36. Eksploatacja populacji.
Celem eksploatacji populacji jest uzyskanie możliwie największych zbiorów przez długi czas. Dlatego też sterowanie populacji powinno polegać na takim działaniu, by odzyskiwać w postaci plonu jak największą część energii zainwestowanej w eksploatowaną populację, zachowując jej możliwie wysoką produktywność.
Jedną z koncepcji która jest teoretyczną podstawą do optymalizacji eksploatacji populacji jest koncepcja największego stałego zbioru. Na początku wzrost populacji, przy niewielkich jeszcze zagęszczeniach, rozrodczość jest znacznie większa niż śmiertelność, czego wynikiem jest szybki wzrost liczebności populacji. W końcowych etapach wzrost populacji, kiedy jej zagęszczenie osiąga poziom pojemności środowiska, śmiertelność wzrasta, a rozrodczość zmniejsza się. Największe tempo wzrostu populacji obserwuje się przy średniej liczebności; intensywność oddziaływań konkurencyjnych między osobnikami w populacji jest wtedy jeszcze niewielka, udział osobników reprodukujących w populacji jest znaczny. Utrzymując eksploatowaną populację na tym etapie wzrostu, można uzyskać największe stałe zbiory.
Intensywność eksploatacji populacji może być regulowana przez ograniczenie wielkości plonu w określonym czasie. Wyznaczanie stałej wielkości plonu jest powszechnie stosowaną, choć nie jest zawsze skuteczną, metodą regulowania połowów ryb. Stosowanie metod wyznaczania stałej wielkości plonu może być ryzykowne i prowadzić do przeeksploatowania populacji, a nawet do jej zaniku. Ryzyko to można zmniejszyć przyjmując zasadę stałej wielkości nakładów. Jeśli osobniki w nadmiernie eksploatowanej populacji staną się mniej liczne, trudniej będzie je pozyskać, więc przy tej samej wielkości nakładów połów (plon) będzie odpowiednio mniejszy.
Proste modele nie uwzględniają struktury wiekowej eksploatowanych populacji; brak ten ogranicza ich wartość, ponieważ śmiertelność i rozrodczość jest zależna od wieku. Eksploatacja zazwyczaj dotyczy osobników dorosłych i dużych, a one to biorą głównie udział w reprodukcji. Modele zmiennych zasobów uwzględniają strukturę wiekową populacji, co jest ich zaletą. Pozwalają one analizować rozrodczość, śmiertelność i rekrutację osobników oddzielnie w poszczególnych klasach wieku. Dzięki takiemu podejściu można teoretycznie ustalić np. liczbę oczek w sieciach rybackich.