NIEWAŻNOŚĆ MAŁŻEŃSTWA CZY ROZWÓD

Ks. Dr Lucjan Świto

Prawo rodzinne i opiekuńcze

Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Kanoniczna zgoda małżeńska

Zaliczenie- dwa kolokwia pisemne, praca do wykonania w domu (napisanie skargi powodowej), egzamin 31 maja 13:45

I

Pojęcie rodziny:

• Najstarsza grupa społeczna

• Występuje we wszystkich etapach rozwoju człowieka

• Naturalny i niezastąpiony element struktury społecznej

• Miejsce zaspokojenia potrzeb podstawowych człowieka

Funkcje rodziny:

• Emocjonalno-ekspresyjna

• Seksualno-prokreacyjna

• Wychowawczo-socjoligizacyjna

• Opiekuńczo-wychowawcza

Prawo kanoniczne: małżeńskie przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia skierowana ze swej natury do dobra małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa.

Prawo Polskie:

• Elementy małżeństwa-Monogamia, Trwałość, Równouprawnienie

• Zasada szczególnej ochrony rodziny

• Zasada dobra dziecka

• Zasada trwałości małżeństwa

• Zasada równouprawnienia

Prawa i obowiązki niemajątkowe

• Wspólne pożycie i wybór wspólnego zamieszkania

• Wierność, lojalność

• Wzajemna pomoc

• Wybór nazwiska

Majątkowe

• Przyczynianie się do utrzymania rodziny

• Odpowiedzialność solidarna małżonków

• Dotyczące obywatelstwa, prawo do dziedziczenia

Prawo kanoniczne:

• Śmierć współmałżonka

• Separacja

• Stwierdzenie nieważności małżeństwa

• Rozwód małżeński na korzyść wiary

Prawo polskie:

• Śmierć małżonka

• Separacja

• Unieważnienie

• Rozwód

Pokrewieństwo-sytuacja, osoba jest zrodzona od swojego przodka w linii prostej lub bocznej

Powinowactwo-więź prawna między małżonkami, małżonkami krewnymi małżonka. Żona spowinowacona z rodziną męża.

Osoby bliskie-stosunek bliskości oparty na stosunkach emocjonalnych, emocjonalnych nie formalnej więzi

Stan cywilny-skutek zaistnienia więzi rodzinnych, pokrewieństwo i małżeństwo wyznacza przynależność do rodziny i określa czyim jest się dzieckiem i czyim małżonkiem

Przyczyny nieważności małżeństwa kanonicznego:

• Przeszkody małżeńskie (12 + 1 kościół wschodni)

• Wady zgody małżeńskiej

• Brak formy kanonicznej

Przeszkody małżeńskie:

• Węzeł małżeński

• Pokrewieństwo

• Niemoc płciowa

• Brak wieku

• Różna wiara

• Święcenia

• Publicznowieczysty ślub czystości

• Uprowadzenie

• Małżonkobójstwo

• Powinowactwo

• Przyzwoitość publiczna

• Pokrewieństwo prawne

Wady zgody małżeńskiej:

• Brak dostatecznego używania rozumu (świadomość)

• Brak rozeznania, co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich

• Psychiczna niezdolność do przyjęcia istotnych obowiązków małżeńskich (chcę wziąć ślub, ale mam anomalię)

• Symulacja zgody małżeńskiej

• Podstępne wprowadzenie w błąd

• Warunek

• Przymus i bojaźń

• Błąd

Brak formy kanonicznej:

• Forma zwyczajna (świadek urzędowy + 2świadków zwykłych)

• Forma

Dyspensa papieska od małżeństwa niedopełnionego (super rato)

Małżeństwo ochrzczonych, które nie zostało dopełnione, może być ze słusznej przyczyny rozwiązane przez Biskupa Rzymskiego na prośbę strony.

Dowodzenie:

• Argument z braku czasu

• Argument moralny

• Fizyczny

• Uzupełniającego, który wynika z dokumentów, z poszlak i z domniemań.

Przywilej Pawłowy:

„Dwoje nieochrzczonych zawarli małżeństwo. Jedno z nich nawraca się i chrzci, a druga osoba być wierzącym tej pierwszej.” < cytat Świto. >

Zawarcie małżeństwa według prawa polskiego

• Przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego (forma cywilna)

• Przed duchownym (małżeństwo konkordatowe)

Warunki zawarcia małżeństwa w USC

• Konieczne

• Odmienność płci

• Złożenie zgodnych oświadczeń

• Jednoczesna obecność przy składaniu oświadczenia

• Złożenie oświadczeń przed kierownikiem USC

• Formalno-prawne

• Wykazanie swojej tożsamości

• Miesięczny okres oczekiwania

• Brak przeszkód małżeńskich

• Wymóg publiczności

• Sporządzenie aktu małżeństwa

Zawarcie małżeństwa konkordatowego

Możliwość zawarcia małżeństwa w formie wyznaniowej (kanonicznej), które jednocześnie skutki cywilne przez następujące kościoły:

• Zielonoświątkowy

• Baptystów

• Katolicki

• Ewangelicko-augsburski

Warunki zawarcia małżeństwa konkordatowego

• Brak przeszkód wynikających z prawa polskiego

• Wyrażenie woli odnośnie uzyskania skutków cywilnych

• Wpis do aktu USC

Prawa i obowiązki małżeńskie

Prawo polskie

• Majątkowe

• Niemajątkowe

Prawo kanoniczne

• Prawa wynikające z czterech dób małżeńskich

Prawa i obowiązki niemajątkowe

• Wspólne pożycie, miejsc zamieszkania

• Obowiązek wierności

• Obowiązek wzajemnej pomocy i współdziałania

• Nazwisko małżonków

Majątkowe

• Strony nie były różnej płci

• Oświadczenia niezłożone jednocześnie

• Nie złożono przed kierownikiem USC

• Treścią oświadczenia nie było wstąpienie w zawarcie małżeństwa

• Brak było pełnomocników

• Brak spełnienia przesłanek koniecznych do zawarcia małżeństwa konkordatowego

Skutki ustalenia nieistnienia małżeństwa

• Przywrócenie małżonkom ich poprzedniego stanu cywilnego

• Ustanie powinowactwa

• Powrót do poprzedniego nazwiska

Zawarcie małżeństwa wg. Prawa polskiego
- przed Urzędem Stanu Cywilnego (forma cywilna)
- przed duchownym (małżeństwo kanoniczne)

Warunki:
- konieczne przesłanki:
- odmienność płci
- złożenie zgodnych oświadczeń
- jednoczesna obecność przy składaniu oświadczeń
- złożenie oświadczeń przed kierownikiem USC
- formalno-prawne
- wykazanie swojej tożsamości
- miesięczny okres oczekiwania
- brak przeszkód mał.
- Wymóg publiczności
- sporządzenie aktu małżeństwa

Zawarcie małżeństwa konkordatowego (1998)
- Kościół Zielonoświątkowy
- Kościół Chrześcijan Baptystów
- Kościół Katolicki
- Kościół Ewangelicko-Augsburski
- Kościół -|| - -Metodystów
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego

Warunki:
- brak przeszkód wynikających z prawa polskiego
- wyrażenie woli odnośnie uzyskania skutków cywilnych
- wpis do akt stanu cywilnego

Prawa i obowiązki małż.
- prawo polskie
- majątkowe
-niemajątkowe
- prawo kanoniczne
- prawa wypływające z 4dóbr małż.

niemajątkowe
- wspólne pożycie, miejsce zamieszkania (wspólność duchowa i gospodarcza)
- obowiązek wierności
- obowiązek wzajemnej pomocy i współdziałania
- nazwisko małżonków
majątkowe
-przywiązanie się do utrzymywania rodziny
- upoważnienie do działania za współmałżonka

Ustalenia nieistnienia małż.
- strony nie były różnej płci
- oświadczenie nie złożone jednocześnie
- oświadczenie nie złożono przed kierownikiem USC

Skutki:
- przywrócenie małżonkom ich poprzedniego stanu cywilnego
- ustanie powinowadztwa
- powrót do poprzedniego nazwiska

Unieważnienie małżeństwa (Pol. Prawo Cywilne)
jest możliwe tylko z przyczyn przewidzianych w przepisach KRO (art.17 KRO). Dotyczą one:
- przeszkód małż.
- Niektórych wad oświadczeń woli

Przeszkody mał. (prawo Pol)
- brak wieku (18lat)
- całkowite ubezwłasnowolnienie
- choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy
- bigamia
- pokrewieństwo oraz powinowadztwo
- pokrewieństwo prawne ( adopcja, przysposobienie)
- stan wyłączający wrażenie woli
- błąd
- groźba
- przeszkoda dotycząca pełnomocnictwa

Skutki nieważności:
- przywrócenie poprzedniego stanu cywilnego
- ustanie powinowadztwa
- powrót do poprzedniego nazwiska
ale
w zakresie stosunków między małżonkami, a ich wspólnych dziećmi oraz stosunków majątkowych między małżonkami stosuje się przepisy o rozwodzie.

Skutki ustalenia nieistnienia małż. (prawo polskie)
( i tu są z 4 myślniki, ale nie zdążyłam przepisać ;p )

Rozwód (pl prawo)

Definicja rozwodu - przeczytał jakąś z kartki xD

Modele rozwodu
* prywatny (umowa między małżonkami)
*odrzucenie małżonka (list rozwodowy)
*podanie do sądu
*administracyjny (np. Dania, Rosja)

Warunki rozwodu
* przesłanki pozytywne
- trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego
* przesłanki negatywne
- wyłączna wina
- dobro wspólnych małoletnich dzieci
- sprzeczność z zasadami współżycia społecznego

Wyrok:
a) z urzędu rozstrzyga o
- winie
- władzy rodzicielskiej
- alimentach dziecka
- czasowym korzystaniu z mieszkania

b) na żądanie małżonka rozstrzyga o:
- eksmisję małżonka ze wspólnego mieszkania
- podanie majątku wspólnego
- alimentach dla małżonka

c) na zgody wniosek rozstrzyga o:
- podziale mieszkania

Skutki
- nie przywraca automatycznie stanu z czasu przed zawarciem małżeństwa. Małżonkowie stają się osobami stanu wolnego
- nie ustaje powinowadztwo
- nowe ukształtowanie obowiązków alimentacyjnego
- nowe ukształtowanie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej
- ustaje ustawa wspólności majątkowej

SEPARACJA

PRAWO POLSKIE

Separacja - łac. „rozdzielenie, rozłamanie, odosobnienie, izolacja”
-faktyczna
- prawna

Modele
-s. niedopuszczająca mał. przez rozwód (np. prawo kanoniczne)
-s. jako element konieczny do orzeczenia rozwodu (np. Belgia)
-s. jako instytucja prawna niezależna id rozwodu (np. Polska, Holandia, Szwecja, Belgia(?), Francja)

Warunki
* przesłanki pozytywne
- trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego
* przesłanki negatywne
- dobro wspólnych małoletnich dzieci
- sprzeczność z zasadami współżycia społecznego

Wyrok:

a) z urzędu rozstrzyga o
- separacja małżeńska
- Władzy rodzicielskiej
- alimentach dziecka
- czasowym korzystaniu z mieszkania

b) na żądanie małżonka rozstrzyga o:
- eksmisję małżonka ze wspólnego mieszkania
- podanie majątku wspólnego
- alimentach dla małżonka

c) na zgody wniosek rozstrzyga o:
- podziale mieszkania

Skutki:
- powstanie rozdzielności majątkowej
- prawo do świadczeń alimentacyjnych
- pozbawienie prawa dziedziczenia ustawowego
- zobowiązanie podatkowe
- zniesienie obowiązku przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny

PRAWO KANONICZNE

Separacja - to uchylenia wspólnoty małżeńskiej bez prawa wstępowania przez strony w nowy związek mał. Pozbawienie małżonka winnego prawa do wspólnego łoża, stołu i mieszkania.

Przyczyny:
- cudzołóstwo
- poważne zagrożenia dla zdrowia i życia jednego ze współmałż.
- zagrożenie dla duszy współmałż.
- poważne niebezpieczeństwo dla wspólnych małoletnich dzieci małż.
- inne okoliczności uniemożliwiające wspólnotę małżeńską.

Rodzaje
- stała
- czasowa
- częściowa
- całkowita

---