Polityka Społeczna - orientacje i pojęcia

Główne orientacje polityki społecznej  

1. Zaspokajanie potrzeb głównie społecznych, materialnych i kulturowych.
            Żeby mówić o potrzebach trzeba wyznaczyć pewne standardy:
            a) podstawowe
            b) bezpieczeństwa
            c) uznania
            d) społeczne
            e) samorealizacji  - jako szczyt piramidy potrzeb wg Maslowa
2. Kreowanie rozwoju społecznego
            Zespoły kryteriów rozwoju społecznego
           a)      jakie decydujące potrzeby potrzebne są do rozwoju życia (osiągnięcie dobrobytu społecznego)
           b)      kto ma formułować cele i metody rozwoju (na ile obywatele mają wpływ na zaspokajanie potrzeb)
           c)      dotyczy treści współżycia społecznego (brany jest pod uwagę stopień zgodności bądź 
                 konfliktowości dążeń ludzkich)
3. Dokonywanie zmian w strukturze społeczeństwa.  

Teraz polityka społeczna dąży do 3 orientacji - powstaje grupa społeczna (grupa biznesu), która byłaby zadowolona z takiej polityki.

 

Problem zabezpieczenia społecznego - Państwo mówi, że będzie zabezpieczało tylko I filar (20%), II filar - fundusze emerytalne (9%). Dlatego dobrze jest się ubezpieczyć indywidualnie w III filarze.

 

Polityka społeczna - jest to działalność państwa i innych organizacji w dziedzinie kształtowania warunków życia i pracy ludności oraz stosunków społecznych mające na celu m. in. zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego, zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu i zapewnienie ładu społecznego. Jako państwowa - polityka społeczna jest realizowana przez wiele polityk szczegółowych np. polityka emerytalno-rentowa, pomocy społecznej, ochrony zdrowia, zatrudnienia, rodziny, mieszkaniowa i socjalizacyjna.

 

Cele polityki społecznej

-         bezpieczeństwo socjalne, które obejmuje zapewnienie dochodów i usług w sytuacji wystąpienia ryzyka socjalnego (choroba, inwalidztwo, starość, śmierć, bezrobocie)

-         inwestycje w człowieka - tworzenie równych szans rozwoju ludzi, kształcenie młodego pokolenia (są czynnikiem rozwoju ekonomicznego sprawiając, że wartości socjalne uzależnione są od polityki gospodarczej)

-         pokój społeczny - jest podstawą stabilizacji życiowej ludzi, współpracy w osiąganiu celów, tolerancji różnic między ludźmi. Wartość pokoju społecznego rośnie wraz z osiąganiem dobrobytu i stabilizacji politycznej

-         życie rodzinne - akcentowanie życia rodzinnego oznacza powrót do wartości związków między ludźmi i poczucia bezpieczeństwa na podstawie więzi emocjonalnych i uczuciowych. Wychowanie przyszłych generacji wymaga wsparcia rodzin nie tylko ubogich i nie tylko materialnego ze strony osób i instytucji.

 

 

Polityka Społeczna - pojęcia.

Polityka społeczna - działania państwa oraz innych ciał publicznych i sił społecznych, które zajmują się kształtowaniem warunków życia ludności oraz stosunków międzyludzkich (zwłaszcza w środowisku zamieszkania i pracy).

Polityka socjalna - obejmuje węższy zasięg działań, ograniczający się do udzielania bezekwiwalentnych świadczeń 

Postęp społeczny - ciąg zmian społecznych, któremu przypisujemy pozytywne cechy, dzięki któremu przybywa  zrealizowanych wartości, społeczeństwo staje się podobniejsze do „dobrego społeczeństwa”

Wzrost - może oznaczać ilościowy rozrost jednakowych - i jednakowy negatywnych składników 

Rozwój - może oznaczać wzrost i dojrzewanie np. dziecka wyrastającego na przestępcę  

Postęp - przebudowa społeczeństwa w społeczeństwo sprawiedliwe i sprawne

 

ILO - Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP)

ECOSOC - Rada Gospodarczo-Społeczna ONZ

UNICEF - Fundusz ONZ Pomocy Dzieciom

UNESCO - Organizacja ONZ ds. Oświaty, Nauki i Kultury

WHO - Światowa Organizacja Zdrowia

FAO -  Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa

UNHCR -  Urząd Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców

UNDP - Program Rozwoju ONZ

UNRISD - Instytut Badawczy ONZ ds. Rozwoju Społecznego

UNEP - Program ONZ ds. Ochrony Środowiska

UNFPA - Fundusz ONZ dla Działalności Ludnościowej

IOM - Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji

PHARE - Polska i Węgry : Pomoc w Restrukturyzacji Gospodarek

OECD -  Organizacja Współpracy Ekonomicznej i Rozwoju, zrzeszająca najbogatsze państwa świata

 

Kwestia społeczna - niedogodności, które odznaczają się szczególną dotkliwością dla potencjału osobowego społeczeństwa, są następstwem niedostosowania sposobu, w jaki funkcjonuje społeczeństwo do podstawowych potrzeb indywidualnych i zbiorowych, nie są możliwe do rozwiązania siłami pojedynczych grup ludzkich.

Kwestie społeczne - charakteryzują się występowaniem na masową skalę skrajnie trudnych sytuacji w życiu jednostek i rodzin; utrwalającym się upośledzeniem poszczególnych środowisk i kategorii ludności ; piętrzącymi się konfliktami zakłócającymi funkcjonowanie społeczeństwa.

Problem społeczny - wszelkiego rodzaju dolegliwości, zakłócenia, niedogodności występujące w życiu zbiorowym 

Skuteczność polityki społecznej- świadczy o niej przede wszystkim to, że coraz mniej ludzi w społeczeństwie potrzebuje doraźnego ratunku, zbliżanie się do takiego celu wymaga aktywizacji wszystkich sfer polityki społecznej w szerokim sensie

Ruch naturalny - obejmuje urodzenia, zgony i zmiany stanu cywilnego.

Przyrost naturalny - różnica między urodzeniami a liczbą zgonów

Ruch przestrzenny - oznacza migrację, czyli przemieszczenia ludności zarówno w obrębie państwa (migracje wewnętrzne), jak i związane  przekraczaniem jego granic (migracje zewnętrzne).

Przyrost rzeczywisty - saldo migracji zewnętrznych (dodatnie lub ujemne) zsumowane z przyrostem naturalnym, jest ot faktyczna zmiana liczby ludności kraju w przyjętej jednostce czasu.

Polityka pronatalistyczna - zmierza do zachowania lub podniesienia istniejącego poziomu dzietności i w konsekwencji do odmłodzenia struktury wiekowej społeczeństwa  oraz zwiększenia liczby urodzeń (świadczenia socjalne związane z macierzyństwem i wychowaniem dzieci)

Polityka antynatalistyczna (depopulacyjna) - zmierza do ograniczenia liczby urodzeń i zmniejszenia tempa przyrostu naturalnego.

Neutralna polityka ludnościowa - pozostawia sprawę prokreacji swobodnemu uznaniu ludności.

Zahamowanie migracji wewnętrznych - w związku z trudnościami znalezienia pracy i spadkiem rozmiarów budownictwa mieszkaniowego

Polityka prorodzinna - trafia do rodzin najbardziej potrzebujących pomocy oraz poprawiająca sytuację społeczną i warunki startu życiowego już narodzonych dzieci

Ubóstwo - stan, w którym jednostce czy grupie społecznej brakuje środków na zaspokajanie podstawowych potrzeb uznawanych w danej społeczności za niezbędne (jest pojęciem relatywnym ; uznaje się je za skutki wad strukturalnych danej społeczności)  

Wskaźniki rozwoju społecznego (trzy wymiary dobrobytu) - zdrowie, edukacja oraz rozwój gospodarczy

Stopa skolaryzacji - jest to odsetek uczących się obliczany dla trzech grup wiekowych, w Polsce : 7-14; 15-18; 19-24 lat.

Analfabeta - wg UNESCO, to osoba, która nie potrafi ze zrozumieniem zarówno przeczytać jak i napisać krótkiej wypowiedzi na temat własnego życia.

Analfabeta funkcjonalny - osoba, która nie potrafi posłużyć się umiejętnością czytania, pisania i liczenia dla swojego rozwoju i rozwoju społeczności, do której należy

Kwestia pracownicza - to kształtowanie położenia materialnego pracowników, społecznej sytuacji w sferze pracy, humanizacji pracy, wreszcie określaniu miejsca pracowników (ustawodawstwo pracy)

Rynek pracy - miejsce zetknięcia się podaży i popytu na pracę, a jego podstawowa funkcja polega na dążeniu do równoważenia obu tych elementów (podaż = pracownicy; popyt = pracodawca; podaż>popyt=bezrobocie)

Stan pełnego zatrudnienia - każdy człowiek zdolny i chętny do pracy znajduje pracę w stosunkowo krótkim czasie

Bezrobocie - większa lub mniejsza liczba osób zdolnych do pracy i jej poszukujących nie znajduje zatrudnienia

Bezrobocie (kwestia społeczna) - dotyczy dużych grup społecznych, polega na kumulowaniu negatywnych cech położenia materialnego, społecznego i politycznego ; jest odbierane przez tę grupę jako nieprawidłowe, zakłóca jej prawidłowy rozwój, wywołuje społeczny niepokój i jest źródłem napięć społecznych, a nawet konfliktów, nie może być w pełni rozwiązane w ramach grupy, którą dotknęło zagrożenie, przy wykorzystaniu dostępnych jej metod i możliwości ; może być rozwiązane tylko drogą podjęcia szerokich działań przez państwo.  

Rodzaje bezrobocia - koniunkturalne - wiąże się z wahaniami koniunktury
                                 - strukturalne - wynika z niedopasowania rozmiarów struktury popytu gospodarki na siłę roboczą z jej podażą
                                 - frykcyjne - w związku z normalnym przepływem pracowników między zakładami
                                 - technologiczne - ze względu na rozwój postępu technicznego i organizacyjnego
                                 - jawne - osoby zarejestrowane jako bezrobotni poszukujący pracy
                                 - ukryte -
                                 - krótkotrwałe - do 12 miesięcy
                                 - długotrwałe - ponad 12 miesięcy
                                 - powszechne -
                                 - regionalne -
 

Bezrobotny- to osoba nie zatrudniona, zdolna i gotowa do pracy, nie ucząca się w szkole dziennej, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania rejonowym Urzędzie Pracy, jeżeli ukończyła 18 lat (wyjątek młodociani absolwenci), a nie ukończyła 60 lub 65 lat (kobiety i mężczyźni), nie ma prawa do emerytury, renty inwalidzkiej, świadczeń rehabilitacyjnych, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, wychowawczego, nie jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej powyżej 2 ha przeliczeniowych.

Programy pasywne - zasiłki dla bezrobotnych ; świadczenia przedemerytalne ; wcześniejsze emerytury finansowane przez ZUS

Programy aktywne - szkolenie i przekwalifikowywanie bezrobotnych i zasiłki szkoleniowe; prace interwencyjne i aktywizacja zawodowa absolwentów ; roboty publiczne ; pożyczki na tworzenie małych przedsiębiorstw; przygotowywanie zawodowe młodocianych

Prace interwencyjne - zatrudnienie bezrobotnego przez pracodawcę w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy, w wyniku umowy zawartej z rejonowym Urzędem Pracy, który kompensuje pracodawcy część wynagrodzenia. Mają one na celu utrzymanie zatrudnienia po upływie okresu wspierania finansowego przez Urząd Pracy.

Roboty publiczne - zatrudnienie bezrobotnego w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy, przy pracach organizowanych i finansowanych przez organy samorządu terytorialnego lub administracji rządowej

Programy specjalne - działania w celu promocji zatrudnienia, inicjowanie przez organy zatrudnienia na rzecz osób zakwalifikowanych do grup ryzyka na lokalnych rynkach pracy

 

Wzrost i rozwój gospodarczy

 

1.      Rozwój gospodarczy

2.      Wzrost gospodarczy

Są to dwa różne terminy, oznaczają różne pojęcia.

Wzrost  jest tożsamy ze wzrostem PKB. Jest to kategoria ilościowa.

Wzrost gospodarczy = wzrost PKB

Rozwój to wzrost + zmiany strukturalne sprzyjające rozwojowi. Jest trudny do policzenia.

Zmianą strukturalną sprzyjającą rozwojowi jest:

-         zmiana charakteru zatrudnienia (zmiana z sektora rolniczego do pozarolniczego);

-         wzrost udziału pracowników z wyższym wykształceniem w ogólnej liczbie zatrudnionych;

-         wzrost zatrudnienia w nowoczesnych gałęziach gospodarki, a spadek w tradycyjnych;

-         spadek zanieczyszczenia środowiska naturalnego;

-         obniżka wskaźnika śmiertelności niemowląt.

Te wskaźniki, ich pogorszenie, oznaczają pogorszenie rozwoju gospodarczego.

Miary wzrostu.

Miarą wzrostu jest tempo wzrostu PKB oraz inne miary, charakteryzująca osiągnięty poziom wzrostu. Jest to PKB na mieszkańca liczony w $. Im więcej wynosi PKB, tym większy poziom wzrostu gospodarczego. Kraje najbogatsze - 20-30 tys. $ na mieszkańca; niezamożne (Polska) 5-8 tys. $ na mieszkańca; najbiedniejsze 100$ na mieszkańca.

Kraje takie jak Polska (do 5 tys. $) nie płacą skłądek na ONZ oraz mogą liczyć na pomoc finansową.

Rozwój mierzymy przez indeksy dobrobytu czyli wskaźnik wzrostu + zmiany struktury.

Doktrynalne ujęcie wzrostu gospodarczego.

O potrzebie osiągania wzrostu gospodarczego mierzonego w PKB mówiono, że załatwi wszystko - „Wzrost jest Bogiem”.

Rekordowe tempo wzrostu PKB - w Polsce w latach 1971-1975 PKB wynosił 10%, tymczasem zaś w krajach kapitalistycznych - 3%.
„Gospodarka rowerowa” - oznacza szybki wzrost gospodarczy (poddana została ostrej krytyce). Odchodzono od doktrynalnego ujęcia wzrostu gospodarczego.

„Gasnąca krzywa wzrostu gospodarczego” - połączenie osiągniętego wzrostu gospodarczego z możliwym do osiągnięcia tempem wzrostu gospodarczego.

Im wyższy poziom wzrostu, tym niższe tempo wzrostu. Przy wysokim poziomie nie może być wysokiego tempa.

„Wzrost zerowy” - gospodarka z roku na rok osiąga ten sam wolumen PKB. Brak wzrostu nie oznacza zmiany struktury tworzenia i podziału PKB.

Do kryzysu przyczyniły się raporty Klubu Rzymskiego (nieformalne zrzeszenie najbardziej wpływowych ludzi świata). Raporty - oceniające rozwój cywilizacji - z dziedziny ekonomii.

„Granice wzrostu gospodarczego” - raport Klubu Rzymskiego 1972r. - ukazał się kiedy jeszcze powszechnie panowała doktryna, że wzrost jest Bogiem, skrytykował wzrost gospodarczy i uznał go za szkodliwy.

Przedstawiono w nim kilka barier wzrostu gospodarczego, które jeśli nie zostaną zmniejszone, mogą zagrozić cywilizacji np.:

-         wyczerpywanie się zasobów naturalnych - groźba, że tych bogactw zabraknie dla przyszłych pokoleń m. in. rudy, węgla, ropy, złota itp. oznaczać to będzie początkowo wzrost cen, a następnie całkowity brak;

-         skażenie środowiska - lata `60 i '70 największe skażenie środowiska (wód i powietrza), rozmiary skażenia były katastrofalne i zagrażały życiu ludzi.

Rafineria Płocka - lata '60 - wzrost liczby poronień - najbardziej trujące wyziewy, których nie widać.

Następny raport dopuszczał wzrost gospodarczy - „teoria wzrostu ograniczonego” - dopuszczał wzrost gospodarczy w krajach słabo rozwiniętych i tam gdzie nie ma gospodarki krajowej, kraje bogate powinny czuć się w obowiązku pomagać krajom biednym.

 

Gospodarkę dzielimy na 3 sektory:

1. rolnictwo, rybołówstwo, myśliwstwo

2. przemysł, górnictwo, budownictwo

3.      usługi produkcyjne, materialne (zw. Z produktem, naprawa obuwia, samochodu) i niematerialne (jeden człowiek świadczy usługi drugiemu, adwokat, lekarz, nauczyciel)

Materialne i niematerialne były ważne dla gospodarki planowej, ponieważ w ówczesnej gospodarce materialne tworzyły dochody narodowe, a niematerialne nie tworzyły dochodu narodowego.

Jeżeli następuje wzrost gospodarczy mierzony wzrostem PKB, to w pierwszej kolejności rozwija się rolnictwo, później przemysł i usługi.

Prawo Clarka i Fishera

Wraz ze wzrostem gospodarczym następuje względne zmniejszenie zatrudnienia w sektorze 1, połączone ze wzrostem zatrudnienia w sektorze 2, a następnie w wyniku dalszych procesów wzrostu gospodarczego ze względnym spadkiem zatrudnienia w sektorze 2 i ze zwiększeniem zasobów pracy absorbowany przez sektor 3.  

---