Autonomiczny układ nerwowy głowy i szyi.

1. Część ośrodkowa układu sympatycznego dla głowy i szyi.

2. Część obwodowa układu sympatycznego dla głowy i szyi.

3. Część ośrodkowa układu parasympatycznego dla głowy i szyi.

4. Część obwodowa układu parasympatycznego dla głowy i szyi.

Ad 1.

W części ośrodkowej układu sympatycznego dla głowy i szyi stanowi ośrodek rdzeniowo - rzęskowy, jest to część górna jądra pośrednio - bocznego obejmująca neuromery C₈ - Th₁ - Th₂ . Tutaj zaczyna się geneza układu sympatycznego dla głowy i szyi.

Część ośrodkowa układu sympatycznego nie ma, zatem swego przedstawicielstwa w mózgowiu, lecz tylko w rdzeniu kręgowym. Wszystkie, zatem włókna sympatyczne dla głowy i szyi należą do części obwodowej.

Ad 2.

Część obwodowa układu sympatycznego jest silnie rozgałęziona, tworzą ją:

1. 3 parzyste zwoje szyjne połączone w pionie i w poziomie w drabinkę sympatyczną.

2. gałąź łącząca-biała, która zasila każdy ze zwojów pnia współczulnego.

3. pozazwojowe włókna sympatyczne, odchodzą od zwojów pnia współczulnego jako:

• gałąź łącząca szara;

• gałęzie naczyniowe;

• gałęzie trzewne.

włókna przedzwojowe sympatyczne, które przechodzą tylko tranzytem przez zwoje pnia współczulnego jako nn. trzewne.

sympatyczne zwoje przedkręgowe (splotu sercowego) albo śródścienne serca.

ad a.

na szyi występują 3 zwoje pnia współczulnego tj.:

• górny - wrzecionowaty;

• środkowy - okrągły;

• dolny - gwiaździsty.

zwoje te połączone są w pnie przez gałęzie międzyzwojowe. Jeśli gałęzie międzyzwojowe napotkają na swojej trasie tętnice to obejmują ją z przodu, i z tyłu, powstają w ten sposób pętle sympatyczne, stale występują: pętla podobojczykowa; czasem pętla kręgowa albo pętla tarczowa dolna.

Równomiernie zwoje pnia współczulnego łączą gałęzie poprzeczne (szczeble drabiny sympatycznej).

ad b.

każdy zwój pnia współczulnego zasilany jest przez gałąź łączącą białą, która dochodzi do zwoju i kończy się w nim, ulegając przełączeniu na włókna pozazwojowe

ad c.

od zwoju pnia współczulnego odchodzą 3 rodzaje gałęzi pozazwojowych: g

• gałąź łącząca szara;

• gałęzie naczyniowe

są dalekosiężne gdyż g. łącząca szara dołącza się do niektórych nn. czaszkowych oraz rdzeniowych i wraz z nimi rozprowadzana jest do ustroju, z kolei gg. naczyniowe przechodzą na przydankę pobliskich tętnic tworząc sploty okołonaczyniowe, które są rozprowadzane identycznie jak gałęzie drzewa tętniczego;

trzecia z gałęzi to gałęzie trzewne (rami viscerales), które są krótkosiężne, gdyż zaopatrują narządy z sąsiedztwa leżące tuz pod kręgosłupem.

Pochodzenie gałęzi od poszczególnych zwojów:

gałęzie naczyniowe:

• od zwoju szyjnego górnego jako gałęzie naczyniowe odchodzą dwa sploty a. carotis ext. et int..;

• od zwoju szyjnego środkowego - splot a. carotis communis.;

• od zwoju szyjnego dolnego - splot a. subclavia.;

gałęzie trzewne:

• gałęzie trzewne od zwoju szyjnego górnego zaopatrują - krtań i gardło;

• o zwoju szyjnego środkowego - tarczycę i przytarczyce;

• od zwoju szyjnego dolnego - przełyk i tchawicę.

ad d.

przez każdy ze zwojów pnia współczulnego przechodzą tranzytem nn. trzewne.

• przez zwój szyjny górny przechodzi - n. sercowy szyjny górny;

• przez zwój szyjny środkowy przechodzi - n. sercowy szyjny środkowy;

• przez zwój szyjny dolny przechodzi - n. sercowy szyjny dolny.

w/w nn. rozpoczynają się w jądrze pośrednio - bocznym dalej przechodzą tranzytem przez zwoje pnia współczulnego wiodą zwojowe włókna sympatyczne, przebiegają samodzielnie na długim odcinku, dalej zstępują do klatki piersiowej gdzie są korzeniami splotu sercowego.

ad e.

przedkręgowe zwoje sympatyczne splotu sercowego oraz zwoje śródścienne są miejscami przyłączenia tychże nn. trzewnych.

Ad 3.

Część ośrodkowa układu parasympatycznego tworzą 4 jądra parasympatyczne:

• jądro Westfala - Edingera n. III;

• jądro ślimakowe górne n. VIIa;

• jądro ślimakowe dolne n. IX;

• jądro grzbietowe n. X.

Ad 4.

Część obwodowa układu parasymaptyczego tworzą włókna parasympatyczne przedzwojowe 4 nn.: III, VIIa. IX i X. Włókna te przełączają się w swoistych 4 parasympatycznych zwojach głowy:

• z. rzęskowym;

• skrzydłowo - podniebiennym;

• usznym;

• podżuchwowym.

N. III przełącza się w zwoju rzęskowym, jego włókna pozazwojowe zaopatrują m. rzęskowy i zwieracz źrenicy.

N. pośredni VIIa swym odgałęzieniem tj. n. skalistym większym, zasila zwój skrzydłowo - podniebienny, którego włókna pozazwojowe zaopatrują gruczoł łzowy, nosowy i gruczoły podniebienne. Z kole przedłużenie n. pośredniego, czyli struna bębenkowa zasila zwój podżuchwowy, którego włókna pozazwojowe zaopatrują śliniankę podżuchwową i podjęzykową.

Włókna parasympatyczne n. IX w postaci n. skalistego mniejszego zasilają zwój uszny, który zaopatruje przyusznicę i gruczoły policzkowe.

Każdy z w/w nn. parasympatycznych, który zaopatruje swoisty dla siebie zwój parasympatyczny, stanowi dla tego zwoju korzeń parasympatyczny, ponadto każdy z tych zwojów ma jeszcze 2 korzenie tj.:

• czuciowy - przynależny do n. V, na którym się zawiesza;

• sympatyczny - który przebiega przez niego tranzytem.

1

Wykład XIX - 22.03.01r.

---