ABSTRASKCJONIZM- tworzenie form nieprzedstawiających , jest formą bardzo starą ( pierwsze przedstawienia plastyczne wykonane przez człowieka; w paleolicie- elementy dekoracyjne- szlaczki, ornamenty) Islam- ornament!!! .MALARSTWO SZTALUGOWE ABSTRAKCYJNE- pojawia się w XX w. Ojcem abstrakcjonizmu jest W. Kandyński- Rosjanin, który tworzy w Europie. W latach 1910 powstaje pierwsza akwarela abstrakcyjna i w 1910- 1920 ten sposób przedstawienia rozprzestrzenia się na cały świat oprócz kierunków, które bazują na natrze. Szukanie związku z muzyką. Wykładnikiem poglądów jest książka pt. „ o pierwiastku duchowym w sztuce”- została on napisana w 1910 roku i spotkała się z dobrym przyjęciem. Jeszcze jedną książka tego typu jest „ punkt, linia, płaszczyzna” gdzie są zawarte rozważania o kompozycji. KANDYNSKY- z wykształcenia prawnik, który po ukończeniu studiów zaczyna prace w swoim zawodzie, ale po pewnym czasie orientuje się ze prawo to nie jest to. Zaczyna studia w Monachium. Dekoracyjność i ornament bazują na tematyce ludowej. Zagadnienie struktury dzieła plastycznego związane jest z muzyka- uważał ze sztuka doskonała jest asymetryczna i nie przedstawieniowa- abstrakcja organiczna. Chce tworzyć dzieła tak czyste jak muzyka ( związki barwy i plam) i ma oddziaływać na ludzkie zmysły. Jego sztukę można porównasz z „ krzykiem” Muncha- bo ma oddziaływać silnie na odbiorcę. W każdym dziele to działanie jest bardziej zanalizowane- świadomie buduje cały obraz ze środków które nie są ze sobą powiązane- kontrasty kolorów, styki kolorów itp. Jego obrazy na początku są bardzo ozdobne, ornamentalne- im tworzy więcej dzieł tym są bardziej abstrakcyjne ( trąca ornamentalność na rzecz kompozycji). W przełomowym momencie swojej sztuki uświadamia sobie ze malarstwo abstrakcyjne jest stylizowanym układem motywów, uważa że ma to być stan ducha a nie odbicie rzeczywistości.

PIET MONDRIAN- nawiązał do struktury dzieł sztuki , budował swoje obrazy z najprostszych elementów, proste linie i czyste kolory . „ czerwone drzewo” i jego wyraziste uproszczenie- analiza formy. Chciał stworzyć sztukę klarowną i zdyscyplinowaną, która miała być odzwierciedleniem obiektywnych praw rządzących wszechświatem. Mondrian był głównym przedstawicielem tzw. neoplastycyzmu ( ugrupowanie holenderskie). Malarstwo Mondriana miało być abstrakcyjne i symboliczne. Pion miał symbolizować dynamikę, poziom- statykę, kąt prosty- równowagę kontrastów. Żółty podkreślał pion, błękitny- poziom, czerwień- podkreślał kąt prosty= kolory aktywne ( były zneutralizowane przez niekolory- biel, czerń i szarość). Dzieła: Beadway bugi wogi, New York city. TO WSZYSTKO TO ABSTRAKCJA GEOMETRYCZNA.

KONSTRUKTYWIZM- awangardowy kierunek rosyjski, kładzie nacisk na ekspresje w konstrukcji dzieła. Inicjator- W. Tatlin, Kazimierz Malewicz, Aleksander Rodczenek. K.MALEWICZ- ponieważ konstruktywizm staje się kierunkiem literackim i sztuką użyteczną. Malewicz się od nich odcina. W 1913r. Pierwszy manifest - to czarny kwadrat na białym tle ( teoria tzw. suprematyzmu- zwierzchnictwo, wyższość, przewaga. Miał być to suprematyzm uczucia w sztukach plastycznych- ma mówić o uniwersalności formalnego--- wyższość formy nad znaczeniem).

SURREALIŚCI- MAX ERNST- Niemiec, urodził się w Kolonii, był filozofem ale poświęcił się malarstwu, jest autorem nowych technik, które zaczęto wykonywać w sztuce: kolaż, frotaż- użyty był w 1925r. ( działanie przypadku- podkładamy pod papier fakturę i ją odrysowujemy). Był założycielem grupy dadaistów w Kolonii. Od 1922r. Będzie wiodącym przedstawicielem grupy surrealistycznej w Paryżu. Oprócz tego, że malował to był jeszcze rzeźbiarzem i scenografem. W 1954r. Dostał nagrodę gran prix na biennale sztuki w Wenecji. To co jest najważniejsze: podświadomość, halucynacja, ulubiony wątek to ptak ( podczas kiedy w dzieciństwie urodziła mu się siostra zdechła jego ukochana papuga- i to kojarzy mu się z konkretnym przeżyciem). RENE MAGRITTE- Belgijczyk, stworzył najbardziej realistyczne malarstwo ( motywy z jego prac pojawiają się w reklamówkach) zaprzeczenie czemuś co jest nieprawdziwe, estetyka snu ( plączą się zdarzenia, nielogiczne). Tytuły obrazów były postawione dla wzmożenia efektu. Ponieważ ma bardzo dobre przygotowanie akademickie tworzy wszystko dokładnie na naturze ale też surrealistycznie. Dzieła: Mężczyzna w meloniku, stopnie lata, drzwi do lasu. JOAN MIRO- Hiszpan, malarz, ceramik, rzeźbiarz, jego malarstwo bardzo przypomina ideogramy dziecięce, przypomina to początki pisma, u samego malarza wpływ kubizmu, fowizmu i ekspresjonizmu, tworzy pejzaże wyobrażeniowe i portrety z wyobraźni. Stosuje takie techniki jak gwasz i akwarela. Dzieła: kobieta, ważka z czerwonymi skrzydłami, turniej byków, kobieta ptak i gwiazdy, koń cyrkowy. GEORGIONE CHIRICO- przedstawiciel malarstwa metafizycznego , studiował w Grecji i często te motywy wykorzystuje w swoich dziełach. Dzieła: niepokojące muzy, wielki metafizyk, niepewność poety, spacer filozofa, czystość marzenia. POUL DELWAUS- dzieła: nocny pociąg( zawsze pojawia się akcja w otoczeniu architektury), wiek żelaza.

DADAIZM I SURREALIZM-dadaizm z fr. Dada- zabawka, konik na biegunach. Jeden z pierwszych przedstawicieli dadaizmu: Kurt Schwitters który przykleja obok siebie kawałki wyrzuconych śmieci, biletów, szmat, wycinków i tworzy z tego kompozycje. Wykazuje niechęć do farby do malowania( odcina się) i łączy swoja postawę- będzie połączony z ruchem, który rozpoczął swoja działalność w Zurychu w pierwszej wojnie światowej. Ona wywiera duży wpływ na artystów- stare plakaty. Należący do niego artyści chcą powrócić do dzieciństwa, ośmieszyć pompatyczność i powagę wielkiej sztuki. Chodzi o ruch, który nazwie się potem dadaistami. Schwitters tworzy z różnych skrawków śmieci styl podobny do kolażu, wszystkie swoje działania nazywa mertz, ma wizję żeby jego mertz się rozrastał i żeby w jego pracowni powstały rzeczy przestrzenne- prosta kompozycja, stwierdził że akt kreakcji twórczej nie posiada żadnego użytku funkcjonalnego i uważał że sztuka jest bezużyteczna i jest celem samym w sobie- zaprzeczenie wcześniejszych dzieł sztuki- akt kreacji, wolność artysty. GRUPA W ZURYCHU- najbardziej znany artysta Marcel Duchamp- francuski artysta, tworzył w wielu stylach. Futurystów inspirował jego obraz „ Akt schodzący po schodach”- pokazanie po sobie kolejnych faz ruchu. By zdobyć sławę wykorzystuje zwykłe przedmioty- to synonim dadaizmu. On nazywa te przedmioty ready made, to gotowe przedmioty wykorzystuje jako eksponaty na wystawach i podpisuje je swoim nazwiskiem, czasami nadaje temu tytuł- najsłynniejszy eksponat to „ Pisuar” który nazwany został „ Fontanna” - miało to na celu ośmieszenie pompatyczności sztuki. Inne dzieła sztuki to „ Koło rowerowe” -które się obracało(„ rzeźba” która się rusza), „ Wieszak na kapelusz”, „Suszarka dla butelek” , „Monalisa z wąsami” -Lhoog- po francusku „ma ogień między nogami”. Znany też z roto reliefów „Tarcza optyczna”. Znany był też z hodowli kurzu na wielkiej szybie w Nowym Jorku. Man Ray- tworzył i w sztukach plastycznych i w fotografii- tu tworzy kierunek tworzenia obrazu bez użycia kamery lub aparatu fotograficznego- heliografia- luksografia. W dadaizmie tworzy znane dzieło „ Podarunek”- żelazko w którym od strony płyty są gwoździe, Metronom”. Dadaiści opierali się na swobodnej grze wyobraźni, byli autorami nowych technik, które się rozwijają np. kolaż, montaż, fotomontaż- wycinane i naklejane zdjęcia np. Twórca fotomontażu Craul Hausman. Technika asamblaż- odmiana montażu, która wykorzystuje przedmioty albo ich fragmenty wyrywane z kontekstu naturalnego i tworzona z tego dzieło sztuki- bardziej technika przestrzenna niż kolaż. Wykonywali prace kinetyczne np. „Koło od roweru”- to nowość bo rzeźba może się ruszać. Zmiana kontekstu oderwanie od funkcji. Dadaizm był nie tylko ruchem artystycznym, ale postawą wobec życia- ideologia, która wyrosła z absurdu I wojny światowej. Dadaizm przygotowuje grunt przed surrealizmem- nadrealizmem, a potem pop-artowi, konceptualizmowi i happeningom. RAMY CZASOWE: 1915-1922 dadaizm w Zurichu- przywódca był Tristan Tzara- rumuński poeta, który tworzył podstawy ideologiczne tego ruchu i w 1916 założono klub literacki „ Kabaret Vocte” wraz z nim otwarto galerię i salę teatralną, organizowano tam wystawy artystów awangardowych np. Picassa, Kandyńskiego. Założono pismo o nazwie Dada -które łączyło kubistów, futurystów i dadaistów. Z dadaizmu powstaje Nadrealizm- uważany za pierwszy z kierunków XX wiecznych. Obecny jest do dzisiaj w poezji, plastyce, teatrze. Powstał pod wpływem Andre Bretona , podkreślał znaczenie podświadomości. Breton zawdzięczaj swoje poglądy na sztukę i świat Freudowi i jego pracy poświęconej tłumaczeniu słów i twórcy psychoanalizy. SURREALIZM- dążył do połączenia snu i rzeczywistości w nowy nadrealny wymiar. Zaczął swoje eksperymenty od języka , w poezji głosił docieranie do źródła sensu słów. Charakterystyczne- automatyczne pisanie, to co przychodziło w chwili do głowy nieurzeczywistnione rzeczy z podświadomości. Pomagali sobie surrealiści narkotykami, żeby wprawić się w stan halucynacji, żeby umysł był bardziej otwarty. Wprowadzali się w delirium - za dużo alkoholu np. na wystawie puszczano histeryczny śmiech z domu wariatów. Pomieszanie snów i rzeczywistości . Charakterystyczne- swoboda pragnień. Rozbujany seksualizm- motyw szalona miłość, zabawa (rysowana postać na kawałkach papieru). Najbardziej ważni artyści: Salvador Dali, Giorgio Chirico, Max Ernst, Rene Magritte, Joan Miro.

FUTURYZM- (w języku łacińskim futurus - przyszły), kierunek artystyczny obejmujący literaturę i plastykę, zainicjowany w 1909 manifestem F.T. Marinettiego głoszącym klęskę sztuki przeszłości i narodziny futuryzmu - sztuki przyszłościowej. Zwolennicy futuryzmu zrywali z tradycją kulturową gloryfikując osiągnięcia techniczne cywilizacji XX w.Cechami formalnymi malarstwa futurystów były: silny rytm i dynamizm, ruch przedstawiany symultanicznie w różnych fazach. W rzeźbie zerwano z formą zamkniętą, łącząc bryłę z przenikającym ją powietrzem. Głównymi twórcami byli Włosi: U. Boccioni, L. Russolo, G. Balla, C. Carra, G. Severini, byli wydawcami obu manifestów: futurystów i technicznego z 1910. I wojna światowa przerwała działalność grupy. W Polsce echem futurystów była działalność formistów (Formiści Polscy).

FOWIZM I FOWIŚCI - fowiści zaznaczyli swoja obecność w 1905 roku organizując manifest na paryskim salonie jesiennym. Artystami, którzy najsilniej oddziaływali na fowistów byli: Georges Seurat- i jego nauka o barwie, Poul Cezanne- i jego intelektualna konstrukcja dzieła, P. Gaugin i jego pierwotna źródła sztuki, Vincent van Gogh i jego intensywny kolor. Ich retrospektywna wystawa odbyła się w 1901 roku i wywarła ona ogromny wpływ na fowistów. FOWIŚCI- ( les faures) jest to przypadkowy epitet nadany przez krytyka sztuki. Fowiści nie stworzyli formalnej grupy ani nie sformułowali żadnego programu. Nazwa ta odnosiła się tylko do stylu malowania, miało to być malarstwo żywiołowe o wielkiej ekspresji . Głównym nośnikiem tego malarstwa miał być czysty, silny, kładziony dużymi plamami kolor. Intensywność tego malarstwa miała podkreślać brutalnie uproszczona forma . Fowiści wyeliminowali tradycyjny sposób przedstawiania przestrzeni oraz zainteresowali się sztuka murzyńską ( oparta na uproszczeniu i syntezie). Największą indywidualnością fowistów był Henri Matisse- ukończył studia w paryskiej szkole sztuk pięknych, kiedy przystępuje do fowistów ma 35 lat i od razu zaznacza się żywiołowością barw, swobodą w deformacji figury ludzkiej, dekoracyjnym charakterem kompozycji. Mówi się o nim, że był piewcą urody życia. W latach 20 osiedlił się na Pł. Francji gdzie zajmuje się malowaniem wnętrz przesyconych barwami. Był przyjacielem Picassa. Oprócz malarstwa sztalugowego zajmuje się malarstwem ściennym, rzeźbą, ceramiką, grafika, ilustracjami, wycinankami, projektuje kostiumy, dekoracje teatralne i tapiserią. Uważał, że obraz musi wywoływać w nas zmysłowa przyjemność. Dzieła: Żółta firanka, Ikar, Radość życia, Taniec, Martwa natura z bakłażanami, Złote rybki, Akt różowy, Kobieta w błękicie, Smutek króla, Akt błękitny. Maurice Vlaminck- typowy anarchista, nie miał studiów plastycznych, chwalił się tym, że nigdy nie był w Luwrze ( pogarda dla tradycji), mówił, że spali szkołę sztuk pięknych, a van Gogha kochał bardziej niż swojego ojca. Agresywna barwa, płaskie kształtowanie obrazu. Dzieła: most w Chaton, barki na Sekwanie. Andrea Derain- najodważniej zrywa z kolorem lokalnym (kolor rzeczywisty), kładł dowolne farby prosto z tuby i twierdził, że tak kładł ta farbę żeby stał się nabojami dynamitu. Dzieła: londyńskie pejzaże( bruk zielony, ziemia różowa, z drzewa ceglasto- czerwone) Most Westminsterski, Hyde park, suszenie żagli, tancerka, port, 3 postacie siedzące na trawie.

Fowizm był pierwszym XX- wiecznym kierunkiem , typowo rewolucyjnym, wykorzystywał to co wymyślili postimpresjoniści( kolor).

EKSPRESJONIZM I EKSPRESJONIZM NIEMIECKI- ekspresjonizm- to każda sztuka o wzmożonej ekspresji, poruszająca uczuciowo i niepokojąca. Termin ten pojawił się ok. 1882 roku. Ekspresjonizm to cecha wszystkich dzieł plastycznych, cechuje go: upodobanie do spontaniczności ( wyraźne w sztuce ludów prymitywnych oraz w rysunkach dzieci), aprobuje się tu postawę intuicyjną oparta na instynkcie. Natura jest dla ekspresjonistów pretekstem dla indywidualnego przeżycia, a sztuka jest środkiem do wyrażenia indywidualnych emocji ( van Gogh- prekursor ekspresjonizmu XXw., T. Lautrec, Ensor, E. Munch- był to norweski malarz uważany za prekursora ekspresjonizmu razem ze Stringbergiem, St. Przybyszewskim i Dogny- ogromny wpływ na ekspresjonizm niemiecki. Ekspresjonizm jako kierunek artystyczny w XXw.- ukształtował się na tle narodowym, związany z historią, z sytuacją młodych artystów i pisarzy niemieckich- szczególnie gdy panował nacjonalizm w Niemczech. Kiedy ten konflikt stał się ............., sztuka ekspresjonizmu stała się maniacko- ekspresyjna. Innym przejawem była I wojna światowa i nowa sytuacja w samej Europie. Ekspresjonizm jako ruch artystyczny w Niemczech miał ośrodek w Dreźnie, Berlinie, Monachium. W 1905 roku w Dreźnie powstaje grupa Brucke (most)należą do niej Ernst Ludwik Kirchner, Erich Heckel, Emil Nolde. Do 1913 roku są stowarzyszeniem, które ma jedną wspólną pracownie, uprawiają malarstwo, grafikę ( ulubioną techniką e. jest drzeworyt, ale tez uprawiają akwafortę i litografię), rzeźba w drewnie- odkrywają rzeźbę murzyńską!!! Źródło sztuki-filozofia Nietzschego, literatura Strindberga i Dostojewskiego, niemiecki gotyk, wpływy Muncha i Fowistów- łączy ich podobne podejście do kompozycji, zagadnień kształtowania obrazu- będzie to głównie płaski obraz, kadry płócien będą bliskie, pełne, dające wrażenie rozsadzania ram. E. Nolde- „ W tropikalnym słońcu”, znany drzeworyt to „Prorok”, „Ukrzyżowania”, „Zmartwychwstanie”. Największa indywidualność całej grupy, obrazy bardzo dramatyczne, tematy religijne i erotyczne, często zwulgaryzowane. Po I wojnie światowej jego obrazy znalazły się na wystawie sztuki zdegradowanej, zorganizowanej przez nazistów e 1933-1937. usunięto z muzeum jego wszystkie prace ,a w 1942 do jego pracowni wpadła bomba i zniszczyła cały jego dorobek artystyczny. Kirchner- „ Marcella”, „Dziewczynka z japońską parasolka”, „Scena uliczna”, „Dwie kobiety na ulicy”. Portretował bohemę artystyczną. II grupa ekspresjonistów niemieckich powstała w 1910 roku w Berlinie.. nazwa- De Sturm, wydają swoje czasopismo- burza i przy wydawnictwie otworzyli swoja galerie o tej samej nazwie, działająca do 1924r. W środowisku Berlińskim najbardziej reprezentuje się postać Oscara Kokoschki, który tworzy psychologiczne portrety w estetyce ekspresjonizmu ( deformacja), wzbudza on skandal swoją sztuką, Morderca, Nadzieja kobiet- do tego jest jeszcze skandaliczny plakat. Pracował głównie w wydawnictwie i tam redagował swoje prace. Środowisko monachijskie( Der Blaue Reiter- błękitny jeździec) 1911r. Grupa międzynarodowa. Najsłynniejszy z tej grupy to Wasyl Kandyński, Franz Marc, Paul Klee. Grupa popierała rozwój wszystkich kierunków sztuki, na wystawach pokazywali prace ekspresjonistów, kubistów , abstrakcjonistów- łączyło ich zerwanie z odtwarzaniem natury, subiektywizm, czerpanie ze sztuki ludowej, dziecięcej, prymitywnej, szukali powiązania z muzyką i literaturą. W ich dziełach jest dużo romantyzmu. Grupa ta kończy działalność wraz z I wojna światową. Franz Marc- małe żółte konie, dziewczyna w czerwieni, niebieski koń. Kandyński- liryka.

KUBIZM-Genezy powstania kubizmu upatruje się w kilku zjawiskach. Od połowy XIX wieku artyści bardzo intensywnie i nieskrępowanie poszuki­wali nowych środków wy­razu, które pełniej niż do­tąd mogłyby oddać ich emocje i ująć otaczający świat. Każda następna ge­neracja twórców, opierając się na doświadczeniach poprzedników, chciała wnieść do sztuki coś nowe­go, odkrywczego. W wystą­pieniach artystów było również wiele spontanicz­nego buntu przeciw ustalo­nym zasadom, nieco prze­kory i chęci prowokacji opinii publicznej. Konflikt wyzwolonego, nie skrępo­wanego żadnymi regułami artysty z mieszczańskim społeczeństwach osiągnął wówczas punkt szczytowy. Inspiracją dla kubizmu stało się późne malarstwo Paula Cezanne'a, którego wielka po­śmiertna wystawa odbyła się w Paryżu w 1907 roku. Cezan­ne stawiał sobie za cel analizę budowy obrazu i konstrukcji przedstawianych motywów. Wydobywał z przedmiotów ich istotę barwę i bryłę. Doszedł do wniosku, że wszystkie kształty w naturze sprowadzić można do trzech podstawo­wych brył geometrycznych walca, kuli, stożka. Duży wpływ na formy używane w kubizmie wywarło także za­interesowanie sztuką prymi­tywną, wczesnośredniowieczną sztuką Półwyspu Iberyjskiego, a zwłaszcza rzeźbą afrykańską.

Kubizm jest to kierunek powstały we Francji ok. 1907 roku. Zainicjowany został przez P. Picassa i G. Braque'a. Kubizm położył podwaliny pod całą nowoczesną sztukę, zrywając z tradycyjnym naśladowaniem rzeczywistości i tworząc sztukę koncepcyjną. Wyszedł od doświadczeń Cezanne'a, jest ich rozwinięciem, a także wysunięciem ostatecznych wniosków z poszukiwań, jakie Cezanne zapoczątkował (jak przedstawić bryłę i przestrzeń na dwuwymiarowej powierzchni płótna; jak określić kolorem ową przestrzeń i bryłę bez uciekania się do tradycyjnie pojętego światłocienie i perspektywy; jak ukazać w obrazie proces patrzenia na rzeczywistość zamiast nieruchomego stanowiska i oka artysty wobec oglądającego przedmiotu). Dla ułatwienia rozważań nad kubizmem, zwykło się dzielić jego dzieje na trzy fazy: cezannowska, zwaną także geometryczną, lub prekubistyczną, analityczną oraz syntetyczną.

I FAZA- PREKUBISTYCZNA- 1906- 1910- wyszła od doświadczeń Cezanna, sprowadza wszystko do kształtów geometrycznych. Obraz będący manifestem to „Panny z Avinionu”- P.Picassa- uproszczone kształty, inspiracje sztuką prymitywną, murzyńską, kolor bardzo ekspresyjny. W tym okresie powstają martwe natury i pejzaże. Działa także George Braquw- płaszczyzny zetknięte krawędziami, rezygnacja z ilustracji, płasko kładziony kolor, obiektywizacja kształtu.

II FAZA- ANALITYCZNA- 1909-1912- Charakterystyczną dla niej stanie się decyzja rozbicia przedstawianego przedmiotu na mnóstwo małych geometryzowanych płaszczyzn. Zabieg ten pozwala przedstawić jednocześnie różne strony i aspekty tego samego obiektu.  Gama barwna staje się w tym czasie niezwykle wąska, opierając się w głównej mierze na brązach i szarościach. Picasso i Braque zaczynają proponować nowe techniki twórcze. Braque pierwszy wprowadza motywy z użyciem trompe-l'oeil, drukowane litery, gwoździe. Jako pierwszy zaczyna się też posługiwać szablonem do rysowania, a także grzebieniem do uzyskiwania falistych faktur. Pierwszy też stosuje w swych dziełach imitacje tapet, boazerii i marmuru a do farb dodaje piasku, opiłków żelaza lub drewnianych wiórków. Decydującą rolę odegrały też papierowe rzeźby, które co prawda nie przetrwały do czasów dzisiejszych, ale zainspirowały Picassa. Picasso włączył do swych obrazów kawałków ceraty imitujący plecionkę, tworząc w ten sposób pierwszy kolaż. Forma zdąża do abstrakcji, kolor monochromatyczny, przedmioty abstrakcyjne np. „Portugalczyk”. Wynaleziono nowe techniki: colage ( kolaż)- realny przedmiot nabiera nowych znaczeń.

III FAZA- SYNTETYCZNA- 1912-1915-Kubizm syntetyczny był reakcją na prawie abstrakcyjne formy kubizmu analitycznego. Jednak dopiero teraz naśladowanie przedmiotu zastąpiono jego syntetycznym znakiem. Za­miast rozbijać przedmioty na drobne elementy, ukazywano je w sposób jak najbardziej zredu­kowany, bez szczegółów, oddając nie ich wygląd, lecz istotę. Sugerowano przedmioty uproszczonym zna­kiem, który miał tylko zasadnicze cechy przedmiotu rzeczywistego. Przedmioty i postacie zbudowane były z dużych, jednolitych, wyra­źnie odznaczających się pła­szczyzn, wypełnionych żywymi barwami. Charakterystyczne dla tej fazy są także kolaże. Powsta­wały one przez naklejanie na płót­no fragmentów gazet, tapet, drew­na i szkła. Następuje w nich zde­rzenie dwóch różnych przestrzeni i rzeczywistości: malarskiej umownej, i przedmiotowej - zaczerpniętej z rzeczywistego świa­ta. Picasso montował również na płótnie trójwymiarowe konstruk­cje z kartonu i drewna, tworząc w ten sposób pierwsze wypukłe obrazy-rzeźby. W tym momencie kubizm osiągnął etap odznaczają­cy się upraszczającym, syntetyzu­jącym myśleniem, charaktery­stycznym dla sztuki XX wieku. Przedmiot staje się symbolem, ulega scaleniu, obraz mówi o tym co jest najważniejsze w przedmiocie.

Chociaż nowatorskie prace Picassa i Braque'a, nie spotkały się z aprobatą społeczną, to jed­nak szybko znalazły naśladow­ców w gronie młodych artystów, żądnych twórczego działania i burzenia starych schematów. W okresie analitycznym, czyli po 1909 roku, nad tymi samymi zagadnieniami zaczęło praco­wać już szersze grono artystów. Należeli do nich Juan Gris. Robert Delaunay, następnie ar­tyści z grupy "Section d'Or" (Złoty Podział) powstałej w 191 1 roku, w której działali m.in.:

Jean Metzinger, Albert Gleizes, Femand Leger, Francis Picabia oraz trzej bracia, Raymond Du­champ-Villon, Jacques Villon i Marcel Du­champ. Wśród artystów ściśle związanych z ku­bizmem w Paryżu w latach 1910 1914 znalazł się również Polak Louis Marcoussis, który w rzeczywistości nazywał się Ludwik Markus. Pochodził z Warszawy, a studia skończył w krakowskiej ASP. Twórcy ci, występując grupowo jako kubiści na oficjalnych Salonach Niezależnych, przyczynili się do rozpowszechnieni kierunku. Wśród kubistów z grupy "Sectio d'Or" zarysowały się odrębne tendencje, które z czasem zrodziły nowe kierunki artystyczne. Część z nich (na przykład Marcel Duchamp), zafascynowana współczesności i doświadczeniami filmu, równolegle do włoskich futurystów zaczęła się intere­sować problemem przedstawiania ru­chu na obrazie.

Wybuch I wojny światowej zakoń­czył rozwój kubi­zmu. Dopiero wte­dy jednakże zaczę­ły się ujawniać je­go mniejsze lub większe wpływy. Szczególnie silnie zainspirował on dwie przeciwstaw stawne koncepcje sztuki . Z jednej strony uproszcze­nia i rozkład przedmiotu w kubizmie doprowa­dziły stopniowo do powstania abstrakcji geo­metrycznej. Z drugiej zastosowanie w obrazach realnych przedmiotów zainspirowało sztukę da­daistów. Zgeometryzowanych form kubistycz­nych używali włoscy futuryści dla przedstawie­nia ruchu i jego dynamiki. Kubizm wpłynął tak­że na ekspresjonizm niemiecki, a w Rosji na tamtejszą prężną awangardę. Jeszcze większa liczba artystów wzięła z kubizmu jedynie jego najbardziej zewnętrzną formę, dopatrując się istoty kierunku tylko w stylizacji geometrycz­nej. Zjawisko to stało się szczególnie widoczne w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Kubizm zaznaczył się wyraźnie także w twór­czości artystów polskich, takich jak Tadeusz Makowski, Leon Chwi­stek, Andrzej Prona­szko, Tytus Czyżewski, Witkacy. W latach dwu­dziestych była bardzo popularna zarówno w Europie, jak i w Pol­sce sztuka dekoracyjna zwana art deco, powsta­ła z połączenia moty­wów klasycznych i 1u­dowych z formami ku­bistycznymi, uznawa­nymi za nowoczesne.

Kubizm był jednym z najważniejszych kie­runków artystycznych I połowy XX wieku. Rewolucjonizując ma­larstwo będące począt­kiem jego nowej ery, stworzył podwaliny ca­łej sztuki nowoczesnej.

 

KONCEPTUALIZM (sztuka pojęciowa)- kierunek w sztuce zapoczątkowany w 2 poł. lat sześćdziesiątych XX w. w Stanach Zjednoczonych, rozwinięty na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych; istotną cechą konceptualizmu jest rezygnacja z wykonywania przedmiotów sztuki w tradycyjnym znaczeniu ( obrazów, rzeźb, rysunków) i ograniczenie twórczości jedynie do pomysłu (stąd konceptualizm często jest zaskakującym połączeniem jakichś wyobrażeń, stworzeniem sytuacji wywołującej niespodziewane wrażenia i przeżycia u odbiorcy. Tworzywem sztuki konceptualizmu jest czysta koncepcja, przekazywana przez artystę w formie komunikatu słownego, wykresu, notatki , fotografii. Dzieło sztuki jako środek przekazu myślowego twórcy ulega wyeliminowaniu, gdyż zaciemnia ono sens tego przekazu, stanowiąc przedmiot estetycznej kontemplacji odbiorcy.( Roman Opałka, Józef Kasuth- „krzesło” pokazanie wszelkich zniszczeń krzesła składa się z przedziwnego krzesła-obiekt- drugim obiektem był tekst co to jest krzesło trzecim obiektem było zdjęcie tego krzesła ; Christo- pokazuje ważne budynki ; Smitshon- spirala ; Walter de Maria - ustawił na polu metalowe drągi i przyciągnął tym błyskawice podczas burzy )

HAPPENING- zorganizowane według określonego scenariusza lub zaimprowizowane widowisko, na które składa się wiele przedmiotów, działań ludzkich, zdarzeń itp., nie związanych logiczną akcją; odbywa się we wnętrzu lub na otwartej przestrzeni, często z udziałem widzów. Happening pozwala odbierać nie tylko wrażenia wzrokowe, ale też słuchowe, węchowe, dotykowe, rozłożone w czasie; przez kreowanie sytuacji absurdalnych ma na celu zaskoczenie, zaszokowanie, wywołanie niezwykłych skojarzeń( Alan Kaprow -„ 18 zdarzeń w 6 częściach” , John Cage- utwór muzyczny pt. „4 minuty i 33 sekundy” -siedział i przez 4 minuty ciągle przyciskał te same klawisze; Claes Oldenbury; Hermen Nitsh)

OP ART.-, wizualizm, kierunek w sztuce abstrakcyjnej rozwijający się w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w., wywodzący się z konstruktywizmu i pokrewnych kinetyzmowi. Kompozycje o jednorodnej lub rytmizowanej strukturze są zestawieniem prostych form geometrycznych czarno-białych, lub w skontrastowanych barwach, płaskich lub reliefowych, wywołujących wrażenie wklęsłości, wypukłości, pulsowania i falowania płaszczyzn, pozornego „przeskakiwania” niektórych kształtów wewnątrz układu, ich występowania przed płaszczyzną, wibracji kolorystycznych itp. Przedstawicielami są m.in.: J.Albers, R. Soto, V. Vasarely. Do rozpowszechnienia op art. przyczyniła się wystawa zorganizowana w 1965 w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku; pewne elementy wizualizmu wystąpiły również w ówczesnej modzie.

MINIMAL ART.- kierunek w sztuce współczesnej powstały w latach sześćdziesiątych XX w., odznaczający się prostotą, anonimowością, monumentalizmem, tendencją do ograniczenia środków plastycznych, zainteresowaniem przedmiotami niskiej rangi, gł. Masowymi wytworami przemysłu. Prace minimal art. maja przeważnie wielkie wymiary, operują formami o prostej, geometrycznej budowie, nawiązującej do produkcji przemysłowej ( proste bloki malowane na biało, formy przestrzenne przypominające skrzynie, sześciany z płyt metalowych itp. Minimal art. realizuje potrzebę powrotu do prostych przeżyć i podstawowych działań. Przedstawiciele to: R. Morris i Sol Le Witt., Richard Serra, Pierre Manzoni - kupa artysty w puszkach

BODY ART.- sztuka akcji, za tworzywo służy ciało artysty - ciało jako medium , działanie na swoje ciało, estetyka obrzydliwości. Przedstawiciele : Orlane (Orlan) która robi sobie operacje plastyczne i chce się zbliżyć do ideału który zrobili artyści ; Janis Kornelis w lat. 1970 wprowadził do galerii konie i one sobie tam stały , poćwiartował też woła w galerii .

HIPERRELAIZM -FOTOREALIZM rozkwit lata 70widzenie tzw. fotograficzne, realność optyczna tak jak aparat fotograficzny. Sposób tworzenia - zdjęcie na diapocytymie (slajdzie) tradycyjną kompozycje zastępuje rzutnik i obrysowywanie go na płótnie . Rezygnuje się ze wszelkiej twórczej ekspresji indywidualnej. Przedmioty ukazane precyzyjnie zgodnie ze wzorami . Tematyka codziennego życia artysty . Nie wymagało to dużych zdolności .

NEOPLASTYCYZM- kierunek abstrakcyjno-geometryczny w malarstwie, wywodzący się z kubizmu. Założenia opracował w 1914-1917 P. Mondrian na łamach czasopisma De Stijl, stwierdzając odejście współczesnego człowieka od myślenia przedmiotowego ku abstrakcji. Sztuka miała obrazować prawa rządzące Wszechświatem, czego wyrazem jest zestawienie dwóch kierunków linearnych: pionu i poziomu tworzących kąt prosty. Grę barwną wyrażają trzy kolory zasadnicze - żółty, czerwony i błękitny, symbolizujące materię, barwy neutralne natomiast - czerń, biel i szarość - wyrażają przestrzeń. Neoplastycyzm znalazł odbicie w architekturze funkcjonalizmu (m.in. G.T. Rietveld, Bauhaus). Teorię Mondriana rozwinął Th. van Doesburg.

SUPREMATYZM-jest to kierunek w sztuce abstrakcyjnej, zainicjowany przez Kazimierza Malewicza (manifest suprematystów został opublikowany w 1915) ok. 1913 roku. Wysunął on pogląd o supremacji czystego odczucia w sztukach plastycznych, całkowicie niezależnego od otoczenia. Aby to uzyskać należało wyeliminować tradycyjne środki wyrazu oraz wszelkie objawy przedmiotowości. Ilustracją tego były bezprzedmiotowe układy podstawowych geometrycznych form, początkowo o charakterze statycznym („Czarny kwadrat na białym tle”- 1915), później sugerujący ruch- dzięki diagonalnym osiom. W 1924- 1926 Malewicz zastosował koncepcje suprematyzmu w pracach trójwymiarowych (architekony, planity). Sumę przemyśleń dotyczących suprematyzmu Malewicz zawarł w pracy pt. „Die Gegendstandlose Welt” (1928). Suprematyzm oddziałał znacząco na rozwój abstrakcji geometrycznej, a także na kierunek konstruktywizmu w architekturze.

TWÓRCA SUPREMATYZMU- Kazimierz Malewicz (1878-1935) rosyjski malarz polskiego pochodzenia, teoretyk sztuki.

---