POLITOLOGIA RELIGII 14.03.06 W9
Rewolucja Francuska - rewolucja przeciwko nowym ideom, poszukiwanie argumentów na rzecz starego ładu - szukano w katolicyzmie ( jakieś oparcie).
W filozofii politycznej tradycjonalizmu.
Filozofia polityczna - przekonanie, że zespół wyobrażeń o ____ musi mieć jednolity charakter.
Rewolucja nie jest słusznym buntem wg filozofii politycznej, jest wynikiem zsekularyzowanej herezji.
KONTREWOLUCJONIŚCI FRANCUSCY / TRADYCJONALIŚCI
Najwybitniejsi przedstawiciele:
J. DEMESTR
J. De Monale
Przekonanie, że przed rewolucyjna monarchia była w idealny sposób odpowiadająca. Monarchia buduje ład polityczno - państwowy z niczego. Suweren, tworzy ład z anarchii jednostek, odmawiając im tworzenia społeczeństwa bez władzy - sytuacja jak u Hobbes'a.
Nie ma możliwości buntu przeciwko władzy, każda próba prowadziłaby do anarchii. Władza musi być jednością , jedną osobą ( analogia teologiczna do Boga). Inaczej musiałoby się to skończyć chaosem. Tradycjonaliści szukają podobieństwa suwerena w kościele i państwie.
Nie ma przelania władzy przez lud na monarchę, ale jedynie wyznaczenie osoby - czyli desygnat ( wskrzeszenie teorii regalistycznych - średniowiecze ;]).
Demestr - jako radykalny ultra - moltanin, zwolennik sojuszu pomiędzy tronem a ołtarzem - jako pewne połączenie o charakterze uniwersalnym, które musi istnieć. Za suwerena w kościele postrzega papieża, a oparciem jest hierarchia.
Hierarchowie wyrażają swoja wolę poprzez sobory.
Monarchia absolutna - idealny odpowiednik struktury kościoła ( polityczny odpowiednik katolicyzmu).
Organizacja państw o ustroju arystokratycznym ( Holandia, Wenecja) - ich odpowiednikiem religijnym jest LUTERANIZM . Na czele wspólnoty - jakiś naczelnik ( i w kościele w państwie/ biskup czy królewicz).
Brakuje mu autorytetu osoby sprawującej funkcję z woli Boga. Naczelnik jest tylko wybrańcem ludu i namiestnikiem Boga. Mimo tego, że luteranizm był i jest popierany przez książąt Rzeszy, nie jest tożsamy z monarchizmem.
Ustroje demokratyczne wg niego ( np. Genewa) - demokracja jako zasada gdzie rządzi ogół - kalwinizm, purytanizm i inne radykalne grupy protestanckie.
Demestr rysuje paralele porównując sferę polityczną i religijną. Swoboda głoszenia poglądów politycznych wyprowadzona jest z zasady o dowolnej interpretacji tekstów biblijnych.
niechęć do hierarchii i autorytetów
Demestr dostrzega szczególny charakter reformacji zlaicyzowanej.
System rządów mieszanych ( Anglia)
Anglikanizm jest odpowiednikiem religijnym politycznego ustroju Anglii : król + parlament ( 2 izby - lordów i gmin). Mamy do czynienia tu z pomieszaniem 3 form ustrojowych. Podobnie z religią. Anglikanizm to połączenie katolicyzmu, luteranizmu, kalwinizmu. Tak się dzieje ponieważ anglikanizm np. łączy zasadę demokratyczną z ideą wyboru państwowości.
Monarchia konstytucyjna ( Francja)
Powstała w 1789 roku, ale formalnie w 1791 r. na mocy konstytucji aż do śmierci Ludwika XVI
wraz z upadkiem monarchii absolutnej zachwiał się kościół katolicki
hierarchiczna i dogmatyczna struktura kościoła nie pasuje do modelu wczesnorewolucyjnego społeczeństwa
upodobnienie religii - liberalizacja kościoła, likwidacja hierarchii ( przez rewolucjonistów).
Nowa władza próbowała znieść ta sprzeczność pomiędzy kościołem a ustrojem państwa (zmieniającym się przez rewolucjonistów). Dla Demestra było to coś normalnego.
Teologia polityczna zakłada, że władza kościelna próbuje modelować wedle siebie władzę świecką i na odwrót. Cel jest ten sam - sojusz pomiędzy tronem a ołtarzem.
Zasady tej teologii wymagają panowania albo ładu albo anarchii w obu sferach - kościoła i władzy świeckiej.
Przykład Francji i Wielkiej Brytanii - szczególnie niepojęty dla Demestra.
Formuła rządów mieszanych ( Anglia) - formuła teologii mieszanych - prowadzi zawsze do zwycięstwa zasad demokracji.
Demestr z demokracją łączy ateizm i protestantyzm. Nazywał wrogów monarchii absolutnej( przed rewolucyjnej) - heretykami politycznymi.
Analizował również religie pogańskie - władza oparta na strachu. Odpowiednikiem będą formy władzy oparte na terrorze - tyrania, despotyzm.
Środowisko godzące rewolucję z kościołem
Pismo L'AVENIZ
Założyciel i redaktor : ks. Felicite de Lemennais - jeden z czołowych myślicieli tradycjonalistycznych. Wielka nadzieja obozu kontrrewolucyjnego, napisał wiele prac o tradycjonalizmie ( klasyka). W drugiej połowie lat 20tych zaczyna skłaniać się ku liberalizmowi i chce doprowadzić do fuzji liberalizmu z katolicyzmem.
Druga połowa lat 20tych - Lemennais zrażony do restauracji prawdziwie katolickiej monarchii we Francji zmienia swoje poglądy - łączenie sprawy wolności ludów.
Ostatni numer pisma - Manifest świadczący o całkowitym przejęciu kardynalnych haseł ideologii liberalnej. Jego zdaniem uwolnienie spraw duchowych od władzy politycznej - władza pod żadnym pozorem nie powinna mieszać się w religię.
wolność prasy nie może być ograniczana cenzurą
wolność wychowania
wolność zrzeszania się np. intelektualnego jako rzecz święta
Lemennais podkreślał, że kościół popełnia samobójstwo łącząc religię z ideą monarchistyczną ( broniąc się przed sekularyzacją narodów europejskich). On i środowisko skupione wokół niego opiniami tymi wzbudzało duże zamieszanie i zaniepokojenie.
Papież Grzegorz XVI 1832 r. - w encyklice „ Miravi vosl Sigalum nos” potępia jego środowisko (Lemennaisa) a właściwie ich poglądy.
L. nie podpisał się pod tymi zarządzeniami papieskim. Publikuje książkę „Słowa człowieka wierzącego” w której zaostrza swoje stanowisko.
1834 r. - ksiądz Lamennais został imiennie potępiony w encyklice.
Skutkiem było wyodrębnienie się z nurtów katolicyzmu:
nurt radykalny
nurt umiarkowany - był politycznie i społecznie dość konserwatywny ( podporządkowany Stolicy Apostolskiej)
Lamennais w swojej kolejnej książce określa Rzym „ohydną kloaką” , nawet na łożu śmierci nie zdecydował się na pojednanie.
Pierwsze organizacje partie o charakterze chrześcijańskim - pod koniec XIX wieku.
Nurt umiarkowany
Reprezentują współzałożyciele pisma L'aveniz czyli Montalembert, Lacozdeize.
Nie podporządkowali się orzeczeniom stolicy apostolskiej.
R U C H Y O C H A R A K T E R Z E N A C J O N A L I S T Y C Z N Y M
I ich stosunek do religii i kościoła
Ruchy zwrócone przeciwko liberalizmowi czy demokracji.
NARODOWY SOCJALIZM
[ uzupełnienie na ćwiczeniach fragment książki B.Grotta o religii w III Rzeszy ]
Kwestia konkordatu pomiędzy III Rzeszą a Watykanem.
Inicjatywa wyszła ze strony nazistów. Podpisanie lipiec 1933 r.
Stolica Apostolska zareagowała na ten pomysł szybko - ponieważ nasilał się terror w Niemczech, kościół spieszył się, interesy katolików w Niemczech należało zabezpieczyć.
Systematycznie czyszczono scenę polityczną przez Hitlerowców. Część episkopatu niemieckiego naciskała stolicę apostolską do jak najszybszego podpisania konkordatu. Hitler liczył, że zawarcie konkordatu przyniesie mu określone korzyści - wewnątrz państwa i za granicą ( o charakterze propagandowym), chciał przy pomocy konkordatu wyeliminować wszelkie siły o charakterze religijnym.
Taktyka - artykuł odpolityczniający - Hitler chciał zadać cios partii centrum ( katolickiej) , kościół liczył na zabezpieczenie wolności katolików ( wyznania, nauczania).
Mimo konkordatu ukazywały się liczne zakazy ( nieścisłości w konkordacie dały tę możliwość). Swoboda działań katolików - nie mogło być o niej mowy w III Rzeszy ;>
Następowała ideologiczna ofensywa partii, która uderzała w katolicyzm, prasę kościelną, w kościelne organizacje, zamykała szkoły wyznaniowe, zakony. Konkordat pozwalał jednak na piętnowanie pewnych działań będących nadużyciami.
Funkcja konkordatu jako linii obronnej - była aktualna do 1945 roku i do tego czasu kościół wykorzystywał go w obronie chrześcijaństwa.
Lata 1933 - 1936 r. - 34 pisma papieża Piusa XI m.in. encyklika Mit Brennenger Sorge.
K W E S T I A : H I T L E R A C H R Z E Ś C I J A Ń S T W O
Czy Hitler wierzył w Boga? W Mein Kampf - zapewniał że tak ;]
Jednocześnie Hitler formuje w Mein Kampf obraz Boga na własne potrzeby. Rola Boga sprowadzała się tam do bezwarunkowego popierania działań Hitlera. Nauki H. Były w sprzeczności z chrześcijaństwem ( np. że Jezus był Żydem a z punktu widzenia ideologii nazistowskiej było to nie do przyjęcia).
Koncepcja aryjskiego Jezusa ;) odrzucenie chrześcijaństwa w całości i powrót do religii przed-chrześcijańskiej.
Jednak w Mein Kampf nie ma bezpośredniej krytyki Jezusa . Hitler odstąpił w Mein Kampf od pewnych swoich zasad, powodem był jego konformizm - musiał liczyć się z tym, że naród Niemiecki może się z tym nie zgodzić, chciał zachować jakieś pozory.
W Mein Kampf - mówił o innych wyznaniach - np. o protestantyzmie, których nie potępiał.
Instrumentalne podejście Hitlera do religii i kościoła , które potrzebne są maluczkim by trzymać ich w ryzach, to potrzebne okresowo , do czasu aż znajdzie się lepsze zastępstwo dla religii chrześcijańskiej. Hitler podkreślał w Mein Kampf, że w ramach ruchu narodowego socjalizmu mogą uczestniczyć katolicy nie wchodząc w żaden konflikt własnego sumienia.
Generalne poparcie Hitlera dla roli kościołów łączy się też z krytyką konkretnej działalności np. brak poparcia kościoła katolickiego dla ludności austriackiej przed I wojną światową czy brak walki z żydostwem ;) i prowadzenie kolonii zamiast skupić się na Europie.
Praktyczny wyraz narodowego socjalizmu wobec religii polityka prowadzona przez A. Grajzera warty(??) pole doświadczalne polityki narodowo - socjalnej wobec religii, wypróbowywano pewne metody, które chciano rozciągnąć na konkretne tereny.
3