“Psychologia Społeczna” Stanisław Mika

Jakie znasz definicje grup społecznych?

Grupa Społeczna -

1. zbiór jednostek pozostających ze sobą w pewnych stosunkach;

2. zbiór jednostek pozostających ze sobą we wzajemnych stosunkach (D. Cartwright, A. Zander);

3. pewna liczba osób, które komunikują się ze sobą wzajemnie w jakimś określonym okresie czasu, przy czym jest ich wystarczająco niewiele: tyle, żeby każda osoba mogła się komunikować z innymi nie za pośrednictwem drugiego człowieka, ale bezpośrednio (G.C. Homans);

4. interakcja występująca często prowadząca do identyfikowania się członków grupy z całą grupą. Te interakcje prowadzą do wytworzenia się u członków grupy poczucia odrębności w stosunku do innych grup oraz poczucia przynależności do własnej (R.K. Merton);

5. pewna ilość osób (najmniej trzy) oddzielona od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności (J. Szczepański);

6. A.P. Hare “aby o dwóch lub więcej osobach można było powiedzieć, że stanowią grupę, muszą być spełnione przynajmniej 4 warunki:

• między tymi osobami musi istnieć bezpośrednia interakcja

• osoby te muszą mieć wspólny cel

• w zbiorze jednostek stanowiących grupę muszą istnieć normy

• w zbiorze tym musi istnieć struktura.

Czym są normy grupowe?

1. Normy społeczne

norma - przepis określający, w jaki sposób powinien zachowywać się lub nie powinien zachowywać się członek danej społeczności czy grupy.

2. Normy kulturowe

norma - przepisy określające zachowania ludzi będących uczestnikami danej kultury.

Funkcje norm:

1. Normy grupowe przyczyniają się do osiągnięcia przez grupę celu.

2. Normy grupowe pozwalają na utrzymanie się grupy przy życiu.

Geneza norm:

Normy mogą pochodzić z dwóch źródeł:

1. zewnętrznych;

2. wewnętrznych.

Normy mogą mieć charakter:

1. formalny (zawarte w pewnych dokumentach, na ogół pisanych);

2. nieformalny (brak dokumentu, w którym byłyby zawarte).

Podsumowując:

Nasze zachowanie w codziennym życiu jest regulowane przez normy.

Normy są przepisami wskazującymi, jak powinien zachowywać się członek danej społeczności czy danej grupy.

Normy dotyczą pewnego zakresu zachowań i obowiązują one wszystkich członków grupy, bez względu na ich pozycję w grupie.

Pewne normy powstają na tle doświadczeń społecznych, które członkowie zdobyli w innych grupach; niekiedy są one narzucane przez organizacje, których elementami są grupy, mają one wtedy najczęściej charakter formalny; wreszcie normy tworzą się w procesie interakcji między członkami grupy.

Raz ustanowione i zaakceptowane normy wywierają wpływ na zachowanie się członka grupy nawet wtedy, gdy opuści on już grupę, w której brał udział w wytwarzaniu danej normy lub w której ją sobie przyswoił.

W jaki sposób członkowie poszczególnych grup przyswajają sobie obowiązujące w nich normy?

Spostrzeganie i akceptowanie (przyswajanie) przez członków grup obowiązujących w nich norm może dokonywać się za pomocą:

1. naśladowania przez nich zachowania innych członków grupy;

2. kierowania przez grupę aktów komunikowania się do tych członków, którzy nie przestrzegają norm grupowych;

3. stosowania przez grupę kar w stosunku do członków nie przestrzegających norm grupowych;

4. nagradzania przez grupę tych członków, którzy przestrzegają norm grupowych, a szczególnie tych, którzy początkowo nie przestrzegali norm, a następnie zmienili swe zachowanie na zgodne z normami;

5. mechanizmów wewnętrznych powodujących, że gdy dany członek grupy spostrzega rozbieżność między zachowaniami innych członków grupy a swoim własnym lub między akceptowanymi normami grupowymi a własnym, niezgodnym z nimi zachowaniem, wówczas powstają u niego napięcia i wskutek tego pojawia się tendencja do redukowania ich , co może on osiągnąć głównie przez zmianę swego zachowania na zgodne z zachowaniem innych lub z akceptowanymi normami.

Struktury Grupowe

Struktury Grupowe - układ powiązanych ze sobą pozycji istniejących w grupie.

Struktury grupowe mają charakter hierarchiczny. Poszczególne pozycje w strukturach są związane z większym lub mniejszym natężeniem cechy charakteryzującej stosunki wiążące daną pozycję z innymi pozycjami.

Cztery rodzaje struktur grupowych w małych grupach:

1. Struktura władzy - poszczególne pozycje wiążą ze sobą stosunki władzy.

2. Struktura socjometryczna - poszczególne pozycje wiążą ze sobą stosunki lubienia się, nielubienia lub odrzucenia, innymi słowy, atrakcyjności, pozytywnych i negatywnych postaw interpersonalnych.

3. Struktura komunikowania się - stosunki wiążące ze sobą poszczególne pozycje określone są ilością przekazywanych informacji i liczbą kanałów informacyjnych łączących poszczególne pozycje.

4. Struktura awansu - powiązania pomiędzy poszczególnymi pozycjami uwarunkowane są możliwością obejmowania wyższych pozycji w strukturze grupy.

Jak powstają struktury grupowe?

Geneza powstawania struktur grupowych:

1. Struktura grupy może być nadana przez większą organizację, której elementem jest mała grupa, np. wojsko.

- struktury formalne - wyznaczane przez jakieś dokumenty;

- struktury nieformalne - brak dokumentów, które by ją wyznaczały.

2. Struktura grupowa może powstać w wyniku interakcji członków grupy.

W grupie istnieje zróżnicowanie na pozycje, przy czym pozycje te są ze sobą powiązane różnego rodzaju stosunkami.

Z poszczególnymi pozycjami związane są role społeczne, które są zbiorem przepisów określających, w jaki sposób powinien zachowywać się człowiek zajmujący daną pozycję w grupie.

Układ pozycji związanych ze sobą stosunkami nazywamy strukturą grupową. Struktury grupowe mają charakter hierarchiczny.

Ze wzgl. na rodzaj stosunków wiążących wyróżniamy struktury: socjometryczną, władzy , komunikowania się i awansu.

Istnieje tendencja do pokrywania się ze sobą struktur, np. struktura władzy ze strukturą socjometryczną.

STRUKTURA LUB SIEĆ KOMUNIKACYJNA

Jak ludzie komunikują się ze sobą?

W grupach istnieje struktura komunikacyjna. Pozycje w tej strukturze zróżnicowane są ze względu na liczbę informacji dochodzących do danej pozycji i liczbę kanałów wiążących poszczególne pozycje z innymi pozycjami.

W badaniach laboratoryjnych ustalono, że bardziej scentralizowane rodzaje struktur prowadzą do mniejszej liczby błędów w trakcie rozwiązywania zadań grupowych. Osoby zajmujące centralne pozycje w strukturze są częściej spostrzegane jako kierownicy grup niż osoby zajmujące pozycje peryferyjne.

Osoby zajmujące pozycje centralne są bardziej zadowolone ze swego uczestnictwa w grupie niż osoby zajmujące pozycje peryferyjne. Osoby wybierane przez członków grupy na centralne miejsca w jej strukturze (w porównaniu z osobami wyznaczonymi z zewnątrz) częściej pozostają kierownikami przy zmianie rodzaju struktury komunikacyjnej.

W jaki sposób rozchodzi się plotka?

Rozchodzenie się plotek, które można traktować jako proces komunikowania się, również odbywa się poprzez istniejące kanały.

Takimi kanałami są stosunki przyjaźni łączące ludzi ze sobą. Ewentualny odbiorca, któremu plotka ma być przekazana, musi być oceniany jako zainteresowany jej treścią.

Żeby plotka powstała i rozchodziła się musi istnieć niejasna sytuacja, a sama sprawa, której dotyczy plotka, musi być ważna dla społeczności.

Struktura komunikacyjna pokrywa się ze strukturą władzy.

Grupa Społeczna - zbiór jednostek pozostających ze sobą w pewnych stosunkach; zbiór jednostek pozostających ze sobą we wzajemnych stosunkach (D. Cartwright, A. Zander); pewna liczba osób, które komunikują się ze sobą wzajemnie w jakimś określonym okresie czasu, przy czym jest ich wystarczająco niewiele: tyle, żeby każda osoba mogła się komunikować z innymi nie za pośrednictwem drugiego człowieka, ale bezpośrednio (G.C. Homans); interakcja występująca często prowadząca do identyfikowania się członków grupy z całą grupą. Te interakcje prowadzą do wytworzenia się u członków grupy poczucia odrębności w stosunku do innych grup oraz poczucia przynależności do własnej (R.K. Merton); pewna ilość osób (najmniej trzy) oddzielona od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności (J. Szczepański); A.P. Hare “aby o dwóch lub więcej osobach można było powiedzieć, że stanowią grupę, muszą być spełnione przynajmniej 4 warunki: między tymi osobami musi istnieć bezpośrednia interakcja osoby te muszą mieć wspólny cel w zbiorze jednostek stanowiących grupę muszą istnieć normy w zbiorze tym musi istnieć struktura. Czym są normy grupowe? Normy społeczne norma - przepis określający, w jaki sposób powinien zachowywać się lub nie powinien zachowywać się członek danej społeczności czy grupy. Normy kulturowe norma - przepisy określające zachowania ludzi będących uczestnikami danej kultury. Funkcje norm: Normy grupowe przyczyniają się do osiągnięcia przez grupę celu. Normy grupowe pozwalają na utrzymanie się grupy przy życiu. Geneza norm: Normy mogą pochodzić z dwóch źródeł: zewnętrznych; wewnętrznych. Normy mogą mieć charakter: formalny (zawarte w pewnych dokumentach, na ogół pisanych); nieformalny (brak dokumentu, w którym byłyby zawarte). Podsumowując: Nasze zachowanie w codziennym życiu jest regulowane przez normy. Normy są przepisami wskazującymi, jak powinien zachowywać się członek danej społeczności czy danej grupy. Normy dotyczą pewnego zakresu zachowań i obowiązują one wszystkich członków grupy, bez względu na ich pozycję w grupie. Pewne normy powstają na tle doświadczeń społecznych, które członkowie zdobyli w innych grupach; niekiedy są one narzucane przez organizacje, których elementami są grupy, mają one wtedy najczęściej charakter formalny; wreszcie normy tworzą się w procesie interakcji między członkami grupy. Raz ustanowione i zaakceptowane normy wywierają wpływ na zachowanie się członka grupy nawet wtedy, gdy opuści on już grupę, w której brał udział w wytwarzaniu danej normy lub w której ją sobie przyswoił. W jaki sposób członkowie poszczególnych grup przyswajają sobie obowiązujące w nich normy? Spostrzeganie i akceptowanie (przyswajanie) przez członków grup obowiązujących w nich norm może dokonywać się za pomocą: naśladowania przez nich zachowania innych członków grupy; kierowania przez grupę aktów komunikowania się do tych członków, którzy nie przestrzegają norm grupowych; stosowania przez grupę kar w stosunku do członków nie przestrzegających norm grupowych; nagradzania przez grupę tych członków, którzy przestrzegają norm grupowych, a szczególnie tych, którzy początkowo nie przestrzegali norm, a następnie zmienili swe zachowanie na zgodne z normami; mechanizmów wewnętrznych powodujących, że gdy dany członek grupy spostrzega rozbieżność między zachowaniami innych członków grupy a swoim własnym lub między akceptowanymi normami grupowymi a własnym, niezgodnym z nimi zachowaniem, wówczas powstają u niego napięcia i wskutek tego pojawia się tendencja do redukowania ich , co może on osiągnąć głównie przez zmianę swego zachowania na zgodne z zachowaniem innych lub z akceptowanymi normami. Kryteria gr społecznej- Wielkość- Grupy małe-posiadające prostą strukturę. Grupy duże-struktura zbudowana z wielu podgrup Typ więzi- Gr.pierwotne -więź oparta na osobistych kontaktach i postawach emocjonalnych. Gr wtórne- oparte na więziach formalnych,rzeczowych. Charakter- Gr.formalbne- Gr nieformalne-złożone z małj liczby osob. Styl kierowania grupą. (autokratyczny)- lider grupy decyduje o tym co będziemy robić, - kierownik grupy decyduje o tym kto ma zabierać głos, - wszystko zaczyna się od lidera grupy i do niego powraca, - członkowie grupy mają nikła szansę na interakcję z nim.- podejmuje on decyzje bez konsultacji z członkami grupy , - brak tolerancji dla innych opinni co prowadzi do braku dyskusji. (Styl demokratyczny) - wysłychanie różnych punktów widzenia , - lider nie mówi grupie co ma ona robić może podawać sugestje, -obieg informacji odbywa się we wszystkie strony, - są zapewnione warunki dla oryginalności, kreatywności, - czlonkowie dzielą się odpowiedzialnością za podejmowane decyzje (stąd większ motywacja), - ponieważ bardziej identyfikują się z grupą większe nastawienie na realizacją celów. (Styl obojętny) - lider nie sugeruje żadnego kierunku postępowania ani nie narzuca żadnych reguł postępowania w grupie, - nie wierzy w możliwość efektywnego kierowania grupą, - grupa nie jest ustruktyrylizowana, - nie osiaga celu, badź osiąga rzadko .

Struktury Grupowe Struktury Grupowe - układ powiązanych ze sobą pozycji istniejących w grupie. Struktury grupowe mają charakter hierarchiczny. Poszczególne pozycje w strukturach są związane z większym lub mniejszym natężeniem cechy charakteryzującej stosunki wiążące daną pozycję z innymi pozycjami. Cztery rodzaje struktur grupowych w małych grupach: Struktura władzy - poszczególne pozycje wiążą ze sobą stosunki władzy. Struktura socjometryczna - poszczególne pozycje wiążą ze sobą stosunki lubienia się, nielubienia lub odrzucenia, innymi słowy, atrakcyjności, pozytywnych i negatywnych postaw interpersonalnych. Struktura komunikowania się - stosunki wiążące ze sobą poszczególne pozycje określone są ilością przekazywanych informacji i liczbą kanałów informacyjnych łączących poszczególne pozycje. Struktura awansu - powiązania pomiędzy poszczególnymi pozycjami uwarunkowane są możliwością obejmowania wyższych pozycji w strukturze grupy. Jak powstają struktury grupowe? Geneza powstawania struktur grupowych: Struktura grupy może być nadana przez większą organizację, której elementem jest mała grupa, np. wojsko. - struktury formalne - wyznaczane przez jakieś dokumenty; - struktury nieformalne - brak dokumentów, które by ją wyznaczały. Struktura grupowa może powstać w wyniku interakcji członków grupy. W grupie istnieje zróżnicowanie na pozycje, przy czym pozycje te są ze sobą powiązane różnego rodzaju stosunkami. Z poszczególnymi pozycjami związane są role społeczne, które są zbiorem przepisów określających, w jaki sposób powinien zachowywać się człowiek zajmujący daną pozycję w grupie. Układ pozycji związanych ze sobą stosunkami nazywamy strukturą grupową. Struktury grupowe mają charakter hierarchiczny. Ze wzgl. na rodzaj stosunków wiążących wyróżniamy struktury: socjometryczną, władzy , komunikowania się i awansu. Istnieje tendencja do pokrywania się ze sobą struktur, np. struktura władzy ze strukturą socjometryczną. STRUKTURA LUB SIEĆ KOMUNIKACYJNA Jak ludzie komunikują się ze sobą? W grupach istnieje struktura komunikacyjna. Pozycje w tej strukturze zróżnicowane są ze względu na liczbę informacji dochodzących do danej pozycji i liczbę kanałów wiążących poszczególne pozycje z innymi pozycjami. W badaniach laboratoryjnych ustalono, że bardziej scentralizowane rodzaje struktur prowadzą do mniejszej liczby błędów w trakcie rozwiązywania zadań grupowych. Osoby zajmujące centralne pozycje w strukturze są częściej spostrzegane jako kierownicy grup niż osoby zajmujące pozycje peryferyjne. Osoby zajmujące pozycje centralne są bardziej zadowolone ze swego uczestnictwa w grupie niż osoby zajmujące pozycje peryferyjne. Osoby wybierane przez członków grupy na centralne miejsca w jej strukturze (w porównaniu z osobami wyznaczonymi z zewnątrz) częściej pozostają kierownikami przy zmianie rodzaju struktury komunikacyjnej. W jaki sposób rozchodzi się plotka? Rozchodzenie się plotek, które można traktować jako proces komunikowania się, również odbywa się poprzez istniejące kanały. Takimi kanałami są stosunki przyjaźni łączące ludzi ze sobą. Ewentualny odbiorca, któremu plotka ma być przekazana, musi być oceniany jako zainteresowany jej treścią. Żeby plotka powstała i rozchodziła się musi istnieć niejasna sytuacja, a sama sprawa, której dotyczy plotka, musi być ważna dla społeczności. Struktura komunikacyjna pokrywa się ze strukturą władzy. Interakcje Każda jednostka ludzka pozostaje w skomplikowanych stosunkach z innymi jednostkami. Są to stosunki wzajemne, polegające na tym, że A działa na B i B na A. Tego rodzaju stosunki są określane terminem interakcje. Działanie każdej jednostki ludzkiej obejmuje reagowanie na bodźce i emitowanie ich. Interakcja społeczna obejmuje działania dwojakiego rodzaju: komunikację i nacisk. Interakcje to komunikowanie się werbalne lub niewerbalne, przekazywanie informacji (wiadomości o świecie i rozkazów). Nacisk pojmowany jest według tradycyjnego modelu wzmacniania reakcji przez kary i nagrody. Interakcje pobudzają ogólną aktyw- ność grupy. Pomagają w osiąganiu celów. Przyczyniają się do wytworzenia pozytywnych stosunków wewnątrz grupy.

Interakcje w grupie: Konflikt i współpraca Jakie rodzaje konfliktów spotykamy w codziennym życiu? KONFLIKT INTRAPERSONALNY - napięcie jednostki wywołane dążeniem do dwóch lub więcej sprzecznych celów (np. matka pragnie przebywać w domu z dzieckiem, ale jednocześnie chce zrobić karierę zawodową). KONFLIKT INTERPERSONALNY - napięcie między dwiema lub więcej osobami albo grupami, które mają sprzeczne cele. KONFLIKT O SUMIE ZEROWEJ - konflikt, w którym wygrana jednej strony jest zawsze równa przegranej drugiej strony, tak jak w zawodach lekkoatletycznych. KONFLIKT MOTYWÓW MIESZANYCH - konflikt, w którym obie strony mogą zyskać dzięki współdziałaniu, a jednostka może zyskać jeszcze więcej dzięki rywalizowaniu ze swoim partnerem. W jaki sposób bada się konflikty grupowe? Ze względu na wiele trudności psychologowie społeczni badają konflikty grupowe posługując się grami. Ograniczeniem takiego podejścia jest trudność z generalizowaniem zachowań przejawianych w takiej grze na życie codzienne. Jednakże konflikt zaaranżowany w grze przypomina prawdziwy konflikt życiowy, z gier można się dużo nauczyć. Najczęściej wykorzystuje się grę zwaną „Dylematem więźnia”. Od czego zależy chęć współdziałania lub rywalizacji? Chęć współdziałania czy rywalizacji ma podłoże kulturowe, np. w społeczeństwach azjatyckich ludzie bardziej zorientowani są na współprace niż w kulturach Zachodu. Nawet w obrębie tej samej kultury jedni są bardziej od innych zorientowani na współdziałanie. Także z własnym przyjacielem raczej będziemy współpracować niż realizować. Gdy jedna osoba zgadza się na współpracę konflikt może wywołać druga osoba, która będzie zmuszała partnera do rywalizacji. Osoby nastawione na rywalizację często przeceniają liczbę ludzi o podobnym do niej nastawieniu. Jednostka taka nie zdaje sobie sprawy, że zwykle to jej własne postępowanie zmusza innych do rywalizacji, a nie jest wynikiem natury tych osób. Kiedy strategia coś za coś jest skuteczna? STRATEGIA COŚ ZA COŚ - oznacza zachęcanie do współdziałania najpierw przez stosowanie zachowań kooperacyjnych, a potem przez powtarzanie działań przeciwnika (współdziałania lub rywalizacji), które podjął on bezpośrednio przed nami. Strategia coś za coś jest zazwyczaj skuteczną metodą skłaniania drugiej osoby do współdziałania dzięki postępowaniu wzbudzającemu zaufanie. Przykład skuteczności danej strategii: w przypadku wyścigu zbrojeń byłoby to połączenie dążenia do uzyskania przewagi militarnej nad wrogim krajem oraz stosowania pojednawczych gestów, tj. zamrożenie prób nuklearnych. Czy ludzie chętniej współdziałają rywalizując przeciw grupie czy przeciw pojedynczej osobie? Ludzie chętniej rywalizują, gdy grają przeciw pojedynczej osobie niż przeciw grupie. Łatwiej jest nam uwierzyć w skłonność do współpracy takiej osoby, której można zaufać. Ludzie w grupie czują się mniej rozliczani ze swoich czynów i dlatego częściej stosują zachowania antyspołeczne. Czy stosowanie gróźb może skłonić innych do współpracy? Seria badań Mortona i Roberta M. Kraussa (1960, 1962) wskazuje, że groźby są skutecznym środkiem zażegnywania konfliktów. Badacze ci opracowali grę w „jazdę ciężarówek”. Istotny jest także sposób komunikowania się. Słowne groźby nie wzmacniają współdziałania, które możliwe jest tylko przy wzajemnym współdziałaniu.

Interakcje w grupie:

Konflikt i współpraca

Jakie rodzaje konfliktów spotykamy w codziennym życiu?

KONFLIKT INTRAPERSONALNY - napięcie jednostki wywołane dążeniem do dwóch lub więcej sprzecznych celów (np. matka pragnie przebywać w domu z dzieckiem, ale jednocześnie chce zrobić karierę zawodową).

KONFLIKT INTERPERSONALNY - napięcie między dwiema lub więcej osobami albo grupami, które mają sprzeczne cele.

KONFLIKT O SUMIE ZEROWEJ - konflikt, w którym wygrana jednej strony jest zawsze równa przegranej drugiej strony, tak jak w zawodach lekkoatletycznych.

KONFLIKT MOTYWÓW MIESZANYCH - konflikt, w którym obie strony mogą zyskać dzięki współdziałaniu, a jednostka może zyskać jeszcze więcej dzięki rywalizowaniu ze swoim partnerem.

W jaki sposób bada się konflikty grupowe?

Ze względu na wiele trudności psychologowie społeczni badają konflikty grupowe posługując się grami. Ograniczeniem takiego podejścia jest trudność z generalizowaniem zachowań przejawianych w takiej grze na życie codzienne. Jednakże konflikt zaaranżowany w grze przypomina prawdziwy konflikt życiowy, z gier można się dużo nauczyć. Najczęściej wykorzystuje się grę zwaną „Dylematem więźnia”.

Od czego zależy chęć współdziałania lub rywalizacji?

Chęć współdziałania czy rywalizacji ma podłoże kulturowe, np. w społeczeństwach azjatyckich ludzie bardziej zorientowani są na współprace niż w kulturach Zachodu.

Nawet w obrębie tej samej kultury jedni są bardziej od innych zorientowani na współdziałanie.

Także z własnym przyjacielem raczej będziemy współpracować niż realizować.

Gdy jedna osoba zgadza się na współpracę konflikt może wywołać druga osoba, która będzie zmuszała partnera do rywalizacji.

Osoby nastawione na rywalizację często przeceniają liczbę ludzi o podobnym do niej nastawieniu. Jednostka taka nie zdaje sobie sprawy, że zwykle to jej własne postępowanie zmusza innych do rywalizacji, a nie jest wynikiem natury tych osób.

Kiedy strategia coś za coś jest skuteczna?

STRATEGIA COŚ ZA COŚ - oznacza zachęcanie do współdziałania najpierw przez stosowanie zachowań kooperacyjnych, a potem przez powtarzanie działań przeciwnika (współdziałania lub rywalizacji), które podjął on bezpośrednio przed nami.

Strategia coś za coś jest zazwyczaj skuteczną metodą skłaniania drugiej osoby do współdziałania dzięki postępowaniu wzbudzającemu zaufanie.

Przykład skuteczności danej strategii: w przypadku wyścigu zbrojeń byłoby to połączenie dążenia do uzyskania przewagi militarnej nad wrogim krajem oraz stosowania pojednawczych gestów, tj. zamrożenie prób nuklearnych.

Czy ludzie chętniej współdziałają rywalizując przeciw grupie czy przeciw pojedynczej osobie?

Ludzie chętniej rywalizują, gdy grają przeciw pojedynczej osobie niż przeciw grupie.

Łatwiej jest nam uwierzyć w skłonność do współpracy takiej osoby, której można zaufać.

Ludzie w grupie czują się mniej rozliczani ze swoich czynów i dlatego częściej stosują zachowania antyspołeczne.

Czy stosowanie gróźb może skłonić innych do współpracy?

Seria badań Mortona i Roberta M. Kraussa (1960, 1962) wskazuje, że groźby są skutecznym środkiem zażegnywania konfliktów. Badacze ci opracowali grę w „jazdę ciężarówek”.

Istotny jest także sposób komunikowania się. Słowne groźby nie wzmacniają współdziałania, które możliwe jest tylko przy wzajemnym współdziałaniu.

TEORIA WYCHOWANIA

Wykład1

Teoria wychowania - subdyscyplina pedagogiki, nauka o kształtowaniu osobowości człowieka w różnych warunkach społecznych.

Teoria - synteza wielokrotnie opisywanej rzeczywistości (analizowanie) szeroko rozumiane wychowanie.

Osobowość człowieka kształtują różne czynniki, a głównie:

1 zadatki wrodzone - czynnik biologiczny, człowiek rodzi się z jakimiś zadatkami, które nie przesądzają o tym kim jest.

2. Szeroko rozumiane środowisko geofizyczne, kulturowe ma wpływ na kształtowanie mentalności, osobowości

3. Aktywność własna - człowiek odkrywa swoje zdolności na różnych etapach życia.

4. Wychowanie - wpływ środowiska na osobowość człowieka - zajmuję się tym teoria wychowania.

Wychowanie - ma zdolności osobotwórcze, najbardziej intensywne zwyczaje, ma najbardziej intensywny wpływ na rozwój człowieka. Powołane instytucje mają wpływać na wychowanie człowieka, mają działanie ukierunkowane na wychowanie.

PROGRAM

I.

1. Podstawowe problemy współczesnej nauki o wychowaniu.

Czy teorie wychowania jest nauką o wychowaniu, kiedy staje się nauką, jakimi kryteriami należy się kierować do orzekania czy dana dziedzina jest nauką?

2. Historia pojęcia.

3. Teleologia - nauka o budowie celów

4. Odwoływanie się do szeroko rozumianej kultury, ukierunkowanie kulturowe rozwoju człowieka. Człowiek stworzył świat kulturowy

II.

1. Procesy wychowania i jego organizacja, działalność ukierunkowana, która realizuje określone treści.

2. Metody wychowania, problemy dotyczące trudności wychowawczych - szeroko rozumiana przemoc fizyczna, psychiczna itd., problem manipulacji

3. Wychowanie spełnia określone funkcje:

• Adaptacja

• Rekonstrukcja tego, co nas otacza

• konkretywna - człowiek nie jest istotą doskonałą, wyrażamy ją za pomocą oceny, resocjalizowanie, izolacje społeczeństwa

4. Planowanie działalności wychowawczej.

III.

1. Procesy wychowania

• Uczestnicy procesu wychowania, profesjonalny wychowawca, uczeń

• Szkoła jako specyficzne środowisko wychowawcze

• Rodzina

IV.

1. Dziedziny wychowania:

• Moralne

• Estetyczne

• Umysłowe

• Zdrowotne i fizyczne

V.

1. Metodologiczne problemy Teorii wychowania.

Wykład2

Kryteria stwierdzające, kiedy dana dziedzina staje się nauką:

1. Wyraźne sprecyzowany przedmiot badań

2. Określone metody badań

3. Język opisu faktów, zjawisk procesów

4. Rozpoznanie praw rządzące badaną rzeczywistością.

Ad1. Przedmiot badań- teoria wychowania - przedmiot zainteresowań, czym zajmuje się teoria wychowania. Przyjmuje się że przedmiotem badań Teorii Wychowania jest szeroko rozumiany proces dydaktyczno - wychowawczy, każdy proces odbywa się w czasie i przestrzeni.

- formalne elementy struktury procesu dydaktyczno - wychowawczego:

• Aby mógł wystąpić ten proces muszą być: ktoś, kogo się naucza i wychowuje i ktoś, kto naucza i wychowuje

• Program nauczani

• Cel, do którego zmierzamy - cel przesądza o doborze kształcenia przez nauczającego

• Sytuacje dydaktyczno wychowawcze np. lekcja, klasa

• Stosowanie odpowiednich metod do przekazu treści, wartości, realizacji celów.

Ad.2 Metody za pomocą, których możemy poznawać.

W procesie poznawania bierze udział wiele zmiennych:

- zmienna wychowawczo niezalezna - kwalifikacje wychowawczo dydaktyczne wychowawcy, program.

- zmienna pośrednicząca np. atrakcyjność klasy, popularność ucznia w klasie

- obserwacja:

• Obserwacje ogólne

• Obserwacje skategoryzowane

• Obserwacje uczestniczące

- badania sondażowe

- eksperyment pedagogiczny

- metody statystyczne

- badania monograficzne (opis funkcjonowanie jednostki, placówki)

- psychodramy

- socjodramy

Ad3. Język, którym się posługujemy powinien być językiem społecznej komunikatywności

Ad4. Rozpoznanie prawa praktyki lub prawidłowości rządzące procesem dydaktyczno - wychowawczym

Klasyczna definicja prawa naukowego

Dla każdego X, jeżeli X jest A, to X jest B.

W każdych warunkach X, jeżeli pojawi się A nieuchronnie występuje B.

Wykład3.

Próba formułowania pewnych modeli osobowości na podstawie różnych przesłanek.

1. Budowanie definicji osobowości

2. Budowanie teorii osobowości

3. Budowanie modelowych osobowości

Każdy człowiek rodzi się równy pod względem praw formalnych i prawnych. Nie ma dwóch identycznych jednostek.

Allpore - codzienna obserwacja wychowania w rodzinie.

Człowiek jest funkcją ewolucji biologicznej i kulturowej. Teoria ewolucji nie jest tylko hipotezą, jest dość argumentów biologicznych, kulturowych potwierdzających ja.

V.

1. Metodologiczne problemy Teorii wychowania.

Wykład2

Kryteria stwierdzające, kiedy dana dziedzina staje się nauką:

1. Wyraźne sprecyzowany przedmiot badań

2. Określone metody badań

3. Język opisu faktów, zjawisk procesów

4. Rozpoznanie praw rządzące badaną rzeczywistością.

Ad1. Przedmiot badań- teoria wychowania - przedmiot zainteresowań, czym zajmuje się teoria wychowania. Przyjmuje się że przedmiotem badań Teorii Wychowania jest szeroko rozumiany proces dydaktyczno - wychowawczy, każdy proces odbywa się w czasie i przestrzeni.

- formalne elementy struktury procesu dydaktyczno - wychowawczego:

• Aby mógł wystąpić ten proces muszą być: ktoś, kogo się naucza i wychowuje i ktoś, kto naucza i wychowuje

• Program nauczani

• Cel, do którego zmierzamy - cel przesądza o doborze kształcenia przez nauczającego

• Sytuacje dydaktyczno wychowawcze np. lekcja, klasa

• Stosowanie odpowiednich metod do przekazu treści, wartości, realizacji celów.

Ad.2 Metody za pomocą, których możemy poznawać.

W procesie poznawania bierze udział wiele zmiennych:

- zmienna wychowawczo niezalezna - kwalifikacje wychowawczo dydaktyczne wychowawcy, program.

- zmienna pośrednicząca np. atrakcyjność klasy, popularność ucznia w klasie

- obserwacja:

• Obserwacje ogólne

• Obserwacje skategoryzowane

• Obserwacje uczestniczące

- badania sondażowe

- eksperyment pedagogiczny

- metody statystyczne

- badania monograficzne (opis funkcjonowanie jednostki, placówki)

- psychodramy

- socjodramy

Ad3. Język, którym się posługujemy powinien być językiem społecznej komunikatywności

Ad4. Rozpoznanie prawa praktyki lub prawidłowości rządzące procesem dydaktyczno - wychowawczym

Klasyczna definicja prawa naukowego

Dla każdego X, jeżeli X jest A, to X jest B.

W każdych warunkach X, jeżeli pojawi się A nieuchronnie występuje B.

Wykład3.

Próba formułowania pewnych modeli osobowości na podstawie różnych przesłanek.

4. Budowanie definicji osobowości

5. Budowanie teorii osobowości

6. Budowanie modelowych osobowości

Każdy człowiek rodzi się równy pod względem praw formalnych i prawnych. Nie ma dwóch identycznych jednostek.

Allpore - codzienna obserwacja wychowania w rodzinie.

Człowiek jest funkcją ewolucji biologicznej i kulturowej. Teoria ewolucji nie jest tylko hipotezą, jest dość argumentów biologicznych, kulturowych potwierdzających ja.

Dobry wychowawca wykazuje:

- umiejętność do nawiązywania kontaktu z innymi

- umiejętność obserwacji jednostki na tle grupy

Maria Grzegorzewska - prekursorka pedagogiki specjalnej.

1. Osobowość wszechstronnie rozwinięta

- ma nastawienie praspołeczne

- wielość zainteresowań

- tendencje do twórczego działania

- zdolności poznawcze - rozwijanie

2. Osobowość transgresyjna - ma tendencje do przekraczania dotychczasowych opinii (autor tej teorii Józef Kozierecki)

transgresje: psychologiczna, prywatna, historyczna

3. Osobowość autonomiczna

S.Hessen zaproponował 3 etapy rozwoju moralnego człowieka

- anomia - od urodzenia do 7 r. ż.

- heteronomia - coś, co pochodzi z zewnątrz od 7 - 24, 25 r.ż - do końca rozwoju biologicznego

- autonomia - po 25 r. ż.

Kryterium pracy (wg Szewczyka) jako przejaw autonomii, jest kryterium mało ostrym do oceny autonomicznego istnienia.

Osobowość wychowawczo - efektywna - umiejętność stosowania różnych stylów (wychowania) kierowani.

- wysoka samoocena ( trzeba często rozmawiać z samym sobą)

- stosunek do formalnej litery prawa

Trudności wychowawcze:

Zaburzenia wychowawcze we współczesnym świecie

Teoria - konflikt pokoleń - pokoleń. Szczepański

Etapy kryzysu:

- szkoła

- podjęcie pracy

- małżeństwo

wykład5.

Trudności wychowawcze cd.

W. Hugo „ Ten otwiera drzwi, kto zamyka więzienia”

„Ten najmądrzejszy, kto zna najwięcej głupstw, a najmniej ich popełnia”

Londyn „ Niektóre rodzaje prawdy są kłamstwem i te właśnie cieszą się największym uznaniem”

Przyczyny, trudności niepowodzeń, dewiacji, przemocy w ośrodkach opiekuńczych i wychowawczych.

Trudności wychowawcze - wielość przyczyn utrudniających realizację celów, działalności dydaktyczno - wychowawczej.

Rodzaje przyczyn trudności wychowawczych:

1. Zewnętrzne - egzogenne

2. Wewnętrzne - endogenne (mają charakter biologiczny)

Ad1.Zewnętrzne:

• Zjawiska dotyczące procesów społeczno - gospodarczych

• Natury kulturowej

• Przemieszczanie ludzi

• Dewastacja o charakterze ekologicznym

• Wojny, terroryzm

Ad2. Wewnętrzne: te, które tkwią w naszych sferach psycho - fizycznych

• Akceleracje somatyczne

• Dzieci bite mają zmiany w korze mózgowej

• Retardacja - opóźniony rozwój

• Skłonność do chorób

• Homoseksualizm

• Neurotyczność

• Niska inteligencja

• Brak kontroli zewnętrznej

• Agresywność

• Skrajny egoizm

• Podatność na wpływ osób zdemoralizowanych

• Różne objawy psychopatii.

Przyczyny natury pedagogicznej:

• Sytuacje wychowawcze

• Toksyczni rodzice, nauczyciel

• Negatywny wpływ środowiska szkolnego

• Nieodpowiednie metody nauczania

Rodzaje nieprzystosowania:

1. Formalne

2. Społeczne

3. Wolicjonalne ( z własnej woli)

Sytuacje dezintegrujące jedność nauczania i wychowania

- cele nauczania nie pokrywają się z celami wychowania.

Stern podzielił człowieka na sferę instrumentalną - kształtuje ją nauczania i na sferę motywacyjną - dotyczy ona światopoglądu mądrości zajmuje się tym wychowanie i jest to sfera wolicjonalna.

Sytuacje manipulacyjne

Sytuacje wychowawczo - konfliktowe

Sytuacje wychowawczo - obojętne

Brak dociekliwości

Uleganie stereotypom

Ustalić przyczyny odchodzone od normy i przywrócenie jednostki przez resocjalizację do normalnego społeczeństwa.

Przemoc - specyficzna forma działań destrukcyjnych, dewiacyjnych. Użycie siły przeważające w stosunkach między ludzkich, patologizacje życia społecznego i jednostkowego. Przemoc jest:

• Fizyczna

• Psychiczna

• Strukturalna

• Seksualna

Dominuje przemoc psychiczna.

Przemoc strukturalna - np. w szkole polega na kontrolowaniu i zmuszaniu do określonych zachowań (ograniczeń możliwości)

Przemoc fizyczna - ograniczanie swobody, popychanie, bicie

Wulgaryzm językowy jako przemoc.

Wykład6.

Współczesne problemy nauki o wychowaniu.

Procesy wychowania ujmujemy w kategoriach bardzo szerokich.

Tendencja do zawężeń, degradacji, pedagogiki jako nauki o wychowaniu

Homokreator - człowiek twórczy

Antypedagogika - krytyka szkoły jako instytucji przyczyniającej się do rozwoju nacji.

Pod wpływem potrzeb rodzi się działanie. Przyczyną rozwoju człowieka jest działanie, pod wpływem, którego rodzą się potrzeby.

Teologia immanentna

Teologia transcendetalna

Teologia religijna - nauki społeczne, socjologia, psychologia

Sądy orzekające

Sądy wartościujące

Sądy prognostyczne

Sądy postulujące

Cele ogólne

Cele naczelne

Cele etapowe

Cele operacyjne

Najczęściej cele łączą się z koncepcją postaw i potrzeb.

4 kategorie celów jako punkt odniesienie do potrzeb, postaw:

1. Wyrażające świat wartości - cele ideowe

2. Wyrażające stosunek do społeczeństwa - cele społeczne

3. Wyrażające postawy wobec innych - cele interpersonalne

4. Wyrażające postawy wobec samego siebie - cele intrapersonalne

Trudności przy formułowaniu celów:

- wyprowadzane są z czynników poza pedagogicznych

- wyprowadzone z całości życia człowieka - z samego człowieka

- rozwój moralny człowieka

- ideologiczność celów - ideologizacja życia, upolitycznienie celów.

Aksjologia - nauka o wartościach.

2 grupy, z jakich wyprowadzamy cele:

A) grupa naturalistyczna - wyprowadzamy cele z ogólnoludzkiej natury - antropologie, z indywidualnych właściwości osobowych człowieka. Podporządkujemy systemy działania indywidualnemu istnieniu człowieka, z losu z doświadczenia ogólnego człowieka.

B) grupa socjologiczna - wyprowadzamy cele z empirycznego życia społeczeństwa

- z przesłanek

- z życia społecznego

- z wartości transcendentalnej

TEORIA WYCHOWANIA Wykład1 Teoria wychowania - subdyscyplina pedagogiki, nauka o kształtowaniu osobowości człowieka w różnych warunkach społecznych. Teoria - synteza wielokrotnie opisywanej rzeczywistości (analizowanie) szeroko rozumiane wychowanie. Osobowość człowieka kształtują różne czynniki, a głównie: 1 zadatki wrodzone - czynnik biologiczny, człowiek rodzi się z jakimiś zadatkami, które nie przesądzają o tym kim jest. 2. Szeroko rozumiane środowisko geofizyczne, kulturowe ma wpływ na kształtowanie mentalności, osobowości 3. Aktywność własna - człowiek odkrywa swoje zdolności na różnych etapach życia. 4. Wychowanie - wpływ środowiska na osobowość człowieka - zajmuję się tym teoria wychowania. Wychowanie - ma zdolności osobotwórcze, najbardziej intensywne zwyczaje, ma najbardziej intensywny wpływ na rozwój człowieka. Powołane instytucje mają wpływać na wychowanie człowieka, mają działanie ukierunkowane na wychowanie. PROGRAM I. Podstawowe problemy współczesnej nauki o wychowaniu. Czy teorie wychowania jest nauką o wychowaniu, kiedy staje się nauką, jakimi kryteriami należy się kierować do orzekania czy dana dziedzina jest nauką? Historia pojęcia. Teleologia - nauka o budowie celów Odwoływanie się do szeroko rozumianej kultury, ukierunkowanie kulturowe rozwoju człowieka. Człowiek stworzył świat kulturowy II. Procesy wychowania i jego organizacja, działalność ukierunkowana, która realizuje określone treści. Metody wychowania, problemy dotyczące trudności wychowawczych - szeroko rozumiana przemoc fizyczna, psychiczna itd., problem manipulacji Wychowanie spełnia określone funkcje: Adaptacja Rekonstrukcja tego, co nas otacza konkretywna - człowiek nie jest istotą doskonałą, wyrażamy ją za pomocą oceny, resocjalizowanie, izolacje społeczeństwa Planowanie działalności wychowawczej. III. Procesy wychowania Uczestnicy procesu wychowania, profesjonalny wychowawca, uczeń Szkoła jako specyficzne środowisko wychowawcze Rodzina IV. Dziedziny wychowania: Moralne Estetyczne Umysłowe Zdrowotne i fizyczne

V. 1. Metodologiczne problemy Teorii wychowania. Wykład2 Kryteria stwierdzające, kiedy dana dziedzina staje się nauką: 1. Wyraźne sprecyzowany przedmiot badań 2. Określone metody badań 3. Język opisu faktów, zjawisk procesów 4. Rozpoznanie praw rządzące badaną rzeczywistością. Ad1. Przedmiot badań- teoria wychowania - przedmiot zainteresowań, czym zajmuje się teoria wychowania. Przyjmuje się że przedmiotem badań Teorii Wychowania jest szeroko rozumiany proces dydaktyczno - wychowawczy, każdy proces odbywa się w czasie i przestrzeni. - formalne elementy struktury procesu dydaktyczno - wychowawczego: Aby mógł wystąpić ten proces muszą być: ktoś, kogo się naucza i wychowuje i ktoś, kto naucza i wychowuje Program nauczani Cel, do którego zmierzamy - cel przesądza o doborze kształcenia przez nauczającego Sytuacje dydaktyczno wychowawcze np. lekcja, klasa Stosowanie odpowiednich metod do przekazu treści, wartości, realizacji celów. Ad.2 Metody za pomocą, których możemy poznawać. W procesie poznawania bierze udział wiele zmiennych: - zmienna wychowawczo niezalezna - kwalifikacje wychowawczo dydaktyczne wychowawcy, program. - zmienna pośrednicząca np. atrakcyjność klasy, popularność ucznia w klasie - obserwacja: Obserwacje ogólne Obserwacje skategoryzowane Obserwacje uczestniczące - badania sondażowe - eksperyment pedagogiczny - metody statystyczne - badania monograficzne (opis funkcjonowanie jednostki, placówki) - psychodramy - socjodramy Ad3. Język, którym się posługujemy powinien być językiem społecznej komunikatywności Ad4. Rozpoznanie prawa praktyki lub prawidłowości rządzące procesem dydaktyczno - wychowawczym Klasyczna definicja prawa naukowego Dla każdego X, jeżeli X jest A, to X jest B. W każdych warunkach X, jeżeli pojawi się A nieuchronnie występuje B. Wykład3. Próba formułowania pewnych modeli osobowości na podstawie różnych przesłanek. Budowanie definicji osobowości Budowanie teorii osobowości Budowanie modelowych osobowości Każdy człowiek rodzi się równy pod względem praw formalnych i prawnych. Nie ma dwóch identycznych jednostek. Allpore - codzienna obserwacja wychowania w rodzinie. Człowiek jest funkcją ewolucji biologicznej i kulturowej. Teoria ewolucji nie jest tylko hipotezą, jest dość argumentów biologicznych, kulturowych potwierdzających ja.

V. 1. Metodologiczne problemy Teorii wychowania. Wykład2 Kryteria stwierdzające, kiedy dana dziedzina staje się nauką: 1. Wyraźne sprecyzowany przedmiot badań 2. Określone metody badań 3. Język opisu faktów, zjawisk procesów 4. Rozpoznanie praw rządzące badaną rzeczywistością. Ad1. Przedmiot badań- teoria wychowania - przedmiot zainteresowań, czym zajmuje się teoria wychowania. Przyjmuje się że przedmiotem badań Teorii Wychowania jest szeroko rozumiany proces dydaktyczno - wychowawczy, każdy proces odbywa się w czasie i przestrzeni. - formalne elementy struktury procesu dydaktyczno - wychowawczego: Aby mógł wystąpić ten proces muszą być: ktoś, kogo się naucza i wychowuje i ktoś, kto naucza i wychowuje Program nauczani Cel, do którego zmierzamy - cel przesądza o doborze kształcenia przez nauczającego Sytuacje dydaktyczno wychowawcze np. lekcja, klasa Stosowanie odpowiednich metod do przekazu treści, wartości, realizacji celów. Ad.2 Metody za pomocą, których możemy poznawać. W procesie poznawania bierze udział wiele zmiennych: - zmienna wychowawczo niezalezna - kwalifikacje wychowawczo dydaktyczne wychowawcy, program. - zmienna pośrednicząca np. atrakcyjność klasy, popularność ucznia w klasie - obserwacja: Obserwacje ogólne Obserwacje skategoryzowane Obserwacje uczestniczące - badania sondażowe - eksperyment pedagogiczny - metody statystyczne - badania monograficzne (opis funkcjonowanie jednostki, placówki) - psychodramy - socjodramy Ad3. Język, którym się posługujemy powinien być językiem społecznej komunikatywności Ad4. Rozpoznanie prawa praktyki lub prawidłowości rządzące procesem dydaktyczno - wychowawczym Klasyczna definicja prawa naukowego Dla każdego X, jeżeli X jest A, to X jest B. W każdych warunkach X, jeżeli pojawi się A nieuchronnie występuje B. Wykład3. Próba formułowania pewnych modeli osobowości na podstawie różnych przesłanek. Budowanie definicji osobowości Budowanie teorii osobowości Budowanie modelowych osobowości Każdy człowiek rodzi się równy pod względem praw formalnych i prawnych. Nie ma dwóch identycznych jednostek. Allpore - codzienna obserwacja wychowania w rodzinie. Człowiek jest funkcją ewolucji biologicznej i kulturowej. Teoria ewolucji nie jest tylko hipotezą, jest dość argumentów biologicznych, kulturowych potwierdzających ja.

Dobry wychowawca wykazuje: - umiejętność do nawiązywania kontaktu z innymi - umiejętność obserwacji jednostki na tle grupy Maria Grzegorzewska - prekursorka pedagogiki specjalnej. Osobowość wszechstronnie rozwinięta - ma nastawienie praspołeczne - wielość zainteresowań - tendencje do twórczego działania - zdolności poznawcze - rozwijanie 2. Osobowość transgresyjna - ma tendencje do przekraczania dotychczasowych opinii (autor tej teorii Józef Kozierecki) transgresje: psychologiczna, prywatna, historyczna 3. Osobowość autonomiczna S.Hessen zaproponował 3 etapy rozwoju moralnego człowieka - anomia - od urodzenia do 7 r. ż. - heteronomia - coś, co pochodzi z zewnątrz od 7 - 24, 25 r.ż - do końca rozwoju biologicznego - autonomia - po 25 r. ż. Kryterium pracy (wg Szewczyka) jako przejaw autonomii, jest kryterium mało ostrym do oceny autonomicznego istnienia. Osobowość wychowawczo - efektywna - umiejętność stosowania różnych stylów (wychowania) kierowani. - wysoka samoocena ( trzeba często rozmawiać z samym sobą) - stosunek do formalnej litery prawa Trudności wychowawcze: Zaburzenia wychowawcze we współczesnym świecie Teoria - konflikt pokoleń - pokoleń. Szczepański Etapy kryzysu: - szkoła - podjęcie pracy - małżeństwo wykład5. Trudności wychowawcze cd. W. Hugo „ Ten otwiera drzwi, kto zamyka więzienia” „Ten najmądrzejszy, kto zna najwięcej głupstw, a najmniej ich popełnia” Londyn „ Niektóre rodzaje prawdy są kłamstwem i te właśnie cieszą się największym uznaniem” Przyczyny, trudności niepowodzeń, dewiacji, przemocy w ośrodkach opiekuńczych i wychowawczych. Trudności wychowawcze - wielość przyczyn utrudniających realizację celów, działalności dydaktyczno - wychowawczej. Rodzaje przyczyn trudności wychowawczych: 1. Zewnętrzne - egzogenne 2. Wewnętrzne - endogenne (mają charakter biologiczny) Ad1.Zewnętrzne: Zjawiska dotyczące procesów społeczno - gospodarczych Natury kulturowej Przemieszczanie ludzi Dewastacja o charakterze ekologicznym Wojny, terroryzm

Ad2. Wewnętrzne: te, które tkwią w naszych sferach psycho - fizycznych Akceleracje somatyczne Dzieci bite mają zmiany w korze mózgowej Retardacja - opóźniony rozwój Skłonność do chorób Homoseksualizm Neurotyczność Niska inteligencja Brak kontroli zewnętrznej Agresywność Skrajny egoizm Podatność na wpływ osób zdemoralizowanych Różne objawy psychopatii. Przyczyny natury pedagogicznej: Sytuacje wychowawcze Toksyczni rodzice, nauczyciel Negatywny wpływ środowiska szkolnego Nieodpowiednie metody nauczania Rodzaje nieprzystosowania: Formalne Społeczne Wolicjonalne ( z własnej woli) Sytuacje dezintegrujące jedność nauczania i wychowania - cele nauczania nie pokrywają się z celami wychowania. Stern podzielił człowieka na sferę instrumentalną - kształtuje ją nauczania i na sferę motywacyjną - dotyczy ona światopoglądu mądrości zajmuje się tym wychowanie i jest to sfera wolicjonalna. Sytuacje manipulacyjne Sytuacje wychowawczo - konfliktowe Sytuacje wychowawczo - obojętne Brak dociekliwości Uleganie stereotypom Ustalić przyczyny odchodzone od normy i przywrócenie jednostki przez resocjalizację do normalnego społeczeństwa. Przemoc - specyficzna forma działań destrukcyjnych, dewiacyjnych. Użycie siły przeważające w stosunkach między ludzkich, patologizacje życia społecznego i jednostkowego. Przemoc jest: Fizyczna Psychiczna Strukturalna Seksualna Dominuje przemoc psychiczna. Przemoc strukturalna - np. w szkole polega na kontrolowaniu i zmuszaniu do określonych zachowań (ograniczeń możliwości) Przemoc fizyczna - ograniczanie swobody, popychanie, bicie Wulgaryzm językowy jako przemoc.

Wykład6. Współczesne problemy nauki o wychowaniu. Procesy wychowania ujmujemy w kategoriach bardzo szerokich. Tendencja do zawężeń, degradacji, pedagogiki jako nauki o wychowaniu Homokreator - człowiek twórczy Antypedagogika - krytyka szkoły jako instytucji przyczyniającej się do rozwoju nacji. Pod wpływem potrzeb rodzi się działanie. Przyczyną rozwoju człowieka jest działanie, pod wpływem, którego rodzą się potrzeby. Teologia immanentna Teologia transcendetalna Teologia religijna - nauki społeczne, socjologia, psychologia Sądy orzekające Sądy wartościujące Sądy prognostyczne Sądy postulujące Cele ogólne Cele naczelne Cele etapowe Cele operacyjne Najczęściej cele łączą się z koncepcją postaw i potrzeb. 4 kategorie celów jako punkt odniesienie do potrzeb, postaw: Wyrażające świat wartości - cele ideowe Wyrażające stosunek do społeczeństwa - cele społeczne Wyrażające postawy wobec innych - cele interpersonalne Wyrażające postawy wobec samego siebie - cele intrapersonalne Trudności przy formułowaniu celów: - wyprowadzane są z czynników poza pedagogicznych - wyprowadzone z całości życia człowieka - z samego człowieka - rozwój moralny człowieka - ideologiczność celów - ideologizacja życia, upolitycznienie celów. Aksjologia - nauka o wartościach. 2 grupy, z jakich wyprowadzamy cele: A) grupa naturalistyczna - wyprowadzamy cele z ogólnoludzkiej natury - antropologie, z indywidualnych właściwości osobowych człowieka. Podporządkujemy systemy działania indywidualnemu istnieniu człowieka, z losu z doświadczenia ogólnego człowieka. B) grupa socjologiczna - wyprowadzamy cele z empirycznego życia społeczeństwa - z przesłanek - z życia społecznego - z wartości transcendentalnej

---