ZABYTKI JĘZYKA POLSKIEGO
Najstarszym zapisanym zabytkiem języka polskiego jest Geograf Bawarski (IX w.) odnotowujący w języku łacińskim m.in. nazwy plemion polskich: Wiślanie, Goplanie, Wiercanie, Lędzicy, Ślężanie, Dziadoszanie, Opolanie,…Dagome iudex (około 990), dokument, w którym Mieszko I oddał swe państwo pod opiekę papieża, pojawiają się tu polskie nazwy: Kraków, Odra, Gniezno, Szczecin; Kronika Thietmara, w której występuje imię polskiego władcy Bolesława Chrobrego oraz nazwy miast i rzek, np. Wrocław, Odra, Niemcza itd.; Bulla gnieźnieńska (1136), sporządzona w kancelarii papieża Innocentego II, zawiera rejestr dóbr arcybiskupstwa oraz 410 wyrazów polskich, nazwana przez A. Brücknera “złotą bullą języka polskiego”, ze względu na bogactwo onomastyki, np. nazwy miejscowości, jak Łęczyca, Janowice, staropolskie imiona dwuczłonowe, np. Bogumił, Bożysław, Cieszymysł, zdrobnienia, np. Miłosz od Miłowit, Dobek od Dobiesław; przezwiska, np. Gęba, Ciołek, Kobyłka, imiona zapożyczone wraz z przyjęciem chrześcijaństwa, np. Piotr, Szymon; Księga Henrykowska (1270), zawierająca dzieje klasztoru cystersów w Henrykowie koło Wrocławia oraz pierwsze polskie zdanie: “daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj” (które wypowiedział młynarz śląski do swej żony, mielącej na żarnach), dziś w Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu. Z przełomu XIII/XIV w. pochodzą teksty literatury polskiej: Bogurodzica, arcydzieło liryki średniowiecznej, Legenda o św. Aleksym, Kazania świętokrzyskie i Kazania gnieźnieńskie, Psałterz floriański; z XV w. Psałterz puławski, Biblia królowej Zofii, Żale Matki Bożej pod krzyżem oraz teksty modlitw codziennych: Ojcze nasz, Zdrowaś Mario, Wierzę, Dekalog, kolędy, pieśni wielkanocne; w 1475 ukazał się we Wrocławiu, w oficynie drukarskiej K. Elyana pierwszy druk polski, zawierający teksty modlitw codziennych (Statua episcoporum Vratislaviensium).