INFLACJA I JEJ SKUTKI

Pojęcie inflacji pochodzi od łacińskiego słowa inflare - wzdymać nadmuchiwać. Po raz pierwszy zostało ono użyte na określenie wzrostu cen wywołanego nadmierną emisją pieniądza w czasie amerykańskiej wojny domowej w latach 1861-1865.

Pojęcia:

Inflacja - oznacza zjawisko wzrostu ogólnego poziomu cen dóbr w pewnym okresie. Inflacja występuje wówczas, gdy rośnie ogólny poziom cen, a nie pojedynczych dóbr. Jako inflacji nie traktuje się także sezonowego wzrostu cen niektórych dóbr, lecz wzrost cen utrzymujący się przez dłuższy czas.

Deflacja - zjawisko spadku ogólnego poziomu cen. Utrzymujący się dłużej proces spadku poziomu cen prowadzi do ograniczenia produkcji, masowych zwolnień, wzrostu bezrobocia, a w konsekwencji do dalszego spadku popytu i bankructwa. Nie jest zjawiskiem pożądanym. Przykład: spadek cen w czasie światowego kryzysu gospodarczego w latach 1929-1933.

Stagflacja - wzrost ogólnego poziomu cen, któremu odpowiada stagnacja produktu krajowego brutto (innymi słowy-występuje w przypadku równoczesnego występowania stagnacji gospodarczej i wysokiej stopy inflacji)

Slumpflacja (reflacja) - oznacza łączne występowanie dwóch procesów a mianowicie inflacji oraz recesji, oznaczającej głęboki spadek produkcji i zatrudnienia. Charakteryzuje się wzrostem ogólnego poziomu cen i spadkiem PKB.

Inflacja inercyjna- inflacja utrzymująca się na tej samej wysokości tak długo, aż wydarzenia ekonomiczne wymuszą jej zmiany. Inne jej nazwy to: inflacja rdzenna, podstawowa lub oczekiwana. Przykład: Stany Zjednoczone w latach dziewięćdziesiątych.

Inflacja jawna - inflacja jako wzrost ogólnego poziomu cen. Sytuacja, w której w danym kraju nie ma administracyjnych ograniczeń wzrostu cen. Typowa forma przejawiania się inflacji w krajach o gospodarce rynkowej.

Inflacja ukryta - charakteryzuje się występowaniem luki inflacyjnej, czyli nadwyżki globalnego popytu nad podażą. Jako miernik inflacji ukrytej może służyć kształtowanie się cen na „czarnym rynku” lub zmiany kursu waluty krajowej w stosunku do innych walut. Charakterystyczna cecha rozwoju gospodarek centralnie zarządzanych.

Inflacja umiarkowana - wzrost cen nie przekraczający rocznie 10%.

• pełzająca - do kilku procent w skali rocznej - nie powodująca zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych, poddająca się kontroli,

• krocząca - nie przekraczająca 10% - oczekiwania inflacyjne wywołują określone zachowania podmiotów gospodarczych wzmagające ten proces, przy czym zaczyna się ona wymykać z pod kontroli.

Inflacja galopująca - inflacja dwu- i trzycyfrowa. Przykład: Włochy, Japonia, Argentyna, Brazylia.

Hiperinflacja - charakteryzuje się szybkim i ciągle przybierającym na sile wzrostem cen, który uniemożliwia sterowanie procesami ekonomicznymi. W tej sytuacji pieniądz przestaje spełniać swoje funkcje i następuje ucieczka od pieniądza na rzecz wymiany naturalnej towar za towar. Przykład: Niemcy po pierwszej wojnie światowej w latach 1918-1923.

Stopa inflacji - zmiana poziomu cen. Oznacza tempo wzrostu lub spadku poziomu cen z roku na rok.

Inercyjna stopa inflacji - stopa inflacji, która jest oczekiwana i która zostaje wbudowana w umowy i w porozumienia nieformalne.

Inflacja popytowa (czyli inflacja napędzana przez popyt) - powstaje wtedy gdy popyt łączny rośnie szybciej niż potencjał wytwórczy gospodarki, co podnosi ceny, aby została zachowana łącznej podaży i popytu. (społeczeństwo finansuje swe wydatki za pomocą emisji pieniądza. Szybki wzrost podaży pieniądza zwiększa łączny popyt, co z kolei podnosi poziom cen.)

Inflacja kosztowa (czyli inflacja napędzana przez koszty; inflacja podażowa) - inflacja wynikająca ze wzrostów kosztów w okresach wysokiego bezrobocia i niskiego wykorzystania zasobów.

Mierniki inflacji:

Stopa inflacji =	Poziom cen w roku bieżącym - poziom cen w roku poprzednim	x 100 [%]
			Poziom cen w roku poprzednim

• Indeks wzrostu cen dóbr konsumpcyjnych - oblicza się go dzieląc wydatki przeciętnego gospodarstwa domowego na zakup reprezentatywnego koszyka dóbr w badanym roku przez analogiczne wydatki w roku przyjętym za bazowy.

CPI=

Gdzie:

CPI - indeks cen towarów konsumpcyjnych

Pio - cena dobra „i” w roku bazowym

Pit - cena dobra „i” w roku badanym

Qio - waga dobra „i” w roku bazowym

Qt - waga dobra „i” w roku badanym dla i=1,2,3,…,n

Koszyk towarów konsumpcyjnych - jest skonstruowany na podstawie danych dostarczanych urzędowi statystycznemu przez wybrane gospodarstwa domowe, przy czym struktura tych gospodarstw powinna odpowiadać strukturze typowej dla danego kraju, czyli powinna być reprezentatywna dla danego społeczeństwa.

• Deflator cen PKB - oblicza się jako relację miedzy PKB w cenach nominalnych a PKB w cenach realnych

Przyczyny inflacji:

1. Bezpośrednie:

• Powtarzalne przewyższanie podaży przez popyt

• Sfinansowanie deficytu budżetowego poprzez dodrukowanie pieniędzy

• Wzrost płac

• Wzrost cen

Pośrednie:

• zwiększona podaż pieniądza poprzez:

• żądania związków zawodowych

• działalność banków(z bankiem centralnym na czele)

• presję partii politycznych

• ograniczona podaż dóbr. Przyczyny:

• ograniczone zasoby czynników wytwórczych

• niedostateczne inwestycje

• niedostateczne zainteresowanie biznesu rozszerzeniem działalności gospodarczej

Skutki inflacji:

Inflacja wywołuje wiele negatywnych skutków ekonomicznych, społecznych i politycznych.

• Redystrybucja dochodów i majątku:

• Nieoczekiwana inflacja powoduje transfer dochodów między generacjami zwiększając redystrybucję dochodów na korzyść ludzi młodych

• Straty: ludzi o stałych dochodach, pracowników najemnych, emerytów i innych odbiorców świadczeń społecznych

• W czasie inflacji zyskują na ogół właściciele dóbr rzeczowych zwłaszcza ziemi i budynków, a tracą posiadacze majątku wyrażonego w postaci pieniężnej

• Płace realne spadają co prowadzi do obniżenia realnych dochodów ludności; pogłębia się niepewność jutra

• Inflacja obniża ciężar spłaconych kredytów

• Inflacja rodzi niepewność co do oczekiwanych zysków przez co zniechęca do podejmowania ryzykownych inwestycji

• Producenci odczuwają inflację poprzez:

• Wzrost kosztów produkcji

• Utrudnienie prowadzenia rachunku ekonomicznego

• Zmniejszenie popytu nabywców co prowadzi do obniżenia wytwarzanych dóbr i usług

• Osiągnięcie znacznych zysków, ale w dużym stopniu tylko „na papierze”

• Zmniejszenie majątku przedsiębiorstwa, a zgromadzone środki na amortyzację nie wystarczą w przyszłości na zakup nowych maszyn

• tzw. „Koszty zmiany menu”- przy częstych zmianach cen firmy muszą wydawać swoje zasoby rzeczowe na odpowiednie korekty

• Wśród konsumentów zaobserwować można:

• Spadek zaufania do pieniądza

• Tendencje do zamiany posiadanych pieniędzy na konkretne towary-„Ucieczka w dobra rzeczowe”.

• tzw. „koszty zdzieralnych zelówek”- symbolizują tu cały dodatkowy czas i wysiłek wkładany przez ludzi w zawieranie transakcji wówczas, gdy próbują oni poradzić sobie za pomocą mniejszych zasobów realnego pieniądza

• zniechęcenie do oszczędzania

• Państwo:

• Czerpie korzyści z inflacji w postaci realnie wyższych wpływów podatkowych

• Inflacja prowadzi do wypaczania relacji cen, stóp podatkowych i realnych stóp procentowych

• Nieoczekiwana inflacja obniża realną wartość całego pozostającego do spłaty deficytu budżetowego

• Dewaluacja waluty krajowej ( obniżka kursu)- która wzmacnia pozycje eksporterów, ale osłabia pozycje importerów co stanowi z kolei przyczynę dalszego wzrostu cen

• Spadek siły nabywczej danej waluty i obniżka jej kursu mogą także w wielu przypadkach prowadzić do ucieczki kapitału za granicę. (właściciele wymieniają walutę krajową na waluty obce w celu ratowania posiadanych środków pieniężnych przed inflacją)

• Drenaż podatkowy- to wzrost realnych wpływów podatkowych wywołanych inflacją, która zwiększa dochody nominalne i sprawia, że niektórzy ludzie zostają zaliczeni do wyższych przedziałów opodatkowania w ramach systemu progresywnego podatku dochodowego

• powoduje spadek wartości pieniądza, czyli jego deprecjację,

• osłabia eksport (waluta krajowa stopniowo traci na wartości w stosunku do innych walut wymienialnych w krajach o niższej inflacji)

• wprowadza zamieszanie na rynku papierów wartościowych, przez co zakłóca system finansowy kraju.

• Lekka inflacja stymuluje wzrost gospodarczy

• Inflacja galopująca czy hiperinflacja prowadzą do całkowitego zakłócenia procesu produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji, aż do zjawiska ucieczki od pieniądza i przechodzenia na wymianę naturalną.

• Zwalczanie inflacji może spowodować: większe bezrobocie, niepełne wykorzystanie posiadanych możliwości wzrostu PKB.

Praktycznie niewielka inflacja(2-3%) jest nieunikniona w każdej dynamicznej gospodarce i nie musi być przeszkodą w rozwoju działalności gospodarczej, a jest jej zwykłym objawem (niektórzy ekonomiści uważają nawet, że wpływa ona korzystnie na dynamikę gospodarki.)

Polityka przeciwdziałania inflacji (polityka dezinflacyjna):

• Polityka administracyjnego ograniczania wzrostu płac i cen - nieskuteczna, prowadzi do powstanie inflacji ukrytej.

• Polityka pieniężna - sterowanie podażą pieniądza; jest domeną banku centralnego, który podejmuje energiczne działania, by zdusić inflacje w zarodku przez ograniczenie tempa wzrostu ilości pieniądza w obiegu, podnoszenie stóp procentowych, a w konsekwencji hamowanie wzrostu realnego produktu i wzrosty bezrobocia. Jej skuteczność zależy od równoczesnego prowadzenia odpowiedniej polityki fiskalnej, płacowej i cenowej.

• Polityka fiskalna, czyli przeciwdziałanie deficytowi budżetowemu.

• Polityka płacowa- czyli unormowanie systemu płacowego poprzez dostosowanie płac do wydajności pracy

• Polityka cenowa- czyli przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym i zawyżaniu cen.

• Polityka dochodowa- jest próbą bezpośredniego oddziaływania na wysokość płac i innych dochodów

Osiągnięcie postępów w obniżaniu inflacji wymaga istotnych przemian w strukturze gospodarczej, w tym przekształceń własnościowych, dalszego rozwoju mechanizmów rynkowych oraz poprawy efektywności i konkurencyjności. Również nasz podręcznik podaje, że aby dobrze zwalczać inflacje, społeczeństwo musi mieć zaufanie, wiarygodność do panującego rządu.

Inflacja a bezrobocie.

Krzywa Phillipsa jest użytecznym narzędziem analizy krótkookresowych zmian bezrobocia i inflacji. Ukazuje, występującą w krótkim czasie, tymczasową zależność między inflacją a bezrobociem, gdy gospodarka dostosowuje się do gwałtownej zmiany wielkości globalnego popytu. W krótkim okresie wzrost popytu, obniżający stopę bezrobocia do poziomu niższego od stopy naturalnej, spowoduje wzrost inflacji, czyli istnieje wybór między inflacją a bezrobociem. Zgodnie z pierwotną wersją tej teorii: wyższej inflacji powinna towarzyszyć niższa stopa bezrobocia i odwrotnie.

KRZYWA PHILLIPSA

Krzywa Phillipsa dowodzi, że wyższej stopie inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia. Sugeruje to że możemy wybrać niższe bezrobocie za cenę wyższej inflacji lub odwrotnie, innymi słowy krzywa Phillipsa obrazuje odwrotną zależność między wyższą inflacją a niższym bezrobociem.

(w latach sześćdziesiątych sądzono, że stopie bezrobocia wynoszącej 2,5% towarzyszyłaby stopa inflacji równa 0)

Stopa inflacji -4 -2 0 2 4 6	A E U* B
	1 2 3 4 5 6 Stopa bezrobocia

Omówienie wykresu:

Punkt E- punkt równowagi długookresowej.(W punkcie E inflacja wynosi 0, a bezrobocie równało się stopie naturalnej U*).

A. Gdy:

-wzrasta popyt globalny,

-ceny nieco wzrastają,

-inflacja jest wyższa od zera

następuje przejście gospodarki do stanu, któremu może odpowiadać punkt A na krzywej Phillipsa.(wyższy poziom łącznego popytu spowodował spadek bezrobocia poniżej jego stopy naturalnej U*).

W punkcie A:

1. płace stopniowo rosną, reagując na wzrost popytu na pracę

2. ceny podnoszą się, w miarę jak przedsiębiorstwa rekompensują sobie ten wzrost płac.

3. występuje spadek realnej podaży pieniądza

4. wzrasta stopa procentowa

5. spadek popytu na realne zasoby pieniądza

6. spada globalny popyt

7. wzrasta bezrobocie

co prowadzi do przesunięcia się gospodarki do punktu E.

B. Gdy:

-spada popyt globalny

-następuje pewien spadek płac

-występuje pewien spadek cen

Inflacja staje się wówczas ujemna, wystąpi tzw. deflacja (spadek popytu globalnego spowoduje wzrost bezrobocia). Gospodarka przesunie się w kierunku punktu B po krzywej Phillipsa.

W punkcie B:

1. występuje przymusowe bezrobocie

2. występuje stopniowy spadek cen

3. występuje stopniowy spadek płac

4. podnosi się realna podaż pieniądza

5. obniża się stopa procentowa

6. zwiększa się całkowity popyt

co prowadzi do przesunięcia się gospodarki do punktu E.

Wnioski:

1. błędem jest interpretowanie krzywej Phillipsa jako ilustracji trwałej zależności odwrotnej między inflacją a bezrobociem.

2. Zależność ta ma charakter przejściowy i pojawia się tylko w okresie dostosowywania się gospodarki do gwałtownie zmienionego poziomu popytu globalnego.

3. szybkość z jaką gospodarka przesuwa się z powrotem po krzywej Philipsa, zależy od giętkości płac nominalnych, a zatem i od cen.

Długookresowa krzywa Philipsa

Długookresowa, pionowa krzywa Phillipsa wskazuje że gospodarka powróci ostatecznie do naturalnej stopy bezrobocia U* i to niezależnie od stopy inflacji. W długim okresie nie da się wybierać między bezrobociem a inflacją.













A

E B

PC

U*

Stopa bezrobocia (%)

Rodzaje inflacji: (folia - ćwiczenia)

1. ze względu na przyczyny

• popytowa

• podażowa

• na stopę inflacji

• pełzająca

• krocząca

• galopująca

• hiperinflacja

• ze względu na stosunek stopy inflacji, stopy bezrobocia i stopy wzrostu gospodarczego

• stagnacj

• stumflacja

Przyczyny inflacji: (folia - ćwiczenia)

• popytowa

• Bank centralny emituje nadmierne ilości pieniędzy

• Nadmierne wydatki państwa

• Nadmierne świadczenia socjalne

• Nadmierne inwestycje publiczne

• Podatki

• Ceny kredytów

• podażowa

• wzrost wartości rzeczowych czynników produkcji (inflacja kosztowa)

• szybszy wzrost płac niż wydajności pracy

• prowadzi do spirali inflacyjnej

Skutki inflacji: (folia - ćwiczenia)

1. ekonomiczne

1. spadek dochodów realnych gospodarstw domowych

2. niechęć trzymania pieniędzy w bankach

3. ucieczka kapitału za granicę

4. nasilenie się zjawisk spekulacyjnych

2. społeczne

1. poszerzanie się strefy biedy

2. radykalizacja związków zawodowych

3. wzrost niezadowolenia społecznego

4. umacnianie się przywódców

inflacja popytowa - wzrost cen spowodowany wzrostem zagregowanego popytu

• przyczyny ekspansji popytu:

• wzrost podaży pieniądza

• wzrost wydatków realnych

• zmiana zachowań nabywców

inflacja kosztowa - trwały wzrost poziomu cen spowodowany spadkiem zagregowanej podaży

• przyczyny spadku SAS

• wzrost płac lub cen surowców

• wzrost kosztów produkcji

• połączenie inflacji i trwałego spadku poziomu produktu jest nazywane „stagflacją”

• inflacja strukturalna odmiana inflacji kosztowej.

INFLACJA I JEJ SKUTKI

V

---