KOMUNIKACJA NIEWERBALNA
Może wyrażać się poprzez:
Odległość, w jakiej stajemy od kogoś
Gesty
Wzdychanie, płacz, marszczenie brwi, uśmiechanie się, śmiech, błaznowanie
Nasz wygląd: twarz, włosy, ciało, odzież i jej kolor, męskość, kobiecość
Ton głosu
Nasze otoczenie: dom, pracę, samochód, rodzinę, przyjaciół
Sposób, w jaki: siedzimy, stoimy, chodzimy, kontaktujemy się wzrokowo
Sposób, w jaki tworzymy otoczenie fizyczne, w którym pracujemy i mieszkamy
Istnieją dwa rodzaje komunikatów niewerbalnych:
Ruchy ciała, takie jak wyraz twarzy, gesty i postawa.
Zależności przestrzenne, czyli na przykład dystans, jaki utrzymujesz pomiędzy sobą i innymi
Kluczem do sztuki komunikacji niewerbalnej jest spójność.
Język twojego ciała jest kopalnią wiedzy o twoich nieświadomych uczuciach i reakcjach.
Komunikacja niewerbalna jest ściśle związana z kontekstem.
Kinetyka - komunikacja ciałem, jest w dużej mierze wyuczona. Poszczególne kultury łączy raczej podobieństwo mowy ciała niż języka werbalnego. Jeżeli w języku ciała istnieją jakieś różnice, stwarza to wiele nieporozumień. Np. utrzymywanie kontaktu wzrokowego podczas odpowiadania na pytania zwierzchnika - w naszej kulturze - oznaka szczerości, a dla Portorykańczyka - brak szacunku.
Funkcje języka ciała:
Wyrażanie uczuć i nastrojów
Ilustrowanie komunikatów werbalnych, np. kiwając głową, mówimy „tak”, a kręcąc głową na boki, mówimy „nie”, używając rąk, rysujemy w powietrzu coś, o czym dyskutujemy
Regulowanie - monitorowanie lub kontrolowanie wypowiedzi drugiej osoby, np. podczas słuchania drugiego człowieka kiwasz głową, dając do zrozumienia tej osobie, że ją rozumiesz i chcesz, aby mówiła dalej, uciekasz wzrokiem, aby zasygnalizować, że chcesz, by twój rozmówca przestał mówić.
Mimika twarzy
Twarz jest najbardziej ekspresyjną częścią ciała.
Niektóre emocje można odgadnąć, patrząc jedynie na oczy i usta.
Obserwując twarz, warto zauważyć, czy brwi są uniesione, czy opuszczone; czy czoło jest pomarszczone, czy gładkie; czy podbródek ustawiony jest zdecydowanie, czy niepewnie; czy cera jest zaróżowiona, czy blada.
Gesty
Jeśli w trakcie swojej wypowiedzi człowiek zasłania sobie usta, oznacza to, że mówi kłamstwo. Jednak, jeśli robi to w czasie twojej wypowiedzi, to jest to znak, że według niego właśnie ty kłamiesz.
Pocieranie nosa - sygnał, ze ktoś ma wątpliwości.
Gładzenie podbródka - sygnał, że słuchacz podejmuje decyzję.
Drapanie się po głowie - zdziwienie.
Palcem wskazującym ręki, którą dana osoba używa do pisania, drapie się po szyi - znak wątpliwości lub niepewności. Inaczej osoba mogłaby powiedzieć: „nie jestem pewna, czy się zgadzam”.
Krzyżujemy razem obie ręce na klatce piersiowej próbując „schować się” przed niespodziewaną sytuacją.
Bariery z nóg - osoba chce się „schować” przed innymi. Jest niepewna i źle się czuje w danej sytuacji.
Siedzenie okrakiem na krześle - dominacja.
Położenie jednej nogi na poręczy krzesła - sugeruje obojętność.
Założenie łydki jednej nogi na kolano drugiej lub siedzenie ze skrzyżowanymi łydkami - może być oznaką oporu.
Założenie jednej nogi na drugą i machanie nią - oznaka znudzenia, złości lub frustracji.
Kierunek, w którym zwrócone są nogi i stopy - jest często kierunkiem największej uwagi danej osoby.
Zaciskanie dłoni w pozycji niskiej - wyraża frustrację, sygnalizuje, iż osoba stara się trzymać na uwięzi negatywne odruchy.
Postawa i oddech
Skulona postawa - może być oznaką przygnębienia, zmęczenia, poczucia niższości, chęci pozostania niezauważonym.
Wyprostowana sylwetka - na ogół utożsamiana jest z dobrym nastrojem, większą pewnością siebie i większą otwartością.
„Pozycja otwartego trójkąta” - zaproszenie innych osób do udziału w rozmowie.
Zamknięta formacja - rozmówcy stoją twarzą w twarz. Pokazują w ten sposób, iż potrzebują intymności i prywatności.
Słuchacz zaczyna podpierać głowę - odczuwa znudzenie i musi podtrzymać ją ręką by nie zasnąć. Poziom znudzenia pozostaje w związku ze stopniem, w jakim ramie i dłoń podpierają głowę.
Obie ręce splecione z tyłu głowy - osoba czuje się pewnie w danej sytuacji. „Może kiedyś będziesz tak samo dobry jak ja”. Postawa charakterystyczna dla prawników, dyrektorów, itp.:)
Szybki oddech - utożsamiany jest z podekscytowaniem, lękiem, irytacją, ogromną radością lub niepokojem.
Płytkie oddechy - powietrze dociera tylko do górnej części klatki piersiowej - sygnalizują, iż proces myślenia odcięty jest zupełnie od uczuć.
Oddechy głębokie, przeponowe - pozwalają nam na większą łączność z naszymi uczuciami i działaniem.
Proksemika
Nauka o zależnościach przestrzennych
Mówi o komunikatach, jakie kryją się w sposobie wykorzystania przez nas przestrzeni.
Odległość, jaką utrzymujesz podczas rozmowy, ustawienie mebli w mieszkaniu, twoja reakcja, kiedy drugi człowiek wchodzi na twoje terytorium - są ważnymi niewerbalnymi komunikatami
Jej twórca - Edward T. Hall - wyróżnił cztery strefy używane przez nas nieświadomie podczas interakcji z innymi. W każdej strefie znajdują się dwie podstrefy: „blisko” i „daleko”. Zakres tych stref różni się w zależności od kultury.
Intymna - (0-45cm), „blisko” - to dotykanie, „daleko” - od 15-45 cm od ciała. Strefa dla partnerów, bliskich przyjaciół, dzieci przytulających się do rodziców.
Osobista - (45-120cm), „blisko” - 45-75cm. Jest to sfera komfortu podczas rozmów na przykład na przyjęciach, daje możliwość dotknięcia drugiej osoby, „daleko” - 75-120cm - stosunkowo prywatna rozmowa, bez ryzyka dotyku.
Społeczna - (1,2-3,6m), podstrefa bliska - 1,2-2,1m - załatwianie spraw służbowych. Często wykorzystywana w celach manipulacyjnych, np. do podkreślenia dominacji nad drugą osobą. Podstrefa dalsza - 2,1-3,6m - oficjalne kontakty w miejscu pracy, niektóre interakcje towarzyskie.
Publiczna - (3,6-6m), podstrefa bliska to 3,6-6m - tworzona podczas nieformalnych zgromadzeń, np. nauczyciel pracujący z uczniami w klasie, szef rozmawiający z grupą podwładnych. Podstrefa dalsza - od 6m wzwyż - zarezerwowana dla polityków i ważnych osobistości.
Terytorium - przestrzeń, którą uznałeś za swoją i w której czujesz się bezpiecznie. Może to być twój dom, twoje biuro, twoje ulubione krzesło.
5