40. Eksplozja Kambryjska
Erę paleozoiczną otwierał kambr, który rozpoczną się około 542 miliony lat temu. Największe różnicowanie się zwierząt przypada na okres trwający zaledwie 10 do 20 milionów lat temu. W tym czasie w materiale kopalnym pojawiły się niemal wszystkie współczesne typy i gromady zwierząt morskich, a także wiele grup wymarłych. W tym przedziale czasu po raz pierwszy wystąpiły: ramienionogi, trylobity i inne gromady stawonogów, rozmaite gromady mięczaków, szkarłupni. Przyczyny takiego zróżnicowania, zwanego eksplozją kambryjską nie są do końca wyjaśnione. Za pierwszą i zasadniczą przyczynę tego zjawiska uznaję się wymarcie archaicznej grupy Ediacara. Organizmy tej grupy były wielokomórkowe, które w swojej budowie posiadały symbiotyczne glony, były one autotroficzne a ściślej fotoautotroficzne. W ówczesny świecie nie posiadały naturalnych drapieżników, dlatego też ich liczba naturalnie się zwiększyła, mówiono o tzw. ,,ogrodzie Ediacara” ze względu na ich ogromna liczbę. To one w znacznej mierze korzystały z tlenu zawartego w atmosferze. Środowisko od tych organizmów uwolniło zlodowacenie. Prawdo podobnie dzięki temu pozostałe grupy organizmów mogły się rozwijać i bez przeszkód korzystać z tlenu. Druga hipoteza lepiej zbadaną przez badaczy jest pojawienie się w u organizmów szkieletów i muszli. Wskutek zmian składu chemicznego wody morskiej - zwiększenie ilości tlenu i wapnia wiele organizmów zwierzęcych a także glonów wapiennych zaczęło wytrącać złogi mineralne soli wapnia węglanu wapnia (w postaci kalcytu) lub fosforanu wapnia. Ich pozostałości są zauważone przez badaczy i określane mianem tzw. drobnej fauny skorupkowej. Z czasem wiele grup zwierzą w tym ramienionogi i mięczaki, zaczęło wytwarzać własne szkielety (muszle pancerze kostne), w związku z ewolucyjny wyścigiem zbrojeń między drapieżnikami a ich ofiarami. Charakterystyczna skamieniałością pojawiającą się u schyłku wczesnego kambru trylobity. Badacze i archeologowie sugerują ze wiele grup organizmów żyło znacznie wcześniej przed kambrem ale ich pozostałości nie znaleziono w osadach prekambryjskich. Kolejną z hipotez jest występowanie dużej liczy środowisk, terenów nie zajętych przez żadne organizmy. Szybkie różnicowanie się w obrębie kladów, pozwoliło na opanowanie nie zajętych terenów i zmniejszenie się tym samym konkurencji miedzy gatunkami. Można to wytłumaczyć kombinacją przyczyn genetycznych i ekologicznych. Ostatnią z przyczyn jaka podają naukowcy są zmiany klimatyczne a co za tym sie znaczne obniżenie temperatury oceanów. Dotknęło to głównie organizmy żyjące w wodach cieplejszych, które nie były w stanie przystosować się do drastycznie chłodniejszego środowiska życia. Spowodowało to ich wymarcie. Powstało wiele nowych nie zagospodarowanych obszarów bogatych w pożywienie, co przyciągnęło ekspansje gatunków żyjących do tej pory w wodach chłodniejszych. Za osiągnięcie biologiczne, ewolucyjne i genetyczne uznaje się pojawienie się dzięki eksplozji wielu grup zwierząt ale przede wszystkim różnych planów budowy ciała. Kambryjskie skały zawierają ponad połowę wszystkich planów budowy i szczątki 19 z 40 współczesnych grup zwierząt dodatkowo trzech prekambryjskich. Na szczególną uwagę zasługuje pojawienie się wszystkich typów i podtypów bezczaszkowców z mineralnym szkieletem zewnętrznym włączając w to zaawansowane tkankowce, takie jak: mięczaki, szkarłupnie, stawonogi i później wymarłe trylobity. Pojawienie się nowych grup zwierząt pociągnęło za sobą pojawienie się u nich symetrii promienistej oraz symetrii dwubocznej. Ma to istotny wpływ dla ewolucji ponieważ ten podział budowy dotrwał i widoczny jest u współczesnych organizmów.