Ochrona własności intelektualnej wykład 4
Prawo autorskie - prawo pokrewne
W ramach tego tematu trzy grupy zagadnień:
Prawa pokrewne
Prawo sui generis producenta baz danych
Zagadnienia szczegółowe
Prawa pokrewne - to dziedzina ściśle powiązana z prawem autorskim
- Są określone w jednym akcie prawnym i ujęte w szeregu wspólnych przepisów
- Łączą się wspólnymi przepisami w zakresie zestawu środków ich ochrony
Przedmiotem praw pokrewnych są dobra intelektualne, które nie będąc utworami pozostają z nimi w bliskiej - czasem nierozerwalnej - relacji
Ochrona opiera się na podmiotowych prawach cywilnych - bezwzględnych, z reguły majątkowych, zbywalnych, ograniczonych w czasie, powstających na rzecz wskazanych osób
Prawa do artystycznych wykonań - każde artystyczne wykonanie utworu lub dzieła sztuki ludowej pozostaje pod ochroną niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia
Artystycznymi wykonaniami są w szczególności działania: aktorów, recytatorów, dyrygentów, wokalistów, instrumentalistów, tancerzy i mimów, innych osób w sposób twórczy przyniających się do powstania wykonania.
Prawa do fonogramów i wideogramów:
Fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych
Wideogramem jest pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazków, z dźwiękiem lub bez, niezależnie od tego czy stanowi ono utwór audiowizualnych
Producentowi fonogramu lub wideogramu przysługuje wyłącznie prawo do rozporządzenia i korzystania z fonogramu lub wideogramu, bez uszczerbku dla praw twórców lub artystów wykonawców, w zakresie:
Zwielokrotniania określoną techniką
Wprowadzenia do obrotu
Najmu oraz użyczenia egzemplarzy
Publicznego udostępniania fonogramu lub wideogramu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Prawa do nadań programów:
Organizacji radiowej lub telewizyjnej przysługuje wyłącznie prawo do rozporządzenia i korzystania ze swoich nadań programów, bez uszczerbku dla praw twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów, w zakresie:
Utrwalania
Zwielokrotniania określoną techniką
Nadawania przez inną organizację radiową lub telewizyjną
Reemitowania
Wprowadzana do obrotu ich utrwaleń
Odtwarzania w miejscach dostępnych za opłatą wstępu
Udostępniania ich utrwaleń w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym
Prawa pokrewne wydawców
Przedmiotem praw pokrewnych są:
Pierwsze wydania
Wydania naukowe
Wydania krytyczne
Wydawcy, który jako pierwszy udostępnił utwór, którego czas ochrony już wygasł, a jego egzemplarze nie były jeszcze publiczne udostępniane, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzenia tym utworem przez okres 25 lat od pierwszej publikacji lub rozpowszechnienia. 80 lat od śmierci autora - domena publiczna.
Temu, kto po upływie czasu ochrony prawa autorskiego do utworu przygotował jego wydanie krytyczne lub naukowe, nie będące utworem, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzenia takim wydaniem i korzystania z niego przez okres 30 lat od daty publikacji.
Prawo sui generis
Sui generis - swego rodzaju, w swoim (własnym) rodzaju, swoisty, osobliwy
To określenie rzeczy lub zdarzenia jedynego w swoim rodzaju, jest synonimem czegoś osobliwego, najczęściej określa się tak pomysły, idee.
Przykład: unia monetarna krajów UE to rozwiązanie sui generis. Zobaczymy czy uda się jej przetrwać.
Prawo sui generis producenta baz danych
Konieczność wprowadzenia takich ochrony wynikała z tego, ze prawo autorskie nie chroniło komercyjnych baz danych (nie posiadały one twórczego układu czy twórczego wyboru, a więc nie mogły być traktowane jako utwór)
Konkurent mógł przejąć zawartość bazy nie ponosząc kosztów związanych z dotarciem do źródeł i zgromadzeniem danych, a następnie przy niewielkim nakładzie środków przestawić ją w nowy sposób.
Przedmiot ochrony - baza danych
Podmiot prawa - producent
Treść prawa producenta, czas ochrony
Producentowi bazy danych przysługuje wyłączne i zbywalne prawo:
Pobierania danych, rozumianego jako stałe lub czasowe przejęcie lub przeniesienie na inny nośnik oraz
Wtórnego ich wykorzystania w całości lub w istotnej części, co do jakości lub ilości, rozumianego jako publiczne udostępnianie w dowolnej formie
Czas trwania ochrony wynosi 15 lat
Dozwolony użytek baz danych
Wolno korzystać z istotnej co do jakości lub ilości część rozpowszechnionej bazy danych:
Do celów bezpieczeństwa wewnętrznego, postepowania sądowego lub administracyjnego
Do własnego użytku osobistego, ale tylko z zawartości nieelektronicznej bazy danych.
W charakterze ilustracji, prawo cytatu
Nie jest dozwolone powtarzające się i systematyczne pobieranie lub wtórne wykorzystanie sprzeczne z normalnym korzystaniem; naruszanie.
Prawo autorskie - prawa pokrewne, zagadnienia szczegółowe
Ochrona wizerunku
Organizacje zbiorowego zarządzania
Ochrona programów komputerowych
Plagiat
Ochrona wizerunku
Wizerunek oznacza wytwór niematerialny, który za pomocą środków plastycznych przedstawia rozpoznawalną podobiznę danej osoby/osób
Mogą to być: portrety, fotografie, karykatury
Wizerunek obejmuje dostrzegalne fizyczne cechy człowieka, pozwalające na identyfikację
Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenie osoby na nim przedstawionej
Zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną opłatę za pozowanie, przy braku wyraźnego zastrzeżenie
Zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku nie jest również wymagane, jeżeli wizerunek dotyczy:
Osoby powszechnie znanej, jeśli wykonano go w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych (politycznych, społecznych, zawodowych)
Osoby stanowiącej jedynie szczegół całości (zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza)
Prasa może rozpowszechniać wizerunki osób powszechnie znanych bez zezwolenia, pod warunkiem, że:
Osoba ta należy do kręgu osób powszechnie znanych
Jeśli wykonano go w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych (politycznych, społecznych, zawodowych)
Wykonano go w miejscu publicznych, w związku z działalnością tej osoby
Celem rozpowszechnienia jest realizacja zadania prasy, tj. rzetelnego informowania obywateli
Niedozwolone jest rozpowszechnianie znanej:
Został wykonany w sytuacjach i miejscach o charakterze prywatnym
W okolicznościach nie mających związku z rolą tej osoby w życiu publicznym
Celem rozpowszechnienia jest komercyjne wykorzystanie wizerunku
Wizerunek został wykonany przy uzyciu niedozwolonych technik, potajemnie
Wizerunek został wykonany w celu ujawnienia okoliczności z życia osobistego/intymnego osoby.
Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi
Organizacja zbiorowego zarządzania (OZZ) prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi są stowarzyszenia zrzeszające:
Twórców
Artystów wykonawców
Producentów
Organizacje radiowe i telewizyjne
Statuowanym zadanie OZZ jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie usprawnień wynikających z ustawy
OZZ mogą działać wyłącznie w formie zarejestrowanego stowarzyszenia
Przykładowe OZZ
Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych (SAWP)
Związek polskich artystów plastyków (ZPAP)
Związek artystów scen polskich
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS
Stowarzyszenie Filmowców polskich
Stowarzyszenie twórców Ludowych
Związek producentów Audio-Video
Związek polskich artystów Fotografików
Związek Stowarzyszeń Artystów Wykonawców (STOART)
Stowarzyszenie zbiorowego zarzadzania prawami autorskimi twórców dzieł naukowych i technicznych (KOPIPOL)
Stowarzyszenie Architektów Polskich
Stowarzyszenie Autorów i Wydawców „Polska Książka”
Podstawowe sfery działalności OZZ:
Zarządzanie prawami autorskimi lub pokrewnymi, które podejmuje:
Udzielanie zezwoleń na eksploatację
Kontrolowanie aktów eksploatacji
Inkasowanie oraz podział środków finansowych uzyskanych z tytułu eksploatacji
Ochrona powierzonych w zarząd praw autorskich lub pokrewnych
Reprezentowanie interesowanie podmiotów uprawnionych
Ochrona programów komputerowych
Programy komputerowe, jako podmiot praw autorskich, mogą być objęte ochroną taką, jak utwory literackie, pod warunkiem spełnienia przesłanek ochrony prawnoautorskiej
Jednocześnie, ze względu na ich specyfikę, przewidziano autonomiczne - w stosunku do innych utworów - zasady w zakresie ich ochrony i eksploatacji
Program komputerowy - „zestaw instrukcji przeznaczonych do użycia bezpośrednio lub pośrednio w komputerze w celu osiągnięcia określonego rezultatu”
Jako „utwór” może być chroniony program, który „stanowi przejaw działalności twórczej o indywidualnych charakterze”.
Ochronie autorskoprawnej podlega więc konkretny sposób, w jaki programista rozwiązuje określony problem
Indywidualną implementację algorytmy w programie komputerowym stanowi kod źródłowy mający postać tekstową i to taka postać algorytmu może być poddana ochronie praw autorskich
Niedokończony program komputerowy
Program maszynowy
Program wpisany do pamięci stałej komputera
Podmiotem jest twórca
Prawa majątkowe do programu stworzonego przez pracownika w ramach obowiązków służbowych przysługują pracodawcy
Pracodawca nabywa prawa do dysponowania programem: jeśli pracownik elementy „swojego” programu wykorzysta w innym programie, narusza autorskie prawa majątkowe pracodawcy.
Plagiat
Dochodzi do przejęcia (skopiowania) cudzego utworu
Nastąpi przypisanie sobie praw tego utworu lub jego elementów
Plagiat stanowi naruszenie podstawowego prawa osobistego twórcy jakim jego prawo do autorstwa
Konsekwencjami popełnienia plagiatu jest ponoszenie odpowiedzialności cywilnej i karnej
Konsekwencje popełnienia plagiatu w swerze naukowej i zadowolowej/edukacyjnej wynikają ze szczegółowych regulacji w ustawie o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki
Konsekwencjami plagiatu jest także odpowiedzialność dyscyplinarna pracowników naukowych, doktorantów, studentów.