Personalizm
Według Jana Tomkowskiego - personalizm jest nurtem współczesnej myśli katolickiej. Podstawowe jego założenia zostały sformułowane w latach trzydziestych minionego stulecia w kręgu miesięcznika „Esprit”, którego założycielem był Emanuel Mounier (1905 - 1950). Podstawowe myśli personalizmu według Tomkowskiego to:
Człowiek jest jednością, jednością duszy i ciała,
Człowiek jest osobą,
Chociaż osoba jest jedyną dostępną nam rzeczywistością, definicja osoby nie istnieje,
Przeznaczeniem człowieka jest wykroczenie poza granice własnego „ja” („być” to „być kimś”),
Nie ma ucieczki od historii i czasu, w którym żyjemy - jesteśmy zmuszeni do uczestnictwa („zaangażowania”),
Polemika z marksizmem (człowiek nie jest zdeterminowany przez „konieczność dziejową”, posiada wolność wyboru),
Polemika z egzystencjalizmem (samotność jest złem, człowiek został stworzony do życia we wspólnocie),
Krytyka kapitalizmu i cywilizacji konsumpcyjnej, obrona autonomii, godności i wolności osoby).
P. Teilhard Chardin (1881 - 1955). Próbował pogodzić naukę chrześcijańska z założeniami ewolucjonizmu. „Wierzył, że świat jest procesem kosmicznym („kosmogeneza”), który doprowadzi do przemiany materii w rodzaj duchowej energii. Człowiek stanowi według niego nie centrum wszechświata, a „oś ewolucji” i podstawę życia na Ziemi. „Świat jest sanktuarium, a nie deterministyczną maszyną”.
J. Maritain (1882 - 1973) (neotomizm) bliski jest w poglądach personalizmowi, jest twórcą filozofii „ humanizmu integralnego” i E. Gilson (historyk filozofii średniowiecznej (1884 - 1978) wyrażali następujące myśli:
1.Człowiek posiada „substancjalną formę ciała” - duszę daną od Boga,
2. Z tego powodu jest w stanie dać pierwszeństwo celom duchowym,
3. Człowiek został powołany do czynienia dobra, współdziałania z innymi ludźmi, poszanowania życia, poszukiwania drogi do Boga,
4. Racje rozumu nie są sprzeczne z argumentami wiary,
5.W procesie poznawania rzeczywistości objawienie chrześcijańskie stanowi niezbędną pomoc dla ludzkiego rozumu - podaje Tomkowski.
Literatura: J. Tomkowski. Historia myśli. Od starożytności do XX wieku. Warszawa 2002 s.156.