Otyłość u psów i kotów

Otyłość - choroba, związana z nadmierną akumulacją tkanki tłuszczowej, mająca negatywne konsekwencje zdrowotne, powyżej 20 - 30 % idealnej masy ciała

% populacji psów otyłych:

• Austria 44%, Niemcy 30% , UK 28%, USA 25%

Kategorie:

• prosta nadwaga ok. 1 - 9%

• nadwaga ok. 10 - 19%

• otyłość powyżej 20%

Czynniki ryzyka:

• predyspozycje rasowe

• czynniki genetyczne

• wiek

• płeć

• kastracja/sterylizacja

• zaburzenia endokrynologiczne

• niska aktywność ruchowa - „kanapowy styl życia”

• socjalne aspekty związane z karmieniem

• nieprawidłowe zbilansowanie energii w diecie

• niedostosowanie ilości dostarczanej energii do zapotrzebowania energetycznego zwierzęcia

• cechy osobnicze

Rasy predysponowane:

• Carin Terrier

• Jamnik

• Cavalier King Charles

• Terrier szkocki

• Beagle

• Cocker Spaniel

• Basset

• Labrador retriever

• Collie *

• Golden Retriever

• Rottweiler

• Berneński pies pasterski

• Nowofundland

• Bernardyn

Wiek:

• 6% populacji szczeniąt pomiędzy 9 -12 mies. - otyłe

• powyżej 40% otyłych zwierząt - dorosłe:

• w wieku ok. 5 - 8 lat

• spadek częstości powyżej 12 lat

Płeć:

• samice > samce

• Kastracja/sterylizacja:

• 32% otyłe samice po sterylizacji

• 23% otyłe samce po kastracji

Endokrynopatie:

• niedoczynność tarczycy

• nadczynność kory nadnerczy

• cukrzyca

Pokarm:

• wysokoenergetyczny (tłuszcz, cukry proste, kaloryczne przekąski, pokarm przygotowany dla człowieka itp.)

• nadmiar pokarmu

• żywienia ad libitum

Socjalne aspekty rozwoju otyłości:

• relacja człowiek - zwierzę (otyły właściciel = otyłe zwierzę)

• uczłowieczanie zwierzęcia (starsi, samotni)

• karmienie przez dzieci

• pozostawianie pokarmu, nadmiaru przekąsek gryzaków psu pozostawianemu w domu

Konsekwencje otyłości:

• ograniczenie czasu przeżywalności zwierząt

• choroby układu mięśniowo - szkieletowego

• nietolerancja wysiłku

• choroby układu krążenia

• cukrzyca

• ciężkie porody, spadek odporności, itp.

Diagnostyka:

• BMI - indeks masy ciała u ludzi

• Metody morfometryczne

• BCS - ocena punktowa kondycji:

• 1 - kacheksja

• 2 - chudość

• 3 - idealna masa ciała

• 4 - nadwaga

• 5 - otyłość

Postępowanie dietetyczne:

• Ograniczenie podaży energii:

• do 60 -70% DER + aktywność ruchowa

• bardzo znaczne do 40% DER + aktywność ruchowa, otyłość, zagrażająca życiu, możliwa jedynie u psów, słaby efekt!

• głodówka trwająca u psów powyżej 36 dni - uszkodzenie mięśnia sercowego

• Zwiększenie aktywności fizycznej

• bezpieczna utrata masy ciała: 1 - 2% / tydzień

Dieta bytowa:

• deficyty skł. mineralnych, witaminowych

• brak uczucia sytości

• agresja

Diety niskokaloryczne:

• wysokobiałkowa

• niskotłuszczowa, wysokowłóknista

• niskotłuszczowa, wysokowęglowodanowa

Dieta wysokobiałkowa (powyżej 50% s.m.):

• min. utratę masy mięśniowej

• przyspiesza utratę tkanki tłuszczowej

• spalanie białek - koszta dla organizmu!

• sytość

• słabo stymuluje sekrecję insuliny

• korzystnie na smakowitość diety

• korzystnie w fazie utrzymania masy ciała

Dieta niskotłuszczowa:

• min. % = zapotrzebowanie na WNKT i wit. rozpuszczalne w tłuszczach

• poniżej 5 % s.m.

• ważne źródło tłuszczu

Dieta wysokowłóknista:

• włókno rozpuszczalne

• mieszanka różnych typów włókien

Dieta wysokowęglowodanowa:

• strawne węglowodany: skrobia

• niski indeks glikemiczny:

• kukurydza

• jęczmień

• dieta cukrzycowa dla psów

Uzupełnienie diety niskokalorycznej:

• L - karnityna

• Cr

• CLA - czynnik antylipogeniczny

• antyoksydanty: wit. E, tauryna, luteina

• wit A - stabilizuje poziom leptyny we krwi

Domowe diety niskokaloryczne:

• źródło białka : chude mięso

• wysokowłókniste źródła węglowodanów

• pełne ziarna zbóż

• warzywa

• dietetyczne suplementy włókna

Schorzenia trzustki: EPI i DM

• EPI - Exocrine pancreatic insufficiency - zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki

• Częściowy niedobór lub całkowity brak enzymów trzustki prowadzący do zaburzeń w trawieniu składników odżywczych

• psy, gł. młode

• rzadko u kotów

Objawy kliniczne:

• przewlekła biegunka, utrata masy ciała, częste defekacje (6-10x)

• kał odbarwiony, tłusty, cuchnący

• polifagia, pica, koprofagia

• kondycja 1/5 lub 2/5

Diagnoza:

• wywiad + obj. kliniczne

• bad. biochemiczne: amylaza, lipaza ( atrofia - ?)

• RIA, serologia

Czynniki ryzyka:

• atrofia trzustki - młode psy, dużych ras

• genetyczna predyspozycja: owczarki niemieckie, Coli, koty Syjamskie

• Poważnego stopnia zaburzenia we wchłanianiu składników odżywczych

• EPI i SIBOG: brak p/bakteryjnych czynników w soku trzustkowym, niedobór Iga

EPI - postępowanie dietetyczne:

• Strawność pokarmu > 90%

• Komponenty posiłku: jaja, biały ser, mięso i podroby; kukurydza, ryż, jęczmień, pszenica

• MCT - kalorie

• Włókno < 2% s.m.

• Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, K)

• Kwas foliowy i kobalamina

Plan karmienia:

• mniejsze porcje, częściej, min. 2 - 3 x d

• znacznego stopnia niedożywienie - sonda, parenteralne żywienie

• przy niedowadze - nadwyżka DER do uzyskania optymalnej kondycji 3/5

• enzymy trawienne do posiłku, tuż przed podaniem

Enzymy trzustkowe:

• sproszkowane wyciągi z trzustki bydlęcej lub wieprzowej ( Viokase -V, Pancrezyme, Pancreatic itp.)

• surowa trzustka - 100g/posiłek psa; 30 - 90g/ posiłek kota

• bakteryjne lipazy izolowane z Burkholderia plantarii

Dawka enzymów trzustkowych :

początkowo:

• 2 łyżeczki/20 kg m.c. psa/każdy posiłek

• 1 łyżeczka/ każdy posiłek kota

docelowo:

• 1 łyżeczka/ każdy posiłek psa

• wymieszać dobrze z pokarmem tuż przed podaniem!

DM - diabetes mellitus

Typy cukrzycy:

• Insulino-zależny (IDDM, typ I)

• Insulino - niezależny (NIDDM, typ II)

DM - diabetes mellitus

Objawy kliniczne:

• PU/PD, polifagia, utrata masy ciała, zaćma cukrzycowa, osłabienie kończyn tylnych, letarg

• Cukrzycowa kwasica ketonowa (DKA) : wymioty, osłabienie, brak apetytu, śpiączka

• Bad. laboratoryjne: Hiperglikemia, glikozuria; ocena stężenia insuliny w surowicy krwi - RIA; ciężar właściwy moczu: > 1025

Czynniki ryzyka

IDDM:

• płeć: u samic 2x częściej niż u samców

• rasy: puli, Carrin terier, miniaturowy pinczer, pudel

• genetyka (?)

NIDDM:

• koty otyłe, powyżej 6 lat, kastraty

DM - postępowanie dietetyczne

Woda:

• uzupełnić deficyt (PU)

Energia - dostosowana do aktualnego dziennego zapotrzebowania:

• DER = 1,6/1,8 x RER (pies)

• DER = 1,2/1,4 x RER (kot)

• Otyłe - odchudzenie

• Białko: wysoka jakość i strawność; w granicach zalecanych dla gatunku; unikać nadmiaru przy CRF

• Tłuszcz: unikać nadmiaru tłuszczu; kwasy Omega - 3 ( ?)

• Węglowodany rozpuszczalne: unikać !

• Węglowodany złożone: pies , kot: : 24 - (40) 55% s.m

• Włókno: umiarkowany poziom: 10 -15% s.m; rozpuszczalne i nierozpuszczalne

• Mikroelementy: Na, K, Cl, Ca, Mg

• Cr (czynnik tolerancji glukozy) - mała efektywność w poprawie kontroli glikemii u ludzi

• Mn, Fe - deficyty ?

• Vd - obniża poziom glukozy, wymioty!

• Witaminy: głównie wit. gr. B

IDDM:

• dostosować ilość posiłków do rodzaju insuliny

• idealnie: kilka małych posiłków w ciągu dnia

Realnie:

• Insulina 1x dziennie - 2 posiłki w odstępie 8-10h

• Insulina 2 x dziennie - min. 4 posiłki

• Posiłek przed podaniem insuliny!

NIDDM:

• redukcja nadwagi!

DKA:

• DER = intensywna opieka

• Korekcja stanu dehydratacji, hypo Cl, hypo Mg, ketonurii, kwasicy

• Po stabilizacji stanu dieta j/w

Ogólne zalecenia: monitoring stanu pacjenta - co 2 tyg.

• kontrola masy ciała i kondycji zwierzęcia

• kontrola poziomu glukozy we krwi

• kontrola poziomu glukozy i ciał ketonowych w moczu

---