22 marzec 2006
Temat: UKŁAD AUTONOMICZNY GŁOWY I SZYI
Część ośrodkowa sympatyczna.
Część ośrodkowa parasympatyczna.
Część obwodowa sympatyczna.
Część obwodowa parasympatyczna.
Pętle szyi.
ad. 1.
Część ośrodkową sympatyczną tworzy część górna jądra pośrednio-bocznego, która obejmuje 3 jego neuromery C8, Th1 i Th2 i nazywa się ośrodkiem rdzeniowo-rzęskowym.
Mieszczą się tutaj ośrodki potowe, naczynioruchowe, pilomotoryczne (dla mm. przywłosowych) i jądra dla unerwienia m. rozwieracza źrenicy i m. oczodołowego.
ad. 2.
Część ośrodkową parasympatyczną tworzą jądra parasympatyczne czterech nerwów czaszkowych III, VIIa, IX, X, które są skonfigurowane w słupie GVE.
Są to:
jądro dodatkowe n. III,
jądro ślinowe górne n. VIIa,
jądro ślinowe dolne n. IX,
jądro grzbietowe n. X.
ad. 3.
Część obwodową sympatyczną dla głowy i szyi tworzą:
część szyjna pnia współczulnego,
gg. łączące białe, które zasilają zwoje pnia współczulnego,
4 rodzaje gałęzi każdego ze zwojów.
Pień współczulny na szyi budują zazwyczaj 3 zwoje szyjne:
górny, czyli wrzecionowaty,
środkowy,
dolny.
Zwoje te leżą przed guzkami przednimi wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych pod blaszką przedkręgową powięzi szyjnej.
Zwoje te są połączone w pnie przez gałęzie międzyzwojowe, a w poziomie obustronne zwoje jednoimienne łączą gałęzie poprzeczne.
W odcinku szyjnym zdarza się, że na drodze pomiędzy dwoma zwojami, a więc na przebiegu gałęzi międzyzwojowych przebiegają naczynia tętnicze, przez co powstają tzw. pętle.
Stale występuje pętla podobojczykowa, rzadziej występują pętla kręgowa, która opasuje t. kręgową i pętla tarczowa dolna, która opasuje t. tarczową dolną.
Każdy z trzech zwojów pnia współczulnego na szyi zasilany jest przez g. łączącą białą.
Gg. łączące białe rozpoczynają się w jądrze pośrednio-bocznym.
Przełączają się w zwoju szyjnym dolnym, a następnie wstępują ku górze do zwoju szyjnego środkowego i górnego.
Wytwarzają, więc one gałęzie międzyzwojowe.
Po zasileniu gałęzią łączącą białą każdy ze zwojów oddaje po jednym n. trzewnym i po 3 gałęzie odprowadzające tego zwoju.
N. trzewny rozpoczyna się w jądrze pośrednio-bocznym i jako gruby n. przedzwojowy przechodzi tranzytem przez zwój pnia współczulnego, a następnie charakteryzuje się długim, samodzielnym przebiegiem i przełącza dopiero w zwoju przedkręgowym wielkich splotów autonomicznych.
Od zwoju górnego odchodzi n. sercowy szyjny górny,
od zwoju środkowego - n. sercowy szyjny środkowy,
od zwoju dolnego - n. sercowy szyjny dolny.
Wszystkie one przełączają się w zwoju przedkręgowym splotu sercowego.
Wszystkie pozostałe 3 gałęzie są zazwojowe i występują jako:
g. łączące szare,
g. naczyniowe,
g. trzewne.
Zwój szyjny górny oddaje gałęzie łączące szare (od splotu szyjnego) do czterech górnych nn. rdzeniowych, obdarowuje 3 jego gałęzie:
brzuszną (do splotu szyjnego),
grzbietową,
oponową,
zaopatruje niektóre nerwy czaszkowe we włókna sympatyczne np. jako g. łączące z n. XI i n. XII, a także wytwarzają tzw. n. szyjny, który dochodzi do zwojów n. IX i zwojów górnych n. X.
Gg. łączące szare, które odchodzą od zwoju szyjnego środkowego i dolnego obdarzają pozostałe nerwy rdzeniowe, szyjne we włókna parasympatyczne.
Nerwy te C5 - Th1 z obrębu gałęzi przednich utworzą splot ramienny.
Gg. grzbietowe unerwiają kark,
a gałęzie oponowe - okostną kanału kręgowego i opony rdzenia kręgowego.
Gałęzie naczyniowe oplatają sąsiednie wielkie tętnice i rozprowadzają się na nich w postaci zwojów okołotętniczych, towarzyszących wszystkim podziałom tętnic, aż do jej najmniejszych gałęzi.
Zwój szyjny górny oddaje splot szyjny wewnętrzny i zewnętrzny.
Zwój szyjny środkowy oddaje splot t. szyjnej wspólnej.
Zwój szyjny dolny oddaje splot t. podobojczykowej.
Niektóre z tych gałęzi są korzeniem sympatycznym zwojów parasympatycznym, ale się w nim nie przełączają tylko dołączają się do gałęzi odprowadzających zwoju.
Korzeniem sympatycznym
dla zwoju rzęskowego jest splot jamisty od splotu ż. szyjnej wewnętrznej,
dla zwoju podżuchwowego - splot t. twarzowej,
dla zwoju skrzydłowo-podniebiennego - n. skalisty głęboki (nerw ten pochodzi od splotu t. szyjnej wewnętrznej, przebiega samodzielnie, wstępuje do kanału skrzydłowego, gdzie wraz z n. skalistym większym tworzy tzw. n. kanału skrzydłowego),
dla zwoju usznego - splot t. oponowej środkowej albo n. skalisty głęboki.
Gałęzie trzewne w odróżnieniu od nerwów trzewnych są gałęzie pozazwojowe i mają krótki przebieg.
Od zwoju szyjnego górnego odchodzą gg. krtaniowo-gardłowe,
od zwoju szyjnego środkowego - gg. tarczycowe i przytarczycowe,
od zwoju szyjnego dolnego - gg. tchawicze i przełykowe.
Gg. trzewne mają charakter krótkosiężny w stosunku do pozostałych tj. nn. trzewnych, gg. łączących szarych i naczyniowych, które są dalekosiężne.
Z każdego zwoju pnia współczulnego wychodzą 3 gałęzie pozazwojowe i przechodzi tranzytem jeden n. przedzwojowy.
ad. 4.
Część obwodową parasympatyczną tworzą włókna parasymptyczne GVE czterech nerwów czaszkowych nn. III, VIIa, IX, X.
Włókna parasympatyczne n. III biegną najpierw w jego pniu, a potem w gałęzi dolnej i przełączają się w zwoju rzęskowym tworząc jego korzeń parasympatyczny.
Włókna pozazwojowe przebiegają w gałęziach odprowadzających tego zwoju - nn. rzęskowe krótkie i dochodzą do m. rzęskowego i m. zwieracza źrenicy.
Włókna parasympatyczne n. VIIa rozwidlają się na n. skalisty większy i strunę bębenkową.
N. skalisty większy jest korzeniem parasymptycznym zwoju skrzydłowo-podniebiennego i po przełączeniu się w nim ?
Z nn. podniebiennymi dochodzi do gruczołów podniebiennych,
z nn. nosowymi tylnymi - do gruczołów nosowych tylnych,
a poza tym wspina się po n. jarzmowym i n. łzowym, by dojść do gruczołu łzowego.
Unerwia, zatem:
gruczoły podniebienne,
gruczoły nosowe,
gruczoł łzowy.
Do gruczołu łzowego włókna sympatyczne docierają inną drogą niż włókna parasympatyczne, do wszystkich innych gruczołów włókna sympatyczne towarzyszą włóknom parasympatycznym.
Włókna parasympatyczne struny bębenkowej są korzeniem parasympatycznym zwoju podżuchwowego i po przełączeniu się w nim są rozprowadzane w jego gałęziach odprowadzających do ślinianki podżuchwowej i podjęzykowej.
Włókna parasympatyczne n. IX tworzą zespolenie Jacobsona, które jako n. skalisty mniejszy są korzeniem parasympatycznym zwoju usznego i rozprowadzają się w jego gałęziach odprowadzających, by unerwić:
śliniankę przyuszną,
gruczoły policzkowe,
gruczoły trzonowe.
Część włókien parasympatycznych n. IX nie biegnie drogą zespolenia Jacobsona przełączają się one w zwoju dolnym n. IX i dochodzą do gruczołów językowych tylnych Ebnera.
ad. 5.
ANSA COLLI
SOMATICAE (4)
MOTORIOSENSITIVAE
ANSA ATLANTIS
ANSA CERVICALIS SUPERFICIALIS
SENSITIVAE
ANSA LARYNGEA seu GALENI
MOTORIAE
ANSA CERVICALIS
SYMPATHICAE
ANSA SUBCLAVIA
ANSA VERTEBRALIS
ANSA THYROIDEA