczone cechy bielicowania do poziomu Bv nie przemieszczają się lub słabo przemieszczają się do poziomu BvB zw. żelaza i kwasy fulwowe
gleby suche
słabo zasobne w składniki pokarmowe
Słabo nadają się do użytkowania rolniczego i często przeznaczane są pod zalesienie.
Wymagają intensywnego nawożenia organicznego oraz stosowania nawozów zielonych.
141. Omów istotę procesu bielicowania.
uwarunkowany jest odczynem silnie kwaśnym, który umożliwia tworzenie się kompleksowych związków próchniczno-metalicznych i przemieszczanie ich do poziomu B.
142. Omów budowę gleb bielicowych właściwych.
poziom próchniczny b. szarej - ochric
eluwialny, jasnopopielaty, bezstrukturalny, ziarna kwarcu- albic
iluwialny, b. żółtobrunatnej wzbogacony w Fe, Al., próchnicę. Mn - spodic
143. Omów istotę procesu glejowego.
Gleby glejobielicowe właściwe powstają z ubogich piasków luźnych, w których średnio na głębokości 80 cm występują wody gruntowe. Gleby te tworzą najczęściej siedliska borów mieszanych wilgotnych.
144. Porównaj właściwości gleb torfowych niskich i gleb torfowych wysokich.
Torfy niskie wytwarzają się pod wpływem zarówno wód przepływowych, jak i wgłębnych. Są one na ogół mniej lub więcej zamulone i zasobne w składniki pokarmowe roślin.
Torfowiska wysokie występują w miejscach bez przepływu wody, w których stagnują głównie ubogie wody opadowe.
145. Wymień zasadnicze cechy brane pod uwagę przy ustalonych klas bonitacyjnej.
żyzność,
produktywność,
urodzajność.
146. Jakie gleby zaliczamy do klasy bonitacyjnej VI?
gleby orne najsłabsze
gleby orne pod zalesienia.
147. Wymień klasy bonitacyjne wyróżniane wśród gruntów ornych. Które z nich można przeznaczyć na cele nierolnicze, a które podlegają bezwzględnej ochronie?
I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V, VI,
bezwzględnej ochronie I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb
cele nierolnicze V, VI
148. Podaj nazwy kompleksów przydatności rolniczej dla terenów nizinnych.
Kompleks Pszenny bardzo dobry,
Kompleks Pszenny dobry,
Kompleks Pszenny wadliwy,
Kompleks Żytni bardzo dobry,
Kompleks Żytni dobry,
Kompleks Żytni słaby,
Kompleks Żytni bardzo słaby,
Kompleks Zbożowo-pastewny słaby,
Kompleks Zbożowo-pastewny mocny,
Kompleks Grunty orne przeznaczone pod użytki zielone.
149. Wymień podobieństwa i różnice miedzy kompleksami 8 i 9
150. Wymień podobieństwa i różnice miedzy kompleksami 7 i 9