Tomasz Muszyński
Pielęgniarstwo II
Zapalenie wyrostka robaczkowego.
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest najczęstszą przyczyną tzw. „ostrego brzucha”. Występuje głównie u ludzi młodych, choć może pojawić się w różnym wieku. Wymaga leczenia chirurgicznego, a nieleczone może prowadzić do groźnych powikłań.
Co to jest wyrostek robaczkowy?
Swą nazwę wyrostek robaczkowy zawdzięcza kształtowi podobnemu do „robaka”. Wyrostek robaczkowy to podłużne, przypominające palec uwypuklenie jelita grubego wyrastające z kątnicy (zwanej jelitem ślepym). Wyrostek robaczkowy jest dość długi (mierzy zwykle około 8-9 cm), wąski i zazwyczaj zwisa swobodnie w obrębie prawego dołu biodrowego w kierunku miednicy mniejszej. Może mieć również położenie nietypowe.
W ścianie wyrostka robaczkowego znajdują się liczne naczynia i grudki chłonne, które pełnią rolę filtra bakteryjnego, a w jego świetle resztki pokarmowe lub śluz. Dla ludzi wyrostek robaczkowy nie jest narządem niezbędnym do życia.
Przyczyny ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego.
Przyczyny ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego nie są dokładnie poznane. Wymienia się wśród nich:
zamknięcie jego światła przez kamień kałowy,
obecność pasożytów,
ucisk wyrostka, zagięcie,
infekcja bakteryjna i zakażenia wirusowe,
u dzieci przerost tkanki chłonnej.
Efektem zamknięcia światła wyrostka jest jego rozdęcie i naciek ropny, następnie zakrzepica naczyń wyrostka, co prowadzić może do martwicy jego ścian. Zmieniona martwiczo tkanka może ulec perforacji (przedziurawieniu).
Objawy ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego.
Bóle brzucha mogą mieć wiele przyczyn. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest jednym z częstszych powodów tzw. „ostrego brzucha”. Są pewne cechy charakterystyczne pozwalające podejrzewać właśnie tę przyczynę dolegliwości bólowych brzucha.
U około 70% chorych ostre zapalenie wyrostka robaczkowego przebiega typowo, lekarz już na podstawie wywiadu i badania chorego może trafnie postawić diagnozę. Do tych typowych objawów należą:
ból brzucha zaczyna się od nieokreślonego bólu w nadbrzuszu, który po kilku godzinach lokalizuje się w obrębie prawego dołu biodrowego,
ból nasila się podczas ruchów i kaszlu,
nudności, wymioty, brak łaknienia i wstręt do jedzenia,
wzrost temperatury ciała,
bolesność uciskowa w okolicy prawego dołu biodrowego,
tzw. „obrona mięśniowa”, czyli odruchowe napinanie się mięśni powłok brzucha podczas uciskania powłok jamy brzusznej nad zapalnie zmienionym wyrostkiem,
nasilenie się bólu przy podniesieniu prawej kończyny dolnej do pionu,
nasilenie się bólu w prawym dole biodrowym przy ucisku okolicy lewego dołu biodrowego (ból z prawej, nie z lewej strony),
z powodu bliskiego umiejscowienia wyrostka obok moczowodu i pęcherza moczowego wystąpić może uczucie częstego parcia ma mocz.
Diagnostyka i różnicowanie z innymi chorobami jamy brzusznej.
Rozpoznanie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego opiera się głównie na zebranym wywiadzie i badaniu klinicznym. W większości przypadków w badaniach krwi stwierdza się podwyższony poziom białych krwinek. Niekiedy dla różnicowania z innymi chorobami przydatne jest wykonanie badania USG i zdjęcia RTG. Również badanie ogólne moczu, badanie ginekologiczne pozwalają na różnicowanie ze schorzeniami, które mogą przebiegać podobnie do zapalenia wyrostka (zakażenie układu moczowego, kolka nerkowa, zapalenie przydatków, ciąża pozamaciczna).
Postępowanie w razie podejrzenia zapalenia wyrostka robaczkowego.
Jeśli pojawią się ostre dolegliwości bólowe brzucha należy skontaktować się z lekarzem. Jeśli badający lekarz podejrzewa, że u chorego być może rozwijać się zapalenie wyrostka robaczkowego, skieruje go do szpitala na oddział chirurgiczny, ponieważ choroba ta wymaga szybkiej operacji z tzw. wskazań pilnych. W krótkim czasie może wystąpić powikłanie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, jakim jest rozlane zapalenie otrzewnej, które grozi nawet śmiercią chorego. Gdy zabieg przeprowadzony zostanie szybko, prowadzi do pełnego wyleczenia.
Wyjątkiem, kiedy chirurg wstrzymuje się od szybkiej interwencji operacyjnej jest naciek okołowyrostkowy, ponieważ istnieje wówczas duże ryzyko rozszerzenia się zakażenia w jamie brzusznej w czasie operacji. Chorego z naciekiem okołowyrostkowym leczy się zachowawczo antybiotykami i najczęściej po kilku tygodniach guz zapalny ulega wchłonięciu.
Appendektomia, czyli usunięcie wyrostka robaczkowego.
Operacja wycięcia wyrostka robaczkowego nazywa się appendektomią. Wiąże się z nacięciem powłok brzusznych celem dostępu do wyrostka. Blizna jest znakiem na całe życie, że usunięto wyrostek.
Obecnie czasem przeprowadza się także appendektomię laparoskopową, w której wykonuje się trzy niewielkie nacięcia w powłokach jamy brzusznej celem wprowadzenia narzędzi pod powłoki. Po operacji laporoskowej czas zdrowienia jest krótszy, blizny mniej widoczne niż po operacji klasycznej i chory szybciej może wrócić do pełnej aktywności życiowej i zawodowej.
Po operacji.
Po usunięciu wyrostka stosuje się antybiotyk, aby nie doszło do zakażenia rany. Pooperacyjnie przez kilka dni stosuje się antybiotyki skuteczne w walce z bakteriami Gram-ujemnymi i beztlenowymi.
Po operacji pacjent pozostaje na diecie ścisłej do momentu ruszenia perystaltyki jelit. Najczęściej w 1-2 dobie po operacji otrzymuje początkowo płyny, następnie zwykłą dietę. W przypadkach niepowikłanych pacjenci są wypisywani do domu w 3-4 dobie po operacji, a szwy usuwa się po 7-10 dniach. Przez około 3 miesiące po operacji należy unikać znacznych wysiłków fizycznych w celu uniknięcia rozwoju przepukliny pooperacyjnej.
Bibliografia: