Konformizm oznacza zmianę własnych poglądów i sposobu zachowania się, dostosowanie ich do sposobu myślenia i zachowania się grupy lub osoby stanowiącej autorytet. Zachowanie konformistyczne oznacza uległość w celu uzyskania osobistych korzyści.
Konsekwencje zachowań konformistycznych i nonkonformistycznych:
Nonkonformiści nie są lubiani. Narażają się także na kpiny i ostrą krytykę ze strony członków grupy. Bez nonkonformizmu nie jest jednak możliwy żaden postęp i zmiany na lepsze.
Konformiści są lubiani. Jednak brak różnicy zdań stwarza wrażenie jednomyślności, prowadzi grupy i jednostki do przekonania o własnej nieomylności, rozzuchwalania i działań, które mają często tragiczne następstwa.
Najbardziej ostrym przykładem konformizmu grupowego są poczynania wielkich dyktatorów.
Czynniki nasilające konformizm u uczniów:
poczucie silnej kontroli że strony grupy im bardziej zwarta i spoista jest grupa (klasa) i im bardziej zależy uczniowi by być jej członkiem, w tym większym stopniu jest skłonny do konformizmu, czyli podporządkowania się dyktatowi grupy.
jednomyślność opinii w grupie - wystarczy jednak, że spotka choćby jednego sprzymierzeńca, czyli osobę podzielającą jego stanowisko w jakiejś kwestii, aby stał się odważny i o wiele mniej skłonny do podporządkowania się grupie w tym większym stopniu, im ważniejsza jest do niego dana sprawa.
niska samoocena - jeśli uczeń jest przekonany, że ma niewielkie zdolności, niewiele umie, nie potrafi, nie daje sobie rady, to jego skłonność do konformizmu będzie rosła.
niska zdolność do abstrakcyjnego myślenia - kiedy uczeń ma rozwiązać problem, czy sytuację, dla której nie ma algorytmu i trzeba myśleć nie stereotypowo lecz twórczo, niezbędna jest duża zdolność do abstrakcyjnego myślenia.
Uczniowie niechętnie będą wchodzić w konflikt z kimś, na kim im zależy oraz bardziej ulegną tym, których spostrzegają jako podobnych do siebie - czuli innym uczniom. Wszystkie typy konformizmu klasyfikujemy według następujących typów:
uleganie - występuje wtedy, gdy uczeń chce zdobyć nagrodę lub uniknąć kary. Nagrodą jest zazwyczaj uznanie, szacunek, a karą - ośmieszenie, krytyka, potępienie. Uleganie trwa tak długo, jak długo obiecuje się nagrody lub grozi karą.
identyfikacja - oznacza chęć upodobnienia się do wybranej osoby. O wyborze decyduje jej atrakcyjność w dowolnym zakresie - charakteru, wyglądu zewnętrznego, siły woli itp. Identyfikacja tym różni się od ulegania, że wierzymy w przyjęte od kogoś opinie i wartości, ale tylko do momentu, gdy nie pojawi się ktoś bardziej atrakcyjny.
internalizacja - oznacza uwewnętrznienie norm i wartości, przyjęcie ich na stałe i uznanie za własne (sumienie). Dzieje się tak, gdy nasz światopogląd kształtowany jest przez osobę wiarygodną, którą uważamy za kompetentną i godną zaufania.