RADZENIE SOBIE Z AGRESYWNYMI ZACHOWANIAMI I PRZEMOCĄ W SZKOLE

Szkoła jest odzwierciedleniem problemów, z jakimi spotyka się dziecko poza nią. Narastające stare i pojawiające się nowe problemy wpływają na pojawienie się i wzmaganie problemów z zachowaniem, wśród których znaczące miejsce zajmuje agresja i przemoc. W związku z tym ważne jest by nauczyciel zrozumiał, czym jest agresja i przemoc, wiedział jak w takich sytuacjach się zachowywać oraz szukał sposobów aby jej przeciwdziałać.

I. CZYM JEST AGRESJA?

Agresja jest to świadome, celowe, zamierzone zachowanie fizyczne lub werbalne skierowane przeciw komuś lub czemuś - przynosi szeroko rozumianą szkodę. Charakterystyczna dla zachowań agresywnych jest równowaga w sile psychicznej lub fizycznej pomiędzy osobami. Przemoc natomiast jest wtedy, gdy występuje nierównowaga sił, wtedy gdy osoba posiadająca przewagę używa jej przeciw osobie słabszej.

II. FUNKCJE AGRESJI

Możemy wyróżnić cztery obszary agresji:

1. agresja jako redukowanie napięcia emocjonalnego,

2. agresja spełniająca funkcję poznawczą (np. w celach naukowych),

c) agresja w służbie zachowania ładu społecznego (np. policjant aresztujący przestępcę),

3. agresja w służbie potrzeb: biologicznych (np. zaspakajanie głodu) i społecznych (np.

konkurencja).

III. FORMY ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH I PRZEMOCY

Zachowania bezpośrednie	Zachowania pośrednie
Fizyczne bicie, kopanie, plucie, rzucanie kamieniami, wymuszanie, niszczenie przedmiotów, krzyk	namawianie innych do agresywnych zachowań
Werbalne wyzywanie, wulgaryzmy, wyśmiewanie, grożenie, obrażanie, ośmieszanie	namawianie innych do agresji słownej, plotkowanie, oczernianie
Niewerbalne grożenie gestem, pokazywanie nieprzyzwoitych gestów, izolowanie z grupy czy podejmowanych przez grupę działań, chowanie rzeczy

IV. PRZYCZYNY POWSTANIA ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH I PRZEMOCY

Wpływ domu: niespójność w wychowaniu, nadmierna opiekuńczość, problemy finansowe, brak określonych zasad, dominacja w wychowaniu jednego z rodziców, złe wzorce, agresja rodziców wobec dzieci, narastające, nie rozwiązane konflikty, brak miłości, brak zainteresowania rodziców dziećmi.

Wpływ szkoły: brak akceptacji ze strony rówieśników, chęć zaimponowania kolegom, chęć wejścia w grupę rówieśniczą, poczucie anonimowości i bezkarności, brak reakcji na agresywne zachowania uczniów, brak konsekwencji ze strony nauczycieli, tolerowanie agresywnych zachowań, przejmowanie agresywnych zachowań od kolegów i nauczycieli, poczucie braku sprawiedliwości, architektura szkoły.

Wpływ grupy rówieśniczej: chęć bycia zauważonym, zaakceptowanym przez grupę, chęć zaimponowania rówieśnikom, obawa odrzucenia przez grupę, brak alternatyw atrakcyjnego spędzania czasu, rozmyta odpowiedzialność podczas przebywania w grupie.

Wpływ mediów: brak kontroli przekazywanych treści, natłok sprzecznych informacji na temat różnych zachowań, wzorowanie się na idolach, bohaterach filmów, mała wrażliwość na przekaz treści.

V. ROZPOZNANIE OFIARY I SPRAWCÓW PRZEMOCY

Wskazówki pomagające rozpoznać ofiary przemocy (cechy charakterystyczne):

są wyśmiewane, przezywane, zastraszane, zmuszane do posłuszeństwa, są zaczepiane, popychane, podczas zaczepek, kłótni często reagują płaczem, uciekają, często szukają swoich rzeczy, które są chowane lub niszczone, mają sińce, zniszczone w różny sposób ubranie, przerwy spędzają same, często wybierane do pracy w grupie jako ostatnie, mają trudności w wypowiadaniu się na forum całej klasy, zaczynają mieć kłopoty z nauką, często spóźniają się do szkoły.

Wskazówki pomagające rozpoznać sprawcę przemocy (cechy charakterystyczne):

są często silniejsi i sprawniejsi fizycznie bądź starsi od ofiar, widoczna jest u nich potrzeba dominacji, są impulsywni, porywczy, mają problemy z dostosowaniem się do ustalonych norm i reguł, są zbuntowani i nieposłuszni, cechuje ich niski poziom empatii, często mają pozytywny obraz samego siebie, wcześnie łamią różne normy społeczne i prawne, zwykle otaczają się grupką rówieśników, w klasach starszych mają oceny poniżej średniej i negatywny stosunek do szkoły.

Jeśli zauważymy kilka z tych cech - symptomów u ucznia należy potraktować je poważnie, szczególnie gdy chodzi o ofiarę przemocy. Nasza reakcja powinna być szybka i zdecydowana.

---