Nowotwór - tkanka pochodząca z tkanek ustroju, ale dlań obca. Złożona z komórek nieodwracalnie zmienionych

Rak (Carcinoma) - nowotwór złośliwy pochodzenia nabłonkowego (powstały z nabłonka powierzchniowego bądź gruczołowego)

Epithelioma (nabłoniak)

Niektóre nowotwory nabłonkowe oznacza się terminem epithelioma - czasem w celu podkreślenia niezłośliwości zmiany

Epithelioma calciphians Malherve

BUDOWA NOWOTWWORU

• Miąższ - decyduje o przynależności klasyfikacyjnej

• Zrąb - jego stan (unaczynienie, naciek z limfocytów) wpływa na los komórek, niektóre wytwarzają kolagen - Carcinoma Surrhosum Desmoplastrium

Nowotwór niezłośliwy z nabłonka powierzchniowego - Papiloma (brodawczak)

• Brodawczak egzofityczny - złożony z palczastych wyrośli o bardzo wąskiej osi łącznotkankowej z naczyniami pokrytej nabłonkiem

• Brodawczak endofityczny - odwrócony, wyrośla nabłonka wrastają wgłąb podłoża

Nowotwory niezłośliwe wywodzące się z nabłonka gruczołowego lub powierzchniowego jednowarstwowego.

• Gruczolak (adenoma)

Gruczolak = dysplazja.

Budową histologiczną naśladuje gruczoł macierzysty. Składa się z cewek i pęcherzyków ułożonych przeważnie ściśle przy sobie.

• Gruczolak brodawkowaty - kiedy do światła cew lub pęcherzyków gruczolaka wrastają twory brodawkowate przypominające brodawczaka

• Gruczolak cewkowo - kosmkowy - zbudowany z równolegle ułożonych tworów przypominających kosmki. Rozwija się w żołądku, jelicie cienkim i grubym, rozrasta się często do światła narządu, dość często złośliwiej.

• Onkocytoma - guz lity złożony z onkocytów

• Torbielak (gruczolakotorbielak, cytoma, cystadenoma) - złożony z wielu torbieli

Gruczolak tarczycy (pęcherzykowaty)

• Tylko usunięcie guza pozwala na ostateczne rozpoznanie (tarczyca odrasta)

• Nowotwór nacieka torebkę, a gruczolak nie.

Polip

• Twór uwypuklający się ponad powierzchnię błony śluzowej

• Termin odnosi się do guzów łagodnych, niektóre guzy złośliwe wyglądem przypominają polipa

• Łagodne - alergiczne

• Polipy w jelicie grubym

• Uszypułowany

• Siedzący

• Różni się wyglądem śluzówki (dysplazja)
  

• Śluzówka gruczolaka

• Ciemniej

• Mniej śluzu

• Nawarstwienie jąder

• Wygładzony nabłonek pokrywający

• Następstwem zaburzenia funkcji gruczołowych są zmiany dysplastyczne

Polip kosmkowy

• Gruczolak kosmkowy - tworzy kosmki

• W bardzo krótkim czasie przechodzi w nowotwór złośliwy (100% pewność)

• zaburzenia genu Apc

• zazwyczaj wskazana resekcja jelita

Rak gruczołowy

• Tworzy struktury gruczołowe (cewy, brodawki itp.), zdolny do wydzielania śluzu.

• Pojawia się w miejscach lokalizacji nabłonka gruczołowego

• Może całkowicie zamknąć światło

(Adenocarcinoma)

• Brak światła, martwica wewnątrz, rozrost zrębu, często desmoplastycny

Rak śluzowokomórkowy (Sygnet ring)

• Śluz w komórkach

• Charakterystyczny dla żołądka

• Bardzo złośliwy w przewodzie pokarmowym

• Lepsze rokowania, gdy pojawi się w sutku

Rak podstawnokomórkowy

• Wywodzi się z niezróżnicowanych wielopotencjalnych komórek rozrodczych warstwy podstawnej naskórka i przydatków skórnych

• Składa się z ognisk naciekających zrąb

• Miejscowo złośliwy - nie daje przerzutów

• W 90% przypadków rośnie powoli, w 10% nacieka głęboko powodując niszczące owrzodzenia

• W 80% pojawia się na skórze eksponowanej na promieniowanie UV (głowa, szyja)

• Rak Arninga - tułów, zmiana powierzchniowa

• Nie występuje nigdy na błonach śluzowych

Czynniki ryzyka raka podstawnokomórkowego

• Jasna karnacja,Nieb oczy, Rude włosy, Nadmierna ekspozycja na prom sło i sola

• Dużo piegów,Oparzenia skórne w dzieciństwie, Prom joniz, Związki arsenu

• Chorzy z immunosupresją

• Xeroderma pigmentosum

• Zespół Gorlina

Postacie raka podstawnokomórkowego

• Rak wargi

Rak płaskonabłonkowy lub kolczystokomórkowy

• Dotyczy skóry odsłoniętej

• Twarz, Szyja Małżowiny

• Grzbiet rąk, Najważniejszy czynnik patogenny to ekspozycja na promieniowanie UVB

• Inne czynniki

• Węglowodory aromatyczne

• Związki As, Prom joniz

• Immunosupresja, RZS, HIV

• Xeroderma pigmentosum

• Epidermodysplasia verruciformis

• Przetoki w osteomielitis

• Blizny po oparzeniach

• Przewlekłe owrzodzenia

• Cechy

• Rozwija się z naskórka lub nabłonka wielowarstwowego płaskiego błon śluzowych

• Rogowacenie

• Ogniska rogowacenia przybierają postać pereł rakowych, zdarzają się także rogowacenia pojedynczych komórek

• Obecność mostków międzykomórkowych

• Naśladuje budowę nabłonka wielowarstwowego płaskiego

• Na obwodzie ognisk bywają komórki walcowate odpowiednich komórek warstwy podstawnej, ku środkowi przybierają one cechy komórek kolczystych i płaskich

Rak płaski

Na bazie nabłonka który normalnie występuje w miejscu ogniska pierwotnego

Rak płaski w oskrzelach: występowanie pereł rogowych i mostków

Nowotwory nienabłonkowe niezłośliwe i złośliwe

Nowotwory nienabłonkowe - pochodzenie:

• Z chondrocytów - chrzęstniak (chondroma)

• Z tkanki tłuszczowej - tłuszczak

• Z tkanki włóknistej - włókniaki (fibroma)

• Nowotwory nienabłonkowe wywodzą się z tkanek o pochodzeniu mezenchymalnym

• Określane są na postawnie ich histogenezy

MIĘŚNIAKI

• Wywodzi się z komórek tkanki mięśniowej

• Utkanie mięśniowe (łagodny)

• Z mięśniaka nie powstanie mięsak

• Mięśniak macicy - nowotwór łagodny, rozrost tkanki mięśniowej

MIĘSAK (sarcoma)

• Zmiana złośliwa pochodzenia mięśniowego

• Mięśniak może przekształcić się w mięsaka (zezłośliwinie)

• nierówna powierzchnia

• odmienne utkanie

• otoczone torebką rzekomą z uciśniętej tkanki otaczającej

• duże rozepchnięte komórki, figury podziału, komórki olbrzymie, pasma komórek

Utkania pochodzenia naczyniowego

Angiosarcoma

• mięsak naczyniowy

• złośliwy rozrost naczyń

• polimorfizm komórkowy

• nieprawidłowe figury podziału

LIPOMA (tłuszczak)

• łagodny

• tłuszczakomięsak (liposarcoma - złośliwy)

• między komórkami tłuszczowymi obecne inne komórki

• Zrazowata masa o niejednolitej powierzchni przekroju

• lipoblast - charakterystyczne komórki o niskim stopniu dojrzałości

• komórka z jądrem pośrodku

• Płatki (w utkaniu komórki prawidłowe)

CZERNIAK ZŁOŚLIWY (Melanoma malignum)

• Przeważnie skóra

• Błona śluzowa jamy ustnej

• Okolice odbytu, narządów płciowych

• Przełyk (rzadko jako pierwotny)

• Oko

• Opony mózgowe

• Bardzo złośliwy (jeden z najzłośliwszych)

Estrogeny i testosteron pobudzającego wzrost

Cechy czerniaka złośliwego

• MAKROSKOPOWO

• Zmiana na skórze w postaci sączenia się ze starego znamienia

• Odczyn zapalny

• Pęcherzyki

• Test odbitkowy

• Swędzenie znamienia

• Nieregularne granice

• KOMÓRKI

• Różowe jąderko

• Melanina (może jej nie być)

• Mało zrębu, ale sporo naczyń

• Barwienie HMB 45 - rozpoznanie czerniaka  barwienie na melanocyty

• Komórki izoluje się w jamkach

GLEJAK WIELOPOSTACIOWY (Glioblastoma multiforma)

• Najczęstszy nowotwór pierwotny OUN

• Nowotwór wieku starczego, częściej rozwijający się u mężczyzn, zajmuje obszar nadnamiotowy

• Rzadko, głównie u dzieci potrafi lokalizować się w pniu mózgu

• Rokowanie złe (przeżywalność do 18 miesięcy)

• Przy lokalizacji nieoperacyjnej rokowanie złe

• Cechy

• Pleomorfizm jąder

• Hiperchromazja jąder

• Układ palisadowy komórek

• Nacieki naczyń

• Proliferacja naczyń

• Martwica palisadowata

---