OSTRE ZAPALENIE TRZUSTKI
PANCREATITIS ACUTA
O.Z.T. jest wynikiem samotrawienia. Enzymy- trypsynogen, chymotrypsynogen, proelestaza- ulegają unieczynnieniu już w obrębie trzustki, a nie w świetle dwunastnicy. Unieczynnione enzymy nie tylko trawią tkankę trzustkową, lecz także inne enzymy. Dochodzi do poszerzenia naczyń i zwiększenia ich przepuszczalności. Kaskada zaburzeń narasta do obrazu martwiczego zapalenia trzustki i ciężkiej choroby całego organizmu.
PRZYCZYNY
Nadużycie alkoholu(50% zachorowań)
Kamica żółciowa( 30% zachorowań).
Mechaniczne
kamica żółciowa
zmiany organiczne brodawki dwunastnicy lub w jej otoczeniu,
zapalenie zwężenia brodawki dwunastnicy jej obrzęk, rak, owrzodzenie, torbiele
nacięcie brodawki dwunastnicy.
II.Toksyczne
alkohol etylowy poprzez podrażnienie błony śluzowej
dwunastnicy, z wzmożonym wydzielaniem enzymów i refluksem do przewodów trzustkowych
działanie na komórki okładzinowe żołądka
bezpośrednie działanie na komórki trzustki
leki- sulfonamidy, azatiopyryna, tiazydy moczopędne, furosemid, estrogeny,
III. Urazy
otwarte i tępe urazy jamy brzusznej
następstwa zabiegów operacyjnych,
IV. Zakażenia - wirusy( świnka, WZW), bakterie,
V. Endokrynologiczne
nadczynność przytarczyc: wzrost stężenia Ca++, bezpośrednie uszkodzenie trzustki przez przytarczyce.
VI. Metaboliczne
Po przeszczepie nerki,
Ciążowa,
Długotrwałe całkowite żywienie pozajelitowe do żył centralnych.
BADANIA OBRAZUJĄCE
RTG- zdjęcie puste j. brzusznej lub kontrastowe prześwietlenie przewodu pokarmowego( przesuniecie żołądka/ pętli dwunastnicy podejrzenie O.Z.T)
USG
Tomografia komputerowa
Angiografia wybiórcza( pozwala rozpoznanie przemieszczających się tętnic)
ERCP- wsteczna endoskopowa cholangiopnkretografia( uwidacznia przewody żółciowe i trzustkowe
Biopsja cienkoigłowa pod kontrolą USG/KT
OCENA CZYNNOŚCI TRZUSTKI
poziom amylazy ( diastazy) w surowicy krwi i w moczu
poziom lipazy w surowicy krwi( specyficzne dla chorób trzustki)
badanie kału- ilościowe oznaczenie zawartości tłuszczu, włókien mięsnych.
OBJAWY
Bardzo siny ból w nadbrzuszu, promieniujący w nadbrzuszu
Wymioty , bardzo intensywne
Wzdęcia brzucha
Bolesność brzucha rozlana( największa w śródbrzuszu)
Objawy otrzewnowe, obrona mięśniowa, objaw Blumberga
Porażenie perystaltyki - cisza w brzuchu
Wstrząs, spadek ciśnienia tętniczego
Czerwonosine zabarwienia twarzy
Znaczny wzrost poziomu diastazy( amylazy trzustkowej) w krwi i moczu( 800- 6000 j.m w krwi; 4000- 10 tys. j.m w moczu)
Wysoka leukocytoza 15-25 tys. w 1mm3
Wzrost stężenia lipazy
Obniżenie stężenia Ca++( złe rokowanie).
POSTACIE ZAPALENIA TRZUSTKI
Łagodna- obrzękowa
Ciężka - martwiczo- krwotoczna
Septyczna ( powikłanie postaci ciężkiej- wysoka gorączka, tworzenie się ropni- podawanie antybiotyków nie chroni przed infekcją).
LECZENIE
Leczenie O.Z.T. ukierunkowane jest na:
Zwalczanie wstrząsu i zaburzeń wodno- elektrolitowych( płynoterapia krystaloidami i.v.; kontrola jonów Na, K,Ca; morfologia, gazometria, walka z bólem)
Powstrzymywanie samotrawienia( głodówka , odciąganie treści żołądkowej- sonda; wlew kroplowy+ atropina/ ephedryna; Trasylol/ Traskolan ?
Zapobieganie wtórnemu zakażeniu
Żywienie pozajelitowe ( z powodu nasilenia metabolizmu wprowadzić żywienie i.v. wcześnie by nie dopuścić do straty białka)
Kontrola glikemii w krwi i w moczu( możliwość rozwinięcia się cukrzycy).
Leczenie operacyjne O.Z.T. z następujących wskazań:
Wątpliwości diagnostyczne
Żółtaczka mechaniczna
Powikłania: niedrożność jelit, krwotok, perforacja jelit.
ROKOWANIA
Postać lekka- po kilku dniach dochodzi do wyleczenia.
Postać ciężka- śmiertelność około 30%
Stany zagrożenia życia w chirurgii
2