1. Co decyduje o zaliczeniu danego utworu glebowego do określonej grupy mechanicznej?

Skład granulometryczny

2. Co rozumiesz pod pojęciem kompleksu sorpcyjnego, od czego zależy jego pojemność

Silnie rozdrobniona stała faza gleby posiadająca zdolność do sorbowania.

Pojemność kompleksu sorpcyjnego zależy od:

1. Stosunku koloidów organicznych do mineralnych

2. Struktury odczynów i właściwości

3. Co to jest gęstość objętościowa gleby i od czego zależy?

Jest to stosunek masy gleby absolutnie suchej do objętości w stanie naturalnym.

Zależy od:

1. Struktury

2. Składu granulometrycznego

3. Zawartości substancji organicznych

4. Sposobu ułożenia cząsteczek mineralnych

5. Stopnia wzruszenia bądź odleżenia gleby

6. Głębokości profilu.

4. Co to jest i jak oznaczamy kwasowość hydrolityczną ?

Określenie kwasowości na postawie jonów wodoru silnie związanych z cząsteczkami koloidalnymi kompleksu sorpcyjnego.

Oznaczamy ją poprzez działanie na glebę roztworem soli hydrolizującej zasadowo np. octanem sodu lub wapnia.

Jedną z metod oznaczania kwasowości hydrolitycznej jest metoda Kappena.

5. Co to jest porowatość gleb i od czego zależy?

Porowatością gleby nazywamy stosunek objętości wolnych przestrzeni do całkowitej objętości gleby (wyraża się w procentach bądź ułamku dziesiętnym)

Zależy od wielkości ziaren.

6. Co to jest sorpcja wymienna? Jakie znaczenie ma w rolnictwie?

Jest to wymiana jonów między kompleksem sorpcyjnym a roztworem glebowym.

Sorpcja wymienna ma duże znaczenie w rolnictwie gdyż odgrywa ważną rolę w nawożeniu gleb, w odżywianiu się roślin oraz wpływa na kształtowanie się procesów i właściwości gleb.

7. Co to jest sorpcja, co to jest sorpcja wymienna? Znaczenie sorpcji ?

Sorpcja to całokształt zjawisk w wyniku których gleby pochłaniają i zatrzymują zawiesiny, mikroorganizmy, cząsteczki i jony.

Umożliwia roślinom czerpanie makro i mikro elementów z gleby.

8. Czy można oznaczyć kwasowość hydrolityczną oraz sumę kationów zasadowych w glebach zawierających węglan wapnia poznanymi na ćwiczeniach metodami?

Nie można. CaCO3 rozpada się na Ca2+ i CO3- Co zmienia zasadowość gleby.

9. Czy w glebach węglanowych oznaczymy Hh i S metodami poznanymi na ćwiczeniach?

Nie można. CaCO3 rozpada się na Ca2+ i CO3- Co zmienia zasadowość gleby.

10. Dlaczego KCl zakwasza glebę, reakcja.

Ponieważ KCl jest silnie reaktywny i w glebie powstają liczne kwasy.

KS^H+ + KCl KS^K+ + HCl

11. Dlaczego pH w KCl < od pH w H₂O.Wyjaśnić.

Ponieważ jony wodorowe rozbijają KCl tworząc HCl zwiększając kwasowość, która zmniejszą pH, a w wodzie takie reakcje nie zachodzą.

12. Jak kształtują się właściwości powietrzno-wodne gleb o dużej zawartości części spławialnych?

Wraz ze wzrostem części spławialnych wzrasta porowatość przepuszczalność wodna i powietrzna, czyli właściwości powietrzno wodne poprawiają się.

13. Jak można podzielić gleby ze względu na stężenie jonów wodorowych w glebie?

1. Silnie kwaśne pH < 4,5

2. Kwaśne 4,6 - 5,5

3. Słabo kwaśne 5,6 - 6,5

4. Obojętne 6,6 - 7,2

5. Zasadowe pH > 7,2

14. Jak odróżnić gliny od iłów?

W glinie występują części szkieletowe, a w ile nie.

15. Jak odróżnić lessy od piasków zwałowych?

W piaskach występuje duża różnoziarnistość i części szkieletowe, w lessach natomiast nie ma części szkieletowych i występuje różnoziarnistość.

16. Jak sprawdzić obecność węglanu wapnia w profilu glebowym?

1. Działamy 10% HCLem jak występuje węglan wapnia to próbka „burzy” się.

17. Jak wpływa frakcja piasku na właściwości powietrzno-wodne gleby ?

Obniża je.

18. Jak zmienia się gęstość fazy stałej gleb ( wzrasta, maleje, nie zmienia się), jeżeli : wzrasta zawartość próchnicy, wzrasta wilgotność.

Gęstość fazy stałej wzrasta wraz ze wzrostem zawartości próchnicy i maleje wraz ze wzrostem wilgotności.

19. Jak zmienia się gęstość objętościowa gleby (ciężar objętościowy rzekomy) w miarę przechodzenia do głębszych poziomów?

Wzrasta.

20. Jak zmienia się gęstość objętościowa gleby zwięzłej ( wytw. z glin) ( wzrasta, maleje, nie zmienia się) , jeżeli : wzrasta strukturalność, wzrasta zawartość próchnicy.

Wraz ze wzrostem strukturalności maleje gęstość objętościowa gleby, wraz ze wzrostem zawartości próchnicy wzrasta.

21. Jak zmienia się skład kompleksu sorpcyjnego wraz z postępującym zakwaszeniem gleb?

Maleje ilość próchnicy glebowej.

22. Jak zmienia się wilgotność gleby po deszczu w zależności od składu granulometrycznego?

Im większa zawartość frakcji drobnych tym bardziej wzrasta wilgotność gleby po deszczu.

23. Jaka jest rola wskaźników w miareczkowaniu?

Umożliwia zauważenie momentu zneutralizowania próbki glebowej.

24. Jaka to grupa mechaniczna - określić na podstawie składu procentowego frakcji: podana zawartość procentowa poszczególnych frakcji

STRONA 21 SKRYPT.

25. Jakie cechy utworu glebowego (właściwości) brane są pod uwagę przy określaniu grup mechanicznych metodą polową?

Zawartość części żwirowych, piaszczystych i spławialnych w obserwacji, zachowanie się gleby w stanie suchym i mokrym.

26. Jakie dane potrzebne są do ustalenia wysokości dawki wapna na 1 ha?

1. Wartość kwasowości hydrolitycznej

2. Przeliczenie kwasowości na 1 kilogram gleby

3. Waga gleby na obszarze 1 ha do głębokości 20 cm.

4. Przeliczenie równoważnika Hh na gram CaO lub CaCO₃

27. Jakie dane powinniśmy znać, by obliczyć zawartość węglanu wapnia w glebie?

1. Naważka

2. Temperatura

3. Ciśnienie

4. Ilość wywiązanego CO₂

28. Jakie dane są potrzebne, by obliczyć kwasowość hydrolityczną ?

1. Naważka

2. Ilość octanu

3. Ile pobraliśmy przesączu

4. Czym miareczkujemy i ile zużyliśmy tej substancji

29. Jakie są podobieństwa i różnice między glebami ciężkimi i bardzo lekkimi pod względem właściwości powietrzno wodnych?
    przepuszczalność wodna w lekkich duża - w ciężkich mała
    pojemność wodna w lekkich mała - w ciężkich duża
    sorpcja w lekkich mała - w ciężkich duża

30. Jakie znasz rodzaje skał macierzystych?

1. Magmowe

2. Osadowe

3. Przeobrażeniowe

31. Jakimi właściwościami odznaczają się gleby zawierające dużą zawartość frakcji piasku?

1. Słaba pojemność wodna 5) łatwość mechanicznej uprawy gleby

2. Duża przepuszczalność

3. Słaba porowatość

4. Słaba sorpcja

32. Jeżeli oznaczysz latem zawartość węglanu wapnia na Kasprowym Wierchu, to wielkość współczynnika kształtować będą następujące czynniki.
    

• Temperatura

• Ciśnienie

33. Która z dwóch gleb (ten sam skład granulometryczny oraz zawartość próchnicy): pobrana zaraz po deszczu czy pobrana 24 godz. po deszczu posiada większą gęstość objętościową chwilową (ciężar objętościowy chwilowy) i dlaczego?

Ta która jest wilgotna będzie miala wieksza gestosc objetosciowa chwilowa, bo objętość gleby zwiększa się w miarę wypełniania porów wodą.

34. Które gleby na wiosnę szybciej nagrzewają się i dlaczego?

Gleby piaszczyste nagrzewają się szybciej niż gleby zwięzłe, wilgotne jak gliny i iły. Gleby paszczyste nagrzewają się szybciej bo są porowate, mają małą pojemność cieplną, są suchsze. Gleby zwięzłe są wilgotne, mają duże przewodnictwo cieplne.

35. Które z rodzajów wód są niedostępne dla roślin.

Wody wgłębne, głębinowe.

• Woda higroskopowa gdyż siła wiążąca ją z glebą znacznie przekracza siłę ssącą korzeni roślin uprawnych

• Tylko cześc wód błonkowatych jest dostępna dla roślin w przedziale wody bardzo trudno dostępnej. Woda błonkowata wykazuje nieznaczną zdolność przemieszczania się w glebie z miejsc wilgotniejszych do suchszych oraz z cieplejszych do chłodniejszych.

36. Które z utworów glebowych mineralnych mają większą porowatość: piaski czy gliny, uzasadnić

Gliny, ponieważ w 1 mm³ znajdzie się tylko 1 ziarno piasku, zaś ilość ziaren drobniejszych, które występują w przewadze w glinach będzie dużo większa, a co za tym idzie ilość porów(przestrzenie pomiędzy ziarnami) będzie większa

37. Na czym opierają się metody miareczkowania?
    metody miareczkowania opierają się na neutralizacji jonów w glebie za pomocą odpowiednich związków zawierających jony o przeciwnych znakach, oraz kontrolowaniu odczynu pH.

38. Na podstawie czego sądzimy o wielkości sumy kationów zasadowych? Wyjaśnić.

Na podstawie

1. ilości 0,1n HCl

2. ilości 0,1 NaOH

3. przeliczniku próbki glebowej na 100g gleby

39. Oblicz T i Hh opierając się na znajomości V i S

Wzory potrzebne do obliczenia zadania:

V=S/T * 100%

T=S+Hh

40. Oblicz Hh, S, T, V na podstawie podanych wyników analizy.

Wzory jak wyżej.

41. Określ grupę mechaniczną na podstawie podanego składu granulometrycznego. Podaj pełną nazwę oraz skrót stosowany na mapach.

Notatki z ćwiczeń.

42. Opisz mineralną część kompleksu sorpcyjnego gleby.

Składa się z:

1. Minerałów ilastych (kaolinit, montmorylonit, illit)

2. Glikokrzemiany

3. Koloidalna krzemionka

4. Fe(OH)₃ lub Fe(OH)₂

5. Al(OH)₃

43. Podaj co najmniej trzy czynniki strukturotwórcze.

1. Skała macierzysta

2. Warunki klimatyczne

3. Stosunki wodne

4. Rzeźba terenu

5. Świat roślin i zwierząt

6. Działalność człowieka

7. Czas

44. Podaj miejsca występowania w Polsce najważniejszych skał glebotwórczych

45. Podaj przyczyny zakwaszania gleb.

1. Kwaśne deszcze

2. Wymywanie jonów wapnia i magnezu w głąb profilu glebowego.

3. Brak szaty roślinnej

4. Nitryfikacja

46. Podaj przykłady gleb wadliwych, biorąc pod uwagę charakter utworu glebowego. Krótko uzasadnij.

gleby bardzo ciężkie - okresowo nadmiernie uwilgotnione, o niekorzystnych stosunkach powietrzno-wodnych

gleby średnie i lekkie - okresowo nadmiernie przesuszone.

47. Podaj przykłady składu granulometrycznego dla następujących utworów glebowych uwzględniając główne frakcje - żwir, piasek, pył, części spławiane

Notatki z ćwiczeń lub:

Grupa frakcji	Frakcja		Wymiary (mm)
Części szkieletowe	Kamienie Żwiry		Powyżej 20 20-1
Części ziemiste	Piasek (1,0-0,1)	Gruby Średni Drobny	1,0-0,5
						0,5-0,25
						0,25-0,1
				Pył (0,2-0,02)	Gruby Drobny	0,1-0,05
						0,05-0,02
				Części spławialne (poniżej 0,02)	Ił pyłowy gruby Ił Pyłowy Drobny Ił koloidalny	0,02-0,005
						0,005-0,002
						Poniżej 0,002

Zawartość frakcji
Grupa granulometryczna	Piasek (%)	Pył (%)	Części spławialne (%)	Typ gleby
Utwory piaszczyste (piaski)	(…)	0-40	< 20	PL 0-5% (cz. Spławialne) PSG 5%-10% PGL 10%-15% PGM 15%-20%
Utwory gliniaste	>9	0-40	> 20	GOSP 20%-25% (cz. Spławialne) GLSŁP 25%-35% GŚ 35%-50% GC pow. 50%
Iły	0-9	< 50	> 50	I IP pow. 25% (Pyłu)
Pyły	(…)	> 40	< 50	PŁZ do 35% (cz. Spławialne) PŁI pow. 35%

48. Podaj reakcję wymywania węglanu wapnia z gleby.

CaCO₃ + H₂O + CO₂ Ca(HCO₃)₂

49. Podaj zasadę metod kolorymetrycznych oznaczania pH w glebie.

Żółto-zielony odczynnik Helliga w glebach kwaśnych zmienia bartwę na czerwony / pomarańczowy.

W glebach zasadowych - różne odcienie zieleni.

50. Podaj zasady wapnowania - kiedy, ile, czym i dlaczego, jak często ?

Kiedy - przy zakwaszonych glebach

Czym - tlenkiem wapnia i węglanem wapnia

Dlaczego - w celu zobojętnienia

Jak często -

Ile -

51. Podziel kwasowości.

1. Czynna

2. Potencjalna

1. Wymienna

2. Hydrolityczna

52. Rozmieszczenie węglanu wapnia w różnych glebach na terenie kraju.

53. Udowodnij, że duże dawki chlorku potasu działają zakwaszająco na glebę.

54. Uszereguj niżej wymienione utwory pod względem ciężkości do uprawy

glina ciężka, pył zwykły, piasek gliniasty lekki, piasek luźny

55. Uszereguj niżej wymienione utwory pod względem pojemności sorpcyjnej:

glina ciężka, pył zwykły, piasek gliniasty lekki, piasek luźny

56. Uszereguj niżej wymienione utwory według polowej pojemności wodnej :

glina ciężka, pył zwykły, piasek gliniasty lekki, piasek luźny

57. Uszereguj niżej wymienione utwory wg. ilości wody niedostępnej dla roślin:

piasek luźny, piasek gliniasty lekki, pył zwykły, glina ciężka

58. Uszereguj niżej wymienione utwory wg. polowej pojemności wodnej:
    glina ciężka, piasek gliniasty lekki , pył zwykły, piasek luźny.

59. Uszereguj pod względem jakości niżej wymienione utwory:

glina ciężka, piasek gliniasty lekki , pył zwykły, piasek luźny.

60. W jakich granicach mieści się porowatość gleb mineralnych i od czego zależy?

Porowatość ma ścisły związek z gęstością objętościową i zależy od tych samych czynników. W glebach mineralnych waha się: 29%-66%.

61. W jakim celu wapnujemy gleby?

Wapnowanie gleby - stosowanie nawozów wapniowych w celu odkwaszenia gleby oraz poprawienia jej właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych.

62. Wymień gatunki gleb, podaj kryteria.

Gatunki gleb:

żwiry piaszczyste

żwiry gliniaste

piaski luźne

piaski słabo gliniaste

piaski gliniaste lekkie

piaski gliniaste mocne

gliny lekkie

gliny średnie

gliny ciężkie

pyły zwykłe (gleby pyłowe lekkie i średnie)

pyły ilaste (gleby pyłowe mocne)

lessy i utwory lessowate zwykłe (gleby lessowe i lessowate lekkie i średnie)

lessy i utwory lessowate ilaste (gleby lessowe i lessowate mocne)

iły pylaste (gleby ilaste ciężkie)

iły (gleby ilaste bardzo ciężkie)

rędziny lekkie

rędziny średnie

rędziny ciężkie

Kryterium: procentowy udział poszczególnych grup mechanicznych

63. Wymień kationy o charakterze zasadowym oraz kwasowym.

Kwasotwórcze: H⁺ i Al³⁺

Zasadotwórcze: Ca²⁺ Mg²⁺ Na⁺ K⁺

64. Wymień metody oznaczania węglanu wapnia w glebie. Na jakiej reakcji się opierają?

Metoda Objętościowa (Scheiblera)

Metoda Wagowa

CaCO₃ + 2HCl = CaCl₂ + H₂O + CO₂

65. Wymień najważniejsze czynniki niszczące strukturę gleby.

1. Deformacja stosunków wodnych

2. Erozja

3. Niewłaściwa mechanizacja rolnictwa

4. Przemysłowe zanieczyszczenia gleby

Degradacja struktury gleby spowodowana jest czynnikami naturalnymi (brak koloidów

organicznych i mineralnych, brak korzeni, mikroorganizmów, dżdżownic, silne wiatry, ulewne deszcze) oraz działalnością człowieka (nadmierne ugniatanie gleby, uprawa roli w warunkach zbyt suchych lub zbyt mokrych, rozpylanie roli, monokultury, rośliny o krótkim okresie wegetacji, brak roślin strukturotwórczych i okrywowych, wysoki poziom NPK, wadliwe nawożenie, zasolenie, pestycydy, zakwaszenie).

66. Wymień najważniejsze czynniki strukturotwórcze.

uziarnienie, zawartość i właściwości próchnicy, lepiszcze, mikroorganizmyi mezofauna, warunki wilgotnościowe, procesy zamarzania i rozmarzania, procesy nawilżania i osuszania, korzenie roślin i ich wydzieliny, wapnowanie, uprawa roślin strukturotwórczych i międzyplonów oraz oddziaływanie zabiegów uprawowych.

67. Wymień najważniejsze przyczyny zakwaszania gleb.

kwasy organiczne i nieorganiczne ( głównie węglowy) będące produktami działalności życiowej mikroorganizmów i roślin wyższych, sole fizjologicznie kwaśne i sole hydrolizujące kwaśne (AlCl₃), kwaśne deszcze, wymywanie (wypłukiwanie) wapnia i magnezu w głąb gleby

68. Wymień po dwa utwory glebowe mineralne o najniższej i najwyższej pojemności wodnej.

Najniższe: Piski Eoliczne, Piaski Luźne

Najwyższa: Lessy i Iły

69. Wymień po trzy utwory glebowe o najniższej i najwyższej plastyczności.

Plastyczność - glebę można formować w różne kształty, zależy od wymiaru cząstek gleby i wilgotności, gleby cięższe są lepsze w formowaniu.

Największa plastyczność: gliny ciężkie, iły, glina średnia i lekka.

Najmniejsza plastyczność: piaski luźne, żwiry, piaski słabogliniaste

Agnieszka i Zbyszek Malinowscy, Hotel Asystencki P.W., ul. Tatrzańska 7a, 00-742 Warszawa

---