5. Wykład z teorii literatury - 17.11.2014

1. Przedmiot przedstawiony

1) Podstawowa funkcja języka to wyznaczenie przedmiotu intencjonalnego.

Rzeczywistość przedstawiona w dziele literackim to skomplikowana całość złożona z elementów słownych. Odpowiednikiem całej warstwy językowej jest warstwa świata przedstawionego.

Gdyby nie język nie byłoby przedmiotów.

Każdy twór językowy posiada swój intencjonalny odpowiednik.

2) Intencjonalny świat bywa wieloznaczny - w poezji.

Ingarden nazywa taki świat „opalizującym”.

3) Przedmiot przedstawiony - to nie tylko zobiektywizowany obiekt świata przedstawionego, np. drzewo, ale także uczucia, ulotne wrażenia, rozważania, czyny.

U Ingardena kategoria przedmiotu przedstawionego jest bardzo rozbudowana - to wszystko o czym jest mowa w dziele.

4) W dziele nie może zabraknąć funkcji przedstawiania.

5) Świat przedstawiony może być podobny do rzeczywistości pozaliterackiej, ale zawsze jest to fikcja literacka.

2. Wyglądy w koncepcji Ingardena

• Wygląd to naoczna treść przedmiotu.

• Są to wyglądy wyobrażeniowe, mogą być: wzrokowe, słuchowe, dotykowe, zapachowe i smakowe (np. bigos z Pana Tadeusza).

• Przedmiot jawi się w wielu wyglądach. Autor poprzez wyglądy przedmiot tworzy. Przedmiot jest kreowany przez autora i odbierany przez czytelnika.

• Czynnościowe a przedmiotowe znaczenie wyglądu.

3. Schematyczność

• Skąd się bierze schematyczność dzieła?

Z językowego charakteru dzieła literackiego.

• Schematyczne czyli niedookreślone.

• Schematyczność w ontologicznej koncepcji dzieła literackiego wg Ingardena to występowanie w dziele miejsc niedookreślenia.

• Rzeczywistość przedstawiona w literaturze jest niestereotypowa, indywidualna, musi być przedstawiona za pomocą środków językowych, nie da się jej przedstawić w całości, dlatego zawsze powstają miejsca niedookreślenia.

• Schematyczność to to, czego brakuje przedmiotowi intencjonalnemu w odniesieniu do przedmiotu rzeczywistego.

1) Skąd się biorą miejsca niedookreślenia

Składniki nazwy

• elementy stałe

• zmienne - odpowiedzialne za niedookreśloność

• aktualne

• potencjalne - przyszłe miejsca niedookreślenia

2) Różnica między nazywaniem a postrzeganiem przedmiotu

Ingarden podaje przykład zieleni - widzimy różnice między odcieniami zieleni, ale za pomocą języka nie da się tak opisać tej zieleni, żeby ją dokładnie określić

4. W koncepcji Ingardena mamy aż dwa przedmioty. To jest to, co ją odróżnia od innych. Dzieło literackie:

1) dzieło schematyczne

2) konkretyzacja estetyczna - efekt procesu konkretyzowania, dzieło wraz wypełnieniami miejsc niedookreślenia

---