mgr Jolanta Kocyłowska,
nauczyciel klasy integracyjnej
w Zespole Szkolno - Przedszkolnym nr 2 w Żywcu
Indywidualny program terapii
Informacje wstępne o uczniu:
Sprawność umysłowa na poziomie normy intelektualnej. Rozwój funkcji umysłowych nieharmonijny.
Badanie pedagogiczne:
- uczeń ma trudności z analizą i syntezą słuchową wyrazów podczas pisania (opuszczanie liter)
- występują trudności z odtwarzaniem liter, nieprawidłowa ich postać graficzna
- czyta głoskując każdy wyraz
- tempo syntezy słuchowej jest wolne i błędne w dłuższych wyrazach
- ma trudności z koncentracją uwagi, reaguje na wszystkie bodźce z otoczenia, zadania wykonuje niedokładnie i niestarannie
Mocne strony ucznia:
- ma duży zasób wiadomości ogólnych
- prawidłowe myślenie logiczne i przyczynowo - skutkowe
- rozumowanie arytmetyczne na dobrym poziomie
Diagnoza:
Występują deficyty w zakresie:
- percepcji słuchowej
- orientacji przestrzennej
Usprawnianie prawidłowych funkcji:
- wzrokowej
- koordynacji wzrokowo - ruchowej
I ĆWICZENIA TERAPEUTYCZNE (wprowadzające)
Ćwiczenia łatwe, atrakcyjne, poniżej możliwości dziecka, zachęcające do podjęcia wysiłku, np.:
- swobodna rozmowa z dzieckiem o treści wynikającej z aktualnej sytuacji
- budowanie z klocków
- odgadywanie i naśladowanie za pomocą ruchów ciała czynności człowieka, nazw zawodów, zwierząt, itp.
- oglądanie filmów, słuchanie bajek, piosenek (możliwość samodzielnego nastawiania sprzętu RTV - pod kontrolą!)
- zabawy ruchowe ze śpiewem
- wystukiwanie rytmów do piosenek
- wykonywanie ruchów naprzemiennych (Dennison)
- poznawanie dotykiem przedmiotów
- określanie różnic, podobieństw
- różnorodne gry, krzyżówki, PUSY
- drama, rytmizacje, wyliczanki
- prace plastyczne z wykorzystaniem różnorodnych technik
II ĆWICZENIA KOREKCYJNE
A. Ćwiczenia percepcji słuchowej
1. Ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownictwo dziecka:
- swobodne wypowiedzi dziecka na różne tematy
- luźne rozmowy
- dzielenie się wrażeniami z przeżytych przez dziecko sytuacji
- słuchanie opowiadań, bajek, piosenek lub utworów literatury dziecięcej, czytanej przez nauczyciela
- opowiadanie treści obrazka
- opowiadanie historyjek obrazkowych
- wymyślanie opowiadania do obrazka lub przedmiotu
- opowieści pantomimiczne
- samodzielne, zrozumiałe wypowiadanie się
2. Kształtowanie wrażliwości słuchowej:
Ćwiczenia prawidłowego odbioru dźwięków
- rozpoznawanie głosów otoczenia (dźwięków, szmerów) i ich naśladowanie
- zabawy „rozpoznaj dźwięk”, „daleko czy blisko”
- reagowanie na umówione sygnały dźwiękowe lub zestawy dźwięków
Odtwarzanie struktur dźwiękowych
- graficzne przedstawianie układów dźwięków i ich różnicowanie
- odtwarzanie struktur dźwiękowych według wzoru
- odtwarzanie rytmów lub określonych struktur czasowych
- kojarzenie wzrokowo- ruchowe struktur dźwiękowych z odpowiednim schematem
3. Różnicowanie dźwięków mowy ludzkiej:
Ćwiczenie słuchu fonematycznego
- różnicowanie słów o podobnym brzmieniu (wykorzystanie zestawów obrazków)
- różnicowanie wyrazów podobnych fonetycznie
- różnicowanie sylab podobnych fonetycznie poprzez wskazywanie spośród wymawianych sylab, sylaby wcześniej umówionej
- różnicowanie głosek podobnych fonetycznie
- kolorowanie wyrazów „syczących” i „szumiących”
- segregowanie obrazków ze względu na głoski dźwięczne i bezdźwięczne
- dobieranie rymujących się obrazków
- układanie rymowanek
4. Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej:
Wyróżnianie wyrazów w zdaniu
- wyodrębnianie zdań w wypowiedzi ustnej
- podział zdania na wyrazy - liczenie wyrazów
- „jakie to zdanie”
- dokończ zdanie
- budowanie zdania z podanego wyrazu
Wyróżnianie sylab
- wyodrębnianie sylab w słowach
- kończenie wyrazów przy podaniu pierwszej sylaby
- wyszukiwanie obrazków o najdłuższej, najkrótszej nazwie
- podział wyrazów na sylaby - licznie sylab
- znajdowanie wyrazów z podaną sylabą
- dzielnie wyrazów na sylaby z jednoczesnym wyklaskiwaniem w rytm wypowiadanych sylab
- tworzenie wyrazów z klocków, suwaków, zegarów, tablic, książeczek sylabowych
- śpiewanie piosenek sylabami
Wyróżnianie głosek
- wyodrębnianie głosek w sylabach, odpoznawanie sylab
- podział sylab i słów jednosylabowych na głoski
- wyodrębnianie głosek w wyrazach (w nagłosie, wygłosie i śródgłosie)
- różnicowanie głosek podobnych fonetycznie
- tworzenie wyrazów z podanych głosek i ich zamiana
- wyszukiwanie przedmiotów (obrazków) na podstawie właściwości ich nazwy
- łączenie rysunków według określonej zasady
- tworzenie wyrazów z ostatnich głosek pokazywanych obrazków („wąż głoskowy”)
- podział wyrazów na głoski, liczenie głosek
Ćwiczenia w czytaniu
- synteza wyrazu głoskowanego przez nauczyciela (z obrazkiem i bez obrazka)
- graficzny podział wyrazu na głoski i sylaby
- odpoznawanie słuchowe wyrazów ukrytych w innych wyrazach
- wykreślanki, uzupełnianki, przestawianki literowe i sylabowe
- rozwiązywanie krzyżówek i rebusów
- segregowanie obrazków według liczby sylab, głosek, liter
- analiza zdania na wyrazy, sylaby, litery
- ćwiczenia czytania z przeciąganiem sylab
- czytanie i uzupełnianie prostych tekstów z lukami
- czytanie wierszyków z obrazkami
- dobieranie podpisów do obrazków
5. Ćwiczenia pamięci słuchowej:
- powtarzanie cyfr, ciągów słownych i zdań
- ćwiczenie pamięci sekwencyjnej
- opowiadanie treści usłyszanych bajek, słuchowisk
- nauka na pamięć, prezentacja rymowanek, wyliczanek, wierszyków, piosenek, w których występuje jak najwięcej dźwięków do naśladowania
6. Ćwiczenia koordynacji ruchowo - słuchowej:
- ćwiczenia drobnych mięśni palców i rąk w rytm melodii (wolnej i szybkiej)
- ćwiczenia ruchowe całego ciała przy muzyce (rytm, tempo, tonacja, głośność)
B. Ćwiczenia orientacji przestrzennej
1. Wyrabianie i utrwalanie orientacji w schemacie własnego ciała (kształtowanie świadomości własnego ciała i poznanie samego siebie):
- różnicowanie prawej lewej strony ciała
- odtwarzanie prostych układów ruchowych do rymowanek pokazywanych przez nauczyciela
- zestaw ćwiczeń z zakresu „gimnastyki mózgu” wykonywanych pod dyktando
- zabawy ruchowe „ślimak”, „kominiarz”
2. Dziecko, a przestrzeń, w której się porusza:
- wprowadzenie kierunków do osi własnego ciała (góra - dół, przód - tył, lewa - prawa)
- układanka „wyżej - niżej”
- zabawa do piosenki „Na dole - na górze”
- układanie przedmiotów według instrukcji
- śledzenie przedmiotów w przestrzeni
3. Dziecko, a druga osoba (patrzenie na świat oczami drugiej osoby):
- różnicowanie i określanie położenia przedmiotów w stosunku do drugiej osoby
- werbalizacja relacji przestrzennej
4. Przedmiot, a przedmiot:
- tendencja do nakładania schematu własnego ciała na przedmioty
- rysowanie oburącz w powietrzu ósemek oraz rysunków symetrycznych i niesymetrycznych
- nakładanki o różnych układach przestrzennych
- układanki obrazkowe, loteryjki przestrzenne
- budowanie „domków z kart”
- budowanie z różnych klocków
- tworzenie szlaczków z figur geometrycznych
- dokonywanie zmiany w symetrii rysunków przez dorysowywanie elementów
5. Orientacja na płaskiej kartce papieru (ćwiczenia na materiale literopodobnym i literowym):
- utrwalanie kierunku od strony lewej do prawej
- łączenie kropek
- rysowanie znaków graficznych pośladzie
- tworzenie szlaczków i ich rysowanie w liniaturze z zachowaniem kierunku poziomego (od lewej do prawej) i pionowego (słupkowanie liniatury)
- dyktanda graficzne
- różnicowanie liter podobnych kształtem względem osi pionowej i poziomej
- tworzenie skojarzeń do kształtu litery („haki pamięci”)
- zakreślanie w tekście, pisanie na kartce gładkiej, w kratkę, w dużej i małej liniaturze
- różnicowanie wyrazów podobnych poprzez analizę i syntezę słuchowo wzrokową wyrazów i poprawne zapisanie w liniaturze
III ĆWICZENIA KOMPENSACYJNE
A. Ćwiczenia funkcji wzrokowej
1. Ćwiczenia na materiale obrazkowym:
- rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach
- układanie według zasady podobieństwa
- rozpoznawanie czynności i rozumienie sytuacji przedstawionej na obrazku
- rozpoznawanie przebiegu zdarzeń przedstawionych na obrazkach, składanie całości z części
2. Ćwiczenia na materiale geometrycznym:
- odpoznawanie jednakowych kształtów
- prawidłowe wyróżnianie figur narysowanych
- wyróżnienie i odtwarzanie figur narysowanych
- prawidłowe wyróżnianie i odtwarzanie układów linii prostych i krzywych
- umiejętność składania figur z części (np. pawie oczka, puzzle geometryczne)
3. Ćwiczenia na materiale literopodobnym:
Odpoznawanie znaków graficznych liter
- kolorowanie podanego znaku wśród innych
- wskazywanie danego symbolu
- uzupełnianie brakującego znaku
- dorysowywanie kształtom literopodobnym brakujących elementów według wzoru
Różnicowanie znaków graficznych i liter podobnych
- segregowanie liter podobnych
- domino literowe
- różnicowanie liter mylonych
- nakładanki, wykreślanki, kończenie wzorów
Odpoznawanie i różnicowanie sylab
- wskazywanie danej sylaby wśród innych
- domino sylabowe
- szukanie sylaby w grupie wyrazów
Odpoznawanie i różnicowanie wyrazów (trzyliterowych)
- nakładanki wyrazowe
- wyszukiwanie wyrazów takich samych i wyszukiwanie wyrazów podobnych
4. Ćwiczenia na materiale literowym:
- wyszukiwanie i segregowanie sylab
- loteryjki wyrazowe
- układanie wyrazów z sylab
- znajdowanie wyrazu z podaną sylabą
- ustalanie kolejności sylab w wyrazie
- tablice sylabowe, suwaki sylabowe, literowe
- wyszukiwanie różnic pomiędzy wyrazami podobnymi
- pisanie sylab i wyrazów trzyliterowych z pamięci i ze słuchu
B. Ćwiczenia koordynacji wzrokowo - ruchowej
1. Ćwiczenia ogólnej sprawności i koordynacji całego ciała:
- zabawy ruchowe ogólnorozwojowe
- ćwiczenia gimnastyczne w marszu, biegu, z przyborami i bez przyborów
- ćwiczenia bieżne, skoczne, rzutne, zręcznościowe
- tory przeszkód
- zabawy orientacyjno porządkowe z reagowaniem na ustalone bodźce sensoryczne
- ćwiczenia kończyn górnych (wymachy, krążenia)
2. Ćwiczenia manualne:
- ćwiczenia usprawniające ruch chwytny palców (pianino, deszcz, pstrykanie, pukanie)
- ćwiczenia sprawnościowe palców (rak, gra na flecie, powitanie palców, haczyki)
- zbieranie, nawlekanie, przeplatanie, przewlekanie drobnych elementów (koraliki, serek dla myszki)
- papieroplastyka - ugniatanie papierowych kul, rzucanie nimi do celu
- nawijanie sznurka, wełny na kłębek
3. Ćwiczenia grafomotoryczne:
- ćwiczenia rozmachowe, rozluźniające napięcie mięśni ramienia i przedramienia
- ćwiczenia usprawniające mięśnie dłoni i palców
- leniwe ósemki, słoń, aktywna ręka (Dennison)
- ćwiczenia płynnych, rytmicznych, ciągłych ruchów przygotowujących do ruchów pisarskich
- kreślenie wzorów literopodobnych na dużych powierzchniach
- dyktanda rysunkowe
- rysowanie w liniach szerokich, wąskich
- łączenie kropek
- rysowanie po śladzie obrazków i znaków graficznych
- pisanie liter ruchem ciągłym
IV ĆWICZENIA W ZAKRESIE CZYTANIA I PISANIA
1. Specjalne metody nauki czytania:
- ćwiczenia w zakresie kojarzenia głoski z literą i odwrotnie
- opracowanie samogłosek i spółgłosek
- tworzenie sylab
- tworzenie wyrazów dwusylabowych z jednosylabowych
- układanie wyrazów i ich przekształcanie
- dobieranie podpisów do obrazków
- układanie prostych zdań z rozsypanki wyrazowej
- ćwiczenia czytania z przeciąganiem
- ćwiczenie czytania za zrozumieniem
2. Specjalne metody nauki pisania:
- kojarzenie głoski z literą ze szczególnym zwróceniem uwagi na litery mylone
- wzrokowe ujęcie szczegółów konstrukcji liter mylonych
- obwodzenie kształtów liter
- kreślenie liter w powietrzu, na dużych arkuszach papieru różnymi technikami
- pisanie liter po śladzie
- utrwalenie kształtów liter - kreślenie liter na tacce z kaszą
- pisanie liter w ograniczonym polu
- alfabetyczne ósemki
- pisanie liter, sylab, prostych wyrazów ruchem ciągłym
- uzupełnianie i pisanie tekstów z lukami
- ćwiczenia w pisaniu z pamięci
- ćwiczenia w pisaniu ze słuchu
- poznawanie i utrwalanie zasad pisowni
- próby pisania krótkich tekstów
W pracy korzystam z:
M. Bogdanowicz: Metoda Dobrego Startu
P. Dennison: Gimnastyka mózgu
M. Micorek: Materiały pomocnicze do zajęć korekcyjno - kompensacyjnych
R. Przyborowska-Wynimko: Rytmy
A. Smoleńska: Nauka czytania (9 poziomów)
Programy multimedialne: Klik uczy…, Komputerowe opowieści, Bolek i Lolek