GOSPODARKA WODNO - ELEKTROLITOWA
Całkowita woda ustroju (CWU) = 60% masy ciała
Woda wewnątrzkomórkowa - 2/3 CWU
Woda wewnątrzkomórkowa - 1/3 CWU
Woda jest swobodnie transportowana przez błonę.
Zawartość sodu - ocena objętości przestrzeni zewątrzkomórkowej
Substancje osmotycznie czynne, przechodzące przez błonę, nie powodują przemieszczania wody (o ile nie pojawiają się zbyt szybko w dużej ilości), np.mocznik.
Substancje osmotycznie czynne, nie przechodzące przez błonę, np. glukoza, spowodują przemieszczenie wody.
Wzrost glukozy - wzrost objętości przestrzeni pozakomórkowej (przenika przez naczynia, nie przenika do komórek)
Dekstran - pozostaje w naczyniu.
Regulacja osmolalności przestrzeni pozakomórkowej:
Czujniki:
osmoreceptory podwzgórza:
wydzielanie ADH
pobudzenie ośrodka pragnienia
Regulacja objętości przestrzeni:
Czujniki:
voluoreceptory - ANF
baroreceptory
aparat przykłębkowy - renina: angiotensyna - aldosteron
układ współczulny: wzrost ciśnienia - wzrost natriurezy
wazopresyna
Regulacja stężenia sodu - regulacja objętości przestrzeni.
Aldosteron - obniża
ANF - podwyższa
ADH - podwyższa
W moczu: wzrost osmolalności i wydalania sodu.
Zmniejszenie o > 10% przestrzeni pozakomórkowej - włączenie receptorów - wzrost ADH
Za dużo wody w przestrzeni pozakomórkowej - spadek ADH - spadek osmolalności moczu
Dopiero potem zwiększy się wydzielanie ANF, które nasili obniżenie osmolalności moczu powodując wzrost wydalania sodu.
Po podaniu soli fizjologicznej zwiększy się diureza i natriureza, ale poziom ADH pozostanie bez zmian.
spadek wyrzutu serca
spadek ciśnienia krwi
spowoduje aktywację układu współczulnego:
wzrost wyrzuty serca
wzrost reabsorbcji sodu
skurcz tętniczek
Badanie przedmiotowe:
Spadek objętości przestrzeni pozakomórkowej (PPK):
spadek ciśnienia tętniczego
spadek napięcia gałek ocznych
niewypełnione żyły szyjne
spadek elastyczności skóry
suchość skóry pachy i pachwin
spadek diurezy
Hiperwolemia (wzrost PPK):
obrzęki
zastój z płucach
nadciśnienie
Badania laboratoryjne:
hemoglobina - WZRASTA w HIPO- (zagęszczenie krwi), a maleje w hiperwolemii
albumina - tak samo
liczba erytrocytów - tak samo
95% osmolalności PPK - sód i jego aniony
osmolalność całkowita = 2 [na+] + [glc] + [mocznik]
osmolalność efektywna = 2 [Na+] + [glc]
Hiponatremia - [Na+] osocza < 135 mmol
Izotonia (laboratoryjna) - dużo lipidów lub białek w osoczu
Hipertonia - niekontrolowana cukrzyca lub po infuzji mannitolu
Hipotonia - prawdziwa hiponatremia
Objawy kliniczne hiponatremii:
OUN:
apatia
ból głowy
pobudzenie
splątanie
dezorientacja
psychoza
śpiączka
śmierć
Przewód pokarmowy:
brak łaknienia
wymioty
biegunka
Mięśnie:
skurcze
Wzrost objętości komórek po spadku sodu zależy od tempa spadku!
Glutaminian, mocznik, inozytol - mózg reguluje przez spadek ich stężenia
Hiponatremia prawdziwa:
silny spadek sodu
spadek retencji H2O - płyny hipotoniczne (spadek sodu większy niż spadek wody)
Utrata nerkowa:
przedawkowanie diuretyków
niedostateczna ilość mineralokortykosterydów
diureza osmotyczna
defekt transportu NaCl w nerce
Przewód pokarmowy:
wymioty
biegunka
Skóra
nadmierne pocenie się
Przemieszczenie do przestrzeni „trzeciej” + płyny niskoelektrolitowe (nasilenie zmian) - jamy: opłucne, otrzewna, osierdziowa
wzrost aktywności układu RAA
spadek ANF
wzrost pragnienia
wzrost ADH
Hiponatremia + normowolemia:
nadmiar ADH:
wzrost serkrecji przez przysadkę
niedoczynność tarczycy
choroba nowotworowa
niedobór glukokortykosterydów
choroba płuc
leki:
wzrost sekrecji: chloropropramid, kolfibrat, antydepresyjne, narkotyczne
wzrost efektu nerkowego ADH
Hiponatremia ze spadkiem sodu i hipowolemią:
rozcieńczenie sodu (upośledzenie wydalania wody albo obrzęki)
spadek efektywnej objętości krwi krążącej:
wzrost ADH
wzroast pragnienia
aktywacja układu RAA
Hipernatremia ([Na] > 145 mmol/l)
utrata H2O > spadek sodu
dodatkowa podaż sodu z zewnątrz
Objawy OUN:
niepokój
splątanie
drażliwość
śpiączka
drgawki
śmierć
Układ moczowy: - trudności w oddawaniu moczu
Przewód pokarmowy:
wymioty
biegunka
skurcze spastyczne mięśni
wzrost wrażliwości mięśni na bodźce
Hipernatremia z hipowolemią:
straty nerkowe - diureza osmotyczna (mannitol, hiperglikemia, mocznik)
straty pozanerkowe:
nadmierne poty
biegunka
wymioty
przetoki
oparzenia
Euwolemia = normowolemia
Straty nerkowe:
moczówka prosta
moczówka wtórna (pourazowa, pooperacyjna, martwica tylnej części przysadki, nowotwory)
wada nerkowa wrodzona
wada nerkowa nabyta (zwyrodnienie torbielowate, odmiedniczkowe zapalenie)
Straty pozanerkowe (utrata wody przez nadmierne parowanie):
gorączka
wydychane powietrze
z hiperwolemią:
pierwotny hiperaldosteronizm
zespół Cushinga
dializa hipertoniczna
nadmierna podaż wodorowęglanów (?)
zatrucie solne
picie morskiej wody