MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE

Ważne pojęcia: produkcja potencjalna, dobra i usługi pośrednie, dobra i usługi finalne, PKB, PNB, PKN, PNN, DN, DO, DOD (dochody rozporządzalne), PKB nominalny, PKB realny, deflator, PKB w cenach rynkowych, PKB w cenach czynników produkcji, PKB per capita, konsumpcja, inwestycje, majątek trwały, majątek obrotowy (zapasy), wydatki rządowe, transfery rządowe, eksport netto, amortyzacja, oszczędności, wartość dodana, podatki pośrednie, czynniki produkcji (wytwórcze)

Test wyboru:

1. Dochody osobiste do dyspozycji (rozporządzalne) wyrażają:

1. poziom osobistych wydatków na konsumpcję

2. dochody osobiste pomniejszone o podatek dochodowy

3. dochody z pracy i transfery

4. tylko dochody z pracy przed opodatkowaniem

5. żadna odpowiedź nie jest prawdziwa

2. Wartość PNB może się zmniejszyć, jeżeli:

1. wzrosną wydatki konsumpcyjne

2. wzrośnie eksport

3. inwestycje się zmniejszą

4. zmaleje import

5. wzrosną zakupy rządowe

3. Na zmiany nominalnego PKB w danym okresie wpływają:

1. tylko zmiany cen

2. tylko zmiany wielkości produkcji

3. zmiany cen i / lub wielkości produkcji

4. żadna odpowiedź nie jest prawdziwa

4. Bilans handlowy:

1. jest ujemny, gdy eksport przewyższa import

2. jest dodatni, gdy import przewyższa eksport

3. może być ujemny, dodatni lub zrównoważony, czyli równy 0, w zależności od relacji między eksportem i importem

5. Przy danym poziomie PNB wzrost liczby ludności oznacza:

1. spadek PNB per capita

2. zwiększenie ilości dóbr i usług przypadających na osobę

3. wzrost PNB per capita

4. odpowiedzi a) i b) są prawdziwe

5. nie można odpowiedzieć na podstawie podanych informacji

6. Amortyzacja - to różnica między:

1. inwestycjami brutto a inwestycjami netto

2. PKB w cenach rynkowych i PKB w cenach czynników produkcji

3. PKB i PNB

4. PKB i PKB per capita

5. żadna odpowiedź nie jest prawdziwa

7. Każdemu z podanych pojęć przyporządkuj określenie:

1. dobra i usługi finalne

2. PNB per capita

3. eksport

4. amortyzacja

5. oszczędności

6. dobra i usługi pośrednie

7. ceny bieżące

8. ceny stałe

9. miernik dobrobytu ekonomicznego netto DEN

10. wartość dodana

11. deflator PNB

12. import

13. inwestycje

14. produkcja potencjalna

1. suma wydatków na zakupy dóbr kapitałowych i mieszkań oraz wartości zapasów

2. wartość dóbr wytwarzanych za granicą i kupowanych w kraju

3. ceny z roku bazowego

4. wartość dóbr wytwarzanych w kraju i sprzedawanych za granicą

5. ceny obowiązujące w momencie pomiaru wartości produkcji

6. miernik dobrobytu społecznego korygujący PKB o zanieczyszczenie środowiska, wartość czasu wolnego i produkcji pozarynkowej

7. dobra nabywane do dalszej obróbki, czyli w celu wytworzenia innych dóbr i usług przeznaczonych do dalszej odsprzedaży

8. PNB podzielony przez liczbę mieszkańców

9. część dochodu do dyspozycji, która nie została wydana na zakup dóbr i usług

10. przyrost wartości dóbr i usług w wyniku procesu ich produkcji; tworzona na każdym etapie przetwórstwa

11. relacja nominalnego PNB do realnego PNB wyrażona w postaci wskaźnika

12. dobra i usługi nabywane przez ostatecznych użytkowników

13. miara ubytku wartości majątku trwałego na skutek fizycznego zużycia

14. wielkość produkcji, którą wytworzyłaby gospodarka, gdyby wszystkie czynniki produkcji były w pełni wykorzystane

ZADANIA:

Zad. 1.

W gospodarce produkowane są trzy dobra: A, B i C w okresie 1992-1994. Wypełnij podaną tabelę i oblicz (rok 1992 jest rokiem bazowym):

1. nominalny i realny PNB w 1992, 1993 i 1994 roku

2. deflator PNB w 1992, 1993 i 1994 roku

3. stopę inflacji w roku 1993 oraz w roku 1994 (w stosunku do roku 1992)

Do-bro	Ilość wytworzona			Cena			Wartość produkcji (ceny bieżące)			Wartość produkcji (ceny stałe)
		1992	1993	1994	1992	1993	1994	1992	1993	1994	1992	1993	1994
A	100	120	200	3	5	6
B	50	80	100	4	5	8
C	40	60	80	2	3	4

Zad. 2. Uzupełnij tabelę:

Lata	PKB w cenach stałych z 2000 roku	PKB w cenach bieżących	Deflator PKB
2000		355 329
2001		380 623	103,5 %
2002	384 996		108,5 %
2003	400 999	463 933

Zad. 3.

Oblicz realny produkt narodowy brutto w 1997 r. w stosunku do 1996 r., dysponując następującymi danymi:

nominalny produkt narodowy brutto w 1996 r. = 400 mld PLN

nominalny produkt narodowy brutto w 1997 r. = 500 mld PLN

stopa inflacji za 1997 r. = 30 %

Zad. 4.

Oblicz realny (w procentach) wzrost PKB na 1 mieszkańca w roku 2000 w stosunku do roku 1995 w kraju X, mając następujące dane:

1. PKB (ceny bieżące) w 1995 r. = 150 mld zł

2. PKB (ceny bieżące) w 2000 r. = 400 mld zł

3. liczba ludności w 1995 r. = 30 mln

4. liczba ludności w 2000 r. = 40 mln

5. w latach 1995 - 2000 ceny wzrosły o 50 %

Zad. 5.

Podana tabela przedstawia kolejne etapy produkcji samochodu. Uzupełnij tabelę i oblicz, o ile złotych zostałby zawyżony PNB, gdyby do jego obliczenia wykorzystano wszystkie wpływy ze sprzedaży, a nie tylko samą wartość dodaną.

Stadium produkcji	Wpływy ze sprzedaży	Koszty materiałów i dóbr pośrednich	Wartość dodana
1. ruda żelaza	700	0
2. stal	1600
3. elementy konstrukcyjne	3000
4. samochód	4800
Razem

Zad. 6.

Załóżmy, że w danej gospodarce działa pięć przedsiębiorstw wytwarzających: maszyny, drewno, piasek, szkło i meble. Producent mebli sprzedaje je konsumentom za 60 000 PLN i państwu za 40 000 PLN. W procesie wytwarzania mebli wykorzystuje: drewno, które kupuje za 40 000 PLN, szkło, które nabywa za 15 000 PLN oraz maszynę, za która płaci 20 000 PLN. Jednocześnie producent szkła zużywa piasek za 10 000 PLN. Dla uproszczenia przyjmijmy również, że nie jest naliczana amortyzacja i nie ma handlu zagranicznego. Uzupełnij tabelę:

Dobro	Sprzedawca	Nabywca	Wartość transakcji	Wartość dodana	Wydatki na dobra finalne	Dochody czynników produkcji
Piasek	pr. piasku
Szkło	pr. szkła
Maszyna	pr. maszyn
Drewno	pr. drewna
Meble	pr. mebli
Wkład do PKB	-	-	-

Zad. 7.

W gospodarce działa 5 przedsiębiorstw wytwarzających stal, gumę, obrabiarki, opony i rowery. Producent rowerów sprzedaje rowery finalnym nabywcom za 80 000 jednostek pieniężnych (j. p.). W procesie wytwarzania wykorzystuje:

• opony, które kupuje za 10 000 j. p.

• stal, którą nabywa za 25 000 j. p.

• obrabiarki, za które płaci 18 000 j. p.

Jednocześnie producent opon nabywa gumę za 6 000 j. p. , a producent obrabiarek zużywa stal za 10 000 j. p.

Jaki jest wkład przemysłu rowerowego w tworzenie PKB?

Dobro	Sprzedawca	Nabywca	Wartość transakcji	Wartość dodana	Wydatki na dobra finalne	Dochody czynników produkcji
Guma	pr. gumy	pr. opon
Opony	pr. opon	pr. rowerów
Stal	pr. stali	pr. obrab.
Stal	pr. stali	pr. rowerów
Obrabiarki	pr. obrab.	pr. rowerów
Rowery	pr. rowerów	nab. rowerów
Wkład do PKB	-	-	-

Zad. 8.

Jeżeli produkt narodowy brutto jest równy 500 mld PLN, a produkt narodowy netto = 400 mld PLN, natomiast dochody netto z tytułu pracy i własności za granicą = 100 mld PLN, to ustal ile wynosi amortyzacja oraz oblicz wartość produktu krajowego brutto.

Zad. 9.

Poniżej wyszczególniono składniki PNB kraju X (w mln dolarów w rynkowych cenach bieżących):

1. Wydatki z budżetu na zakup dóbr i usług 45

2. Import 25

3. Przyrost zapasów 10

4. Transfery pieniężne z budżetu państwa dla przedsiębiorstw 5

5. Dochody z pracy obywateli kraju X uzyskane za granicą 20

6. Eksport 35

7. Inwestycje w kapitale trwałym 80

8. Podatki pośrednie 30

9. Wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję 150

10. Amortyzacja 15

11. Dochody z pracy uzyskane przez cudzoziemców w kraju X 40

Oblicz:

a) PNB w cenach rynkowych

b) PKB w cenach czynników produkcji

c) dochód narodowy

Zad. 10.

Poniżej wyszczególniono składniki PNB kraju X ujętego od strony dochodów i wydatków (w mln dolarów w rynkowych cenach bieżących).

Podchodząc do rachunku od strony wydatkowej, oblicz:

1. PKB w cenach rynkowych

2. PNB w cenach rynkowych

3. PKB w cenach czynników produkcji

4. dochód narodowy

Podchodząc do rachunku od strony dochodowej, oblicz:

5. PKB w cenach czynników produkcji

Składniki PNB:

1. Wydatki konsumentów 300

2. Transfery pieniężne z budżetu państwa dla przedsiębiorstw 5

3. Dochody z czynszów 30

4. Wydatki z budżetu państwa ogółem 90

5. Dochody cudzoziemców z pracy w kraju X 6

6. Podatki pośrednie 75

7. Zyski przedsiębiorstw 80

8. Amortyzacja 45

9. Dochody obywateli kraju X z pracy za granicą 12

10. Wzrost zapasów 4

11. Inwestycje w kapitale trwałym 88

12. Eksport 110

13. Płace 240

14. Dochody z pracy na własny rachunek 3

15. Import 125

Zad. 11.

Poniżej wyszczególniono składniki PNB kraju X ujętego od strony dochodowej:

1. Amortyzacja 40

2. Dochody z pracy na własny rachunek 50

3. Zyski przedsiębiorstw 80

4. Dochody z czynszów 20

5. Podatki pośrednie 90

6. Zasiłki dla bezrobotnych 30

7. Wynagrodzenia pracowników 100

8. Dotacje państwa dla przedsiębiorstw 10

Oblicz:

a) dochód narodowy

b) PNN w cenach rynkowych

c) PNB w cenach czynników produkcji

d) PNB w cenach rynkowych

5

---