LEKI ZNIECZULAJĄCE MIEJSCOWO
(nie są to leki OUN!)
RODZAJE ZNIECZULENIA:
1. powierzchniowe: okulistyka, laryngologia, urologia
kokaina
lignokaina z prilokainą ---> niekrystaliczna mieszanina -
1hr
tetrakaina
2. nasiękowe
3. dożylne regionalne znieczulenie - zwykle kończyny do drobnych zabiegów chirurgicznych
przy założonym ucisku na kończynę
4. donerwowe
5. dordzeniowe: położnictwo i ginekologia
nadtwardówkowe
podpajęczynówkowe - ważne ułożenie pacjenta
działa na korzonki
korzystne ze względu na małe dawki potrzebne do znieczulenia
skutki niepożądane: nadtwardówkowe - znieczulenie przedzwojowych włókien sympatycznych (wcześniej niż czuciowych) - rozszerzenie naczyń, bradykardia i spadek ciśnienia
rdzeniowe - depresja oddychania (jeśli lek dotrze do
korzonków nerwów międzyżebrowych i przeponowych)
blok unerwienia sympatycznego jelit - zwiększenie motoryki
blok krzyżowej części układu parasympatycznego - retencja moczu
związki blokujące kanały Na+:
pochodne guanidyny - neurotoksyny: tetrodotoksyna - trujące ryby
pacyficzne (puffer fish) i trujące traszki
saksytoksyna- wytwarzany przez
morski drobnoustrój (red tide) - działają od zewnątrz komórki
związki modyfikujące bramki:
batrachotoksyna - skóra żaby, skorpion, ukwiały morskie
rośliny - weratrydyna
insektycydy - DDT, pyretryny
leki znieczulające miejscowo - znoszą szerzenie się impulsów wzdłuż włókien nerwowych w miejscu podania, stabilizują też błony komórkowe większości komórek (np. erytrocytów)
BUDOWA:
* słabe zasady - pK 7.6-8.9
* estry lub amidy aminoalkoholi lub aminokwasów z aromatycznymi kwasami lub aminami
* w obecności wody przechodzą łatwo w formę z czwartorzędową grupą amoniową
pierścień wiązanie estrowe łańcuch węglowy trzeciorzędowa grupa
aromatyczny amidowe aminowa
(grupa hydrofilna)
DZIAŁANIE:
* gromadzą się na granicy fazy wodnej i lipidowej - zmniejszając napięcie powierzchniowe ------>zwiększają objętość błony komórkowej - działanie podobne do anestetyków wziewnych (zwłaszcza benzokaina [Anestezyna] nie posiadająca w cząsteczce grupy zasadowej)
* blokują kananły Na+
* tylko forma niezjonizowana penetruje tkanki - przez lipidy błon i otwarty kanał
* działają po wewnętrznej stronie błony komórkowej
* działa tylko forma zjonizowana
* większość leków znieczulających miejscowo w pH-7.4 w 80% w formie zjonizowanej (w tkankach zmienionych zapalnie pH kwaśne!)
Mechanizm działania:
białka bramkowe
kanały istnieją w trzech stanach funkcjonalnych:
otwarty
unieczynniony - po depolaryzacji
w spoczynku
działanie leków znieczulenia miejscowego:
najsilniejsze wiązanie z receptorem ---> w stanie inaktywacji kanału Na+
wpływ na kanały Na+-------> błona komórkowa zawiera kanały zamykane "bramkami" - białkami regulującymi przpuszczalność błony w stosunku do jonów
fosfolipidy błon sugerowany receptor depolaryzacja komórki koniec
komórkowych dla zdysocjowanego leku (np. w włóknie nerwowym depolaryzacji
znieczulającego miejscowo aktywacja kanałów zależnych
od woltażu)
nie zdysocjowany lek Na+ lek znieczulający
znieczulający miejscowo
miejscowo - lipofilny
dysocjacja wewnątrz zablokowana aktywacja komórki przez
komórki zamnknięcie bramki H - gdy receptor leku znieczulającego miejscowo połączony ze zdyso-
cjowanym lekiem
(podtrzymanie znieczulenia przez niewielki dopływ leku znieczulającego miejscowo + z zewnątrz komórki)
Typy włókien nerwowych: A - zmielinizowane somatyczne:
alfa
beta
gamma
delta
B - zmielinizowane automatyczne przedzwojowe
C - niezmielinizowane
Najsilniejsze działanie: na cienkie włókna
najmniejsze są zmielinizowane A()----> mniej wrażliwe na blok kanałów Na+
bodźce bólowe przewodzone przez włókna A() i C -----> ból znoszony wcześniej niż temperatura, dotyk i czucie głębokie
Przedłużenie obecności leku znieczulającego miejscowo w miejscu podania - podanie go z :
noradrenaliną,
adrenaliną,
fenylefryną,
felypresyną
* niektóre leki znieczulające rozszerzają naczynia krwionośne (prokaina) -----> szybkie wypłukanie -----> szybkie ustanie działania
* wolniejsza resorbcja -----> większa szansa na miejscową dysocjację ----> silniejsze działanie miejscowe
* zapobieganie działaniu ogólnemu leku
Wpływ leków znieczulających miejscowo na narządy:
OUN:
I stadium : pobudzenie -- niepokój, drżenia ----->drgawki z powodu zahamowania neuronów hamujących
II stadium: depresja -zaburzenia widzenia (oczopląs), słuchu ------> śmierć z powodu porażenia ośrodka oddechowego i krążenia
kokaina - pobudzająco na OUN w dawkach dużo niższych niż wywołujące drgawki)
ksylokaina - depresyjnie na OUN (senność)
Serce: (z wyjątkiem kokainy)
depresyjnie -----> blokada kanałów Na+ -----> redukcja Na+ ----> spadek Ca++
V
działanie inotropowo ujemne
ksylokaina (lignokaina)
hamuje wytwarzanie i przewodnictwo bodźców z ognisk ektopowych - leczenie zaburzeń rytmu
prokaina działa chinidynopodobnie na serce-----> hamuje powstawanie i przewodzenie bodźców i odpowiedzi na bodźce dodatkowe - leczenie zaburzeń rytmu (amid prokainy)
Naczynia: (z wyjątkiem kokainy)
głównie tętniczki
rozszerzenie: - blokada kanałów Na+
- depresja układu sympatycznego --> centralna i zwojowa
Działania niepożądane:
* OUN
* krążenie i oddychanie
* methemoglobinemia - prilokaina (toksyczny metabolit)
* podrażnienie śluzówek (kokaina, dibukaina)
Metabolizm:
estry - esterazy osoczowe i wątrobowe
amidy - wątroba ---> dłużej metabolizowany
Estry:
kokaina - prototyp
kurczy naczynia
pobudza OUN
pobudza układ adrenergiczny
stosowana tylko w okulistyce i laryngologii - wyłącznie powierzchniowo
prokaina: nasiękowo, doprzewodowo i rdzeniowo
* uwaga na uczulenie!
* nie stosować wraz z sulfonamidami, bo ich działanie znoszone (prokaina jest estrem kwasu p-aminobenzoesowego, a sulfonamidy - antymetabolitami tego kwasu)
chloroprokaina - silniej i dłużej niż prokaina
mniej toksyczna
lekko kurczy naczynia
tetrakaina (pantokaina) - silniejsza niż prokaina (10X)
bardziej toksyczna niż kokaina
piperokaina (metykaina) - wszystkie typy znieczulenia
bardziej toksyczna od prokainy
etoform -trudno rozpuszczalny ---> stosowany w maściach i zasypkach
Amidy:lepiej rozpuszczalne w tłuszczach
pochodna chinolinowa -cynchokaina (nuperkaina) - najsilniej i najdłużej działający środek
najbardziej toksyczny
rozszerza naczynia - znosi skurcz naczyń po adrenalinie
pochodna ksylidyny - lignokaina (lidokaina, ksylokaina) -- silniej i dłużej od prokainy
wywołuje senność! i depresję OUN
działa antyarytmicznie na serce
nie rozkurcza naczyń
prilokaina - działa dłużej od ksylokainy
jak ksylokaina wywołuje senność
uboczne skutki - methemoglobinemia
mepiwakaina - podobna do ksylokainy
bupiwakaina (markaina) - jak ksylokaina, ale mniej toksyczna
4