POLITOLOGIA RELIGII W5
Poglądy reformatorów XV w
M. LUTER
1517 r - jego wystąpienie
Zapoczątkował niemiecką reformację.
Jego poglądy
PAŃSTWO:
pojmował jako augustynizm
państwo musi utrzymywać w ryzach zdeprawowanych ludzi
musi być surowe, musi karać wszelkich zbrodniarzy, zmuszać ludzi do porządnego życia.
Nie jest zadaniem państwa czynienie ludzi lepszymi
Koncepcja Lutra prowadziła do pełnej akceptacji ABSOLUTYZMU.
Boga też pojmował jako władcę absolutnego, potężnego.
Odrzucał wszelkie polityczne aspiracje ludu, lud porównywał do szatana , nie powinien dojść do władzy.
Władca powinien uciskać lud, karać, bić, tępić, palić, terroryzować, lud nie ma prawa do buntu czy rewolty.
Uważał że władca może gwałcić wszelkie prawa, a mimo to nie przestaje być władcą.
PAŃSTWO vs KOŚCIÓŁ :
zakwestionowanie politycznych ambicji duchowieństwa. Koncepcja kościoła niewidzialnego (teza) . Koncepcja ta szła u Lutra w parze z niechęcią do kościoła.
Państwo u Lutra staje się arbitrem doktryny religijnej i interpretatorem Pisma Świętego. To państwo ma kontrolować nauczanie religii.
Najwięcej korzyści w związku z relacjami państwo-kościół wynieśli książęta - w związku ze zniesieniem opłat na kościół.
Zwierzchnikiem kościoła był panujący monarcha.
Pastorowie byli pobawieni wszelkiego oparcia, byli obciążeni rodzinami ( Luter znosi celibat).
W połowie XVI w Pokój Augsburski - kończy szereg wojen
Luter potępiał LICHWE ( pożyczanie na procent ) .
Zasady:
„Kogo władza, tego religia” - zasada ta zostanie dopiero zniesiona 100 lat później w czasie Pokoju Westfalskiego.
Jan KALWIN
Pochodził z Francji . Studiował filozofię.
Związał się z obozem francuskiej reformacji ( przyczyną było m.in. iż jego ojciec popadł w konflikt i był ekskomunikowany) . Gdy we Francji zaczęto prześladować Kalwin - wyjeżdża ;)
Udaje się do Genewy - reformacja genewska
Musi uchodzić gdy do władzy dochodzą niechętni francuskim emigrantom. Kalwin powraca do Genewy po zmianie rządów i tam żyje do śmierci. Wywierał kolosalny wpływ na genewską Rade Miejską.
Ustrój Genewy pod rządami Kalwina - rodzaj dyktatury religijnej .Były to brutalne rządy, wyroki śmierci np. skazanie na spalenie Michała Serweta.
KALWIN:
uważał , że natura człowieka jest dogłębnie zdeprawowana, jest niewolnikiem zła
pisał, iż prawa bożego nie da się wypełnić
sławił majestat państwa, władza jest instrumentem Boga, wszelkie dyskutowanie nad legalnością władzy jest świętokradztwem.
PRAWO:
było ustanawiane przez rządzącego i nie należało się zastanawiać czy jest słuszne czy nie. Wykluczenie możliwości wszelkiego buntu wobec władzy.
Kalwin uważał że różnym ludom odpowiadają różne rządy.
Jego największe dzieło : „Nauka Religii Chrześcijańskiej”
Kalwin coraz bardziej zaczął chwalić ustrój republiki o charakterze oligarchicznym - gdzie rządzi tylko grupa najświetlniejszych obywateli.
Argumentował czerpiąc z Biblii.
jeżeli Bóg jest absolutnym władcą świata to nie przystoi mu robić konkurencje
trudno znaleźć człowieka który by posiadał wszystkie cnoty
Pro-republikańskie przekonania uzasadniał starym testamentem - tzw. rządy sędziów ( u Żydów) ;]
Relacja władza- kościół - państwo:
władza jest po to aby utrzymać wiarę chrześcijańską ( nawet poprzez kary)
aby ludzie nie znieważali Boga bluźnierstwem
następuje u Kalwina złączenie zadań religijnych i świeckich
odrzucał kierowanie sprawami kościoła przez państwo
pojęcie wiernego - przysięga wierności - przysięga wierności wobec państwa
ziemski kościół kalwiński - stoi mocno na własnych nogach i państwo nie powinno nim kierować.
Konsystorz - zwierzchnik w kościele kalwińskim ( skupiał wielu ludzi) . Surowa kontrola
mieszkańców Genewy, ich obyczajów, poglądów innych niż kalwińskie wyznanie
wiary. Konsystorz przy pomocy szpiegów kontrolował obywateli Genewy.
Zakazane były zbyt huczne zabawy, wulgarne słowa, gra w kości, tańce.
Wpływ poglądów kalwinów na kształtowanie się mentalności kapitalistycznej/ KAPITALIZMU:
Tezę wysunął w „Etyce protestanckiej” ( swojej pracy) Max Weber.
Wyszedł ze spostrzeżenia że najwyższe wyniki ekonomiczne osiągają państwa pod władzą kalwinów. Kalwinizm koncentrował się na pracy, ograniczeniu konsumpcji, gromadzeniu majątku - ukształtowanie się kapitalizmu.
Nauczanie reformatorów nie zapowiadało takiego zwrotu - zarówno M.Luter jak i J.Kalwin.
Oddzielenie zagadnień ekonomicznych od wiary:
Luter, Kalwin
Bogacenie się, a przestrzeganie wartości moralnych.
KALWIN
uznawał istnienie banków, kapitałów
pobieranie procentów było wg niego dozwolone pomimo zakazu z Biblii
nie zgadzał się z naukami Arystotelesa o bezprodukcyjności pieniędzy
pożyczki dla biednych - musza być bezprocentowe
nie można wzbogacać się na szkodzie bliźnich
Powstaniu mentalności kapitalistycznej sprzyjały 2 zasady:
Predestynacji ( przeznaczenia) - wszyscy ludzie z góry są czemuś przeznaczeni
Zasada iż ziemski zawód (wykonywany) jest służbą na chwałę bożą.
PREDESTYNACJONIZM [ koncepcja] - z góry zdecydowani o potępieniu bądź zbawieniu
człowieka. Człowiek nie może na ten wyrok wpłynąć, ale człowiek jest w stanie chociaż ten wyrok poznać ( wg kontynuatorów Kalwina). Jeśli komuś powodzi się w życiu ziemskim, gospodarczym - to znaczy że został przeznaczony do zbawienia, bo się mu powodzi.
Praca została podniesiona do rangi obowiązku bożego.
W XVII - angielscy PURYTANIE - radykalny odłam kalwinizmu
Zradykalizowali poglądy, zanegowali wszelkie rozdziały pomiędzy życiem ekonomicznym a wiarą (praca dla dobra własnego i wspólnego) .
twierdzili, że bogacenie się nie jest niebezpieczeństwem a wręcz należy do niego dążyć
praca ma cel duchowy, doskonali człowieka
krytykowali ubóstwo i lenistwo
natomiast z drugiej strony nakazywano stronienie od luksusu
Neoscholastycy z Salamanki
posługiwali się pojęciami popytu i podaży
KONCEPCJA MONARCHOMACHÓW ( Kalwinizm) - czyli tyranobójców
Kalwini francuscy - Hugenoci.
We Francji:
Reformacji patronowała królowa Małgorzata
„konfesja paryska” - deklarowała wierność francuskich protestantów katolicyzmowi
XVI w we Francji to seria wojen religijnych .
Opozycja hugenocka - jej stanowisko zaostrzyło się od czasu ogłoszenia zakazu religii kalwińskiej
we Francji przez Katarzynę Medycejską, aż do uznania prawa do
tyranobójstwa.
Idee monarchomachów
idee monarchii ograniczonej - Franciszek Chotman w swoim traktacie dowodził ,że hugenoci są obrońcami starej dobrej konstytucji Francji
zasada suwerenności ludu - czyli lud jako całość jest wyższy od króla
NURTY PLEBEJSKIE REFORMACJI
Radykalizm nawiązujący do mistycyzmu
wiara w bezpośrednią inspirację bożą
mistycyzm polegał na stawianiu inspiracji bożej ponad
odrzucanie świata doczesnego, polityki , państwa - nie mieszanie się do polityki ;)
2 nurty Donabaptyzmu :
1.
2. wojownicy (przedstawiciel - Tomasz MUNZER )
Sekta „ABC Darian”
Tomasz MUNZER
Związany był początkowo z Lutrem.
wymiar społeczny wolności chrześcijańskiej
naczelna teza Munzera :
„Oddanie władzy prostemu ludowi” .
tylko lud może zapewnić ład boży , ma to wymiar / oblicze komunistyczne
chciał zniszczenia wrogiej ludowi władzy, utworzenia społeczności bezklasowej
wspólna własność, kult pracy
Bracia Polscy - ARIANIZM
( inna niż średniowieczni od Arianusza ;] )
wyodrębnia się z kalwinizmu polskiego ( pierwszy zbór)
głoszą hasła radykalnych reform
odrzucają 2 i 3 osobę trójcy świętej
radykalizm społeczny - odrzuca wojny, urzędy, składanie przysiąg
3